1, 2. Naegbọn Paulu do kanwehlan Klistiani Heblu lẹ?

TO OWHE 61 W.M., agun Klistiani tọn he tin to Islaeli lẹpo to vivi jijọho tọn dù jẹ obá de mẹ. Apọsteli Paulu to gànpamẹ to Lomu, amọ́ e to nukundo nado yin tuntundote to madẹnmẹ. Gbẹdohẹmẹtọ etọn Timoti yin tuntundote e ma dẹn, podọ yé to tito basi nado yì dla mẹmẹsunnu yetọn he to Jude lẹ pọ́n. (Heb. 13:23) Ṣigba, e pò owhe atọ́n bọ “awhànpa lẹ [na] lẹdo Jelusalẹm pé” dile Jesu dọ dọdai etọn do. Klistiani he to Jude lẹ, titengbe dehe nọ nọ̀ Jelusalẹm lẹ dona yinuwa po nujikudo po. Jesu ko na yé avase dọ yé dona họ̀n tlolo he yé mọdọ onú enẹlẹ jẹ jijọ ji.​—Luku 21:20-24.

² Sọn whenue gbọ́n Jesu dọ dọdai enẹ, Klistiani nugbonọ he yin Juvi to Islaeli lẹ ko pehẹ nukundiọsọmẹ po homẹkẹn susu po na owhe 28 bo ko sọ duto yé ji. (Heb. 10:32-34) Etomọṣo, Paulu yọnẹn dọ yé na pehẹ dopo to whlepọn yise tọn he sinyẹn hugan lẹ mẹ to madẹnmẹ. (Mat. 24:20, 21; Heb. 12:4) E jlo dọ yé ni wleawufo nado duto whlepọn depope he yé na pehẹ ji. E na biọ dọ yé ni wleawuna akọndonanu po yise nujọnu tọn po, yèdọ yise he lodo bo sọgan hẹn yé dogbẹ̀. (Hia Heblu lẹ 10:36-39.) Enẹwutu, to anademẹ gbigbọ Jehovah tọn glọ, Paulu kanwehlan mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po nado na yé anademẹ tangan lẹ he sọgbe hẹ nuhudo  yetọn. Wekanhlanmẹ enẹ wẹ nọ yin yiylọ to egbehe dọ owe Heblu lẹ tọn.

3. Naegbọn mí dona tindo ojlo to owe Heblu lẹ tọn mẹ?

³ To egbehe, mímẹpo wẹ dona tindo ojlo to nuhe Paulu kàn hlan Klistiani Heblu owhe kanweko tintan tọn enẹlẹ mẹ. Etẹwutu? Na ninọmẹ dopolọ mẹ wẹ mílọsu tin te wutu. To “ojlẹ awusinyẹn tọn he vẹawu nado pehẹ” ehelẹ mẹ, omẹ Jehovah tọn lẹ ko pehẹ nukundiọsọmẹ po homẹkẹn po to aliho lẹpo mẹ. (2 Tim. 3:1, 12) Matin ayihaawe, mí ko dohia dọ mí tindo yise he lodo bosọ ze míde jo mlẹnmlẹn. Etomọṣo to alọnu din, susu mítọn wẹ to gbẹnọ to jijọho mẹ jẹ obá de mẹ, bo ma to pipehẹ homẹkẹn tlọlọ. Ṣigba, taidi Klistiani he nọgbẹ̀ to azán Paulu tọn gbè lẹ, dopodopo mítọn dona hẹn nugbo tangan ehe do ayiha mẹ dọ, to madẹnmẹ mí na pehẹ whlepọn yise tọn he sinyẹn hugan lọ!​—Hia Luku 21:34-36.

4. Wefọ tẹ ji wẹ hosọ owhe 2016 tọn sinai do, podọ naegbọn ehe do sọgbe?

⁴ Etẹwẹ na gọalọna mí nado wleawudai nado pehẹ nujijọ he na wá aimẹ to madẹnmẹ lẹ? To owe Heblu lẹ tọn mẹ, Paulu slẹ nususu he na gọalọna mí nado hẹn yise mítọn lodo. E donù onú titengbe de go to wefọ tintan weta godo tọn wekanhlanmẹ lọ tọn mẹ. Wefọ enẹ ko yin dide nado yin wefọ he ji hosọ owhe 2016 tọn sinai do. E na tuli mí dọmọ: “Mì zindonukọn to owanyi mẹmẹsunnu tọn mìtọn mẹ.”​—Heb. 13:1.

5. Etẹwẹ yin owanyi mẹmẹsunnu tọn?

⁵ Etẹwẹ e zẹẹmẹdo nado do owanyi mẹmẹsunnu tọn hia? To paa mẹ, hogbe Glẹkigbe tọn lọ phi·la·del·phiʹa he Paulu yizan nọ zẹẹmẹdo “numọtolanmẹ tintindo na mẹmẹsunnu de.” Owanyi mẹmẹsunnu tọn yin numọtolanmẹ de he nọ whànmẹ nado tindo haṣinṣan pẹkipẹki nujọnu tọn podọ mẹdetiti tọn de hẹ mẹde, taidi dehe yè nọ tindo na hagbẹ whẹndo tọn kavi họntọn vivẹ́ de. (Joh. 11:36) Mí ma nọ dọ poun dọ mí yin mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po, mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu po wẹ mí yin. (Mat. 23:8) Numọtolanmẹ owanyi sisosiso tọn he mí tindo na ode awetọ yin didohia po hogbe kleun he dọnmẹdogo ehelẹ po dọmọ: “Na nuhe dù owanyi mẹmẹsunnu tọn, mì tindo owanyi sisosiso na ode awetọ. Mì yin nukọntọ to gbégbò didohia ode awetọ mẹ.” (Lom. 12:10) To whenue mí do owanyi mọnkọtọn hia to pọmẹ hẹ owanyi nunọwhinnusẹ́n tọn lọ a·gaʹpe, ehe nọ yidogọna haṣinṣan pẹkipẹki he tin to omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ṣẹnṣẹn.

6. Zẹẹmẹ tẹwẹ hogbe lọ, owanyi mẹmẹsunnu tọn nọ tindo na Klistiani nugbo lẹ?

⁶ Weyọnẹntọ de dọ dọ hodidọ lọ “‘owanyi mẹmẹsunnu tọn’ ma nọ saba sọawuhia to owe devo lẹ mẹ dile e nọ yin do to owe Klistiani tọn lẹ mẹ.” To sinsẹ̀n Ju lẹ tọn mẹ, hogbe lọ “mẹmẹsunnu” ma nọ dlẹnalọdo hẹnnumẹ lẹ kẹdẹ to whelẹponu, e nọ bẹ mẹhe tin to akọta Ju tọn mẹ lẹ hẹn ga, bo ma nọ bẹ Kosi lẹ hẹn. Amọ́, sinsẹ̀n Klistiani tọn bẹ yisenọ lẹpo hẹn, mahopọnna otò he mẹ yé wá sọn. (Lom. 10:12) Taidi mẹmẹsunnu lẹ, mí ko yin pinplọn gbọn Jehovah dali nado tindo owanyi mẹmẹsunnu tọn na ode awetọ. (1 Tẹs. 4:9) Ṣigba, naegbọn e do yin dandannu dọ mí ni zindonukọn to owanyi mẹmẹsunnu tọn mítọn mẹ?

7. (a) Etẹwẹ yin whẹwhinwhẹ́n titengbe hugan he wutu mí dona nọ do owanyi mẹmẹsunnu tọn hia? (b) Whẹwhinwhẹ́n devo tẹ wutu wẹ e do yin nujọnu nado hẹn owanyi he mí tindo na ode awetọ sinyẹn deji?

⁷ Gblọndo lọ poun wẹ yindọ, Jehovah biọ to mí si dọ mí ni nọ do owanyi mẹmẹsunnu tọn hia ode awetọ. Mí ma sọgan sọalọakọ́n dọ mí yiwanna Jiwheyẹwhe, eyin mí ma yiwanna mẹmẹsunnu mítọn lẹ. (1 Joh. 4:7, 20, 21)  Humọ, mí tindo nuhudo ode awetọ tọn. Ehe yin nugbo titengbe to nuhahun lẹ whenu. Paulu yọnẹn dọ to madẹnmẹ, e na biọ dọ delẹ to Klistiani Heblu lẹ he emi to wekanhlan lẹ mẹ ni jo owhé po nutindo yetọn lẹ po do. Jesu ko basi zẹẹmẹ lehe ojlẹ enẹ na sinyẹn do tọn. (Malku 13:14-18; Luku 21:21-23) Enẹwutu, Klistiani enẹlẹ dona hẹn owanyi he yé tindo na ode awetọ sinyẹn deji hugan gbede pọ́n tọn.​—Lom. 12:9.

8. Etẹwẹ mí dona wà todin whẹpo nukunbibia daho lọ nido bẹjẹeji?

⁸ To madẹnmẹ, nukunbibia daho he ma ko jọ pọ́n to whenuho gbẹtọvi tọn mẹ lọ na bẹjẹeji. (Malku 13:19; Osọ. 7:1-3) To whenẹnu, mí na wà dagbe nado hodo ayinamẹ he yin nina dọmọ: “Wá, omẹ ṣie emi, biọ abò towe mẹ, bo sú ohọ̀n do dewe: whla dewe di to nukunwhiwhe pẹvide mẹ, kaka homẹgble lọ nado juwayi.” (Isa. 26:20) “Abò” ehe sọgan to alọdlẹndo agun mítọn lẹ. To agun mítọn lẹ mẹ, mí nọ pli taidi mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po nado basi sinsẹ̀n hlan Jehovah. Ṣigba, mí dona wà nususu hugan nado nọ pli dopọ to gbesisọ mẹ. Paulu flinnu Klistiani Heblu lẹ dọ yé dona nọ yí dotẹnmẹ hundote enẹlẹ zan nado whàn ode awetọ “hlan owanyi po azọ́n dagbe lẹ po kọ̀n.” (Heb. 10:24, 25) Mí dona wleawuna owanyi mẹmẹsunnu tọn mítọn todin, na ehe na gọalọna mí to whlepọn depope he mí na pehẹ to nukọn mẹ lẹ whenu.

9. (a) Dotẹnmẹ hundote tẹlẹ wẹ mí tindo to egbehe nado nọ do owanyi mẹmẹsunnu tọn hia? (b) Na apajlẹ lehe omẹ Jehovah tọn lẹ nọ do owanyi mẹmẹsunnu tọn hia do tọn.

⁹ Whẹpo nukunbibia daho lọ nido gbajẹgbonu, mí tindo nuhudo owanyi mẹmẹsunnu tọn taun etlẹ yin todin. Susu mẹmẹsunnu mítọn lẹ tọn wẹ ko jiya to aigba sisọsisọ, singigọ, jẹhọn-ahizi, tsunami, kavi nugbajẹmẹji jọwamọ tọn devo lẹ whenu. Mẹmẹsunnu delẹ tin to awufiẹsa mẹ na nukundiọsọmẹ po homẹkẹn po wutu. (Mat. 24:6-9) Gbọnvona enẹ, mí sọ nọ pehẹ nuhahun akuẹzinzan tọn lẹ egbesọegbesọ dile mí to gbẹnọ to titonu ylankan ehe mẹ. (Osọ. 6:5, 6) Dile nuhahun ehelẹ to jijideji, mọ wẹ dotẹnmẹ nọ hundote na mí dogọ nado do owanyi sisosiso mẹmẹsunnu tọn mítọn hia do niyẹn. Mahopọnna dọ “owanyi suhugan gbẹtọ lẹ tọn na miọn,” mí dona hẹn ẹn diun dọ mí zindonukọn to owanyi mẹmẹsunnu tọn didohia mẹ.​—Mat. 24:12. ^[1]

10. Etẹwẹ mí na gbadopọnna todin?

¹⁰ Mahopọnna nuhahun susu he mí nọ pehẹ lẹ, nawẹ mí sọgan hẹn ẹn diun dọ mí zindonukọn to owanyi mẹmẹsunnu tọn mẹ gbọn? Aliho tẹlẹ mẹ wẹ mí sọgan dohia te dọ mí tindo owanyi ehe na mẹmẹsunnu mítọn lẹ? To whenue apọsteli Paulu dọna Klistiani lẹ dọ “mì zindonukọn to owanyi mẹmẹsunnu tọn mìtọn mẹ” godo, e slẹ aliho susu he mẹ yé sọgan wàmọ te. Mì gbọ mí ni gbadopọnna ṣidopo to yé mẹ.

11, 12. Etẹwẹ gbigbọ johẹmẹ tọn didohia zẹẹmẹdo? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.)

¹¹ “Mì wọnji johẹmẹ go blo.” (Hia Heblu lẹ 13:2.) Hogbe dowhenu tọn he yin lilẹdo “johẹmẹ” nọ zẹẹmẹdo “homẹdagbe didohia jonọ lẹ.” Hodidọ ehe sọgan hẹn mí flin apajlẹ Ablaham po Lọti po tọn. Sunnu awe ehelẹ do homẹdagbe hia jonọ he yé ma yọnẹn lẹ. To nukọn mẹ, yé wá mọdọ angẹli lẹ wẹ jonọ ehelẹ yin. (Gẹn. 18:2-5; 19:1-3) Paulu donù apajlẹ awe ehelẹ go nado na tuli Klistiani Heblu lẹ nado nọ do owanyi mẹmẹsunnu tọn hia gbọn johẹmẹ dali.

¹² Be mí nọ do gbigbọ johẹmẹ tọn hia gbọn oylọ-bibasina mẹdevo lẹ wá owhé mítọn gbè nado dùnú kavi nado kọnawudopọ hẹ mí to nuwiwa pọmẹ tọn mẹ podọ na tulinina ode awetọ ya? E ma yin dandan dọ mí ni wleawuna nususu kavi zan akuẹ susu whẹpo do yin johẹmẹtọ; e masọ yọ́n dọ mí ni nọ basi oylọna  mẹhe sọgan wá suahọ etọn mí to aliho de kavi devo mẹ lẹ kẹdẹ. (Luku 10:42; 14:12-14) Yanwle mítọn dona yin nado na tulimẹ, e ma yin nado dọ̀n ayidonugo wá míde ji! Eyin mí ma tlẹ yọ́n nugopọntọ lẹdo tọn mítọn po asi etọn po ganji, be mí nọ yí zohunhun do hẹjó yé ya? (3 Joh. 5-8) Dile etlẹ yindọ mí nọ pehẹ magbọjẹ lẹ egbesọegbesọ bọ alọnu mítọn sọ nọ ján, nujọnu taun wẹ e yin dọ mí ni ma “wọnji johẹmẹ go blo”!

13, 14. Nawẹ mí sọgan “nọ hẹn mẹhe to gẹdẹ gànpamẹ tọn mẹ lẹ do ayiha mẹ” gbọn?

¹³ “Mì nọ hẹn mẹhe to gẹdẹ gànpamẹ tọn mẹ lẹ do ayiha mẹ.” (Hia Heblu lẹ 13:3.) Paulu ma to hodọ gando gàntọ depope poun go gba. Mẹmẹsunnu he yin wiwle do gànpamẹ na yise yetọn wutu lẹ hodọ wẹ e te. To ojlẹ he mẹ Paulu to hogbe ehelẹ kàn hlan Klistiani Heblu lẹ te, ewọ lọsu ko nọ gànpamẹ na nudi owhe ẹnẹ. (Flp. 1:12-14) E pà mẹmẹsunnu lọ lẹ na yé “do awuvẹmẹ hia na mẹhe tin to gànpamẹ lẹ.” (Heb. 10:34) Mẹdelẹ nọ Paulu dè nado gọalọna ẹn to whenue e to gànpamẹ, ṣigba Klistiani Heblu enẹlẹ ma nọ Paulu dè. To whelọnu lo, nawẹ yé sọgan hẹn ewọ do ayiha mẹ gbọn? Yé sọgan wàmọ gbọn dẹ̀hiho vẹkuvẹku do ota etọn mẹ dali.—Heb. 13:18, 19.

¹⁴ To egbehe, mílọsu sọgan nọma tin topọ hẹ mẹmẹsunnu mítọn he yin wiwle do gànpamẹ lẹ. Mí sọgan nọma penugo nado na yé alọgọ he sin nuhudo yé tindo dile Kunnudetọ he to lẹdo gànpa lọ tọn mẹ lẹ sọgan wà do. Ṣigba, mí sọgan do awuvẹmẹ po owanyi mẹmẹsunnu tọn po hia gbọn yisenọ hatọ nugbonọ enẹlẹ finflin to whepoponu dali, bo nọ donù yé go to odẹ̀ mítọn lẹ mẹ, bosọ nọ vẹ̀ Jehovah do ota yetọn mẹ. Di apajlẹ, mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu susu po wẹ yin wiwle do gànpamẹ to Érythrée, podọ etlẹ yin ovi lẹ to whedelẹnu, gọna mẹmẹsunnu atọ̀n delẹ, yèdọ Paulos Eyassu, Isaac Mogos, po Negede Teklemariam po he ko sẹ̀ngàn na owhe 20 linlán. Be mí nọ hẹn omẹ ehelẹ do ayiha mẹ ya?

15. Nawẹ mí sọgan gbògbéna alọwle mítọn gbọn?

¹⁵ “Mì gbọ alọwle ni tindo gbégbò to nukun mẹlẹpo tọn mẹ.” (Hia Heblu lẹ 13:4.) Mí sọgan sọ do owanyi mẹmẹsunnu tọn hia eyin mí gbọṣi wiweji to walọyizan-liho. (1 Tim. 5:1, 2) Eyin mẹde yinuwa zẹ̀ dogbó walọ dagbe tọn go bo ‘hò jlọjẹ’ mẹmẹsunnu kavi mẹmẹyọnnu de tọn yí gbọn walọ fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn zinzan hẹ ẹ kavi hẹ hagbẹ whẹndo etọn tọn de dali, ehe na zọ́n bọ mẹmẹsunnu lẹ ma na nọ dejido ode awetọ go ba, yèdọ dodonu he ji owanyi yetọn sinai do. (1 Tẹs. 4:3-8) Humọ, yí nukun homẹ tọn do pọ́n numọtolanmẹ he asi de na tindo to whenue e wá yọnẹn dọ asu emitọn nọ pọ́n yẹdide fẹnnuwiwa tọn to nuglọ. Be walọyizan mọnkọtọn na dohia dọ asu etọn yiwanna ẹn bo nọ na sisi tito alọwle tọn ya?​—Mat. 5:28.

16. Nawẹ pekọ tintindo nọ gọalọna mí to owanyi mẹmẹsunnu tọn didohia mẹ gbọn?

¹⁶ “Mì ni tindo pekọ po nuhe mì tindo lẹ po.” (Hia Heblu lẹ 13:5.) Jidide do Jehovah go wẹ nọ gọalọnamẹ nado tindo pekọ nujọnu tọn. E nọ zọ́n bọ mí nọ tindo pọndohlan jlẹkaji tọn gando agbasanu lẹ go. (1 Tim. 6:6-8) E sọ nọ gọalọna mí nado mọnukunnujẹemẹ dọ haṣinṣan mítọn hẹ Jehovah podọ hẹ Klistiani hatọ mítọn lẹ yin nujọnu taun hugan nudepope he akuẹ sọgan họ̀. Mẹhe yin pekọnọ ma nọ wule, fànkoe, kavi dín nuṣiwa mẹdevo lẹ tọn, mọdopolọ e ma nọ joawuna nuvẹun po nukunkẹn po, yèdọ numọtolanmẹ he sọgan zọ́n bọ owanyi mẹmẹsunnu tọn na miọn. Kakatimọ, pekọ tintindo nọ yidogọna gbigbọ alọtútlú tọn.​—1 Tim. 6:17-19.

17. Eyin mí “gọ́ na adọgbigbo,” nawẹ enẹ na gọalọna mí nado do owanyi mẹmẹsunnu tọn hia gbọn?

¹⁷ Mì “gọ́ na adọgbigbo.” (Hia Heblu lẹ 13:6.) Jidide do Jehovah go nọ zọ́n bọ mí nọ gboadọ, mahopọnna avùnnukundiọsọmẹ depope he mí sọgan pehẹ. Taidi kọdetọn de, adọgbigbo ehe nọ gọalọna mí nado tindo pọndohlan dagbe. Pọndohlan dagbe ehe to pọmẹ  hẹ owanyi mẹmẹsunnu tọn mítọn, na zọ́n bọ mí na penugo nado hẹn yisenọ hatọ mítọn lẹ lodo bo miọnhomẹna yé. (1 Tẹs. 5:14, 15) Etlẹ yin to whenue aihọn na to jujugbọn ojlẹ hunyanhunyan tọn he sinyẹn hugan lọ mẹ to nukunbibia daho lọ whenu, mí na penugo nado “jlọ ṣite bo ze ota [mítọn] daga,” na mí yọnẹn dọ whlẹngán mítọn to sisẹpọ wutu.​—Luku 21:25-28.

18. Nawẹ mí sọgan hẹn owanyi mẹmẹsunnu tọn he mí tindo na mẹho lẹ lodo gbọn?

¹⁸ “Mì nọ flin mẹhe to anadenanu to ṣẹnṣẹn mìtọn lẹ.” (Hia Heblu lẹ 13:7, 17.) Eyin mí lẹnnupọndo azọ́n sinsinyẹn he mẹho agun tọn lẹ nọ wà do ota mítọn mẹ bo ma nọ yí akuẹ depope lẹ ji, owanyi mẹmẹsunnu tọn po pinpẹn nutọn he mí tindo na yé po nọ sinyẹn dogọ. Mí ma na jlo gbede dọ yé ni hẹn ayajẹ yetọn bu kavi mọ apọ̀ na nuyiwa mítọn de wutu. Kakatimọ, mí “nọ na yé sisi tlala to owanyi mẹ na azọ́n yetọn wutu” gbọn tonusise po taliliaina yé po dali.​—1 Tẹs. 5:13.

19, 20. Nawẹ mí sọgan zindonukọn to owanyi mẹmẹsunnu tọn didohia mẹ to gigọ́ mẹ gbọn?

¹⁹ Ayihaawe ma tin dọ omẹ Jehovah tọn lẹ yin yinyọnẹn ganji taidi mẹhe nọ do owanyi mẹmẹsunnu tọn hia. Ehe yin nugbo to ojlẹ he mẹ Paulu nọgbẹ̀ te. Ṣigba, ewọ na tuli mẹlẹpo ‘nado nọ to mọwà to gigọ́ mẹ dogọ.’ (1 Tẹs. 4:9, 10) Mí sọgan nọ hẹn owanyi ehe pọnte dogọ zọnmii!

²⁰ Dile mí na to hosọ owhe tọn mítọn pọ́n to owhe lọ gblamẹ, mì gbọ mí ni sọ nọ lẹnayihamẹpọn do kanbiọ ehelẹ ji: Be n’sọgan nọ do gbigbọ johẹmẹ tọn hia dogọ ya? Nawẹ n’sọgan nọ flin mẹmẹsunnu he to gànpamẹ lẹ gbọn? Be n’nọ tindo gbégbò nujọnu tọn na tito alọwle tọn he Jiwheyẹwhe zedai ya? Etẹwẹ na gọalọna mi nado tindo pekọ nujọnu tọn? Nawẹ n’sọgan hẹn jide ṣie to Jehovah mẹ lodo dogọ gbọn? Nawẹ n’sọgan nọ kọngbedopọ mlẹnmlẹn hẹ mẹhe to anadenanu lẹ gbọn? Eyin mí nọ lẹnayihamẹpọn do kanbiọ ṣidopo enẹlẹ ji, hosọ owhe tọn mítọn ma na yin ohia de poun to adó Plitẹnhọ Ahọluduta tọn go. Kakatimọ, e na nọ flinnu mí nado hodo tudohomẹnamẹ lọ dọmọ: “Mì zindonukọn to owanyi mẹmẹsunnu tọn mìtọn mẹ.”​—Heb. 13:1.