Etẹwẹ Gbedide Ao Jiwheyẹwhe Tọn lẹ Yin?
Gblọndo Biblu tọn
Gbedide Ao lẹ wẹ osẹ́n he Jiwheyẹwhe na akọta Islaeli hohowhenu tọn. Osẹ́n enẹlẹ sọ nọ yin yiylọdọ Ohó Ao lẹ, ehe yin lẹdogbedevomẹ tlọlọ hogbe Heblugbe tọn lọ ʽaseʹreth had·deva·rimʹ tọn. Hogbe enẹ sọawuhia whla atọ̀n to owe Pẹntateki tọn lẹ (Torah) mẹ, yèdọ to owe atọ́n tintan Biblu tọn lẹ mẹ. (Eksọdusi 34:28; Deutelonomi 4:13; 10:4) Hogbe Glẹkigbe tọn he sọgbe hẹ ẹ, yèdọ deʹka loʹgous, wẹ zọ́n bọ e sọ nọ yin yiylọdọ “Osẹ́n Ao lẹ.”
Jiwheyẹwhe kàn Gbedide Ao lẹ do wekan-zannu awe ji bo ze yé na yẹwhegán etọn Mose to Osó Sinai tọn ji. (Eksọdusi 24:12-18) Gbedide Ao lọ lẹ yin sislẹ to Eksọdusi 20:1-17; po Deutelonomi 5:6-21 po mẹ.
Todohukanji Gbedide Ao lẹ tọn
Sẹ̀n Jehovah Jiwheyẹwhe kẹdẹ.—Eksọdusi 20:3.
Ma doalọ to boṣiọ-sinsẹ̀n mẹ blo.—Eksọdusi 20:4-6.
Ma nọ yí oyín Jiwheyẹwhe tọn zan to ovọ́ mẹ blo.—Eksọdusi 20:7.
Nọ yìn Gbọjẹzan.—Eksọdusi 20:8-11.
Gbògbéna mẹjitọ towe lẹ.—Eksọdusi 20:12.
Ma hùhlọ̀n blo.—Eksọdusi 20:13.
Ma deayọ blo.—Eksọdusi 20:14.
Ma fìnnú blo.—Eksọdusi 20:15.
Ma dekunnu lalo blo.—Eksọdusi 20:16.
Ma donukunkẹn blo.—Eksọdusi 20:17.
Naegbọn todohukanji Gbedide Ao lẹ tọn delẹ nọ gbọnvo?
Gbedide lọ lẹ dopodopo ma yin tito sọgbe hẹ sọha tangan de to Biblu mẹ. Enẹwutu, pọndohlan mẹdelẹ tọn nọ gbọnvo gando lehe gbedide lọ lẹ dona yin tito do go. Todohukanji he to aga lọ wẹ mẹsusu nọ saba yizan nado slẹ osẹ́n lọ lẹ. Etomọṣo, mẹdelẹ nọ slẹ Gbedide Ao lọ lẹ to aliho devo mẹ. Vogbingbọn lọ nọ sọawuhia gando gbedide tintan, awetọ po godo tọn po go. a
Lẹndai tẹ wutu wẹ Gbedide Ao lẹ do yin nina?
Gbedide Ao lẹ yin apadewhe Osẹ́n Mose tọn tọn. Osẹ́n enẹ to blebu mẹ bẹ gbedide 600 linlán hẹn, ehe nọpọ́ do yin gbekọndopọ, kavi alẹnu de to Jiwheyẹwhe po akọta Islaeli hohowhenu tọn po ṣẹnṣẹn. (Eksọdusi 34:27) Jiwheyẹwhe dopà na akọta Islaeli tọn dọ eyin yé setonuna Osẹ́n Mose tọn lọ, yé na tindo kọdetọn dagbe. (Deutelonomi 28:1-14) Ṣigba, lẹndai tangan he wutu Osẹ́n lọ do yin nina wẹ nado wleawudaina Islaelivi lẹ na wiwá Mẹsia dopagbe lọ, kavi Klisti tọn.—Galatianu lẹ 3:24.
Be Klistiani lẹ dona nọ yìn Gbedide Ao lẹ wẹ ya?
Lala. Akọta Islaeli hohowhenu tọn na taun tọn wẹ Jiwheyẹwhe na Osẹ́n etọn lẹ, kakajẹ Gbedide Ao lẹ ji. (Deutelonomi 5:2, 3; Salmu lẹ 147:19, 20) Osẹ́n Mose tọn yìnyìn ma yin nubiọtomẹsi de na Klistiani lẹ, podọ Klistiani Juvi lẹ lọsu tlẹ “ko yin tuntundote sọn Osẹ́n lọ glọ.” (Lomunu lẹ 7:6) b Osẹ́n Mose tọn ko yin tẹndiọna gbọn “osẹ́n Klisti tọn” dali, ehe bẹ anademẹ he Jesu degbena hodotọ etọn lẹ nado hodo lẹpo hẹn.—Galatianu lẹ 6:2; Matiu 28:19, 20.
Be Gbedide Ao lẹ gbẹ́ yọ́n-na-yizan to egbehe ya?
Mọwẹ. Na Gbedide Ao lẹ de linlẹn Jiwheyẹwhe tọn lẹ hia mí wutu, mí gán mọaleyi sọn nupinplọn gando yé go mẹ. (2 Timoti 3:16, 17) Gbedide Ao lẹ yin zize sinai do nunọwhinnusẹ́n dejidego he ma gán dohó pọ́n gbede lẹ ji. (Salmu lẹ 111:7, 8) Na nugbo tọn, suhugan nunọwhinnusẹ́n enẹlẹ tọn ji wẹ nuplọnmẹ he to adà Biblu tọn he nọ saba yin yiylọdọ Alẹnu Yọyọ lọ mẹ lẹ sinai do.—Pọ́n “ Nunọwhinnusẹ́n Gbedide Ao lẹ tọn he sọawuhia to Alẹnu Yọyọ lọ mẹ lẹ.”
Jesu plọnmẹ dọ Osẹ́n Mose tọn blebu, ehe bẹ Gbedide Ao lẹ hẹn, sinai do gbedide titengbe awe ji. E dọmọ: “‘Hiẹ dona yí ahun towe lẹpo, alindọn towe lẹpo, podọ ayiha towe lẹpo do yiwanna Jehovah Jiwheyẹwhe towe.’ Ehe wẹ gbedide lọ he klohugan bosọ yin tintan. Awetọ lọ die, he sọ taidi tintan lọ: ‘Hiẹ dona yiwanna kọmẹnu towe di dewe.’ Gbedide awe ehelẹ ji wẹ Osẹ́n lọ pete plá do.” (Matiu 22:34-40) Enẹwutu, dile etlẹ yindọ e ma yin bibiọ to Klistiani lẹ si nado yìn Osẹ́n Mose tọn, yé yin gbedena nado yiwanna Jiwheyẹwhe po gbẹtọvi hatọ yetọn lẹ po.—Johanu 13:34; 1 Johanu 4:20, 21.
Nunọwhinnusẹ́n Gbedide Ao lẹ tọn he sọawuhia to Alẹnu Yọyọ lọ mẹ lẹ
Nunọwhinnusẹ́n |
Alọdlẹndonu Alẹnu Yọyọ lọ Tọn Lẹ |
|---|---|
Sẹ̀n Jehovah Jiwheyẹwhe Kẹdẹ |
|
Ma doalọ to boṣiọ-sinsẹ̀n mẹ blo |
|
Gbògbéna oyín Jiwheyẹwhe tọn |
|
Nọ basi sinsẹ̀n hlan Jiwheyẹwhe whẹwhẹ |
|
Gbògbéna mẹjitọ towe lẹ |
|
Ma hùhlọ̀n blo |
|
Ma deayọ blo |
|
Ma fìnnú blo |
|
Ma dekunnu lalo blo |
|
Ma donukunkẹn blo |
a Sọgbe hẹ todohukanji he Juvi lẹ nọ saba yizan “Eksọdusi 20:2 wẹ yin tintan to ‘ohó’ lọ lẹ mẹ bọ wefọ 3-6 nọpọ́ do yin gbedide he bọdego; enẹ wẹ awetọ.” (The Jewish Encyclopedia) To alọ devo mẹ, Katoliki lẹ nọ yí Eksọdusi weta 20, wefọ 1-6, do mọ gbedide dopo. Gbọnmọ dali, gbedide he gando oyín Jiwheyẹwhe tọn yiyizan to ovọ́ mẹ go wá yin awetọ. Na sọha gbedide lọ lẹ tọn nido pé ao, yé má gbedide godo tọn he gando nukunkẹn dido na nuhe dù asi kọmẹnu mẹtọn tọn po nutindo etọn lẹ po go do awe.
b Lomunu lẹ 7:7 donù gbedide aotọ go taidi apajlẹ “Osẹ́n lọ” tọn de, bo gbọnmọ dali dohia dọ Gbedide Ao lẹ tin to Osẹ́n Mose tọn mẹ.
A Gán Sọ Pọ́n Hosọ Ehelẹ
ZẸẸMẸ WEFỌ BIBLU TỌN LẸ TỌN
Zẹẹmẹ Eksọdusi 20:12 Tọn—“Gbògbéna Otọ́ Towe po Onọ̀ Towe Po”
Na e yí opagbe de dogọ gbedide enẹ wutu, Jiwheyẹwhe na yé whẹwhinwhẹ́n devo dogọ nado setonuna gbedide lọ.
NUPLỌNMẸ TANGAN BIBLU TỌN LẸ
Be Sinsẹ̀n-Bibasi Wunmẹ Lẹpo Wẹ Jiwheyẹwhe Nọ Kẹalọyi Ya?
Mẹsusu wẹ yise dọ yè gán nọ sinsẹ̀n wunmẹ depope mẹ.
NUHE BIBLU PLỌN MÍ
Tẹ́n Tito Biblu Pinplọn Tọn Mítọn Pọ́n
A gán plọnnu vọnu hẹ mẹplọntọ de nukun sọ nukun nado mọ ayinamẹ sinai do Biblu ji lẹ yí.