Ang Pagtamod sang Biblia

Posible Bala Malandas ang Malain nga mga Bisyo?

ANG awtor nga si Mark Twain nagsiling anay: “Ang pag-untat sa pagpanigarilyo amo ang pinakamahapos himuon. Nahibaluan ko ini bangod madamo nga beses ko na ini nga nahimo.” Pat-od gid nga nahangpan sang madamo nga tawo ining ginsiling ni Twain. Bisan pa nakahisayod gid sila nga ang pila ka bisyo malain kag makahalalit pa gani, nakahibalo man sila nga ang pagpakigbato kag paglandas sa sini mas mabudlay. Ang mga bisyo mahimo nga nagdukot na sa pagligad sang mga tinuig kag indi malandas sang mga panikasog nga bag-uhon ini. Ang paglandas sa sini makakalapoy kag masakit pa gani.

Si Dr. Anthony Daniels, isa ka manugbulong nga nagatrabaho sa isa ka bilangguan, nagkomento nga ang mga nakasala masami nga nagasiling nga naulipon gid sila sang ila mga obsesyon kag malain nga mga handum. Sa tion nga ang isa ka tawo magiyan sa isa ka butang, pangatarungan nila, “kontrolado na sia sang isa ka mabaskog nga handum, nga indi niya mabatuan.” Kon ini nga pangatarungan matuod, wala kita sing salabton kon ginapasundan naton ang isa ka mabaskog nga handum. Apang matuod bala nga wala kita sing mahimo sa aton mga motibo kag mga handum? Ukon malandas gid bala ang malain nga mga bisyo? Agod matigayon ang isa ka masaligan nga sabat, tan-awon naton ang ginasiling sang Biblia.

Handum Kontra Buhat

Maathag nga ginapakita sang Biblia nga manabat kita sa Dios sa aton ginahimo. (Roma 14:12) Subong man, ginapatuman niya nga sundon naton ang iya matarong nga mga talaksan. (1 Pedro 1:15) Subong Manunuga naton, nahibaluan niya kon ano ang labing maayo para sa aton, kag ginapakamalaut sang iya mga prinsipio ang madamo nga mga bisyo nga kinaandan na sa kalibutan karon. (1 Corinto 6:9, 10; Galacia 5:19-21) Apang, realistiko kag mainawaon man sia sa kon ano ang ginapaabot niya sa di-himpit nga mga tawo.​—Salmo 78:38; 103:13, 14.

Busa, ang salmista nagsulat: “Kon ikaw, O GINUO, magtanda sang kalautan, O Ginuo, sin-o bala ang makatindog?” (Salmo 130:3) Huo, nakahibalo gid si Jehova nga “ang tinutuyo sang tagipusuon sang tawo malaut kutob sa iya pagkapamatan-on.” (Genesis 8:21) Imposible nga malikawan naton ang tanan nga malain nga mga panghunahuna kag mga handum bangod sang aton napanubli nga gene kag kaluyahon, kag nagligad nga mga eksperiensia. Gani, si Jehova mahigugmaon nga wala nagapangayo sing kahimpitan sa aton.​—Deuteronomio 10:12; 1 Juan 5:3.

Apang, ini nga pagpatugsiling sang Dios wala nagahilway sa aton sa responsabilidad naton nga kontrolon ang malain nga mga handum. Bisan pa ginbaton niya nga nagapakigbato sia sa malain nga mga handum, si apostol Pablo wala nangampo. (Roma 7:21-24) “Ginasakit ko ang akon lawas,” siling niya, “kag ginadaug ini.” Sa ano nga katuyuan? Agod nga “ako mismo indi pagsikwayon.” (1 Corinto 9:27, NW) Huo, kinahanglan ang pagpugong sa kaugalingon agod mabatuan ang aton malain nga mga huyog kag mga bisyo kag sa ulihi malandas ini.

Ang Pagbag-o Posible

Ang mga sientipiko nga nagatuon sang mga paggawi sang tawo nagsiling nga ang malain nga mga bisyo, kaangay sang maayo nga batasan, ginatun-an kag ginapalambo sa paglipas sang tion. Kon husto ini, nian ang malain nga mga bisyo mahimo malandas!  Paano? “Hunahunaa ang mga benepisyo kon mauntatan ang naandan nga paggawi,” siling sang mga awtor sang isa ka libro tuhoy sa pagkontrol sa kahuol. Nian, “maghimo sing listahan kon paano mapauswag ang imo kabuhi paagi sa pagbag-o sang imo paggawi.” Huo, ang paghunahuna sa mga benepisyo kon mabag-o naton ang aton negatibo nga paggawi magapahulag sa aton nga magbag-o.

Binagbinaga ang laygay ni apostol Pablo sa aton nga ‘magbag-o sa puersa nga nagapahikot sa aton hunahuna.’ (Efeso 4:22, 23, NW) Ini nga puersa amo ang aton nagapangibabaw nga huyog sa paghunahuna. Mabag-o mo ini nga puersa paagi sa pagpalapit sa Dios kag pagpalambo sing apresasyon sa iya mga talaksan. Ang pagkahibalo nga ginapahamut-an mo si Jehova magapalig-on sa imo sa paghimo sing kinahanglanon nga mga pagbag-o.​—Salmo 69:30-​33; Hulubaton 27:11; Colosas 1:​9, 10.

Sa pagkamatuod, mabudlay untatan ang malain nga mga bisyo nga tinuig na nga nagkontrol sang aton kabuhi. Indi naton dapat pakadiutayon ang paghimud-os nga dapat naton himuon agod malandas ang aton malain nga mga bisyo. Pat-od nga mapaslawan kita kon kaisa. Apang makasalig kamo nga sa paglipas sang tion masami ini nga nagahapos. Sa dugang nga pagpanikasog mo, dugang man nga mangin natural sa imo ang imo bag-o nga paggawi.

Ang isa nga nagahigugma sa Dios makasalig man sang iya bulig kag pagpakamaayo. “Ang Dios matutom,” saad ni Pablo, “kag indi magtugot nga sulayon kamo labaw sa inyo masarangan, kundi . . . magahatag man sing lulutsan, agod nga makasarang kamo sa pagbatas.” (1 Corinto 10:13) Sa dili madugay, laglagon ni Jehova nga Dios ining malauton nga sistema sang mga butang kag ang tanan nga malain nga mga pagsulay, mga handum, kag mga kailigbon sini. (2 Pedro 3:9-13; 1 Juan 2:16, 17) Sa ulihi, ang tanan nga di-himpit nga mga tawo nga makalampuwas sa sini nga hitabo ayuhon sing bug-os kag dayon sa tanan nga mga kapipit-an​—sa pisikal, mental, kag emosyonal. “Ang una nga mga butang indi na pagdumdumon, ukon mag-abot sa painuino,” saad sang Dios. (Isaias 65:17) Walay duhaduha nga ang makapasubo nga mga kahidlaw kag mga handum nalakip sa sining “una nga mga butang.” Indi bala isa ini ka daku gid nga rason agod himuon ang aton bug-os nga masarangan karon nga pangindian kag batuan ang malain nga mga bisyo?

[Kahon/Mga retrato sa pahina 21]

PAG-UNTAT SA MALAIN NGA MGA BISYO

1. Kilalaha kag batuna ang malain nga mga bisyo. Pamangkuta ang imo kaugalingon, ‘Nagabenepisyo gid bala ako sa sini nga bisyo? Makaulugot bala ini sa iban? Naapektuhan bala sini ang akon kapagros, panguarta, kaayuhan, pamilya, ukon kalinungan? Ano nga pag-uswag ang mahimo ko sa akon kabuhi kon wala ini?’

2. Busli ang malain nga bisyo sing maayo. Halimbawa, nagahinguyang ka bala sing tuman kadamo nga tion sa Internet, ayhan nagatan-aw sing malaw-ay nga materyal? Nian gamita ini nga tion para sa mapuslanon nga pagbasa, pagtuon, ukon pag-ehersisyo.

3. Bantayi ang imo pag-uswag. Pamalandungi sing pila ka minutos kada adlaw ang imo pag-uswag. Kon magbalik ka sa imo malain nga bisyo, hibalua kon ano nga mga kahimtangan ang nagdul-ong sa sini.

4. Pangayua ang bulig sang iban. Sugiri ang mga abyan kag pamilya nga ginatinguhaan mo nga untatan ini nga bisyo, kag pangabaya sila nga pahanumdumon ka kon daw nagabalik ka sa sini. Makighambal sa iban nga nagmadinalag-on sa pag-untat sini man nga bisyo.​—Hulubaton 11:14.

5. Mangin balanse kag realistiko. Indi pagpaabuta nga magmadinalag-on ka dayon. Ang iban nga madugay na nga mga bisyo mahimo nga indi madali untatan.

6. Mangamuyo sa Dios. Paagi sa bulig sang Dios malandas mo ang bisan anong malain nga bisyo.​—Salmo 55:22; Lucas 18:27.