Himua ang Imo Pamilya nga Duog nga Dalangpan

“WALA sing kinaugali nga pagpalangga.” Paagi sa sining makapasubo nga pinamulong, ginalaragway sang Biblia ang madamo nga tawo sa panahon naton, ang panahon nga ginatawag nga “katapusan nga mga adlaw.” (2 Timoteo 3:1, 3, 4, NW) Ang pagdamo sang pag-abuso sa bata sa sulod sang pamilya nagapamatuod gid sa katumanan sini nga tagna. Sa katunayan, ang orihinal nga Griego nga tinaga nga aʹstor·gos, nga ginbadbad nga “wala sing kinaugali nga pagpalangga,” nagapahangop sing kakulang sing sahi sang gugma nga dapat makita sa tunga sang magkapamilya, ilabi na sa ulot sang mga ginikanan kag mga anak. * Kag sa masami, ang pag-abuso sa bata nagakatabo sa amo sini nga kahimtangan.

Ang pila ka manugpanalawsaw nagasiling nga ang masami gid nga nagahimo sing seksuwal nga pag-abuso amo ang amay ukon ang tatay-tatay sa pamilya. Ang iban pa nga mga lalaki nga himata nagahimo man sini. Walay sapayan nga ang kalabanan nga mga biktima mga babayi, madamo man nga mga lalaki ang ginaabusuhan. Tuhay sa mahimo ginahunahuna mo, madamo man nga mga babayi ang nagapang-abuso. Ayhan ang sahi sang pag-abuso nga masami wala ginareport amo ang sa tunga sang mag-ulutod, diin ginapilit ukon ginabuyok sang magulang ukon mas makusog nga bata ang iya manghod ukon mas maluya nga utod nga lalaki ukon babayi sa pagpakighirop. Subong isa ka ginikanan, mahimo gid nga mangil-ad ka sa sini nga mga buhat.

Paano mo malikawan ini nga mga problema sa imo pamilya? Maathag gid nga dapat mahibaluan kag mapabaloran sang tagsa ka katapo sang tagsa ka pamilya ang pila ka prinsipio nga nagatapna sang seksuwal nga pag-abuso. Ang pinakamaayo nga panuytoy makita sa Pulong sang Dios, ang Biblia.

Ang Pulong sang Dios kag ang Kaangtanan sang mga Maghimata

Agod mangin duog nga dalangpan, dapat sundon sang tagsa ka pamilya ang talaksan sang Biblia sa moralidad. Madamo sing ginasiling ang Biblia tuhoy sa sekso. Serioso ini, apang prangka kag direkta sa punto. Ginapakita sini nga ang paghirupay gindesinyo sang Dios nga mangin makalilipay sa mag-asawa. (Hulubaton 5:15-20) Apang, ginapakamalaut sini ang paghulid sang indi mag-asawa. Halimbawa, prangka nga ginadumili sang Biblia ang paghirupay sang maghimata. Sa Levitico  kapitulo 18, madamo nga kaangtanan sang maghimata ang ginadumili. Talupangda ilabi na ining mga pinamulong: “Wala gid sa inyo sing magpalapit sa bisan kay sin-o nga iya himata nga malapit sa pagbukas sang kahubo [agod magpakighirop]. Ako amo ang GINOO.”—Levitico 18:6.

Ginlakip ni Jehova ang paghirupay sang maghimata sa “mga kangil-aran” nga silutan sing kamatayon. (Levitico 18:26, 29) Mataas gid ang mga talaksan sang Manunuga sa sini nga butang. Sa karon, madamo nga gobierno ang may amo man sini nga pagtamod, gani ginadumili nila ang seksuwal nga pag-abuso sa mga bata sa sulod sang pamilya. Suno sa kasuguan, ang bata nga gin-abusuhan sang hamtong ginlugos. Ngaa gintawag ini nga paglugos kon wala man sia ginpilit?

Nahangpan sang madamo nga awtoridad ang pirme nga ginasiling sang Biblia tuhoy sa mga bata, nga indi sila makapangatarungan kaangay sang mga hamtong. Halimbawa, ang Hulubaton 22:15 nagasiling: “Ang kabuangan naputus sa tagiposoon sang bata.” Kag si apostol Pablo gin-inspirar sa pagsulat: “Sang ako bata pa, . . . naghunahuna ako subong sang bata, nagbais ako subong sang bata; sang hamtong na ako, ginsikway ko ang binata nga mga butang.”—1 Corinto 13:11.

Indi mahangpan sang bata ang bug-os nga kahulugan sang seksuwal nga mga buhat, ukon mahunahuna  man niya ang mga resulta sini paglipas sang mga tinuig. Gani, madamo ang nagaugyon nga kon wala sing nagabuyok, ang mga bata indi maghimo sini. Kon sa aton pa, kon ang adulto (ukon ang mas magulang nga pamatan-on) maghulid sa bata, ang mas magulang indi makasiling nga ang bata wala magpamatok ukon ang bata amo ang may gusto. Ang adulto nakasala sing pagpanglugos. Isa ini ka krimen, kag pagkabilanggo ang masami nga silot sa sini. Ang naglugos amo ang may sala, indi ang ginlugos.

Apang, makapasubo nga ang kalabanan sini nga krimen wala karon masilutan sang mga awtoridad. Sa Australia, halimbawa, ginabanabana nga 10 porsiento lamang sang nakasala ang ginsumbong, kag pila lamang ang ginpamatbatan. Amo man ang nagakatabo sa iban nga mga pungsod. Bisan pa diutay lamang ang mahimo sang mga gobierno agod amligan ang Cristianong pamilya, ang pagsunod sa mga prinsipio sang Biblia isa gid ka proteksion.

Nahangpan sang matuod nga mga Cristiano nga ang Dios nga nagpasulat sini nga mga prinsipio sa iya Pulong wala nagbag-o. Nakita niya ang tanan nga ginahimo naton, bisan pa ang nalipod sa kalabanan nga mga tawo. Ang Biblia nagasiling: “Ang tanan hublas kag dayag sa mga mata niya nga hatagan ta sing husay.”—Hebreo 4:13.

Manabat kita sa Dios kon lapason naton ang iya mga sugo kag halitan ang iban. Sa pihak nga bahin, pakamaayuhon niya kita kon sundon naton ang iya mapuslanon nga mga sugo tuhoy sa pamilya. Ano ang pila sini?

Ang Pamilya nga Nahiusa sa Gugma

Ang Biblia nagasiling sa aton nga ang ‘gugma amo ang himpit nga higot sang paghiusa.’ (Colosas 3:14, NW) Subong sang ginalaragway sa Biblia, ang gugma indi lamang isa ka balatyagon. Ginapakita ini sa buhat—paagi sa paggawi nga ginapukaw sini kag sa mga buhat nga ginadumili sini. (1 Corinto 13:4-8) Sa sulod sang pamilya, ang pagpakita sing gugma nagakahulugan sing pagpakig-angot sa tagsa ka katapo sing matinahaon, matinahuron, kag mainayuhon. Nagakahulugan ini sing pagkabuhi sang tagsa ka katapo sang pamilya nahisanto sa pagtamod sang Dios. Ginahatagan sang Dios ang kada isa sing dungganon kag importante nga papel.

Subong ulo sang pamilya, ang amay amo ang magapanguna sa pagpakita sing gugma. Nahangpan niya nga ang isa ka Cristianong amay indi dapat mangin daw diktador, nga nagaabuso sang iya gahom sa iya asawa ukon mga anak. Sa baylo, ginasunod niya ang halimbawa ni Cristo sa pagkaulo. (Efeso 5:23, 25) Gani mapinalanggaon kag mahigugmaon sia sa iya asawa kag mapailubon kag mainanggaon sia sa iya mga anak. Ginaamligan niya sila kag ginahimo ang tanan agod wala sing makatublag sang ila kalinungan, makahingalit sang ila pagkainosente, ukon makadula sang ila pagsalig kag pagbatyag nga luwas sa katalagman.

Ang asawa kag iloy may importante kag malahalon man nga papel. Agod ilaragway kon daw ano ka maamligon si Jehova kag si Jesus, ginagamit sang Biblia ang duna nga kinaugali sang iloy nga mga sapat nga amligan ang ila mga anak. (Mateo 23:37) Dapat determinado man ang tawhanon nga iloy nga amligan ang ila mga anak. Mahigugmaon nga ginauna niya ang ila kaayuhan sangsa iya. Ang mga ginikanan indi gid magatugot nga mangin abusado, mapiguson, ukon mapinahugon sila sa isa kag isa ukon sa ila mga anak. Indi man sila magatugot nga gamiton sang ila mga anak ini nga mga taktika sa isa kag isa.

Kon ang tagsa ka katapo sang pamilya matinahuron kag matinahaon sa isa kag isa, magalambo ang maayo nga komunikasyon. Ang awtor nga si William Prendergast nagsiling: “Ang tanan nga mga ginikanan dapat may yara adlaw-adlaw, dalayon, kag suod nga komunikasyon sa ila mga anak.” Nagsiling pa sia: “Daw amo ini ang pinakamaayo nga solusyon sa problema bahin sa seksuwal nga pag-abuso.” Sa pagkamatuod, ginapanugyan sang Biblia ining dalayon kag mahigugmaon nga komunikasyon. (Deuteronomio 6:6, 7) Kon sundon ini nga laygay, ang puluy-an mangin isa ka duog diin ang tagsa ka katapo makahambal sing hilway kag walay kahadlok.

Matuod nga nagakabuhi kita sa isa ka malaut nga kalibutan kag ang tanan nga pag-abuso indi matapna. Walay sapayan sina, ang isa ka puluy-an nga may kalig-unan makabulig sing daku. Kon ang isa ka katapo sang pamilya ginahalitan sa gua sang balay, nakahibalo sia kon diin sia makakita sing lugpay kag kahanuklog. Ini nga puluy-an isa gid ka duog nga dalangpan sa magamo nga kalibutan. Kabay nga pakamaayuhon sang Dios ang imo mga panikasog nga himuon ang inyo pamilya nga isa ka duog nga dalangpan!

[Nota]

[Kahon/Retrato sa pahina 10]

MGA PANUGDA AGOD ANG PULUY-AN MANGIN HILWAY SA KATALAGMAN

Internet: Kon ang imo mga anak nagagamit sing Internet, kinahanglan sila tudluan tuhoy sa nagakaigo nga paggamit sini. Madamo ini sing website sang pornograpiya kag subong man sing mga chat room kag mga site sa pagpakigkomunikar sa iban nga mahimo hingalitan sang mga pedophile ukon sang mga adulto nga may seksuwal nga interes sa mga bata. Maalamon nga ibutang ang kompyuter sa isa ka lugar nga mas mahapos mabantayan sang mga ginikanan ang ila mga anak. Kon wala sing pahanugot sang mga ginikanan, ang mga anak indi gid dapat magsugid sa iban sing mga impormasyon tuhoy sa ila kaugalingon ukon makigkita sa mga nakilala lamang nila sa Internet.—Salmo 26:4.

Makahulubog nga mga Ilimnon: Madamo sang nagahimo sing seksuwal nga pag-abuso sa bata ang nakainom. Ginapakita sang eksperiensia nga ang mga adulto nga madamo sing nainom mahuyang sing pagpugong; nakapugong kuntani sila kon wala sila makainom. Isa pa ini ka rason kon ngaa nagalaygay ang Biblia nga likawan ang pagpahubog kag ang sobra nga pag-inom.—Hulubaton 20:1; 23:20, 31-33; 1 Pedro 4:3.

Pagkinaugalingon: Isa ka babayi ang nagpanaysayon: “Sang mapatay si Mommy, ang akon amay amo lamang ang may kurtina sa iya bintana ukon may ganhaan pasulod sa iya hulot-tulugan. Makita niya ang tanan namon nga ginahimo—bisan sa banyo.” Ginhimuslan sini nga tawo ang tanan niya nga apat ka anak nga babayi. Dapat mahangpan sang tanan nga katapo sang pamilya kon daw ano ka importante nga magkinaugalingon. Kon ang mga ginikanan luyag kon kaisa nga magkinaugalingon kag indi pagtublagon sang ila mga anak, dapat man nila hatagan ang mga anak sing nagakaigo nga higayon nga magkinaugalingon samtang nagadaku sila. Ginapakig-angutan sang maalamon nga mga ginikanan ang iban subong sang luyag man nila nga pakig-angutan sila sang iban.—Mateo 7:12.