Pagbantay sa Kalibutan

▪ “Indi na gid mapanghiwala” ang pag-init sang klima sang duta kag “mahimo gid” nga ang mga ginahimo sang tawo ang balasulon sini.—INTERGOVERNMENTAL PANEL ON CLIMATE CHANGE (IPCC), SWITZERLAND.

▪ Sa Alemanya, mga 1.4 tubtob 1.9 milyones ka tawo ang “nagiyan na sa bulong.” Ang kalala sini kaangay sa problema sang mga alkoholiko.—TAGESSCHAU, ALEMANYA.

▪ Sa Britanya, ang yara sa daku nga katalagman nga pagapatyon sing hungod amo ang mga lapsag nga wala pa isa ka tuig ang edad.—THE TIMES, BRITANYA.

▪ Ang mga opisyal “nabudlayan na magtultol” sang pila ka dulunan sa tunga sang Estados Unidos kag Canada bangod natabunan na ini sang mga tanom. “Kon indi mo ini makita, indi mo ini mabantayan,” siling ni Dennis Schornack sang International Boundary Commission. —ASSOCIATED PRESS, ESTADOS UNIDOS.

Ang Lawas May Ikasarang sa Pag-ayo sang Iya Kaugalingon

Mga 60 tubtob 70 porsiento sang balatian ang sarang mapaayo sang lawas sang tawo,” siling ni Propesor Gustav Dobos, ang senior consultant sa Miner’s Hospital sa Essen, sa Alemanya. Para mag-ayo, ang lawas nagapatubas sing mga 30 tubtob 40 ka bulong, subong sang cortisone kag mga substansia agod matapna ang pagtubo sang bato sa batobato. Nahibaluan na sang mga manugpanalawsaw ang pila ka mga pamaagi sa kinaugali nga pag-ayo sang lawas, apang madamo pa ang wala nila matukiban. Nahantop sang mga sientipiko nga “masibod ang paagi sa pagbuligay sang mga hormone, mga substansia, kag pangontra nga mga selula,” siling sang magasin nga Vital, kag may epekto man ang emosyon kag panimuot.” Apang, ini nga magasin nagsiling man nga ang kahuol kag personal nga problema “may daku nga epekto kag makapaluya sang kinaugali nga sistema sang lawas sa pagbato sa balatian.”

Pagpartida sang Manggad sa Bug-os nga Kalibutan

“Kuarenta porsiento sang manggad sa bug-os nga kalibutan ang ginapanag-iyahan sang 1 ka porsiento lang sang pinakamanggaranon nga mga adulto sa kalibutan,” report sang Guardian sa London. Ang kalabanan sa pinakamanggaranon nga mga tawo nagaobra sa pinansial nga mga institusyon kag nagatanyag sing produkto ukon serbisyo paagi sa Internet,” siling sang pamantalaan. Nasapwan sang isa ka pagtuon sang UN nga 37 porsiento sang mga pinakamanggaranon ang nagapuyo sa Estados Unidos, 27 porsiento sa Japan, kag 6 porsiento sa United Kingdom. Ang katunga sang pinakaimol nga mga adulto nagapanag-iya lamang sing wala pa sa isa ka porsiento sang manggad sang kalibutan. Ang pangulo nga manugpanalawsaw sang Oxfam, nga isa ka nagabulig nga organisasyon sa Britanya, nagsiling nga “daw indi mapatihan ining di-alalangay nga pagpartida. . . . Indi gid mapaathag nga sa amo sini kadamo nga manggad sa bug-os nga kalibutan, 800 milyones ang nagatulog nga gutom kada gab-i.”

Mas Madamo ang Lalaki sa China

Sang 2005, ang rekord sa China nagpakita nga sa kada 118 ka lalaki nga nabun-ag, 100 ka babayi lamang ang nabun-ag. Sa iban nga bahin sang pungsod, “ini nga kadamuon naglab-ot sa 130 ka lalaki sa kada 100 ka babayi,” report sang China Daily. Ginapaeksamin sang mga ginikanan kon ano ang mangin anak nila, kag ginapahulog nila kon babayi ini. Ginabaton sang mga opisyal nga may kaangtanan ini sa pagsulundan sang China sa pagplano sang pamilya, nga dapat isa lang ang bata sang mga mag-asawa nga nagapuyo sa siudad. “Sa tuig 2020, sa mga puede na makaminyo, mas madamo ang mga lalaki sing mga 30 milyones sangsa mga babayi,” siling sang pamantalaan, kag ini nga pagkadibalanse may epekto sa kalig-unan sang katilingban.”