Pagmaneho—Paano Ka Makalikaw sa Aksidente?

IMPORTANTE gid para sa minilyon ka tawo sa karon ang pagmaneho, pero may upod ini nga peligro. Ginabulubanta nga sa bug-os kalibutan, sobra na sa 1,200,000 ka tawo ang nagakapatay bangod sa mga aksidente sa salakyan kada tuig! Gani, indi bala maayo gid nga magtuon kita kon paano maghalong sa pagmaneho? Tan-awon naton ang pila ka praktikal nga paagi nga puede naton himuon.

✔Usisaa ang Imo Kaugalingon

Ang report sang Australian Journal of Social Issues nagsiling nga ang isa sa pinakaimportante nga paagi agod malikawan ang mga aksidente nga nagaresulta sa kamatayon, amo ang pagpauswag sang mga drayber sa ila batasan sa pagmaneho. Gani, antes sia magbiyahe, mahimo pamangkuton sang drayber ang iya kaugalingon, ‘Sa kondisyon bala ako para magmaneho?’ Ang kakapoy makaapektar sa aton hunahuna kag makapahinay sa aton reaksion. Suno sa rekord sang LTO sa Pilipinas, ang kaakig, kabalaka, kag kakunyag makaapektar sa panimuot sang mga drayber nga  mahimo magresulta sa indi maayo nga desisyon kag hinarasharas nga pagmaneho.

Ang kondisyon sang lawas dapat man hunahunaon kay may mga balatian ukon kasablagan nga mahimo makaapektar sa ikasarang sang tawo sa pagmaneho. Ang isa ka drayber nga nagapabalor sa kabuhi sang iban, wala nagapatugatuga sa pagmaneho kon nakainom. May pila ka bulong nga mahimo man makaapektar sa reaksion sang drayber. Sa pila ka kahimtangan, mas maayo pa nga indi lang anay magbiyahe ukon iban na lang ang madrayb.

✔Usisaa ang Imo Ikasarang

Samtang nagadamo ang salakyan, ilabi na sa mga nagauswag nga pungsod, nagadamo man ang bag-uhan nga mga drayber. Gani, maayo nga binagbinagon sang bisan sin-o nga drayber ang duha ka butang agod malikawan ang mga aksidente.

Mahalungon nga pagmaneho! Mangin alisto, bantayi ang posible nga tunaan sang aksidente sa imo ginaagyan, bantayi man ang pagpadalagan sang iban nga drayber pati ang ila sala nga pagmaneho. Bangod ang kalabanan nga rason sang pagbungguanay amo ang pagdikitanay sang mga salakyan, ang mahalungon nga drayber nagaantad sa iya ginasundan.

Mag-andam sa indi makita nga bahin sa imo palibot kag sa mga disturbo. Bulubalikda man ang imo palibot, kag indi lang magsalig sa mga espiho sang imo salakyan. Indi ka magpadisturbo samtang nagamaneho. Likawi ang paghimo sang iban nga butang samtang  nagamaneho, pareho sang pag-istorya sa cellphone.

Kon nagamotor: Nagsiling ang iban nga sa kada kilometro, 37 ka pilo nga mapatay sa aksidente ang mga nagamotor kon ikumparar sa mga nagadrayb sing salakyan. Ano nga paghalong ang puede mo himuon? Ang duha ka paagi nga ginsambit kaina maaplikar man sa mga nagamotor. Dugang pa sa sini, ang Motorcycle Safety Foundation sa Estados Unidos nagsiling: “Dapat makita ka.” Pat-ura nga makita ka sang iban. Pasigaha pirme ang imo headlight. Likawi nga mag-agi sa kilid sang iban nga salakyan nga indi ka makita sang iban nga drayber. “Magsuksok sing nagakaigo nga proteksion.” Magsuksok sing helmet, kag masiri kag madamol nga bayo. “Kinahanglan ang doble nga paghalong.” Pamensara nga mabudlay ka makita sang iban, gani maghalong gid.

✔Usisaa ang Imo Salakyan

Dapat pirme hunahunaon sang drayber nga magpalayo sia sa peligro, kag dapat nga maayo ang kondisyon sang iya salakyan. Kinahanglan nga maayo gid ang kondisyon sang mga preno, amo man ang tanan nga piyesa. Dapat indi pa tais ang ruweda para indi dali madanlog sa basa nga dalan. Ang eksakto nga hangin sa ruweda makabulig man sa maayo nga pagpreno kag pagpadalagan sang salakyan. Ang kalabanan nga salakyan karon may mga seat belt. Itakod ini para sa imo proteksion.

Ang pagmaneho nagadepende sa mga kahimtangan. Ang basa nga mga dalan makaapektar sa imo pagpreno kag pagkontrol sang salakyan. Kon nagamaneho ka sa gab-i, dapat maayo ang kondisyon sang imo mga headlight kag dapat mahinay lang ang imo pagpadalagan. Bangod ang kabuhi regalo halin sa Dios, nagakaigo lang nga himuon naton ang aton bug-os nga masarangan agod maproteksionan ini, lakip na ang paghalong kon nagamaneho.

Mangin alisto

[Kahon/Retrato sa pahina 13]

MAKINI NGA PAGMANEHO

▪ Maayo nga pagmaneho: Ang pirme nga pag-arangka kag pagpreno mahakog sa gasolina ukon krudo.

▪ Patya ang salakyan: Ang mga salakyan subong indi na kinahanglan nga painiton anay ang makina antes padalaganon. Kon magpundo ang salakyan sing sobra sa 30 segundos, patya anay ini.

▪ Eksakto nga hangin sa ruweda: Mas mahapos ang pagtiyog sang ruweda kon eksakto ang hangin sini, gani mas makini ini sa gasolina ukon krudo.

▪ Likawi ang tuman kadasig nga pagmaneho: Ang tuman kadasig nga pagmaneho mahakog sa gasolina ukon krudo kag mas delikado.

[Diagram/Retrato sa pahina 11]

❏ Mangin alisto

❏ Itakod ang seat belt

❏ Likawi ang paghimo sang iban nga buluhaton

❏ Indi magpadisturbo

[Diagram/Retrato sa pahina 12]

❏ Mag-andam sa indi makita nga bahin sa imo palibot

❏ Maayo nga kondisyon sang preno

❏ Eksakto nga hangin sang ruweda

❏ Madamol nga spike sang ruweda

❏ Pirme mag-antad sa ginasundan

[Diagram/Retrato sa pahina 13]

❏ “Magsuksok sing nagakaigo nga proteksion”

❏ “Dapat makita ka”

[Diagram/Retrato sa pahina 13]

❏ Usisaa ang mga headlight