Ilikaw ang Imo mga Mata sa Walay Pulos nga mga Butang!

“Ilikaw ang akon mga mata sa pagtan-aw sa walay pulos nga mga butang; amligi ang akon kabuhi sa imo dalanon.”—SAL. 119:37, NW.

1. Daw ano ka importante ang aton mga mata?

DAW ano ka hamili ang aton mga mata! Paagi sa sini, makita naton ang aton palibot—sing detalyado kag de-kolor. Sa bulig sang aton mga mata, makita naton ang aton mga abyan kag amo man ang mga katalagman. Paagi man sa sini, makita naton ang matahom nga mga butang, maapresyar ang makatilingala nga mga tinuga nga nagapamatuod sang pagluntad sang Dios, kag madayaw ang Iya himaya. (Sal. 8:3, 4; 19:1, 2; 104:24; Roma 1:20) Bangod ang aton mga mata importante gid nga instrumento sa pagpaalinton sang mensahe sa aton hunahuna, daku ang papel sini sa pagtigayon naton sing ihibalo tuhoy kay Jehova kag sa pagpalig-on sang aton pagtuo sa iya.—Jos. 1:8; Sal. 1:2, 3.

2. Ngaa dapat kita maghalong kon ano ang aton ginatan-aw, kag ano ang aton matun-an sa hanuot nga pangabay sang salmista tuhoy sa sini?

² Apang, ang aton makita mahimo man makahalit sa aton. Ang aton mga mata may mabaskog nga impluwensia sa aton hunahuna. Ang aton ginatan-aw mahimo makapukaw ukon makapalambo sang mga ambisyon ukon handum sa aton tagipusuon. Kag bangod nagakabuhi kita sa imoral kag mapinatuyangon nga kalibutan nga ginagamhan ni Satanas nga Yawa, makita naton sa bisan diin lang ang mga laragway kag propaganda nga mahimo maghalit sa aton—bisan pa masiplatan lang naton ini. (1 Juan 5:19) Gani, nagakaigo gid ang ginpangabay sang salmista sa Dios: “Ilikaw ang akon mga mata sa pagtan-aw sa walay pulos nga mga butang; amligi ang akon kabuhi sa imo dalanon.”—Sal. 119:37, NW.

Kon Paano Kita Mapatalang sang Aton mga Mata

3-5. Ano nga kasaysayan sa Biblia ang nagapakita nga makatalagam gid ang pagtugot sa aton mga mata nga magganyat sa aton?

³ Binagbinaga ang natabo sa una nga babayi nga si Eva. Ginsilingan sia ni Satanas nga “magamuklat” ang iya mga mata kon magkaon sia sang bunga sang “kahoy sang pagkilala sang maayo kag malaut.” Mahimo nga naganyat gid si Eva sa paghunahuna nga “magamuklat” ang iya mga mata. Nagdugang pa gid ang iya handum sa ginadumilian nga bunga “sang nakita [niya] nga ang kahoy maayo nga kalan-on, kag nga makagalanyat sa mga mata.” Ang pagtulok ni Eva sa kahoy nga may paghandum nagdul-ong sa paglapas niya sa sugo sang Dios. Ang iya bana nga si Adan naglapas man, kag nagresulta ini sa tuman ka daku nga halit sa bug-os nga katawhan.—Gen. 2:17; 3:2-6; Roma 5:12; Sant. 1:14, 15.

⁴ Sang mga adlaw ni Noe, ang pila sang mga anghel naimpluwensiahan man sang ila nakita. Ang Genesis 6:2 nagasiling: “Ang lalaki nga mga anak sang Dios nakakita sang babayi nga mga anak sang mga tawo nga maayoayo sila; kag nagpangasawa sila sang tanan nga ila napilian.” Ining mga anghel nagtulok nga may pagkaibog sa mga anak nga babayi sang mga tawo amo nga napukaw ang ila di-kinaugali nga seksuwal nga handum. Bangod sini, nagrebelde sila kag nangin amay sang masingki nga kabataan. Ang kalautan sang tawo sadto nagresulta sa kalaglagan sang bug-os nga katawhan, magluwas kay Noe kag sa iya pamilya.—Gen. 6:4-7, 11, 12.

 ⁵ Mga siniglo sang ulihi, ang Israelinhon nga si Acan naganyat man sang iya mga mata nga kawaton ang pila ka butang sa nabihag nga siudad sang Jerico. Ang Dios nagsugo nga ang tanan nga butang sa sina nga siudad dapat laglagon magluwas sa pila ka butang nga pagadal-on sa bahandian ni Jehova. Ang mga Israelinhon ginpaandaman: “Magpalayo gid kamo sa butang nga dapat laglagon, kay basi handumon ninyo ini” kag magkuha sang pila ka butang sa siudad. Sang ginlapas ni Acan ini nga sugo, ang katawhan sang Israel nalutos sa siudad sang Ai, kag madamo sa ila ang napatay. Gin-ako lamang ni Acan nga nangawat sia sang natukiban ini. “Sang nakita ko” ang mga butang, siling ni Acan, “ginkaibugan ko sila, kag ginkuha sila.” Ang kailigbon sang iya mga mata nagresulta sa iya kalaglagan, kag “sang tanan nga iya.” (Jos. 6:18, 19, NW; 7:1-26) Ginhandum ni Acan sa iya tagipusuon ang butang nga gindumilian.

Kinahanglan ang Disiplina sa Kaugalingon

6, 7. Ano ang isa sa “mga pahito” ni Satanas nga masami niya ginagamit sa pagsiod sa aton, kag paano ini ginagamit sa mga pasayod?

⁶ Ang pagsulay nga gingamit kay Eva, sa malinapason nga mga anghel, kag kay Acan, amo man ang pagsulay nga ginagamit sa katawhan karon. Sa tanan nga “mga pahito” nga ginagamit ni Satanas sa pagpatalang sa katawhan, “ang kailigbon sang mga mata” amo ang labing epektibo. (2 Cor. 2:11; 1 Juan 2:16) Ang mga nagahimo sing pasayod karon nakahibalo gid nga ang mga tawo madali maapektuhan sang ila makita. “Ang mga mata amo ang may pinakamabaskog nga impluwensia sa tawo kon ipaanggid sa iban niya nga igbalatyag,” siling sang nagapanguna nga eksperto sa negosyo sa Europa. “Amo ini ang masami nagapangibabaw sa tanan nga igbalatyag, kag may gahom ini nga hayluhon kita sa paghimo sang mga butang bisan pa nahibaluan naton nga indi maayo.”

⁷ Indi katingalahan nga ang mga pasayod nagagamit sang mga laragway nga gindesinyo sing maayo agod maganyat kag mapukaw ang handum sang mga tawo nga magbakal sang produkto ukon magbaton sang ginatanyag nga serbisyo! Ang isa ka researcher sa Estados Unidos nga nagtuon kon paano ang mga pasayod nagaimpluwensia sa mga tawo nagsiling nga “gindesinyo [ini] indi lamang para magpaalinton sang mga impormasyon nga makaganyat sa hunahuna, kundi para magtandog man sang emosyon kag magpahulag sa makakita sini.” Ang makagalanyat sa sekso nga mga laragway amo sa masami ang ginagamit bangod madali sini makuha ang atension sang mga tawo. Gani, daw ano gid ka importante nga pilion naton ang aton ginatan-aw kag kontrolon ang ginapasulod naton sa aton hunahuna kag tagipusuon!

8. Paano ginpadaku sa Biblia nga dapat naton bantayan ang aton mga mata?

⁸ Ang matuod nga mga Cristiano mahimo man maimpluwensiahan sang kailigbon sang mga mata kag sang kailigbon sang unod. Gani, ginapalig-on kita sang Pulong sang Dios nga disiplinahon ang aton kaugalingon sa kon ano ang aton ginatan-aw kag ginahandum. (1 Cor. 9:25, 27; basaha ang 1 Juan 2:15-17.) Nahibaluan sang matarong nga tawo nga si Job nga ang makita sang isa may daku nga epekto sa iya handum. Nagsiling sia: “Nagapakigkatipan ako sa akon mga mata; paano bala niyan ang pagtolok ko sa ulay?” (Job 31:1) Wala lamang ginlikawan ni Job ang aktual nga pagpakighilawas kundi ginlikawan niya bisan ang paghunahuna lamang sini. Ginpadaku ni Jesus ang pagsikway sa imoral nga panghunahuna sang nagsiling sia: “Ang tagsatagsa nga padayon nga nagatulok sa isa ka babayi nga may kaibog sa iya nakapanghilahi na sa iya sa tagipusuon niya.”—Mat. 5:28.

Walay Pulos nga mga Butang nga Dapat Likawan

9. (a) Ngaa dapat kita maghalong sa paggamit sang Internet? (b) Ano ang mahimo nga resulta kon ang isa magtan-aw sang pornograpiya bisan sing makadali lang?

⁹ Sa karon, kinaandan na lang ang ‘padayon nga pagtulok’ sa pornograpiya, ilabi na sa Internet. Indi na naton kinahanglan pangitaon ini nga mga website, sila ang magapangita sa aton! Paano? Mahimo nga gulpi lang maggua sa iskren sang imo kompyuter ang pasayod nga may imoral nga laragway. Ukon mahimo ka makabaton sang e-mail nga kon buksan mo, maggua dayon ang pornograpiko nga laragway nga mabudlay na dulaon sa imo iskren. Bisan pa masiplatan lang ini sang isa ka tawo antes niya i-delete, nagapabilin ini sa iya  hunahuna. Gani, bisan ang makadali lang nga pagtan-aw sang pornograpiya mahimo na magdul-ong sa malain nga mga resulta. Makatublag ini sa konsiensia sang isa kag mabudlayan sia nga kakason sa iya hunahuna ang imoral nga mga laragway. Mas malala pa sa sini ang epekto kon ang isa “padayon nga nagatulok” sing hungod, amo nga dapat gid niya patyon ang imoral nga mga handum sa iya tagipusuon.—Basaha ang Efeso 5:3, 4, 12; Col. 3:5, 6.

10. Ngaa ang kabataan amo ang mas madali maganyat sa pornograpiya, kag ano ang mahimo mangin resulta sini sa ila?

¹⁰ Ang kabataan mahimo maganyat sa pornograpiya bangod sang ila pagkamausisaon. Ang pagtan-aw sini makaapektar sang ila pagtamod tuhoy sa sekso nga mahimo nila madala tubtob magtigulang sila. Suno sa isa ka report, madamo ini sang malain nga epekto halin sa tiko nga pagtamod sa sekso tubtob sa “problema sa pagtigayon sang maayo kag mahigugmaon nga kaangtanan sa iban; sayop nga pagtamod sa mga babayi; kag posible nga pagkagiyan sa pornograpiya, nga may malain nga epekto sa iya pag-eskwela, pagpakig-abyan kag pagpakig-angot sa iya pamilya.” Ang mas malala nga epekto sini amo ang halit nga matuga sini sa pag-asawahay.

11. Maghatag sing halimbawa nga nagapakita nga makatalagam ang pagtan-aw sang pornograpiya.

¹¹ “Sa tanan nga nagpagiyan sa akon antes ako nangin Saksi, ang pornograpiya amo gid ang pinakamabudlay untaton,” siling sang isa ka utod nga lalaki. “Kon kaisa madumduman ko gihapon ining mga laragway sa wala ginapaabot nga mga tion—kon may mapanimahuan ako, may mabatian nga musika, may makita nga isa ka butang, ukon basta na lang ini nagasulod sa akon pensar. Adlaw-adlaw ko ini nga ginapakigbatuan.” Ang isa pa ka utod nga lalaki nagsiling nga sang bata pa sia, ginatan-aw niya ang pornograpiko nga mga magasin sang iya tatay nga indi Saksi kon wala sa balay ang iya mga ginikanan. Nagsulat sia: “Kalain gid sang epekto sadtong mga laragway sa akon hunahuna! Bisan sa karon nga 25 ka tuig na ang nagligad, indi ko gihapon malimtan ang pila sadtong mga laragway. Bisan ano pa ang akon himuon, indi ini makakas sa akon hunahuna. Ginakonsiensia ako bisan pa indi ko ini hungod nga ginapanumdom.” Gani, indi bala maalamon nga ilikaw ang aton mga mata sa walay pulos nga mga butang agod indi naton maeksperiensiahan ining mapait nga mga epekto? Paano ina mahimo sang isa? Dapat sia manikasog nga ‘bihagon ang iya panghunahuna agod himuon ini nga matinumanon kay Cristo.’—2 Cor. 10:5.

12, 13. Anong walay pulos nga mga butang ang indi dapat tan-awon sang mga Cristiano, kag ngaa?

¹² Ang isa pa ka “butang nga kubus,” ukon walay pulos, nga dapat likawan amo ang kalingawan nga nagapasanyog sang materyalismo, espiritismo, kasingki, pagpatay kag kamatayon. (Basaha ang Salmo 101:3.) Responsibilidad sang Cristianong mga ginikanan nga pilion sing maayo kon ano nga sahi sang kalingawan ang pahanugutan nila sa ila puluy-an bangod may yara sila salabton kay Jehova. Huo, wala sang matuod nga Cristiano ang hungod nga makigbahin sa espiritismo. Apang, dapat gihapon mangin alerto ang mga ginikanan sa mga pelikula, palaguaon sa telebisyon, video games, kag bisan mga komiks kag mga libro sang kabataan nga may labot sa espiritismo.—Hulu. 22:5.

¹³ Bata man kita ukon tigulang, indi kita dapat malipay sa pagtan-aw sa mga video games nga nagapasanyog sang kasingki kag nagapakita sang makasiligni nga pagpatay. (Basaha ang Salmo 11:5. *) Dapat naton likawan nga isentro ang aton hunahuna sa bisan ano nga butang nga ginapakamalaut ni Jehova. Dumduma nga ang ginapuntariya ni Satanas amo ang aton hunahuna. (2 Cor. 11:3) Bisan pa indi malain nga kalingawan ang aton ginatan-aw, apang kon tuman ka daku nga tion ang aton ginagamit sa sini, mahimo sini upangan ang aton pangpamilya nga pagsimba, adlaw-adlaw nga pagbasa sang Biblia, kag paghanda para sa mga miting.—Fil. 1:9, 10.

Sunda ang Halimbawa ni Jesus

14, 15. Ano ang talalupangdon sa ikatlo nga pagsulay ni Satanas kay Jesus, kag paano niya ini naatubang sing madinalag-on?

¹⁴ Sa sining malaut nga kalibutan, indi malikawan nga makatulok kita sa walay pulos nga mga  butang. Bisan si Jesus gintanyagan sini nga mga butang. Sa ikatlo nga pagsulay ni Satanas kay Jesus, “gindala sia . . . sang Yawa sa mataas katama nga bukid, kag ginpakita sa iya ang tanan nga ginharian sang kalibutan kag ang ila himaya.” (Mat. 4:8) Ngaa ginhimo ini ni Satanas? Pat-od gid nga luyag niya gamiton ang mabaskog nga impluwensia sang mata. Ayhan nagahunahuna sia nga kon makita ni Jesus ang katahom sang tanan nga ginharian sa kalibutan handumon niya nga mangin prominente sa sini. Ano ang ginhimo ni Jesus?

¹⁵ Wala gid ginsapak ni Jesus ining makagalanyat nga tanyag. Wala niya ginpalambo ang sayop nga handum. Kag wala na niya ginbinagbinag kon bala batunon niya ukon isikway ang tanyag sang Yawa. Nagsabat gilayon si Jesus. “Palayo ka, Satanas!” siling niya. (Mat. 4:10) Padayon nga ginadumdom ni Jesus ang iya kaangtanan kay Jehova kag nagsabat sia nahisuno sa iya katuyuan sa kabuhi—ang paghimo sang kabubut-on sang Dios. (Heb. 10:7) Gani, madinalag-on nga napamatukan ni Jesus ang malalangon nga pahito ni Satanas.

16. Ano ang aton matun-an sa halimbawa ni Jesus sa pagpamatok sa mga pagsulay ni Satanas?

¹⁶ Madamo kita sing matun-an sa halimbawa ni Jesus. Una, dumdumon naton nga wala sing bisan sin-o sa aton ang indi pagsulayon ni Satanas. (Mat. 24:24) Ikaduha, ang aton ginatan-aw mahimo magpalambo sing maayo ukon malain nga handum sa aton tagipusuon. Ikatlo, ginahingalitan gid ni Satanas “ang kailigbon sang mga mata” agod patalangon kita. (1 Ped. 5:8) Kag ikap-at, sarang man naton mapamatukan si Satanas, ilabi na gid kon maghulag kita gilayon.—Sant. 4:7; 1 Ped. 2:21.

Hupti nga “Simple” ang Imo Mata

17. Ngaa indi na naton paghulaton nga makaatubang kita sang walay pulos nga mga butang antes kita magdesisyon kon ano ang dapat himuon?

¹⁷ Sang nagdedikar kita kay Jehova nanaad kita nga likawan naton ang mga butang nga walay pulos. Sang nanaad kita nga himuon ang kabubut-on sang Dios, daw kaangay kita sa salmista nga nagsiling: “Ginpunggan ko ang akon tiil gikan sa tagsa ka malaut nga dalanon, agud nga matuman ko ang imo polong.” (Sal. 119:101) Indi na naton paghulaton nga makaatubang kita sang walay pulos nga mga butang antes kita magdesisyon kon ano ang aton dapat himuon. Nahibaluan na naton kon ano nga mga butang ang ginapakamalaut sa Kasulatan. Indi kita ignorante sa mga pahito ni Satanas. San-o bala ginsulay ni Satanas si Jesus nga himuon nga  tinapay ang mga bato? Indi bala pagkatapos sia magpuasa sang 40 ka adlaw kag gab-i kag “gingutom”? (Mat. 4:1-4) Nahibaluan gid ni Satanas kon san-o kita maluya kag madali masulay. Gani, karon na ang tion nga dapat naton binagbinagon sing maayo ini nga mga butang. Indi na magpabuyanbuyan! Kon ginadumdom naton adlaw-adlaw ang aton panaad kay Jehova sang nagdedikar kita sa iya, mangin malig-on ang aton determinasyon nga likawan ang walay pulos nga mga butang.—Hulu. 1:5; 19:20.

18, 19. (a) Ano ang kinatuhayan sang “simple” nga mata kag sang “malaut” nga mata? (b) Ngaa importante gid nga magkonsentrar kita sa mapuslanon nga mga butang, kag ano nga laygay ang ginahatag sang Filipos 4:8 tuhoy sa sini?

¹⁸ Kada adlaw, makakita kita sang mga butang nga makagalanyat sa aton mga mata, kag padayon ini nga nagadamo. Gani, dapat naton pabaloran sing labi ang laygay ni Jesus nga huptan nga “simple” ang aton mata. (Mat. 6:22, 23) Ang “simple” nga mata nakakonsentrar sing bug-os sa isa ka katuyuan—ang paghimo sang kabubut-on sang Dios. Sa pihak nga bahin, ang “malaut” nga mata malimbungon, makagod, kag mahuyugon sa walay pulos nga mga butang.

¹⁹ Dumduma nga ang makita sang aton mga mata nagasulod sa aton hunahuna kag ang aton ginahunahuna nagaimpluwensia sa aton tagipusuon. Gani, importante gid nga magkonsentrar kita sa mapuslanon nga mga butang. (Basaha ang Filipos 4:8.) Kabay nga padayon naton nga ilugon ang pangamuyo sang salmista: “Ilikaw ang akon mga mata sa pagtan-aw sa walay pulos nga mga butang.” Nian, kon manghikot kita nahisuno sa sina nga pangamuyo, makasalig kita nga si Jehova ‘magaamlig sang aton kabuhi sa iya dalanon.’—Sal. 119:37, NW; Heb. 10:36.

[Nota]

Ano ang Aton Dapat Dumdumon Tuhoy sa . . .

• kaangtanan sang aton mga mata, hunahuna, kag tagipusuon?

• mga katalagman sa pagtan-aw sang pornograpiya?

• importansia sang paghupot sang aton mata nga “simple”?

[Mga Pamangkot sa Pagtinuon]

[Retrato sa pahina 23]

Anong walay pulos nga mga butang ang indi dapat pagtan-awon sang mga Cristiano?