Nadiskobrehan ang Isa ka Bahandi Parte sa Biblia

SANG nagligad nga ginatos ka tuig, maiwat ang mga sululatan. Para magamit liwat ang mga pinanid sang pergamino kag iban pa nga mga sululatan, ginakiskis ukon ginahugasan ini agod mapanas ang tinta sang mga sinulatan nga indi na kinahanglan. Ginatawag ini nga palimpsest, isa ka tinaga nga naghalin sa Griego nga buot silingon “ginkiskis liwat.” Bisan ang iban nga bahin sang Biblia ginpanas pa gani para masulatan sang iban nga impormasyon.

Ang isa ka importante nga palimpsest nga ginsulatan sang isa ka bahin sang Biblia amo ang Codex Ephraemi Syri rescriptus. Ang rescriptus nagakahulugan sing “ginsulatan liwat.” Ini nga codex importante gid bangod isa ini sa pinakadaan nga kopya sang pila ka bahin sang Cristianong Griegong Kasulatan nga ara gihapon asta subong. Isa ini sa mabakod nga ebidensia nga ang bahin sang Pulong sang Dios nga nasulat diri matuod gid.

Ang bahin sang Kasulatan nga una nga ginsulat sa sining codex sang ikalima nga siglo, ginpanas sang ika-12 nga siglo C.E. kag ginsulatan liwat sang Griego nga translation sang 38 ka sermon sang Sirianhon nga iskolar nga si Ephraem. Sa katapusan sang ika-17 nga siglo, una nga natalupangdan sang mga eksperto ang ginpanas nga sinulatan. Sa masunod nga mga tinuig, amat-amat nila nga nabasa ang orihinal nga sinulatan sa sini nga manuskrito. Pero tuman ini kabudlay bangod panas na ang tinta, gisi ang iban nga mga pahina, kag nagasampawanay na ang mga letra. Ginbutangan nila sing mga kemikal ang manuskrito sa tuyo nga mabasahan ang bahin sang Biblia nga nakasulat sa sini, pero indi gihapon ini mabasa. Sa amo, ang kalabanan nga mga iskolar nagsiling nga indi na gid ini mabasa pa.

 Sang umpisa sang katuigan 1840, gintun-an sang isa ka German nga eksperto sa mga lenguahe nga si Konstantin von Tischendorf ini nga codex. Gintun-an niya ini sing maayo sa sulod sang duha ka tuig. Ngaa nagmadinalag-on sia samtang ang iban wala?

Nahangpan sing maayo ni Tischendorf ang kapital kag wala nagatabid nga mga letra sa Griego. * Sa bulig sang iya masanag nga mata, nadiskobrehan niya nga kon pasanagan niya ang manuskrito, mabasa niya ang orihinal nga nasulat diri. Sa karon, ang mga iskolar nagagamit na sing infrared, ultraviolet, kag polarized light.

Ginbalhag ni Tischendorf ang iya nadiskobrehan ukon nabasahan sa Codex Ephraemi sang 1843 kag 1845. Bangod sini, nakilala sia subong lider sang mga nagatuon sa Griego nga mga sinulatan.

Ang Codex Ephraemi mga 31 por 23 sentimetros ang kadakuon, kag amo ang pinakadaan nga halimbawa sang manuskrito nga isa lang ka column ang sulat kada pahina. Sa 209 ka pahina nga nasapwan, 145 sa sini ang mga bahin sang tanan nga libro sang Cristianong Griegong Kasulatan, magluwas sa 2 Tesalonica kag 2 Juan. Sa iban nga mga pahina, mabasa ang Griego nga translation sang Hebreo nga Kasulatan.

Sa karon, ini nga codex yara sa National Library sang Paris, sa Pransia. Wala nahibaluan kon diin naghalin ining manuskrito, pero nagapati si Tischendorf nga naghalin ini sa Egipto. Ginakabig sang mga iskolar ang Codex Ephraemi nga bahin sang grupo sang apat ka importante nga uncial nga manuskrito sang Griego nga Biblia. Ang iban sini amo ang Sinaitic, Alexandrine, kag Vatican 1209 nga mga manuskrito. Ini tanan ginsulat sang ikap-at kag ikalima nga siglo C.E.

Talalupangdon nga ang mensahe sang Balaan nga Kasulatan napreserbar sa lainlain nga paagi, pati sa palimpsest. Bisan pa nga ginpanas ini nga manuskrito sang isa nga wala nagapabalor sa Biblia, ang mensahe sini nahibaluan gihapon. Ginapamatud-an gid sini sa aton ang ginsiling ni apostol Pedro: “Ang pulong ni Jehova nagapabilin sing dayon.”—1 Pedro 1:25.

[Nota]

[Diagram/Retrato sa pahina 16]

(Para sa aktual nga pormat, tan-awa ang publikasyon)

Ang Codex Ephraemi Syri rescriptus isa ka importante nga palimpsest nga ginbasa ni Tischendorf (1815-1874)

ORIHINAL NGA SINULATAN

GRIEGONG SERMON NGA GINSAMPAW

[Credit Line]

© Bibliothèque nationale de France

[Retrato sa pahina 17]

Ang Codex Sinaiticus nga nadiskobrehan sa St. Catherine’s Monastery

[Retrato sa pahina 17]

Si Tischendorf