ANG pag-asawahay indi mahapos, ilabi na gid kon ang imo tiayon may malala nga balatian. * Nagamasakit bala ang imo tiayon? Kinahanglan bala sia nga atipanon? Kon amo, mahimo mamangkot ka: ‘Ano ang himuon ko kon maglala pa gid ang iya balatian? Asta san-o ko masarangan nga magluto, manglimpyo, kag mag-obra samtang nagaatipan sa iya? Ngaa mas gusto ko pa nga ako na lang tani ang nagmasakit?’

Sa pihak nga bahin, kon ikaw ang nagamasakit, mahimo mamangkot ka: ‘Ano ang akon himuon para indi madula ang akon kompiansa sa kaugalingon bisan pa indi ko na mahimo ang akon mga obligasyon? Natak-an na ayhan sia sa akon? Mangin malipayon pa bala kami?’

May mga mag-asawa nga nagbulagay gid bangod may malala nga balatian ang isa sa ila. Pero, indi buot silingon nga amo man sini ang matabo sa inyo.

Madamo nga mag-asawa ang nangin malipayon bisan pa may nagabalatian sa ila. Ang isa ka halimbawa amo sanday Yoshiaki kag Kazuko. Nabali ang spine ukon taludtod ni Yoshiaki amo nga indi na sia makahulag. Si Kazuko nagsiling: “Kinahanglan nga atipanon ko ang akon bana sa tanan nga tion. Nagpalanakit ang akon liog, abaga, kag butkon sa pag-atipan sa iya, amo nga nagpabulong man ako sa orthopedic hospital. Daw indi ko na gid ini masarangan.” Pero bisan pa ginabudlayan si Kazuko, nagsiling sia: “Nagbakod pa gid ang amon pag-asawahay.”

Gani, paano mangin malipayon ang mag-asawa bisan pa ang isa sa ila nagamasakit? Kon kabigon nila ang balatian nga palas-anon nila nga duha, indi lamang sang nagamasakit, mangin malipayon sila. Kay man, bisan isa lang ang nagamasakit, apektado sila nga duha. Ini nga kaangtanan sang mag-asawa mabasa sa Genesis 2:24: “Bayaan sang lalaki ang iya  amay kag ang iya iloy kag magahiusa sa iya asawa, kag mangin-isa sila ka unud.” Gani, dapat magbuligay ang mag-asawa kon ang isa sa ila nagamasakit.

Dugang pa, ginapakita sang mga pagtuon nga kon maayo ang kaangtanan sang mag-asawa, bisan pa may nagabalatian sa ila, masarangan nila nga batunon ang ila sitwasyon kag tun-an ang mga paagi para maatubang ini. Madamo sa sining mga paagi ang mabasa man sa Biblia. Binagbinaga ang tatlo ka panugda.

“Ang duha mas mayo sang sa isa,” siling sang Manugwali 4:9 (Maayong Balita nga Biblia). Ngaa? Bangod, siling sang bersikulo 10, “kon ang isa sa ila matumba, ang isa sa ila makabulig sa pagpabangon sa iya.” ‘Ginapabangon’ mo bala ang imo tiayon paagi sa pagpakita sing konsiderasyon sa iya?

Ano ang mahimo mo para mabuligan ang imo tiayon? Si Yong, nga may paralisado nga asawa, nagsiling: “Ginadumdom ko gid pirme ang akon asawa. Kon ginauhaw ako, ginapamensar ko nga ginauhaw man sia. Kon gusto ko magua kag maglagawlagaw, ginaupod ko man sia. Ginasaluhan namon ang kasakit kag magkaupod nga ginaatubang ang mabudlay nga kahimtangan.”

Sa pihak nga bahin, kon ikaw naman ang ginaatipan, may mga hilikuton bala nga puede mo himuon nga indi man maapektuhan ang imo panglawas? Kon himuon mo ini, indi madula ang imo kompiansa sa kaugalingon kag indi man mabudlayan ang imo tiayon sa pag-atipan sa imo.

Sa baylo nga maghaumhaum nga nalipay ang imo tiayon sa ginahimo mo para sa iya, ngaa indi mo sia pagpamangkuton kon ano gid ang makapalipay sa iya? Si Nancy, nga ginsambit kaina, nagprangka sa iya bana nga naglalain gid sia kay wala sia sing hinalung-ong nga nagaproblema na sila sa kuarta. Gani sugod sadto, ginpahibalo na sia sang iya bana.

“May nagakaigo nga tion para sa tagsa ka butang,” siling sang maalam nga si Hari Solomon. (Manugwali 3:1, Biblia sang Katilingban sang mga Kristiano) Pero, daw mabudlay maghimo sing isa ka balanse nga iskedyul kay magluwas sa imo mga hilikuton sa balay, may atipanon ka pa nga nagabalatian. Ano ang dapat ninyo himuon?

Kalimti anay ninyo sing makadali ang balatian. Mahimo pa bala ninyo ang mga butang nga nanamian ninyo anay? Kon indi, ano ang bag-o nga mga butang nga puede ninyo himuon? Mahimo tilawan ninyo ang mahapos lang nga mga butang subong sang pagbasa. Ukon kon gusto ninyo nga medyo mabudlay, magtuon kamo sing bag-o nga lenguahe. Kon himuon ninyo ang mga butang nga inyo masarangan, magabakod kamo subong “isa ka unud” kag mangin mas malipayon, bisan pa ang isa sa inyo nagabalatian.

Ang isa pa nga makabulig sa inyo nga mangin balanse amo ang pagpakig-upod sa iban. Ang Hulubaton 18:1 (Ang Pulong sang Dios) nagsiling: “Ang tawo nga gusto lang permi mag-isahanon nagahunahuna lang sang iya kaugalingon, kag ginakontra niya ang husto nga [ginahunahuna] sang iban.” Natalupangdan mo bala nga ginapakita sini nga teksto nga ang pag-isahanon may malain nga epekto sa imo hunahuna? Pero kon makig-upod ka sa iban kon kaisa, mangin malipayon ka kag mangin positibo. Ngaa indi ka mag-agda sing mga bisita sa inyo balay?

Kon kaisa, indi na balanse ang nagaatipan. Bangod sa tuman kadamo nga ulubrahon, ang  iban nagluluya amo nga naapektuhan man ang ila panglawas. Sa ulihi, indi na gid nila maatipan ang ila tiayon. Gani, kon ikaw ang nagaatipan, indi pagpabay-i ang imo kaugalingon. Dapat may tion ka gid sa pagpahuway. * Nakabulig man sa iban ang pag-istorya sang ila problema sa ila abyan nga pareho nila nga babayi ukon lalaki.

Ang Biblia nagpaandam: “Indi ka magpamangkot, ‘Ngaa mas maayo sang una sang sa subong?’” (Manugwali 7:10, APD) Indi na pagpamensara kon ano tani ang inyo kabuhi kon wala sing may nagmasakit. Dumduma nga sa sini nga kalibutan, ang kalipay temporaryo lang. Gani, dapat mo batunon ang imo sitwasyon kag himuon kon ano lang ang imo masarangan.

Ano ang makabulig sa inyo nga mag-asawa? Istoryahi ninyo ang maayo nga mga butang nga nabaton ninyo. Kon mag-ayo-ayo ang imo kahimtangan, pasalamati ini. Pamensara ang mga butang nga makapahalipay sa inyo kag maghimo kamo sing mga lalambuton.

Ini nga mga panugda ginsunod sang mag-asawa nga sanday Shoji kag Akiko, kag maayo gid ang resulta. Sang nabal-an nga may fibromyalgia si Akiko, kinahanglan nila nga mag-untat sa ila pag-alagad subong bug-os tion nga Cristianong ministro. Ginsubuan bala sila? Siempre. Pero may laygay si Shoji sa mga mag-asawa nga ara man sa sini nga kahimtangan: “Indi na pagpamensara ang mga butang nga indi mo na mahimo kay masubuan ka lang. Mangin positibo pirme. Bisan pa nagalaum kamo nga makabalik sa inyo normal nga sitwasyon sa ulihi, atubanga lang anay subong ang inyo kahimtangan. Para sa akon, dapat ko atipanon ang akon asawa kag buligan sia.” Ining praktikal nga panugda makabulig man sa imo kon ang imo tiayon kinahanglan nga atipanon.