CHAPIT 14

Ki jan m ka pwoteje tèt mwen nan lekòl la?

Mete wi oswa non bò kote fraz ki vin annapre yo:

1. Se atak fizik sèlman ki brimad.

□ Wi

□ Non

2. Tizonnay seksyèl toujou gen kontak fizik.

□ Wi

□ Non

3. Tifi ka bay moun brimad e yo ka fè tizonnay seksyèl tou.

□ Wi

□ Non

4. Si w ap sibi brimad oswa tizonnay seksyèl, ou pa ka fè anyen kont sa.

□ Wi

□ Non

 GEN plizyè milyon jèn ki sibi brimad nan lekòl yo chak jou e sa fè yo pè anpil. Gen yon jèn gason ki rele Ryan ki di: “Elèv k ap ban m brimad nan bis la pa kontante yo di m vye pawòl, men tou yo fè vyolans sou mwen. Sa fè m gen enpresyon wout mwen fè pou m al lekòl la pa dire 15 minit sèlman men li dire plizyè èdtan!” Gen lòt jèn se tizonnay seksyèl yo sibi. Men sa yon jèn fi ki rele Anita fè konnen: “Gen yon tigason ki te popilè anpil nan lekòl la ki te sènen m nan koulwa lekòl la e ki te kòmanse manyen m. Mwen te di l jantiman pou l retire men l sou mwen men sa pa t mache. Li panse se jwe m t ap jwe.”

Gen kèk jèn se sou Entènèt elèv lekòl ba yo brimad oswa yo tizonnen yo nan domèn seksyèl. Èske sa rive w pou yo ba w brimad oswa pou yo tizonnen w nan domèn seksyèl? Si se sa, ki sa w ka fè nan sitiyasyon difisil sa a? Gen anpil bagay ou ka fè! Pou kòmanse, ann gade sa ki pa verite ak sa ki verite lè nou egzamine deklarasyon ki te nan kòmansman chapit sa a.

1. Non. Pifò moun k ap bay brimad yo plis sèvi ak pawòl olye yo goumen. Kòm brimad, yo ka fè menas, yo ka joure, yo ka imilye moun nan oswa fawouche l.

2. Non. Yon konpliman yon moun fè ki gen rapò ak sèks, yon blag betiz li fè sou ou oswa gade li gade w yon fason ki montre li anvi w kapab tizonnay seksyèl.

3. Wi. Ni fi ni gason konn bay brimad e yo konn fè tizonnay seksyèl.

4. Non. Gen kèk bagay ou ka fè pou yo sispann swa ba w brimad swa tizonnen w. Ann wè sa yo ye.

 Fason w ka fè yon moun k ap ba w brimad ret trankil san w pa goumen

Gen kèk moun ki bay brimad jis pou yo wè reyaksyon w. Men, Bib la bay yon bon konsèy: “Pa kouri fache, paske se moun ki sòt ki plede fache.” (Eklezyas 7:9). Reyalite a sèke lè w “rann [...] mal pou mal”, sitiyasyon an ap vin pi mal (Women 12:17). Donk, ki jan w ka fè yon moun k ap ba w brimad ret trankil san w pa goumen?

Pa pran sa yo di yo oserye. Si sa yo di yo se jis pou fè moun ri, petèt, pi bon bagay la se pase sou sa, pa fache. Men sa Eliu, yon jèn gason, di: “Pafwa, pi bon bagay pou w fè se jis pa pran sa yo di yo twò oserye.” Si yon moun k ap ba w brimad wè sa l di yo pa gen twòp efè sou ou, li ka sispann ba w brimad.

Aji ak dousè. Men sa Bib la di: “Yon repons ki dous kalme kòlè.” (Pwovèb 15:1). Yon repons ki dous se dènye bagay yon moun k ap bay brimad ap atann, e sa kapab kalme sitiyasyon an. Vrèmanvre, sa mande metriz pou yon moun ret kalm lè y ap ba l brimad. Men, li toujou pi bon pou l fè sa. Pwovèb 29:11 di: “Yon moun ki sòt fè konnen tout sa k nan kè l, men, moun ki gen sajès la pran san l pou l kontwole tèt li.” Lè yon  moun gen dousè, sa montre li se yon moun ki gen fòs. Lè yon moun gen dousè li pa fasil kite sa yo di fè l pèdi metriz li, alòske moun k ap bay brimad la byen souvan pa santi l byen nan po l e li vle pase raj li sou yon moun. Labib gen rezon di: “Moun ki pa fè kòlè fasil pi bon pase gason vanyan.” — Pwovèb 16:32.

Pwoteje tèt ou. Si w sanble pa gen kontwòl yon sitiyasyon, petèt li te ka bon pou w deplase. Men sa Pwovèb 17:14 di: “Anvan diskisyon pete, wete kò w!” Donk, si li klè yo pral fè vyolans sou ou, mache oswa menm kouri. Si w pa ka deplase, fè tout sa w kapab pou w pwoteje tèt ou.

Pale. Paran w dwe konnen sa k ap pase. Epitou, yo kapab ba ou bonjan konsèy pou ede w. Pa egzanp, yo ka ankouraje w pale sou kesyon an ak yon responsab nan lekòl la. Ou pa bezwen pè, paran w ak responsab lekòl la kapab regle kesyon an yon fason pou w pa gen plis pwoblèm.

Ki sa w dwe sonje? Ou ka venk moun k ap ba w brimad la si w pa reyaji jan l t ap atann nan. Donk, pa kite moun k ap ba w brimad la pran w nan pyèj pou l fè w reyaji mal. Okontrè, w ap ka gen kontwòl sitiyasyon an si w fè sa nou sot di pi wo yo.

 Fè fas ak tizonnay seksyèl

Si w ap sibi tizonnay seksyèl, li nòmal pou sa fè w fache! Kesyon w ap poze tèt ou se: Ki sa m ka fè? Gen anpil bagay ou ka fè. Men kèk konsèy.

Di non yon fason ki fèm. Moun k ap fè tizonnay seksyèl yo kapab panse se jwe w ap jwe si w di non an yon fason ki pa fèm. Donk, se pou non w vle di non (Matye 5:37). Si lè w ap di non an, ou aji yon fason ki ka fè moun nan panse w ap sedui l, menmsi an reyalite se timid ou timid oswa sitiyasyon an anbarase w, ou ka bay moun nan enpresyon ou enterese. Se pou w fèm e se pou w dirèk. Se pi bon fason ou ka defann tèt ou!

Fè bri. Men sa Anita te di konsènan jèn gason ki t ap tizonnen l lan: “Mwen te oblije fè l wont devan zanmi l yo, mwen te  di l byen fò pou l PA manyen m!” Ki rezilta sa te bay? Anita di: “Tout zanmi l yo te ri l. Li te vin frèt avè m pandan yon ti tan, men apre kèk jou, li te vin mande m eskiz pou fason li te aji a, e li te menm defann mwen yon fwa lè yon lòt moun t ap eseye ban m pwoblèm.”

Si pawòl pa mache, vire do w. Anfèt, li t ap pi bon pou w kouri menm. E si l pa posib pou w ale, ou gen dwa pou w defann ou (Detewonòm 22:25-27). Men sa yon jèn fi ki kretyen di: “Gen yon tigason ki te eseye met men sou mwen, mwen ba l yon kout pwen ak tout fòs mwen epi m kouri!”

Di yon moun sa. Adrienne, ki gen 16 an, di: “Finalman, se sa m te oblije fè. Gen yon tigason mwen te konsidere kòm yon bon zanmi, men ki te kòmanse ap fè m yon seri avans. Malgre mwen te di l non, li pa t janm vle kite m an repo. Mwen te mande paran m ede m nan sitiyasyon sa a. Plis mwen te di l  non se plis li te ensiste, kòmsi se yon jwèt l ap jwe.” Paran Adrienne yo te ba l bonjan konsèy ki te ede l fè fas ak sitiyasyon sa a. Siman, paran w ka ede w tou.

Li pa fasil pou w fè fas ak brimad oswa tizonnay seksyèl. Men toujou sonje: Antanke kretyen, ou pa dwe annik reziyen w lè w jwenn brimad, epitou ou pa dwe tolere pou yon moun ap tizonnen w ni w pa dwe santi w kontan paske y ap tizonnen w. Lè w fè sa nou sot di la yo, ou ka fè fas ak pwoblèm sa yo.

LI PLIS BAGAY SOU SIJÈ SA A NAN VOLIM 1, CHAPIT 18.

NAN LÒT CHAPIT LA:

Presyon lòt jèn ap fè sou ou se youn nan pi gwo bagay ou ka gen pou w fè fas avè l. Aprann ki jan w ka rive fè fas avè l avèk konfyans.

VÈSÈ KLE

“Si posib, depi sa depann de nou, se pou nou anpè ak tout moun.” — Women 12:18.

MEN YON IDE

Si y ap ba w brimad, se pou w fèm san w pa vyolan. Yon fason ki fèm, di moun nan pou l sispann, epi annik vire ale. Si moun nan kontinye, pale ak yon moun ki gen otorite pou l ede w.

ÈSKE W TE KONNEN?

Gen kèk koulè ak kèk mak rad si w mete yo sou ou k ap fè moun panse ou nan yon gang e yo ka atake w Men sa ansyen manm yon gang di: “Si yon moun te abiye menm jan avè n, men li pa t nan gang nou an, te gen anpil chans pou yo atake l. Se swa li te vin fè pati gang nan oswa yo fè vyolans sou li.”

SA M KONTE FÈ

Men sa m ap fè si yon moun eseye joure m oswa pwovoke m ․․․․․

Men sa m ap fè pou m evite tonbe nan pwoblèm ․․․․․

Men sa mwen ta renmen mande paran m sou sijè sa a ․․․․․

KI SA W PANSE?

● Ki sa w ka fè pou w gen plis konfyans nan tèt ou e pou w aji pi kalm yon fason pou w ka jwenn mwens brimad?

● Ki sa w ka fè si w ap sibi tizonnay seksyèl? (Reflechi sou kèk sitiyasyon, e sou fason w ka reyaji ladan yo)

● Ki sa k fè w ta dwe pran kesyon tizonnay seksyèl la oserye?

[Antrefilè nan paj 123]

“Si w gentan wè gen yon batay ki pral pete, pa rantre ladan l, al lakay ou. Gen kèk jèn se nan rete gade ki fè yo tonbe nan pwoblèm.” — Jairo.

[Kare nan paj 125]

Fason w ka evite sibi tizonnay seksyèl

Pa flète. Si w fè sa, se envite w envite moun pou tizonnen w. Men yon kesyon Bib la poze: “Èske yon moun ka met dife nan lestomak li epi pou rad li pa boule?” (Pwovèb 6:27). Reyalite a sèke lè w flète se ak dife w ap jwe.

Veye sou moun k ap zanmi w. Moun ap toujou panse ou gen menm prensip ak moun ki zanmi w yo. Carla, yon jèn fi, di: “Si w byen ak moun ki byen kontan lè yo di yo yon seri bagay oswa k ap chèche atire atansyon sou yo, ebyen moun ap tizonnen w tou.” — 1 Korentyen 15:33.

Veye ak abiman w. Lè w mal abiye, sa montre aklè w ap chèche pou moun ki pa menm sèks avè w enterese nan ou. E sa ap rive vre. — Galat 6:7.

Fè konnen ou se kretyen. Si w pa fè sa, y ap atann pou w fè menm jan avè yo. — Matye 5:15, 16.

[Foto nan paj 124]

Lè yon moun ap ba w brimad epi w reyaji mal, se kòmsi se gaz ou vide sou dife.

[Foto nan paj 127]

Di moun k ap tizonnen w lan kite w trankil!