Ka e were ya na nwa gị dị afọ anọ na-achọ ka ị na-eme ihe ọ bụla ọ chọrọ, ọ bụkwa ihe ọ chọrọ ka ị na-emekarị.

• Ị gwa ya mee ihe ọ na-achọghị ime, ya eleghara gị anya.

• Ị sịkwa ya emela ihe ọ chọrọ ime, ya esiwe ọnwụ.

Ụdị ihe a mee, ihe i nwere ike ịjụ onwe gị bụ, ‘Ọ̀ bụ àgwà ụmụaka na-enye nwa m a nsogbu? Ọ̀ ga-emecha tofee ya?’

Ị ka nwere ike ịkụziri nwa gị ka ọ na-erube isi. Ma tupu anyị amata otú i nwere ike isi eme ya, ka anyị leba anya n’otu n’ime ihe ndị na-eme ka ụmụaka na-eme isi ike.

Ọ bụrụ na a mụọ nwa ọhụrụ, ọrụ nne ya na nna ya bụ ilekọta ya, ha ga na-apakwa ya apa. O behaala ákwá, ha agbara bịa ka ha mara ihe na-eme ya. Nke bụ́ eziokwu bụ na ọ bụ ihe ahụ́ ụmụaka chọrọ n’oge ahụ, anya ndị nne na nna kwesịkwara ịna-adị n’ebe nwa ọhụrụ ha nọ.

Ka nwa ahụ na-etolite, ọ ga-amalite ịna-eche na papa ya na mama ya kwesịrị ịna-emere ya ihe ọ bụla ọ chọrọ. Ma mgbe ọ na-erula afọ abụọ, ọ ga-edo ya anya na egwú adagharịala. Ọ ga-achọpụta na ọ ga na-emezi ihe papa ya na mama ya chọrọ, ọ bụghị ya ga na-atụrụ ha ụka. Ọ ga-abịa dị ya ka ọ̀ nọ ná nrọ. Egwú dagharịa otú a, ụfọdụ ụmụaka na-amalite isi ọnwụ. Ndị ọzọ na-ajụkwa ime ihe papa ha ma ọ bụ mama ha kwuru.

Ọ bụrụ na nwatakịrị amalite ịkpa ụdị àgwà a, ndị nne na nna kwesịrị ịgbadosi ụkwụ ike n’ala mee ka ihe ha chọrọ ka nwa ha na-eme doo ya anya. Ma, gịnị ka ha ga-eme ma ọ bụrụ na nwa ha anaghị ekwe eme ihe ha gwara ya otú ahụ nwa ahụ e ji mee ihe atụ ná mmalite isiokwu a si eme?

Ahapụla nwa gị ka ọ na-eme ihe masịrị ya. Nwa gị agaghị na-asọpụrụ gị ma ọ bụrụ na ị hapụ ya ka ọ na-eme ihe masịrị ya. N’ihi ya, na-agwa ya ihe ị chọrọ ka o mee. Ma, emela ka ị̀ na-akpa ya ahụ́. Ụfọdụ ndị kpọrọ onwe ha ndị ọkachamara na-ekwu na nne na nna ọ bụla na-enye ụmụ ha iwu na-akpa ha ahụ́. Otu n’ime ndị ọkachamara ahụ kwudịrị na isi otú ahụ azụ ụmụaka adịghị mma. Nke bụ́ eziokwu bụ na ọ bụrụ na mmadụ ahapụ ụmụ ya ka ha na-eme ihe ọ bụla masịrị ha, ha agaghị ama aka nri ha na aka ekpe ha, ha ga-alakwa n’iyi.—Amaokwu Baịbụl ga-enyere gị aka: Ilu 29:15.

Na-adọ nwa gị aka ná ntị. Otu akwụkwọ kwuru na ịdọ aka ná ntị pụtara inye mmadụ ọzụzụ ka onye ahụ mụta irube isi ma ọ bụ ijide onwe ya. O kwukwara na a na-enye onye a na-enye ọzụzụ iwu, na-atakwa ya ahụhụ ma ọ daa iwu ahụ. Ma, e kwesịghị iji obi ọjọọ na-adọ mmadụ aka ná ntị. Ị na-adọ nwa gị aka ná ntị, mee ka ọ ghọta na ị chọrọ inyere ya aka nakwa na àgwà ahụ ọ kpara nwere ike ịkpatara ya nsogbu.—Amaokwu Baịbụl ga-enyere gị aka: Ilu 23:13.

Gwa nwa gị ihe ị chọrọ ka o mee. Ụfọdụ ndị nne na nna na-eme ha chọọ ka nwa ha mee ihe, ha agwawa ya okwu ka hà na-arịọ ya arịrịọ. Ihe mere ha ji eme otú ahụ nwere ike ịbụ na ha chere na ọ bụ otú dị mma e si azụ ụmụaka. Ọ bụrụ na ndị nne na nna emee otú ahụ, ọ ga-eme ka nwa ha chewe na ọ bụ ya ka ọ dị n’aka ikpebi ma ọ̀ ga-eme ihe ha kwuru ma ọ bụ na ọ gaghị eme ya. Kama inyewe nwa gị ụdị ohere a, gwa ya hoo haa ihe ị chọrọ ka o mee.—Amaokwu Baịbụl ga-enyere gị aka: 1 Ndị Kọrịnt 14:9.

Alala azụ n’ihe i kpebiri. I kpebie ihe ị chọrọ ka nwa gị mee, ya emela gị obi abụọ, gị na di gị ma ọ bụ nwunye gị kwesịkwara inwe otu olu. Ọ bụrụkwa na ị gwa nwa gị ihe ị ga-eme ya ma o nupụ isi, mee ya ihe ahụ ma o nupụ isi. Gị na ya anọkwala na-akpa isiokwu n’ihe mere i ji gwa ya ihe ị chọrọ ka o mee. Ihe niile ga na-aga n’anya ha ma ọ bụrụ na i mee ‘ka Ee gị bụrụ Ee, ka Ee e gị bụrụkwa Ee e.’—Jems 5:12.

Hụ nwa gị n’anya. Ezinụlọ ekwesịghị ịbụ ebe mmadụ na-eme otú masịrị ya, o kwesịghịkwa ịbụ ebe a na-akpa mmadụ ahụ́. Kama, ọ bụ ebe Chineke chọrọ ka e jiri ịhụnanya zụlite ụmụaka otú ha ga-aba uru. Ịdọ nwa gị aka ná ntị ga-eme ka ọ na-erube isi, meekwa ka ọ ghọta na ị hụrụ ya n’anya n’eziokwu.