KAPITULO 16

Apay a Rumbeng nga Ipudnok ti Maipapan iti Doble a Panagbiagko?

□ Panaginum iti arak

□ Pannakibarkada kadagidiay ibilang dagiti dadakkelmo a dakes a pakikuyogan

□ Panagdengngeg kadagiti naalas a musika

□ Idadar-ay kadagiti naariwawa a pagraragsakan

□ Nalimed a pannakideyt

□ Panagbuya kadagiti naranggas wenno imoral a pelikula wenno panagay-ayam kadagiti naranggas a video game

□ Panagsao iti dakes

 KITAEM ti nailista iti panid 136. Ar-aramidem kadi ti aniaman kadagita ngem saan nga ammo dagiti dadakkelmo? No kasta, nalabit nga ammom a dakes ti ar-aramidem. Mabalin a makonkonsiensiaka pay ketdi. (Roma 2:15) Kaskasdi, mabutengka a mangipudno iti dayta kadagiti dadakkelmo. Ken no pampanunotem ti mabalin a reaksionda, nalabit kunkunam iti un-unegmo a saanda met a masaktan no saanda nga ammo ti maipapan iti dayta. Ngem naut-utobmo kadin a saan ngata a doble a panagbiag ti ar-aramidem? Ania ti nalabit nangiduron kenka a mangaramid iti kasta?

Ti Tarigagay nga Agindependente

Kuna ti Biblia nga inton agangay, “ti maysa a lalaki panawannanto ti amana ken ti inana.” (Genesis 2:24) Agaplikar met dayta iti biang ti babai. Normal laeng a kayatmo ti agbalin nga adulto, agpanunot ken agdesision a bukbukod. Ngem no dagiti nagannak paritanda dagiti annakda a mangaramid kadagiti banag a saan a nainsiriban, wenno dakes pay ketdi, agrebelde ti dadduma nga agtutubo.

Agpayso nga adda dagiti nagannak a kasla nainget unay. “Didakam man la palubosan nga agbuya iti sine,” inreklamo ti maysa nga agtutubo a babai nga agnagan iti Kim. Kinunana pay, “Ipagel ni tatangko a dumngegkami iti dandani amin a kita ti musika!” Gapu ta ibilangda a saan a nainkalintegan ti kinaestrikto dagiti dadakkelda, umapal ti dadduma nga agtutubo kadagiti kapatadada a saan nga es-estriktuan dagiti nagannak kadakuada.

Sigun iti agtutubo a ni Tammy, ti sabali pay a rason no apay a pilien ti dadduma ti doble a panagbiag ket gapu iti panagtarigagay nga awaten ida dagiti kaeskuelaanda. Malagipna, “Idiay eskuelaan, pinadasko idi damo ti agsao iti dakes ket nariknak a kaykayatdak dagiti gagayyemko. Idi kuan, nangrugiakon nga agsigarilio. Naginumak payen agingga a nabartekak. Idi agangay, masukan-sukaten ti nobiok ngem inlimedko kadagiti dadakkelko gapu ta estriktoda ken iparitda a makideytak.”

 Kasta met laeng ti kapadasan ti agtutubo a ni Pete: “Napadakkelak kas maysa kadagiti Saksi ni Jehova. Ngem maamakak amangan no uyawendak.” Gapu iti butengna, ania ti inaramid ni Pete? “Inkagumaak ti agbalin a nalatak,” kinunana. “Agulbodak no kua ken mangparboak iti rason no apay nga awan ti naawatko a regalo kabayatan dagiti narelihiosuan a selebrasion.” Gapu iti pannakikompromiso ni Pete iti babassit a banag, di nagbayag, isu ket agar-aramiden kadagiti nadagdagsen a basol.

Awan ti Mailimed

Gagangayen ti doble a panagbiag. Uray ti dadduma kadagiti Israelita kasta met laeng idi ti ar-aramidenda. Ngem pinakdaaran ida ni propeta Isaias: “Asi pay dagidiay kumarkaro unay iti panangilemmengda iti pammatigmaan manipud a mismo ken Jehova, ken ti ar-aramidda napasamak iti nasipnget a lugar, bayat a kunaenda: ‘Siasino ti makakita kadatayo, ken siasino ti makaammo kadatayo?’” (Isaias 29:15) Nalipatan dagiti Israelita a makita ti Dios ti ar-aramidda ket iti tiempo nga inkeddengna, dinusana ida gapu kadagiti basolda.

Kasta met laeng ita. Uray no saan a masukalan dagiti nagannak kenka ti ar-aramidem, saanmo a mailimed dayta ken Jehova a Dios. Kuna ti Hebreo 4:13: “Awan ti parsua a saan a sibabatad iti imatangna no di ket amin a bambanag lamolamoda ken sipapanayagda a naiparang kadagiti mata daydiay pagidatagantayo.” Ania ngarud koma ti serbi ti panagilimed? Laglagipem a saanmo a maay-ayo ti Dios babaen laeng iti pammarang a debosionmo no addaka iti narelihiosuan a  panagtataripnong. Ammo ni Jehova no dagiti tattao ket agdaydayawda iti Dios ‘kadagiti bibigda, ngem dagiti pusoda adayo kenkuana.’​—Marcos 7:6.

Maamirismo kadi a dagidiay doble ti panagbiagda ket saksaktanda ni Jehova? Posible kadi a masaktantayo ti rikna ti Dios? Wen! Idi tinallikudan ti nagkauna nga Israel ti Linteg ti Dios, “pinasakitanda uray Daydiay Santo ti Israel.” (Salmo 78:41) Anian a nagsaem para iti Dios no dagiti agtutubo a napadakkel iti “disiplina ken panangiturong-panunot ni Jehova” ket sililimed nga agaramid iti dakes!​—Efeso 6:4.

Ilintegmo ti Bambanag

Kinapudnona, adda sungsungbatam iti Dios, kadagiti dadakkelmo, ken iti bagim no sililimed nga agar-aramidka iti dakes, isu a rumbeng nga ipudnom dayta. Agpayso a no aramidem dayta, mabalin a pakaibabainam ken nalabit mangyeg iti sumagmamano a saan a makaay-ayo a resulta. (Hebreo 12:11) Kas pagarigan, no inruammo ti agulbod ken mangallilaw, mapukawmo ti panagtalek kenka dagiti dadakkelmo. Isu a dika masdaaw no iti sumagmamano a tiempo ket ingetandaka kalpasan a naipudnom ti basolmo. Kaskasdi, ti panangipudnom iti basolmo ti kasayaatan pay laeng nga addang nga aramidem. Apay?

Usigem daytoy nga ilustrasion: Ibagatayon a kaduam ti pamiliam a sumangsang-at iti  bantay. Idi saan a kumitkita dagiti dadakkelmo, sinupringmo ti bilinda a saanka a suminsina kadakuada ken dika sumsumiasi iti dalan tapno saanka a mayaw-awan. Pagammuan ta naigayong-gayongka. Mabainka kadi nga agpaarayat? Mabutengka kadi amangan no disiplinaendaka dagiti dadakkelmo gapu ta dimo impangag ti pakdaarda? Saan! Ipapatim ketdi ti agpukkaw nga agpaarayat.

Umasping iti dayta, kasapulam ti madagdagus a tulong no doble ti panagbiagmo. Laglagipem a saanmo a maisubli ken mabalbaliwan ti napalabas. Ngem mabalinmo a baliwan ti masakbayam. Kasano man kasaem ken karigat para kenka, nainsiriban nga agpatulongka sakbay nga ad-adda a maisagmakka  wenno ti pamiliam. No talaga a pagbabawyam ti inaramidmo, kaasiannaka ni Jehova.​—Isaias 1:18; Lucas 6:36.

Ngarud, ibagam ti agpayso kadagiti dadakkelmo nupay ammom a masaktanda. Awatem ti disiplina nga ipaayda. No kasta ti aramidem, maparagsakmo saan laeng a dagiti nagannak kenka no di pay ket ni Jehova a Dios. Mapalag-anan pay ti barukongmo ta ammom a nadalusen ti konsiensiam.​—Proverbio 27:11; 2 Corinto 4:2.

ITI SUMAGANAD A KAPITULO

Adu dagiti pagpapadaanyo kadagiti kaeskuelaam. Ngem ania ti rumbeng a maammuam maipapan iti pannakigayyem idiay eskuelaan?

KANGRUNAAN A TEKSTO

“Daydiay mangabbong kadagiti salungasingna saanto nga agballigi, ngem daydiay mangipudno ken mangpanaw kadakuada maipakitaanto iti asi.”​—Proverbio 28:13.

BALAKAD

Dimo tagtagilag-anen dagiti basolmo, ngem liklikam met ti nalabes a panangukom iti bagim. Laglagipem a ni Jehova ket sidadaan a mamakawan.​—Salmo 86:5.

AMMOM KADI . . . ?

Ti pannakakonsiensia ket makagunggona; matignayna ti maysa a tao a mangilinteg iti di umiso nga aramidna. Ngem no itultuloy ti maysa a tao ti agbasol, saanen nga umiso ti panagkurri ti konsiensiana. Mabibineg dayta, kas iti kudil a nagpiglat gapu iti pannakasinit.​—1 Timoteo 4:2.

DAGITI ARAMIDEK!

No doble ti panagbiagko, makisaritaak kenni ․․․․․

Tapno madaerak ti aniaman a disiplina a maipaay kaniak, masapul nga ․․․․․

Ti kayatko a saludsoden kadagiti dadakkelko maipapan iti daytoy a banag ket ․․․․․

ANIA TI MAKUNAM?

● Ania ti mangiduron iti dadduma nga agtutubo a mangpadas iti doble a panagbiag?

● Ania ti dadduma kadagiti pagdaksan ti doble a panagbiag?

● Apay a makagunggona ti panangisardeng iti doble a panagbiag?

[Blurb iti panid 140]

“Iti panagkunak, rumbeng nga iyam-ammo dagiti agtutubo ti bagbagida kas Kristiano a mangal-alagad kadagiti nangato a moral a pagalagadan. Dagus koma nga aramidenda dayta aginggat’ mabalin. No itungtungkuada, ad-addanton a mabainda a mangaramid iti dayta.”​—Linda

[Ladawan iti panid 141]

No naigayong-gayongka iti doble a panagbiag, masapul nga agpaarayatka