1, 2. (a) Gapu iti inaramid ni Jonas, ania ti napasamak kenkuana ken kadagiti marino iti barko? (b) Kasano a makatulong kadatayo ti pakasaritaan ni Jonas?

KAYAT koma ni Jonas a lapdan ti nakaam-amak ken agkakanat a mangmangngegna. Dagita ket saan laeng a ti napigsa nga angin a bumanesbes kadagiti tali ti layag, wenno dagiti kasla bantay a dalluyon a dumaranudor iti sikigan ti barko a kasla manglekkab ken mangrakrak kadagiti tabla. Ad-adda a maamak ni Jonas iti panagpukpukkaw dagiti marino, ti kapitan ken dagiti tripulante, bayat nga ikarkarigatanda a di malned ti barko. Sigurado ni Jonas nga isu ti makagapu nga agngangabiten ti biag dagita a tattao!

² Apay a mapaspasaran ni Jonas ti kasta a napeggad a kasasaad? Nakaaramid ngamin iti nakaro a biddut iti pannakilangenna iti Diosna a ni Jehova. Ania ti nagbiddutanna? Saan kadin a mapakawan dayta? Adu ti masursurotayo iti sungbat dagita a saludsod. Kas pagarigan, makitatayo iti pakasaritaan ni Jonas nga agkamali met uray dagiti tattao nga addaan iti pudno a pammati ngem mabalin a mailintegda dagita.

3-5. (a) Ania ti masansan a malagip dagiti tattao no madakamat ni Jonas? (b) Ania nga impormasion ti ammotayo maipapan ken Jonas? (Kitaem met ti footnote.) (c) Apay a narigat ken makapaupay ti panagserbi ni Jonas kas propeta?

³ No malagip dagiti tattao ni Jonas, masansan a ti mapanunotda ket dagiti negatibo a kababalinna, kas iti isusukir wenno ti pay ketdi kinatangken ti ulona. Ngem ad-adu pay ti nasken a maammuantayo maipapan kenkuana. Laglagipenyo a ni Jonas ti pinili ni Jehova a Dios tapno agserbi kas propetana. Saan koman a pinili ni Jehova para iti kasta a nadagsen a rebbengen no isu ket saan a matalek wenno saan a nalinteg.

 ⁴ Bassit laeng nga impormasion ti dinakamat ti Biblia maipapan ken Jonas. (Basaem ti 2 Ar-ari 14:25.) Isu ket taga-Gat-hefer, nga uppat la a kilometro manipud Nazaret, ti ili a dimmakkelan ni Jesu-Kristo agarup 800 a tawen kalpasanna. * Nagserbi ni Jonas kas propeta bayat ti panagturay ni Ari Jeroboam II iti sangapulo a tribu a pagarian ti Israel. Nabayagen a natay ni Elias ket natay ti kasunona a ni Eliseo kabayatan ti panagturay ti ama ni Jeroboam. Nupay inusar ni Jehova dagidi a lallaki a nangpasardeng iti panagdayaw ken Baal, sipapakinakem manen a simiasi dagiti Israelita. Ti dagada ket iturturayanen ti ari a ‘nagtultuloy a nagaramid iti dakes kadagiti mata ni Jehova.’ (2 Ar. 14:24) Gapuna, narigatan ken naupay la ketdi ni Jonas iti panagserbina ngem simamatalek nga intungpalna dayta.

⁵ Ngem maysa nga aldaw, nagbaliw ti biag ni Jonas. Inikkan ni Jehova iti narigat nga annongen. Ania ti ipapaaramid kenkuana ni Jehova?

6. Ania nga annongen ti inted ni Jehova ken Jonas, ken apay a narigat dayta?

⁶ Kinuna ni Jehova ken Jonas: “Tumakderka, mapanka idiay Nineve a dakkel a siudad, ket iwaragawagmo maibusor kenkuana a ti kinadakesda dimmanon iti sanguanak.” (Jon. 1:2) Nalakatay a maawatan no apay a marigatan unay ni Jonas iti dayta nga annongen. Ti Nineve ket agarup 800 a kilometro ti kaadayona iti daya. No pagpagnaen agingga sadiay, abutenna ti agarup makabulan. Nupay kasta, dagiti rigat iti kasta a pannagna ket nalaka pay laeng a paset ti trabahona. Idiay Nineve nga iwaragawag ni Jonas ti mensahe ti panangukom ni Jehova kadagiti Asirio a pagaammo a naranggas ken nadangkok unay. No manmano idi ti nangipangag kenkuana iti ili ni Jehova, anianto laengen kadagiti pagano? Kasano nga agballigi ti agmaymaysa nga adipen ni Jehova iti naglawa a Nineve, a naawagan idi agangay iti “siudad ti panagibukbok iti dara”?—Nah. 3:1, 7.

7, 8. (a) Apay a maikunatayo a determinado ni Jonas a mangliklik iti annongen nga inted ni Jehova kenkuana? (b) Apay a ditay ipapan a takrot ni Jonas?

⁷ Ditay ammo no dagita ti nalabit napampanunot idi ni Jonas. Ngem ti ammotayo ket ti panaglibasna. Imbilin ni Jehova ken Jonas a mapan iti daya ngem nagpalaud ketdi iti kaadaywan a mabalinna a papanan. Napan iti sangladan a siudad ti Joppe ket sadiay a naglugan iti  barko nga agpa-Tarsis. Kuna ti dadduma nga eskolar a ti Tarsis ket paset idi ti Espania. No kasta, agturong idi ni Jonas iti lugar a 3,500 a kilometro ti kaadayona manipud Nineve. Ti kasta a panaglayag agingga iti bangir nga ungto ti Dakkel a Baybay ket nalabit agpaut iti makatawen! Kasta ti kapasnek ni Jonas a mangliklik iti impaannong kenkuana ni Jehova!—Basaem ti Jonas 1:3.

⁸ Kayat kadi a sawen dayta a takrot ni Jonas? Ditay koma ibaga a dagus ti kasta. Kas makitatayto, kabaelanna nga ipakita ti naisangsangayan a kinatured. Ngem kas kadatayo amin, imperpekto ni Jonas ken adu met ti pagkuranganna. (Sal. 51:5) Siasino kadatayo ti di pay nakarikna iti buteng?

9. No dadduma, ania ti mabalin a mariknatayo iti ipapaaramid kadatayo ni Jehova, ngem ania ti laglagipentayo?

⁹ Mabalin a sagpaminsan nga ipagaruptayo a narigat wenno imposible pay ketdi ti ipapaaramid kadatayo ti Dios. Nalabit maamaktayo pay a mangikasaba iti naimbag a damag maipapan iti Pagarian ti Dios, kas maikalkalikagum kadagiti Kristiano. (Mat. 24:14) Naglakatayo laeng a malipatan ti napateg a kinapudno a kinuna ni Jesus: “Amin a bambanag mabalin iti Dios.” (Mar. 10:27) No sagpaminsan a malipatantayo dayta, nalabit maawatantayo ti sasaaden ni Jonas. Ngem ania dagiti imbunga ti panaglibas ni Jonas?

10, 11. (a) Ania ti mabalin a ninamnama ni Jonas idi nakapanawen ti pangkargamento a barko? (b) Ania a peggad ti napasaran ti barko ken dagiti tripulante?

¹⁰ Mailadawantay iti panunottayo ni Jonas a nakatugawen iti nalabit pangkargamento a barko dagiti taga-Fenicia. Buybuyaenna ti kapitan ken dagiti tripulante a mangimanmaniobra iti barko tapno makapanawdan iti sangladan. Bayat nga agpatpatengngada iti taaw, nalabit ninamnama ni Jonas a napanawannan ti pagam-amkanna unay a peggad. Ngem pagammuan ta nagbaliw ti paniempo.

¹¹ Dagiti napigsa nga angin kiniburda ti baybay isu a dimmawel ken nangpataud kadagiti dalluyon a dakdakkel nga amang ngem kadagiti barko ita. Kasano pay ngata kabayag a malasatan dayta a kasla nagbassit ken narukopen a kayo a barko dagiti umab-ablat a nagdadakkel a dalluyon? Iti dayta a kanito, ammo ngatan ni Jonas ti kas iti insuratna idi agangay—a “ni met laeng Jehova nangipalladaw iti dakkel nga angin iti baybay”? Ditay ammo. Nupay kasta, nakitana a nangrugin dagiti tripulante nga umawag iti nadumaduma a didiosda, ngem ammona nga awan ti maitulong dagita. (Lev. 19:4) Kuna ti salaysayna: “No maipapan iti barko, ngannganin marba.” (Jon. 1:4) Ngem kasano a makapagkararag ni Jonas iti Dios nga itartarayanna?

12. (a) Apay a ditay dagus a babalawen ti pannaturog ni Jonas bayat ti bagyo? (Kitaem met ti footnote.) (b) Kasano nga impakaammo ni Jehova ti nakaigapuan ti bagyo?

 ¹² Gapu ta awan met maitulongna, napan nagpakni ni Jonas iti makimbaba a kadsaaran ti barko. Sadiay a nakasarak iti pagiddaanna ket nargaan ti turogna. * Idi nasarakan ti kapitan, riniingna ni Jonas ket dinagdagna nga agkararag iti diosna, kas iti ar-aramidenen ti amin. Gapu ta patien dagiti marino nga adda karkarna iti dayta a bagyo, nagbibinnunotda tapno maammuanda no siasino kadagiti nakalugan ti nakaigapuan ti didigra. Awan duadua a madanagan ni Jonas idi awan kadakuada ti nabunot. Di nagbayag, nabataden ti kinapudno. Ni gayam Jehova ti mangiturturong iti bagyo agraman ti pannakabunot ni Jonas!—Basaem ti Jonas 1:5-7.

13. (a) Ania ti impudno ni Jonas kadagiti marino? (b) Ania ti imbaga ni Jonas nga aramiden dagiti marino, ken apay?

¹³ Imbaga ni Jonas kadagiti marino ti pudno a napasamak. Isu ket adipen ti mannakabalin-amin a Dios a ni Jehova. Daytoy ti Dios nga itartarayanna ken napagurana, isu nga agpegpeggad amin ti biagda. Nadlaw ni Jonas ti napalalon a buteng dagiti marino. Dinamagda no ania ti aramidenda kenkuana tapno masalbar ti barko ken ti biagda. Ania ti insungbatna? Mabalin a nagsidduker ni Jonas a nangpanunot iti bagina a malmalmes iti nalamiis ken nadawel a baybay. Ngem kasano koma a maituredna a baybay-an dagitoy a tattao a matay idinto ta ammona a mabalinna met ida a salbaren? Ngarud, kinunana: “Bagkatendak ket itapuakdak iti baybay, ket ti baybay agtalnanto maipaay kadakayo; agsipud ta ammok a maigapu kaniak nga adda kadakayo daytoy nakadawdawel a bagyo.”—Jon. 1:12.

14, 15. (a) Kasanotayo a matulad ti nabileg a pammati ni Jonas? (b) Ania ti inaramid dagiti marino iti imbaga ni Jonas?

¹⁴ Maibaga kadi dayta ti maysa a takrot? Naragsakan la ketdi ni Jehova iti impakita ni Jonas a kinatured ken panagsakripisio bayat dayta a nagrigat a kasasaad. Ditoy a makitatayo a nabileg ti pammati ni Jonas. Matuladtay met dayta ita no iyun-unatayo ti pagimbagan ti sabsabali imbes a ti bukodtayo a pagimbagan. (Juan 13:34, 35) No adda ammotayo nga agkasapulan, iti man pisikal, emosional, wenno naespirituan, agsakripisiotayo kadi a tumulong? Maragsakan la ketdi ni Jehova no aramidentay dayta!

¹⁵ Nalabit, naasian met dagiti marino ta nagkitakitda idi damo!  Inaramidda ketdi ti amin a kabaelanda tapno malasatanda ti bagyo, ngem awan latta. Pimmigsa ketdi dayta. Kamaudiananna, naamirisda nga awanen ti pagpilianda. Kalpasan nga immararawda maipaay iti asi ti Dios ni Jonas a ni Jehova, binagkatda ni Jonas sa intapuakda iti baybay.—Jon. 1:13-15.

16, 17. Deskribirem ti napasamak ken Jonas idi naitapuak manipud barko. (Kitaem met dagiti ladawan.)

¹⁶ Nanabsuok ni Jonas kadagiti nadawel a dalluyon. Bayat nga ikagkagumaanna ti tumpaw iti laksid dagiti labutab ken sapri dagiti dalluyon, nakitana a nagpardas nga umad-adayo ti barko. Ngem nagtupak dagiti dadakkel a dalluyon a nangirarem kenkuana. Nagtultuloy a limned agingga nga awanen ti namnamana.

¹⁷ Idi agangay, dineskribir ni Jonas ti nariknana iti daydi a kanito. Adu ti mapampanunotna. Sililiday a napanunotna a dinanton pulos makita ti nangayed a templo ni Jehova idiay Jerusalem. Nariknana a lumlumneden agingga iti tukok ti baybay, iti asideg ti lansad dagiti bantay, ket sadiay a napulipolan kadagiti ruot iti baybay. Kasla idiayen ti pakaitanemanna.—Basaem ti Jonas 2:2-6.

18, 19. Ania ti napasamak ken Jonas iti tengnga ti baybay, ania a parsua ti nangalimon kenkuana, ken asino ti nangibaon iti dayta? (Kitaem met ti footnote.)

 ¹⁸ Ngem agurayka! Adda sumungsungad—nakadakdakkel, nangisit, ken sibibiag a parsua. Idi nakaasidegen, dagus a nagnganga, ket kellaat nga inalimonna ni Jonas!

¹⁹ Impagarup ni Jonas no kanibusanannan. Ngem adda nakaskasdaaw a nadlaw ni Jonas. Isu ket sibibiag pay laeng! Saan a narangrangkay wenno natunaw, ken saan met a naangsan. Wen, agang-anges pay laeng nupay isu ket addan iti pakaitanemanna koma. In-inut a nagamanga ni Jonas. Sigurado a ti Diosna a ni Jehova ti ‘nangituding iti dakkel nga ikan a mangalimon’ kenkuana. *—Jon. 1:17.

20. Ania ti masursurotayo ken Jonas maipapan iti inkararagna iti uneg ti dakkel nga ikan?

²⁰ Limmabas dagiti minuto ken oras. Sadiay, iti kasipngetan pay laeng a nakadanonanna, nagpampanunot ni Jonas ken nagkararag ken Jehova a Dios. Adu nga impormasion maipapan kenkuana ti maammuantayo iti kararagna a nailanad iti maikadua a kapitulo iti libro nga insuratna. Ipakita dayta a nauneg ti pannakaammo ni Jonas iti Kasuratan, ta masansan a nagadaw kadagiti Salmo. Ipakita pay dayta a ni Jonas ket addaan iti makaay-ayo a galad nga isu ti kinamanagyaman. Inngudo ni Jonas: “Ngem no maipapan kaniak, buyogen ti timek ti panagyaman agisakripisioakto kenka. Ti inkarik, tungpalekto. Ti panangisalakan kukua ni Jehova.”—Jon. 2:9.

21. Ania ti naamiris ni Jonas maipapan iti pannakaisalakan, ania a nagpateg a leksion ti laglagipentayo?

²¹ Naamiris ni Jonas a kabaelan ni Jehova nga isalakan ti asinoman, iti sadinoman, ken iti aniaman a kanito. Uray iti “makin-uneg a paspaset ti ikan,” nasarakan ni Jehova ken insalakanna ti maburburiboran nga adipenna. (Jon. 1:17) Ni laeng Jehova ti makabael a mangtaginayon iti biag ken salun-at ti maysa a tao iti tian ti dakkel nga ikan iti tallo nga aldaw ken tallo a rabii. Nasayaat a laglagipentayo ita a ni Jehova  “ti Dios nga iti imana ti ayan ti angesmo.” (Dan. 5:23) Utangtayo kenkuana ti angestayo ken ti mismo a kaaddatayo. Saan kadi a rumbeng laeng nga agyaman ken agtulnogtayo ken Jehova?

22, 23. (a) Kasano a nasubok ti kinamanagyaman ni Jonas? (b) Ania ti maadaltayo ken Jonas no maipapan kadagiti biddut a naaramidantayo?

²² Ni ngay Jonas? Nasursurona kadi nga impakita ti panagyamanna ken Jehova babaen ti panagtulnogna? Wen. Kalpasan ti tallo nga aldaw ken tallo a rabii, napan ti ikan iti igid ti baybay ket “insarwana ni Jonas iti namaga a daga.” (Jon. 2:10) Agasenyo, saanen a kasapulan pay nga aglangoy ni Jonas nga agpatakdang! Siempre, masapul nga ammuenna no sadinon ti ayanna tapno makapanen iti turongenna. Ngem di nagbayag, nasubok ti kinamanagyamanna. Kuna ti Jonas 3:1, 2: “Idin ti sao ni Jehova dimteng ken Jonas iti maikadua a daras, a kunkunana: ‘Tumakderka, mapanka idiay Nineve a dakkel a siudad, ket iwaragawagmo kenkuana ti waragawag a sawek kenka.’” Ania ngata ti inaramid ni Jonas?

²³ Saanen a nagpangadua. Mabasatayo: “Iti kasta, timmakder ni Jonas ket napan idiay Nineve maitunos iti sao ni Jehova.” (Jon. 3:3) Wen, nagtulnog ni Jonas. Nalawag a nakasursuro kadagiti biddutna. Rumbeng met a tuladentayo ti pammati ni Jonas iti daytoy a banag. Agbasol ken agbidduttayo amin. (Roma 3:23) Ngem sumukotayo kadi, wenno makasursurotayo kadagiti bidduttayo, ilintegtayo dagiti di umiso nga aramidtayo, ken agtulnogtayo iti Dios?

24, 25. (a) Ania dagiti gunggona nga inawat ni Jonas? (b) Ania a gunggona ti agur-uray ken Jonas iti masanguanan?

²⁴ Ginunggonaan kadi ni Jehova ti panagtulnog ni Jonas? Wen. Agparang a naammuan ni Jonas idi agangay a nakalasat dagiti marino. Dagus a nagsardeng ti bagyo kalpasan ti panagsakripisio ni Jonas, ket dagiti marino ‘nangrugida nga agbuteng ken Jehova iti kasta unay’ ken nagidatonda ken Jehova imbes a kadagiti palso a didiosda.—Jon. 1:15, 16.

²⁵ Adda pay dakdakkel a gunggonana idi agangay. Inusar a mismo ni Jesus ti kaadda ni Jonas iti uneg ti dakkel nga ikan kas padto a mangiladawan iti kaaddana iti tanem, wenno Sheol. (Basaem ti Mateo 12:38-40.) Maragsakanto la ketdi ni Jonas a makaammo iti dayta inton mapagungar ditoy daga! (Juan 5:28, 29) Kayatnakayo met a bendisionan ni Jehova. Kas ken Jonas, makasursurokayo ngata kadagiti biddutyo ken maipakitayo a natulnog ken managsakripisiokayo?