1, 2. Deskribirem ti panagdaliasat ni Maria ken ilawlawagmo no apay a narigat para kenkuana.

NAKTANGANEN ni Maria gapu ta mano nga orasen a nakasakay iti asno isu a binaliwanna ti posision ti bagina. Magmagna met ni Jose a manguk-ukod iti asno, nga iwanwanwanna ti panagdaliasatda nga agturong iti adayo a lugar ti Betlehem. Naminsan pay a narikna ni Maria a nagkuti ti sikogna.

² Sigun iti nalawag a panangdeskribir ti Biblia, kabulananen ni Maria. (Luc. 2:5) Bayat ti ilalabasda iti kataltalonan, mabalin a masmasdaaw ti dadduma kadagiti agar-arado wenno agmulmula a mannalon no apay nga agdaldaliasat ti maysa a masikog. Apay a napan ni Maria iti lugar nga adayo manipud iti pagtaenganna a Nazaret?

3. Ania nga annongen ti inawat ni Maria ken ania ti ammuentayo maipapan kenkuana?

³ Nangrugi dayta adu a bulan ti napalabasen, idi naipaayan daytoy nga agkabannuag a babai iti nagpaiduma nga annongen iti intero a pakasaritaan ti tao. Isu ti napili a mangipasngay iti Mesias nga Anak ti Dios! (Luc. 1:35) Idi umad-adanin ti panagpasngay ni Maria, kasapulan nga agdaliasatda. Ngem adda dagiti nakaipasanguan ni Maria a mangsubok iti pammatina. Kitaentayo no ania ti nakatulong kenkuana a mangtaginayon iti nabileg a pammatina.

4, 5. (a) Apay nga agturong da Jose ken Maria idiay Betlehem? (b) Ania a padto ti natungpal mainaig iti bilin ni Cesar?

⁴ Saan laeng a da Jose ken Maria ti agdaldaliasat. Nabiit pay nga imbilin ni Cesar Augusto ti panagparehistro dagiti tattao iti intero a masakupanna, isu a dagiti tattao ket masapul nga agdaliasatda a mapan agparehistro kadagiti ili a nakayanakanda. Gapuna, ania ti inaramid ni Jose? Kuna ti salaysay: “Siempre, ni Jose simmang-at met manipud Galilea, manipud iti siudad ti Nazaret, nga agturong sadi Judea, iti siudad ni David, a maawagan Betlehem, agsipud ta isu ket kameng iti balay ken pamilia ni David.”—Luc. 2:1-4.

 ⁵ Saan a naiparparna ti panangipaulog ni Cesar iti dayta a bilin. Adda padto a naisurat agarup 700 a tawen ti napalabasen a nangipakpakauna a maipasngay ti Mesias idiay Betlehem. Ngem 11 a kilometro manipud Nazaret, adda sabali pay nga ili a maawagan met iti Betlehem. Kaskasdi, espesipiko a naipadto a maipasngay ti Mesias iti “Betlehem Efrata.” (Basaem ti Mikias 5:2.) Tapno makagteng iti bassit a purok ti Nazaret, dagiti agdaldaliasat pagnaenda ti agarup 150 a kilometro a kabambantayan a dumalan iti Samaria. Dayta ti Betlehem a nakaayaban ni Jose, yantangay dayta ti ili ti pamilia ni Ari David nga agpadpada a nagtaudanda ken Maria nga asawana.

6, 7. (a) Apay a narigat para ken Maria ti panagdaliasatna nga agturong idiay Betlehem? (b) Kas asawa ni Jose, kasano a naimpluensiaan dagiti desision ni Maria? (Kitaem met ti footnote.)

⁶ Sinuportaran kadi ni Maria ti pangngeddeng ni Jose a mapan agparehistro? Ngamin, marigatan la ketdi ni Maria nga agdaliasat. Mangrugi la ketdin ti otonio iti dayta a tawen, isu a mabalin a pasaray agarbis bayat nga agpatingga ti kalgaw. Maitutop met ti sasao a “simmang-at met manipud Galilea” yantangay ti Betlehem ket adda iti lugar a nasurok a 760 a metro ti kangatona. Nagrigat la ketdi dayta a panagdaliasat nga agpaut iti sumagmamano nga aldaw. Nalabit napapaut ngem iti gagangay ti panagdaliasatda ta kasapulan a pasaray aginana ni Maria gapu iti kasasaadna. Ita ta kabulanannan, mabalin a kayat daytoy nga agkabannuag a babai ti agtalinaed latta koman iti balayda tapno adda dagiti kapamilia ken gagayyem a nakasagana  a tumulong kenkuana no agpasikal. Awan duadua a kasapulanna ti tured tapno makapagdaliasat.

⁷ Nupay kasta, insurat ni Lucas a napan ‘nagpasalista’ da Jose ken Maria. Kinuna pay ni Lucas a ‘naited ni Maria nga agbalin nga asawa ni Jose kas naikari.’ (Luc. 2:4, 5) Ti panagbalinna nga asawa ni Jose ket nakaimpluensia unay kadagiti desision ni Maria. Imbilangna ni lakayna kas ti ulona no maipapan iti panagdayaw, nga inawatna ti inted-Dios nga akemna kas katulongan babaen ti panangsuportana kadagiti desision ni Jose. * Impakita ni Maria ti pammatina babaen ti sidadaan a panagtulnogna ken lakayna.

8. (a) Ania pay ti nakatignayan ni Maria nga agturong idiay Betlehem a kadua ni Jose? (b) Apay a makaparegta iti matalek nga ili ti Dios ti ulidan ni Maria?

⁸ Ania pay ti mabalin a nangtignay ken Maria nga agtulnog? Ammona kadi ti padto maipapan iti Betlehem kas ti lugar a pakayanakan ti Mesias? Saan a dinakamat ti Biblia. Ngem mabalin nga ammona dayta a padto, yantangay nabatad a pagaammo dayta dagiti panguluen ti relihion ken uray ti kaaduan a tattao. (Mat. 2:1-7; Juan 7:40-42) Adu ti ammo ni Maria maipapan iti Kasuratan. (Luc. 1:46-55) Nagdaliasat man ni Maria gapu iti panagtulnogna ken  lakayna, wenno gapu iti linteg ti gobierno, wenno gapu iti mismo a padto ni Jehova—wenno gapu iti dadduma pay a rason—nalawag nga isu ket maysa a mapagulidanan. Kasta unay ti panangipateg ni Jehova kadagiti napakumbaba ken natulnog a lallaki ken babbai. Iti kaaldawantayo, ti ulidan ni Maria ket nangnangruna a makaparegta iti matalek nga ilina gapu ta kaaduan a tattao ti saan nga agpaspasakup.

9, 10. (a) Ania ti mabalin a pampanunoten da Maria ken Jose bayat nga umas-asidegda iti Betlehem? (b) Sadino ti nagdagusan da Jose ken Maria ken apay?

⁹ Nabang-aran la ketdi ni Maria idi matannawagannan ti Betlehem. Bayat a sumangsang-atda iti katurturodan ken malablabsanda dagiti kaolibuan—a karaman kadagiti kaudian a maapit—mabalin a napanunot da Maria ken Jose ti pakasaritaan dayta a bassit nga ili. Awan kaimudingan dayta nga ili kadagiti siudad ti Juda, kas iti kinuna ni propeta Mikias; ngem dita ti nakayanakan da Boaz, Noemi, ken ni David idi agangay, nasurok a sangaribu a tawenen ti napalabas.

¹⁰ Nagadu a tattao ti nasangpetan da Maria ken Jose. Adu ti immun-unan a simmangpet tapno agparehistro, isu nga awanen ti pagdagusanda. * Gapuna, napilitanda nga agdagus iti maysa a kuadra bayat ti agpatnag. Maseknan la ketdi ni Jose a mangkitkita ken baketna a marigrigatan bayat nga agpaspasikal iti damo a gundaway, sa kumarkaro dayta. Maysa pay, iti pay met saan a kombeniente a lugar a nangrugi nga agpaut-ot.

11. (a) Apay nga ammo dagiti babbai ti napasaran ni Maria? (b) Apay a makuna a ni Jesus ti “inauna”?

¹¹ Ammo dagiti babbai ti rigat ni Maria. Agarup 4,000 a tawenen ti napalabas, impadto ni Jehova a gapu iti natawid a basol, mapasaran ti amin a babbai ti ut-ot bayat ti panagpasngayda. (Gen. 3:16) Awan ti prueba a saan a sinagaba dayta ni Maria. Saan nga espesipiko a dinakamat ti salaysay ni Lucas ti napasaran ni Maria. Naikuna laeng nga “impasngayna ti anakna a lalaki, ti inauna.” (Luc. 2:7) Wen, impasngay ni Maria ti “inauna” iti adu nga annakna, nga agdagup iti di kumurang a pito. (Mar. 6:3) Ngem naidumduma daytoy nga anakna. Saan laeng nga isu ti inauna ni Maria no di ket ti “inauna iti isuamin a parsua” ni Jehova, ti bugbugtong nga Anak ti Dios!—Col. 1:15.

12. Sadino ti lugar a nagpasngayan ni Maria, ken apay a naiduma dayta iti makita kadagiti pabuya, lamina, ken ladawan?

¹² Innayon ti salaysay daytoy pagaammo a detalye: “Binungonna kadagiti lupot a pamalkut ket impaiddana iti maysa a kulluong.”  (Luc. 2:7) Dayta nga eksena ti pannakaipasngay ni Jesus ket maipakpakita iti nakapimpiman ken saan a realistiko a wagas kadagiti pabuya, lamina, ken ladawan. Ngem usigenyo no ania ti pudno a napasamak. Ti kulluong ket maysa a pagpakanan kadagiti animal a maus-usar iti panagtalon. Laglagipenyo a nagdagus ti pamilia iti kuadra, a maysa a narugit a lugar. Kinapudnona, siasino koma a nagannak ti mangpili iti kasta a lugar a pagpasngayan no adda la koma sabali a pagpilianda? Kaaduan a nagannak kayatda ti kasayaatan para kadagiti annakda. Anian nga ad-adda a tarigagayan ngarud da Maria ken Jose nga ipaay ti kasayaatan para iti Anak ti Dios!

13. (a) Kasano nga inaramid da Maria ken Jose ti kabaelanda? (b) Kasano a mapatanor ita dagiti masirib a nagannak ti prioridad a kas kada Jose ken Maria?

¹³ Ngem dida naupay gapu kadagiti limitasionda; basta inaramidda ti kabaelanda ken inusarda ti adda kadakuada. Kas pagarigan, ni Maria a mismo ti nangaywan iti maladaga, a binalkutna a naimbag kadagiti lupot sana inin-inayad nga impaidda iti kulluong tapno makaturog. Iti kasta, siniguradona a natalged ken maimengan ti ubing. Di pulos impalubos ni Maria a ti pakaringgoranna a maigapu iti agdama a kasasaadna ti manglapped kenkuana a mangaramid iti kabaelanna. Agpada met nga ammoda ken Jose a ti panangsuportada iti daytoy nga ubing iti panagdayawna iti Dios ti kapatgan a maaramidanda kenkuana. (Basaem ti Deuteronomio 6:6-8.) Kasta met ti prioridad ita dagiti masirib a nagannak bayat a padpadakkelenda dagiti annakda iti lubong a di mangipangpangruna iti panagserbi iti Dios.

14, 15. (a) Apay a magagaran dagiti pastor a makakita iti ubing? (b) Ania ti inaramid dagiti pastor iti nakitada iti kuadra?

¹⁴ Adda napasamak a kellaat a nangsinga iti natalna a kasasaad. Adda dagiti pastor a nagdardaras a napan iti kuadra, a sigagagar a mapan mangkita iti pamilia ken kangrunaanna iti maladaga. Magagaran unay dagitoy a lallaki ket makita kadagiti rupada ti kasta unay a ragsak. Naggapuda iti igid ti katurturodan a pagpapaarabanda kadagiti arbanda. * Inestoriada kadagitoy masmasdaaw a nagannak ti nakaskasdaaw a kapadasanda sakbay dayta. Iti igid ti katurturodan bayat ti tengnga ti rabii, adda anghel a kellaat a nagparang kadakuada. Nagsilnag ti dayag ni Jehova iti intero nga aglawlaw, ket kinuna kadakuada ti anghel a ti Kristo, wenno Mesias, ket naipasngayen idiay  Betlehem. Masarakanda ti ubing a nabungon iti lupot a nakaidda iti maysa a kulluong. Kalpasanna, ad-adda pay a nakaskasdaaw ti simmaganad a nakitada—adu nga anghel ti nagparang, a sangsangkamaysa a mangidaydayaw iti Dios!—Luc. 2:8-14.

¹⁵ Di ngarud pakasdaawan no apay a dagitoy a nanumo a lallaki ket nagdardarasda a napan idiay Betlehem! Maragsakanda la ketdi a makakita iti kappasngay a maladaga a nakaidda sadiay kas iti dineskribir ti anghel. Saanda a binukodan dayta a naimbag a damag. “Impakaammoda ti sasao . . . Ket amin a nakangngeg nagsiddaawda maipapan iti bambanag nga imbaga kadakuada dagiti pastor.” (Luc. 2:17, 18) Dagiti pastor ket nabatad a lalaisen idi dagiti panguluen ti relihion. Ngem ipatpateg ni Jehova dagita a nanumo ken matalek a lallaki. Ngem ania ti epektona ken Maria daytoy nga isasarungkar?

16. Kasano nga impakita ni Maria a talaga a nagut-utob, ken apay a nagpateg dayta?

¹⁶ Nabannog la ketdi ni Maria gapu iti rigat ti panagpasngay, ngem sipapasnek a nagimdeng iti tunggal naibaga kenkuana. Kasta met a “tinandaanan ken pinampanunot ni Maria amin dagitoy.” (Luc. 2:19, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia) Inut-utob la ketdi ni Maria dagitoy a sasao. Ammona a nakapatpateg dayta a mensahe ti anghel. Kayat ni Jehova a Diosna a maammuan ken maapresiarna ti kinasiasino ken kinapateg ti anakna. Gapuna, saan laeng a basta nagimdeng. Impapusona dagita a sasao tapno mautobna dagita iti sumaganad a bulbulan ken tawtawen. Maysa dayta a nagpateg a pamay-an a nangpabileg iti pammati ni Maria nga impakitana iti unos ti panagbiagna.—Basaem ti Hebreo 11:1.

17. Kasanotayo a matulad ti ulidan ni Maria no maipapan iti naespirituan a kinapudno?

¹⁷ Kayatyo kadi a tuladen ti ulidan ni Maria? Pinunno ni Jehova dagiti panid ti Saona kadagiti agkakapateg a naespirituan a kinapudno. Ngem bassit ti magunggonatayo kadagita a kinapudno no ditay utoben dagita. Maaramidtayo dayta babaen ti regular a panangbasatayo iti Biblia, a matmatantayo dayta a saan laeng a nasayaat a literatura no di ket kas ti naipaltiing a Sao ti Dios. (2 Tim. 3:16) Kalpasanna, kas ken Maria, nasken nga utoben ken ipapusotayo dagiti kinapudno maipapan iti Dios. No utobentayo dagiti mabasbasatayo iti Biblia, agraman dagiti pamay-an a mayaplikartayo nga ad-adda dagiti balakad ni Jehova, mapabileg ti pammatitayo.

18. (a) Kasano a tinungpal da Jose ken Maria ti Mosaiko a Linteg idi ubing pay ni Jesus? (b) Ania ti ipakita ti kasasaad da Jose ken Maria maipapan iti datonda iti templo?

¹⁸ Kas naibilin iti Mosaiko a Linteg, iti maikawalo nga aldawna, impakugit da Maria ken Jose ti maladaga, a pinanagananda iti Jesus. (Luc. 1:31) Idi maika-40 nga aldawna, impanawda iti Betlehem ket impanda iti templo ti Jerusalem, nga agarup 10 a kilometro ti kaadayona, ket indatagda dagiti daton ti pannakagugor nga ipapaannurot ti Linteg kadagiti nanumo nga umili—dua a pagaw wenno dua nga atap a kalapati. Nupay mabainda ta saanda a makaidaton iti kalakian a karnero ken maysa a pagaw kas iti dadduma a nagannak, nagtungpalda latta. Ngem naparegtada unay bayat ti kaaddada sadiay.—Luc. 2:21-24.

19. (a) Ania dagiti sasao nga imbaga ni Simeon nga impapuso ni Maria? (b) Ania ti imbaga ni Ana idi nakitana ni Jesus?

¹⁹ Maysa a lakay nga agnagan Simeon ti immasideg kadakuada ket sinaona ken Maria ti ad-adu pay a bambanag nga impapusona. Naikari iti daytoy a lakay a sakbay a matay, makitana ti Mesias, ken impalgak kenkuana ti nasantuan nga espiritu ni Jehova a ti ubing a ni Jesus ti naipadto a Manangisalakan. Impakpakauna met ni Simeon ken Maria ti saem a masapul nga ibturannanto. Kinunana a mariknanto ni Maria a kasla adda atiddog a kampilan a mangsalput kenkuana. (Luc. 2:25-35) Uray no mamakdaar dagita a sasao, mabalin a  nakatulong ken Maria nga agibtur idi mapasaranna dayta kalpasan ti nasurok a tallopulo a tawen. Kalpasan ni Simeon, maysa a mammadto nga agnagan Ana ti nakakita iti ubing a ni Jesus ket rinugianna ti agsao maipapan kenkuana kadagiti amin a mangin-inanama iti pannakaispal ti Jerusalem.—Basaem ti Lucas 2:36-38.

20. Apay a nasayaat ti panangipanda ken Jesus iti templo idiay Jerusalem?

²⁰ Anian a nagsayaat ti pangngeddeng da Jose ken Maria nga ipanda ti anakda iti templo ni Jehova sadi Jerusalem! Para iti anakda, dagitoy a pasamak ti pangrugian iti kanayon nga ipapan ken kaaddana iti templo ni Jehova iti intero a panagbiagna. Bayat ti kaaddada sadiay, inaramidda ti amin a kabaelanda nga agserbi iti Dios ket naisuro ken naparegtada. Bimmileg la ketdi ti pammati ni Maria idi pimmanaw iti templo iti dayta nga aldaw, a napno ti pusona kadagiti napapateg a sasao ti kinapudno nga utoben ken iranudna iti sabsabali.

21. Kasano a masiguradotayo a bumileg ti pammatitayo a kas ken Maria?

²¹ Nagsayaat met a makita ita dagiti nagannak a sumursurot iti dayta nga ulidan. No tumabuno dagiti nagannak a Saksi ni Jehova kadagiti Nakristianuan a gimong, kanayon a kaduada dagiti annakda. Ar-aramidenda ti amin a kabaelanda nga agserbi iti Dios, a parparegtaenda dagiti kapammatianda. Ken no aggapuda kadagiti gimong, napabileg, naragragsak, ken napnoda iti naimbag a bambanag nga iranudda iti sabsabali. Naragsak ti makitimpuyog kadakuada! No aramidenyo dayta, ad-adda a bumileg ti pammatiyo a kas ken Maria.