1, 2. Ania ti napasamak iti nakallalagip nga aldaw iti biag ni Elias?

SINARAKUSOK ni Elias ti tudo bayat a sumipsipnget ti tangatang. Adayo pay ti tarayenna sakbay a makadanon idiay Jezrael. Nupay lakayen, kasla di mabambannog nga agtartaray ta adda kenkuana “ti mismo nga ima ni Jehova.” Ita laeng a mapasaranna ti nagpaiduma a pigsa ta uray la nalumbaanna ti bunggoy dagiti kabalio a mangguyguyod iti nangayed a karuahe a nagluganan ni Ari Acab!—Basaem ti 1 Ar-ari 18:46.

² Adayo pay ti daliasaten Elias. Maparparsiakan ti rupana bayat nga agtartaray ken pampanunotenna ti nakallalagip nga aldaw iti biagna. Nabatad a dayta ti aldaw a panagballigi ni Jehova a Dios ni Elias, ken ti pudno a panagdayaw. Gapu iti kinasipnget ti ulep, saanen a makita ni Elias dagiti pantok ti Bantay Carmelo, a sadiay ti nangaramatan kenkuana ni Jehova tapno maipanayag babaen iti milagro a palso ti panagdayaw ken Baal. Napaneknekan a palso ken manangallilaw ti ginasut a mammadto ni Baal ket mayanatup a napapatayda. Kalpasanna, inkararag ni Elias a pagpatinggaen ni Jehova ti tikag a napasaran ti daga iti tallo ket kagudua a tawen ket dimteng nga agpayso ti tudo!—1 Ar. 18:18-45.

3, 4. (a) Apay a maragragsakan ni Elias bayat ti panagturongna idiay Jezrael? (b) Ania dagiti saludsod nga usigentayo?

³ Bayat ti panagtaray ni Elias iti nasurok a 30 kilometro nga agturong idiay Jezrael, impapanna nga agbalbaliwen ti kasasaad. Rumbeng nga agbalbaliwen ni Acab! Gapu iti nasaksianna, sigurado nga awan ti maaramidanna no di idian ti panagdayaw ken Baal, pagtalnaenna ni Jezebel a reynana, ken isardengnan nga idadanes dagiti adipen ni Jehova.

⁴ Natural laeng a maragsakantayo no kasla matungtungpalen dagiti namnamaentayo. Mabalin nga ipapantayo a sumayaaten ti kasasaadtayo, nalabit awanton ti nakaro a problematayo. Saan a nakaskasdaaw no kasta ti pinanunot ni Elias, ta maysa laeng a “tao nga addaan rikna a kas kadatayo.” (Sant. 5:17) Iti kinapudnona, saan pay a nagpatingga dagiti problema ni Elias ta nagbuteng sumagmamano laeng  nga oras kalpasanna. Napalalo ti leddaangna ta kayatna pay ketdin ti matay. Ania ti napasamak ken kasano a tinulongan ni Jehova ti mammadtona tapno bumileg ti pammati ken pakinakemna? Ammuentayo.

5. Nasursuro kadi ni Acab a raemen ni Jehova kalpasan ti pasamak idiay Bantay Carmelo, ken kasanotayo nga ammo?

⁵ Idi nakagteng ni Acab iti palasiona idiay Jezrael, adda kadi aniaman a tignayna a mangipakita a nagbalbaliwen? Mabasatayo: “Ni Acab imbagana ken Jezebel ti amin nga inaramid ni Elias ken ti amin a maipapan iti panangpapatayna kadagiti amin a mammadto babaen ti kampilan.” (1 Ar. 19:1) Paliiwem ta iti salaysay ni Acab iti napasamak iti dayta nga aldaw, dina man la dinakamat ti Dios ni Elias a ni Jehova. Imbilang ni Acab ti namilagruan a pasamak nga aramid laeng ti tao, ta kinunana nga “inaramid [dayta] ni Elias.” Nalawag a saanna a nasursuro a raemen ni Jehova a Dios. Ania met ti reaksion ti managibales a baketna?

6. Ania a mensahe ti impaibaga ni Jezebel ken Elias, ken ania ti kaipapanan dayta?

⁶ Nagburek ti dara ni Jezebel! Ket impaibagana daytoy ken Elias: “Kasta koma ti aramiden dagiti didios, ket kasta koma ti inayonda iti dayta, no iti kastoy a tiempo inton bigat saankonto a pagbalinen ti kararuam a kas iti kararua ti tunggal maysa kadakuada!” (1 Ar. 19:2) Nakaam-amak dayta a pangta. Arigna isapsapata ni Jezebel a nasaysayaat laengen a matay no dina mapapatay ni Elias iti dayta nga aldaw tapno maibalsanna dagiti mammadto ni Baal. Iladawanmo a kellaat a nariing ni Elias iti dayta a natutudo a rabii iti nanumo a pagdagdagusanna idiay Jezrael, tapno laeng maipadamag kenkuana daytoy a mensahe ti reyna. Ania ngata ti nariknana?

7. Ania ti narikna ni Elias iti pangta kenkuana ni Jezebel, ken ania ti inaramid ni Elias?

⁷ No impagarup ni Elias a nagpatinggan ti panagdayaw ken Baal, nagbiddut la ketdi. Saan a nagbalbaliw ni Jezebel iti laksid ti nakas-ang a pasamak. Gapu iti bilin ti reyna, napapatayen ti adu kadagiti matalek a mammadto a kakadua ni Elias, ket kasla isun ti sumaruno. Ania ti epektona ken Elias ti pangta ni Jezebel? Kunaen kadatayo ti Biblia a “nagbuteng” ni Elias. Napanunot kadi ni Elias ti nakas-ang nga ipapatay gapu iti pangta ni Jezebel? No pinampanunotna dayta, sigurado a nagbuteng. Aniaman kadagita, “nangrugi a mapan [ni Elias] maipaay iti kararuana,” wenno, naglibas tapno saan a matay.—1 Ar. 18:4; 19:3.

8. (a) Kasano nga agpada ti narikna ni Pedro ken Elias? (b) Ania ti masursurotayo kada Elias ken Pedro?

 ⁸ Saan laeng a ni Elias ti matalek a lalaki a nakarikna iti nakaro a buteng. Napasaran met dayta ni apostol Pedro. Kas pagarigan, idi inawis ni Jesus a magna iti rabaw ti danum, ‘kinitana ti allawig,’ isu a nagbuteng ket nangrugi a lumned. (Basaem ti Mateo 14:30.) Adda napateg a maadaltayo kadagiti napasaran da Pedro ken Elias. Tapno saan a kumapsut ti pakinakemtayo, masapul nga iwaksi iti panunottayo dagiti peggad a pagbutbutngantayo. Nasken nga ipamaysatayo ti panunottayo iti Gubuayan ti namnama ken pigsatayo.

9. Deskribirem ti panagdaliasat ni Elias ken ti nariknana bayat ti panaglibasna.

⁹ Gapu iti buteng, nagturong ni Elias iti abagatan a laud ti Beer-seba, maysa nga ili iti asideg ti abagatan a beddeng ti Juda nga agarup 150 kilometro ti kaadayona. Imbatina sadiay ti katulonganna ket napan iti let-ang nga is-isuna. Kuna ti rekord a napan iti “maysa nga aldaw a panagbaniaga.” Mailadawantayo ngarud a rinugianna ti nagna manipud isisingising ti init, a nalabit awan ti awitna a taraon wenno aniaman a kasapulanna. Gapu ta maup-upay ken mabutbuteng, uray la nagkakainaran a limmasat iti let-ang. Bayat a lumlumneken ti init, agkakapsuten ni Elias. Isu a nagtugaw iti sirok ti kayo a retama, ti kadawyan a paglinongan iti dayta a natikag a daga.—1 Ar. 19:4.

10, 11. (a) Ania ti kaipapanan ti kararag ni Elias ken Jehova? (b) Usarem dagiti naisitar a teksto a mangdeskribir iti narikna ti dadduma nga adipen ti Dios.

¹⁰ Gapu ta desperadon, inkararag pay ketdin ni Elias a matay koman. Kinunana: “Saanak a naim-imbag ngem kadagidi ammak.” Ammona a dimmagan dagiti inapona, nga awanen ti naimbag a maaramidanda. (Ecl. 9:10) Narikna ni Elias a kasla awanen serserbina. Di pakasdaawan a naibagana: “Umanayen!” Arigna ibagbaga ni Elias, ‘Apay pay laeng nga agbibiagak?’

¹¹ Nakaskasdaaw kadi a maammuan a kimmapuy ti pakinakem ti maysa nga adipen ti Dios? Saan. Iti Biblia, adu a matalek a lallaki ken babbai—pakairamanan da Rebecca, Jacob, Moises, ken Job—ti nakarikna iti kasta, a kayatda pay ketdin ti matay.—Gen. 25:22; 37:35; Num. 11:13-15; Job 14:13.

12. No maup-upayka, kasanom a matulad ti inaramid ni Elias?

¹² Agbibiagtayo ita kadagiti “napeggad a tiempo a narigat a pakilangenan,” isu a saan a nakaskasdaaw nga adu a tattao ti maup-upay  no dadduma, uray dagiti matalek nga adipen ti Dios. (2 Tim. 3:1) No maup-upayka, tuladem ni Elias a nangyebkas iti rikriknana iti Dios. Ni Jehova ngamin ti “Dios ti amin a liwliwa.” (Basaem ti 2 Corinto 1:3, 4.) Liniwliwana kadi ni Elias?

13, 14. (a) Kasano nga impakita ni Jehova ti naayat a pannakaseknanna iti mariribukan a propetana babaen ti maysa nga anghel? (b) Apay a makaliwliwa a maammuan nga ammo amin ni Jehova ti maipapan kadatayo, agraman ti limitasiontayo?

¹³ Panagkunam, ania ngata ti rikna ni Jehova bayat a kitkitaenna manipud langit ti dungdungnguenna a mammadto a nakaidda iti sirok dayta a kayo iti let-ang a mangidawdawat iti ipapatayna? Idi nakaturogen ni Elias, nangibaon ni Jehova iti anghel. Kinuldingna ni Elias ket kinunana: “Bumangonka, manganka.” Nagtungpal ni Elias, ket kinnanna ti kalluto a tinapay ken ti danum nga indasar ti anghel. Nagyaman kadi ni Elias iti anghel? Kuna laeng ti rekord a nangan ken imminum ti mammadto sa naturog manen. Napalalo kadi ti pannakaupayna ta saan payen a makasao? Aniaman ti napasamak, riniing manen ti anghel iti maikadua a gundaway, nalabit agbannawag idin. Imbaga manen ti anghel ken Elias, “Bumangonka, manganka,” sana innayon, “ta ti panagbaniaga nawatiwat unay maipaay kenka.”—1 Ar. 19:5-7.

¹⁴ Babaen iti tulong ti Dios, naammuan ti anghel no sadino ti papanan ni Elias. Ammona met a marigatan ni Elias iti dayta a panagdaliasat no agpannuray laeng iti bukodna a pigsa. Anian a makaliwliwa a pagserbian ti Dios nga ad-adda a makaammo kadagiti panggep ken limitasiontayo! (Basaem ti Salmo 103:13, 14.) Kasano a nakatulong ken Elias dayta a pannangan?

15, 16. (a) Ania ti naaramidan ni Elias gapu iti taraon nga inted ni Jehova? (b) Apay a rumbeng nga apresiarentayo ti pamay-an ti panangtaraon ni Jehova kadagiti adipenna ita?

¹⁵ Mabasatayo: “Bimmangon ket nangan ken imminum, ket nagtultuloy a napan buyogen ti bileg dayta a taraon iti uppat a pulo nga aldaw ken uppat a pulo a rabii agingga iti bantay ti pudno a Dios, ti Horeb.” (1 Ar. 19:8) Kas iti napasaran ni Moises agarup innem a siglo sakbayna, saan a nangnangan ni Elias iti 40 nga aldaw ken 40 a rabii—kasta met ken Jesus agarup sangapulo a siglo kalpasanna. (Ex. 34:28; Luc. 4:1, 2) Saan a nasolbar ti amin a problema ni Elias iti dayta la a pannangan, ngem dayta ti simimilagro a nangpapigsa kenkuana. Panunotem laengen no kasano karigat para iti maysa a lakay ti agdaliasat iti let-ang iti adu nga aldaw, a nagpaut iti gistay maysa ket kagudua a bulan!

¹⁶ Pappapigsaen met ita ni Jehova dagiti adipenna, saan a babaen iti namilagruan a taraon, no di ket babaen iti napatpateg pay a  pamay-an—ti naespirituan a taraon. (Mat. 4:4) Matartaraonantayo iti naespirituan no agsursurotayo maipapan iti Dios babaen iti Saona ken kadagiti publikasion a naibatay iti Biblia. Babaen iti kasta a naespirituan a taraon, mabalin a saan a maikkat ti amin a problematayo, ngem matulongannatayo a mangibtur iti nakarigrigat a situasion. Mangiturong met dayta iti “agnanayon a biag.”—Juan 17:3.

17. Sadino ti napanan ni Elias, ken apay a nagpateg dayta a lugar?

¹⁷ Pinagna ni Elias ti agarup 320 kilometro agingga a nakadanon idiay Bantay Horeb. Sadiay idi a nagparang ti anghel ni Jehova ken Moises iti sumsumged a siitan a bassit a kayo ken nangaramid idi agangay iti Linteg ti tulag para iti Israel. Simrek ni Elias iti maysa a rukib.

18, 19. (a) Ania ti insaludsod ti anghel ni Jehova, ken ania ti insungbat ni Elias? (b) Kas ipakita ti sasao ni Elias, ania ti tallo a banag a nakaupayanna?

¹⁸ Idiay Horeb, naipakaammo ti “sao” ni Jehova, nalabit babaen iti maysa nga anghel a nangidanon iti daytoy a mensahe: “Ania ti ar-aramidem ditoy, Elias?” Mabalin a siaalumamay a nayimtuod ken Elias dayta ta imbilangna kas awis a mangyebkas iti rikriknana. Ket kasta a talaga ti inaramidna! Kinunana: “Naan-anay a nagimonak maipaay ken Jehova a Dios ti buybuyot; ta ti annak ti Israel binaybay-anda ti tulagmo, dagiti altarmo rinebbada, ken dagiti mammadtom pinapatayda babaen ti kampilan, iti kasta siak laeng ti natedda; ket rugianda a sapulen ti kararuak tapno ikkatenda.” (1 Ar. 19:9, 10) Kas ipakita ti sasao ni Elias, tallo a banag ti nakaupayanna.

¹⁹ Umuna, impagarup ni Elias nga awan mamaay ti trabahona. Iti laksid ti adu a tawen a sireregta a panagserbina ken Jehova, nga impangpangrunana ti sagrado a nagan ti Dios ken ti panagdayaw Kenkuana, nakita ni Elias a kimmaro ketdi ti kasasaad. Aleng-aleng ken nasukir latta dagiti kailianna, ket ad-adda nga agsaksaknap ti palso a panagdayaw. Maikadua, impapan ni Elias nga agmaymaysan. “Siak laeng ti natedda,” kinunana, a kas man la maymaysanan nga agserserbi ken Jehova. Maikatlo, mabuteng ni Elias. Adun kadagiti padana a mammadto ti napapatay, ket kombinsido nga isun ti sumaruno. Mabalin a narigat nga admitiren ni Elias a kasta ti riknana, ngem saanna a binay-an nga agari kenkuana ti panagpannakkel ken panagbain. Impakita ni Elias ti nasayaat nga ulidan kadagiti amin a matalek no iti panangyebkas iti rikrikna iti Dios babaen ti kararag.—Sal. 62:8.

20, 21. (a) Deskribirem ti nakita ni Elias idi adda iti kueba idiay Bantay Horeb. (b) Ania ti nasursuro ni Elias iti panangipakita ni Jehova iti pannakabalinna?

²⁰ Kasano a tinulongan ni Jehova ni Elias? Imbaga ti anghel nga  agtakder ni Elias iti wangawangan ti kueba. Nagtulnog nupay dina ammo ti sumaganad a mapasamak. Kellaat a bimmanesbes ti angin! Mabalin nga adda pay napigsa a daranudor ta uray la nargaay dagiti bantay ken rangkis gapu iti kapigsa ti angin. Iladawam ni Elias a manglinglinged kadagiti matana bayat a kepkepkepanna ti nadagsen, nakersang, ken dutdotan a pagan-anayna. Inkarigatanna met ti agtakder tapno saan a matumba ta nagindayon ti daga gapu iti ginggined! Agdiwengdiweng pay laeng ni Elias idi adda gimmil-ayab a dakkel nga apuy, a dayta ti nangpaatras kenkuana iti uneg ti kueba tapno saan a madangran iti makasinit a pudot.—1 Ar. 19:11, 12.

²¹ Iti tunggal kaso, ipalagip kadatayo ti salaysay a saan a masarakan ni Jehova kadagitoy a nakaskasdaaw a puersa iti nakaparsuaan. Ammo ni Elias a ni Jehova ti pudpudno a Dios, saan a kas ken Baal a palso a dios ti nakaparsuaan a patien dagiti agdaydayaw kenkuana kas “ti agsaksakay iti ul-ulep,” wenno manangipaay iti tudo. Ni Jehova ti pudno a Gubuayan ti amin a nakaskasdaaw a puersa a masarakan iti nakaparsuaan, ngem adayo a nabilbileg ngem iti aniaman nga inaramidna. Uray ti pisikal a langlangit dina malaon ti Dios! (1 Ar. 8:27) Kasano a nakatulong amin dagitoy ken Elias? Laglagipem a mabuteng ti mammadto. Yantangay adda iti dasigna ni Jehova, ti Dios nga addaan ti kasta nga aglaplapusanan a pannakabalin, awan ngarud ti aniaman a pagbutngan ni Elias kada Acab ken Jezebel!—Basaem ti Salmo 118:6.

22. (a) Kasano nga impanamnama ti naalumamay a timek a napateg ni Elias? (b) Asino ti mabalin a nagtaudan ti naalumamay a timek? (Kitaem ti footnote.)

²² Idi awanen ti apuy, timmalna ti aglawlaw ket nakangngeg ni Elias iti naalumamay ken “nababa a timek.” Inawisna nga iyebkas manen ni Elias ti rikriknana, ket inyebkasna manen dagiti pakadanaganna. * Nalabit nabang-aran manen iti dayta. Ngem ad-adda man ngatan a naliwliwa ni Elias iti simmaruno a nangngegna nga imbaga ti naalumamay ken “nababa a timek.” Impanamnama ni Jehova a napateg ni Elias. Kasano? Adu ti impalgak ti Dios kenkuana maipapan iti nabayagen a panggepna a mangtalipupos iti panagdayaw ken Baal iti Israel. Nalawag a napateg ti trabaho ni Elias  ta agtultuloy ti pannakaibanag ti panggep ti Dios. Kasta met, karaman pay laeng ni Elias iti pannakaibanag dayta a panggep ta imbaon manen ni Jehova a mangitungpal kadagiti espesipiko a bilin.—1 Ar. 19:12-17.

23. Kasano a tinulongan ni Jehova ni Elias idi nariknana a kasla agmaymaysa?

²³ Ti ngay rikna ni Elias a kasla agmaymaysan? Adda dua nga inaramid ti Dios para iti mammadtona. Umuna, binilinna ni Elias a dutokanna ni Eliseo kas kasunona a mammadto. Daytoy nga ub-ubing a lalaki ti agbalin a kadua ken katulongan ni Elias iti adu a tawen. Talaga a naintiempuan dayta a liwliwa! Maikadua, impalgak ni Jehova daytoy makapagagar a damag: “Nangiteddaak iti pito ribu idiay Israel, amin dagiti tumeng a saan a nagparintumeng ken Baal, ken tunggal ngiwat a saan a nangagep kenkuana.” (1 Ar. 19:18) Saan a pulos nga agmaymaysa ni Elias. Napabileg la ketdi idi naammuanna nga adda pay laeng rinibu a matalek a saan a nagdayaw ken Baal. Masapul nga agtalinaed a matalek ni Elias maigapu kadakuada, kas ulidan ti kinasungdo ken Jehova kadagidi a nariribuk a tiempo. Nagutugot la ketdi ti rikna ni Elias idi nangngegna a nagsao ti mensahero ni Jehova, ti naalumamay ken “nababa a timek” ti Diosna.

24, 25. (a) Iti ania a pamay-an a dumdumngegtayo ita iti naalumamay ken “nababa a timek” ni Jehova? (b) Apay a masiguradotayo nga inawat ni Elias ti panangliwliwa ni Jehova?

²⁴ Kas ken Elias, mabalin a masdaawtayo iti napipigsa a puersa iti nakaparsuaan, ket rumbeng laeng a kasta. Nalawag nga iparangarang ti sangaparsuaan ti pannakabalin ti Namarsua. (Roma 1:20) Maragsakan pay laeng ni Jehova a mangaramat iti aglaplapusanan a pannakabalinna tapno tulonganna dagiti matalek nga adipenna. (2 Cron. 16:9) Nupay kasta, agsao kadatayo ti Dios kangrunaanna babaen iti binulong ti Saona, ti Biblia. (Basaem ti Isaias 30:21.) Ti Biblia kayariganna ti naalumamay ken “nababa a timek” no agpaidalantayo iti dayta. Dagiti napateg a linaonna ti us-usaren ni Jehova a mangatur, mangparegta, ken mangipasigurado kadatayo iti ayatna.

²⁵ Inawat kadi ni Elias ti panangliwliwa kenkuana ni Jehova idiay Bantay Horeb? Wen! Di nagbayag, intuloyna manen ti annongenna kas natured ken matalek a mammadto a nangsaranget iti palso a panagdayaw. No utobentayo ti naipaltiing a sasao ti Dios, “ti liwliwa manipud iti Kasuratan,” matuladtayto ti pammati ni Elias.—Roma 15:4.