1. Ania ti inaramid ni Manoa idi naammuanna nga isu ket maaddaan iti anak?

KASTA unay ti ragsak ti lalaki idi impadamag ni baketna ti nakaskasdaaw a damag. Ngamin, ammo ti agassawa a saanda a maaddaan iti anak. Nupay kasta, nagparang ti anghel ni Jehova iti babai ket imbagana a maaddaandanto iti anak a lalaki. Sigurado a naragsakan ni Manoa, ngem ammona met nga adda dakkel a responsabilidad a kakuykuyog dayta. Iti nakadakdakes a nasion, kasano nga agballigi dagiti agassawa a mangpadakkel iti anakda nga agserbi iti Dios? Nagpakaasi ni Manoa ken Jehova. Kinunana: “Ti lalaki ti pudno a Dios [ti anghel] a kaibabaonmo, bay-am, pangngaasim, nga umay manen kadakami ket isuronakami no ania ti rebbeng nga aramidenmi iti ubing a mayanakto.”—Uk. 13:1-8.

2. Ania ti ramanen iti panangsanaymo iti anakmo? (Iraman ti kahon a “ Ti Kapatgan nga Iyad-adalam iti Biblia.”)

² No maysaka a nagannak, mabalin a maawatam ti rikna ni Manoa. Responsabilidadmo met a tulongan ti anakmo a mangam-ammo ken mangayat ken Jehova. (Prov. 1:8) Gapuna, aramiden dagiti Kristiano a nagannak a makagunggona ken makaisuro ti Panagdaydayaw ti Pamiliada. Siempre, tapno maipasagepsepmo iti panunot ti anakmo ti kinapudno nga isursuro ti Biblia, saan nga umdas ti panangikonduktam iti linawas a panagadal iti pamilia.  (Basaen ti Deuteronomio 6:6-9.) Ania pay ti makatulong kenka tapno maipasagepsepmo iti panunot ti anakmo ti kinapudno? Mausig iti daytoy nga artikulo ken iti sumaruno no kasano a matulad dagiti nagannak ti ulidan ni Jesus. Nupay ni Jesus ket saan a maysa nga ama, makasursuro dagiti nagannak iti panangisuro ken panangsanayna kadagiti adalanna babaen iti ayat, kinapakumbaba, ken pannakaawat. Saggaysaentayo nga usigen dagitoy a kualidad.

3. Kasano nga impakita ni Jesus nga ay-ayatenna dagiti adalanna?

³ Saan a nagkedked ni Jesus a mangibaga kadagiti adalanna nga ay-ayatenna ida. (Basaen ti Juan 15:9.) Impakitana met ti ayatna babaen iti nasinged ken kanayon a pannakilangenna kadakuada. (Mar. 6:31, 32; Juan 2:2; 21:12, 13) Saan laeng a nagbalin a mannursuro kadakuada, no di ket nagbalin pay a gayyemda. Gapuna, masigurado dagiti adalan nga ay-ayaten ida ni Jesus. Kasano a matuladmo ti pamay-an ti panangisuro ni Jesus?

4. Kasano a maipariknam kadagiti annakmo nga ay-ayatem ida? (Kitaen ti ladawan iti rugi ti artikulo.)

⁴ Ibagam kadagiti annakmo nga ay-ayatem ida, ken kanayon nga ipakitam a napategda kenka. (Prov. 4:3; Tito 2:4) Kinuna ni Samuel nga agnanaed idiay Australia: “Idi ubingak pay, rinabii nga ibasaannak ni Tatang iti libro a Ti Librok Dagiti Estoria ti Biblia. Sungbatanna dagiti saludsodko, arakupennak, ken agkannak sakbay a maturogak. Nasdaawak idi maammuak a saan gayam a dimmakkel ni Tatang iti pamilia a gagangay ti panaginnarakup ken panangagkan iti maysa ken maysa! Ngem inkagumaanna nga impakita nga ay-ayatennak. Gapuna, nagbalinak a nasinged kenkuana, kontento, ken natalged ti riknak.” Tulongam dagiti annakmo a makarikna iti kasta babaen ti kanayon a panangibagam iti “ipatpategka.” Arakupem ken bisongem ida. Manganka a kaduada, kasaritam ida, ken makiay-ayamka kadakuada.

5, 6. (a) Ania ti aramiden ni Jesus kadagiti ay-ayatenna? (b) Ilawlawagmo no kasano a ti umiso a disiplina tulonganna dagiti annak tapno mariknada a natalgedda ken ay-ayatem ida.

 ⁵ Kinuna ni Jesus: “Amin dagidiay dungdungnguek tubngarek ken disiplinaek.” * (Apoc. 3:19) Nupay masansan a nagsusupiatan dagiti adalan ni Jesus no siasino ti katan-okan kadakuada, saan a naawanan iti namnama kadakuada. Saanna met a binaybay-an ti problema idi saanda a tinungpal ti balakadna. Siaayat ken siaalumamay a tinubngar ni Jesus ida iti umiso a tiempo ken lugar.—Mar. 9:33-37.

⁶ Ipakitam nga ay-ayatem dagiti annakmo babaen iti panangdisiplinam kadakuada. No dadduma, umdasen nga ilawlawagmo no apay nga umiso wenno saan ti maysa a banag. Adda dagiti gundaway a saan a tungpalen ti anakmo ti ibagam. (Prov. 22:15) No mapasamak ti kasta, tuladem ni Jesus. Iti umiso a tiempo ken lugar, disiplinaem a sidudungngo ken sikakalma ti anakmo babaen ti naayat a balakad, panangsanay, ken panangtubngar. Kinuna ni Elaine, a maysa a kabsat a babai a taga-South Africa: “Saan nga agbaliwbaliw dagiti nagannakko no mangdisiplinada. No ibagada a dusaendak no agsukirak, kanayon a tungpalenda dayta. Ngem saandak a pulos dinisiplina no makaungetda ken ilawlawagda nga umuna no apay a disiplinaendak. Kas resultana, nariknak a natalgedak. Ammok dagiti aramidek ken saanko nga aramiden, ken ammok no ania ti makalikaguman kaniak.”

7, 8. (a) Kasano nga impakita ni Jesus ti kinapakumbaba kadagiti kararagna? (b) Kasano a makatulong dagiti kararagmo tapno masursuro dagiti annakmo ti agpannuray iti Dios?

⁷ Panunotem no ania ti mabalin a narikna dagiti adalan ni Jesus idi nangngegda wenno naammuanda idi agangay ti maysa kadagiti maudi a kararagna idi adda ditoy daga: “Abba, Ama, amin a bambanag mabalin kenka; ikkatem kaniak daytoy a kopa. Ngem saan a ti kayatko, no di ket ti kayatmo.” * (Mar. 14:36) Manipud kadagitoy a sasao ni Jesus, nasursuro dagiti pasurotna nga uray ti perpekto nga Anak ti Dios ket sipapakumbaba a nagpatulong iti Dios, isu a masapul a kasta met ti aramidenda.

⁸ Ania ti masursuro dagiti annakmo kadagiti kararagmo? Agpayso a saanka nga agkararag ken Jehova tapno laeng suruam dagiti annakmo. Ngem no mangngeg dagiti annakmo a sipapakumbaba nga agkararagka ken Jehova, masursuroda ti agpannuray kenkuana. Kuna ni Ana a taga-Brazil: “No adda dagiti problema, kas iti panagsakit da apongko, agkiddaw dagiti nagannakko iti bileg ken Jehova tapno madaeranda ti problema ken sirib tapno makaaramidda kadagiti umiso a desision. Uray dagiti narigat a problema, ipabiangda dagita ken Jehova. Kas resultana, nasursurok ti agpannuray ken Jehova.” No agkararagka a kaduam dagiti annakmo, saanmo laeng nga ikararagan ida. Kiddawem a tulongannaka met ni Jehova—kas koma no agpakadaka iti amom tapno makaatenderka iti kombension, tapno agbalinka a natured ket makasabaam ti kaarrubam, wenno tapno tulongannaka iti dadduma pay a pamay-an. Sipapakumbaba nga agpannurayka iti Dios ket tuladendakanto met dagiti annakmo.

9. (a) Kasano nga insuro ni Jesus dagiti adalanna nga agserbi a sipapakumbaba iti sabsabali? (b) No sisasaganaka nga agserbi iti sabsabali, ania ti masursuro dagiti annakmo?

⁹ Babaen iti sao ken aramid, sinanay ni Jesus dagiti adalanna nga agserbi a sipapakumbaba  iti sabsabali. (Basaen ti Lucas 22:27.) Insurona dagiti apostolna nga agbalinda a managsakripisio iti panagserbida ken Jehova ken iti pannakilangenda kadagiti kapammatianda. Maisurom dagiti annakmo nga agbalin a napakumbaba ken managsakripisio no makitada ti ulidanmo. Kinuna ni Debbie nga addaan iti dua nga annak: “Saanak a pulos nagimon no mangbusbos iti panawen ni lakayko iti dadduma kas maysa a panglakayen. Ammok a no kasapulanmi ti atensionna, ipaayna dayta kadakami.” (1 Tim. 3:4, 5) Innayon ni Pranas a lakayna: “Idi agangay, magusgustuan dagiti annakmi ti tumulong kadagiti asamblea ken kadagiti proyekto a mainaig iti Pagarian. Rimmang-ayda, immadu ti gagayyemda, ken nariknada a pasetda iti sangalubongan a panagkakabsat!” Agserserbidan a sangapamiliaan ken Jehova iti amin-tiempo. No napakumbaba ken managsakripisioka, mabalin a masursuro dagiti annakmo a pagserbian ti sabsabali.

10. Kasano nga impakita ni Jesus ti pannakaawat idi immay ti maysa a bunggoy kenkuana?

¹⁰ Impakita ni Jesus ti pannakaawat. Saan laeng a ti tigtignay dagiti tattao ti kinitana, no di ket no apay a kasta ti ar-aramidenda. Naminsan, kasla agregget a sumurot kenkuana ti sumagmamano a taga-Galilea. (Juan 6:22-24) Ngem mabasa ni Jesus ti pusoda, ket naawatanna a kaykayatda ti material a taraon imbes a ti isursurona. (Juan 2:25) Nakitana ti pagkapuyanda, isu a siaanus a tinubngarna ida ken inlawlawagna no kasano a makapagbalbaliwda.—Basaen ti Juan 6:25-27.

11. (a) Mangted iti pagarigan a mangipakita no kasano a makatulong ti pannakaawat tapno makitam no magusgustuan ti anakmo ti ministerio. (b) Ania ti aramidem tapno magustuan ken magunggonaan ti anakmo iti ministerio?

¹¹ Nupay saanmo a mabasa ti puso, maipakitam met ti pannakaawat ken maammuam no ania ti panangmatmat ti anakmo iti ministerio. Kabayatan ti panangasaba, adu a nagannak ti agsardeng biit tapno makainana ken makamerienda dagiti annakda. Nupay kasta, mabalin nga isaludsodmo iti bagim, ‘Magusgustuan kadi ti anakko ti mangasaba wenno ti laeng panagmerienda ti kayatna?’ No makitam a saan unay a magustuan wenno magunggonaan dagiti  annakmo iti ministerio, mangikeddengkayo iti kalat. Mangpanunotka kadagiti pamay-an tapno naan-anay a makiramanda iti ministerio.

12. (a) Babaen iti pannakaawat, kasano a pinakdaaran ni Jesus dagiti pasurotna maipapan kadagiti immoral nga aramid? (b) Apay a naintiempuan ti pakdaar ni Jesus?

¹² Impakita met ni Jesus nga adda pannakaawatna babaen iti panangdakamatna kadagiti aramid a mangiturong iti basol. Kas pagarigan, ammo dagiti pasurotna a dakes ti seksual nga immoralidad. Ngem pinakdaaran ida ni Jesus maipapan kadagiti aramid a mangiturong iti immoralidad. Kinunana: “Tunggal maysa nga agtultuloy a mangmatmat iti maysa a babai tapno gartemanna nakikamalalan kenkuana iti pusona. No, ita, dayta makannawan a matam itibtibkolnaka, suatem ket ibellengmo manipud kenka.” (Mat. 5:27-29) Naintiempuan dagita a sasao para kadagiti Kristiano nga agbibiag idi iti sidong ti turay ti Roma. Kastoy ti insurat ti maysa a historiador maipapan kadagiti pabuya iti entablado idiay Roma: “Makita ken mangngeg dagiti naalas a pabuya, ket dagiti pay immoral nga eksena ti magusgustuanda.” Gapuna, makita iti balakad ni Jesus kadagiti adalanna ti ayat ken pannakaawatna.

13, 14. Kasano a masalaknibam ti anakmo iti di maitutop a paglinglingayan?

¹³ Makatulong kenka ti pannakaawat tapno masalaknibam ti espiritualidad dagiti annakmo. Ita, mabalin a maipasango dagiti ubbing iti pornograpia ken iti dadduma pay nga immoral a banag. Siempre, ibaga dagiti Kristiano a nagannak kadagiti annakda a dakes dagiti narugit a paglinglingayan. Ngem makatulong met kenka ti pannakaawat tapno maammuam no apay a mabalin nga aginteres ti anakmo iti pornograpia. Isaludsodmo iti bagim: ‘Ania ti mabalin a mangsulisog iti anakko nga agbuya iti pornograpia? Ammona kadi no apay a nakapegpeggad dayta? Nalakaak kadi a maasitgan tapno agpatulong kaniak no magargari nga agbuya iti pornograpia?’ Uray ubbing pay dagiti annakmo, mabalinmo nga ibaga kadakuada: “No makakitakayo iti immoral a website ket maawiskayo a manglukat iti dayta, pangngaasiyo ta ibagayo kaniak. Saankayo a mabain. Kayatkayo a tulongan.”

¹⁴ Makatulong met kenka ti pannakaawat tapno makapilika kadagiti maitutop a paglinglingayan. Kinuna ni Pranas a nadakamat itay: “Kas nagannak, ti pilientayo a maitutop a musika, pelikula, wenno libro ti mangipasdek iti pagtuladan iti pamilia. Adu ti maibagam maipapan iti adu a banag, ngem sipsiputan dagiti annakmo ti ar-aramidem ket tuladendaka.” No makita dagiti annakmo a naannad a pilpiliem dagiti nasayaat a paglinglingayan, mabalin a matignayda a mangtulad met kenka.—Roma 2:21-24.

15, 16. (a) Apay a masiguradom a tulongannaka ti Dios a mangsanay kadagiti annakmo? (b) Ania ti usigentayo iti sumaruno nga artikulo?

¹⁵ Ania ti napasamak idi nagpatulong ni Manoa a mangpadakkel iti anakna? “Immimdeng ti pudno a Dios iti timek ni Manoa.” (Uk. 13:9) Dakayo a nagannak, denggennakayo met ni Jehova. Sungbatanna dagiti kararagyo ken tulongannakayo a mangsanay kadagiti annakyo. Agballigikayo no aramidenyo dayta buyogen iti ayat, kinapakumbaba, ken pannakaawat.

¹⁶ No kasano a tultulongan ni Jehova dagiti nagannak nga agballigi a mangsanay kadagiti ubbing pay nga annakda, matulonganna met ida a mangsanay kadagiti agtutubo nga annakda. Mausig iti sumaruno nga artikulo no kasano a matuladmo ti ayat, kinapakumbaba, ken pannakaawat ni Jesus iti panangsanaymo iti tin-edyer nga anakmo nga agserbi ken Jehova.