1 Patanorem ti Panagtalekmo iti Biblia

“Amin a Kasuratan impaltiing ti Dios ken makagunggona iti panangisuro, iti panangtubngar, iti panangpalinteg iti bambanag, iti panangdisiplina iti kinalinteg.”​—2 Timoteo 3:16.

ANIA TI LAPPED? Adu ti agkuna a ti Biblia ket maysa la a libro a naglaon iti sirib ti tao. Adda met dagiti mamati a saan nga umiso dagiti salaysayna maipapan iti historia. Kuna pay ti dadduma a ti balakad ti Biblia ket saan a praktikal ken saanen nga agaplikar iti panawentayo.

KASANOM A MAPAGBALLIGIAN TI LAPPED? Masansan a dagidiay mangkukuestion iti kinaumiso wenno kinapraktikal ti Biblia ket dida pay inusig a mismo dayta. Ul-ulitenda laeng ti ibagbaga ti sabsabali. Ngem mamakdaar ti Biblia: “Ti asinoman nga awanan kapadasan maaddaan pammati iti tunggal sao, ngem daydiay nasaldet utobenna dagiti addangna.”​—Proverbio 14:15.

Imbes a basta patiem ti ibagbaga ti sabsabali, apay a dimo tuladen ti ulidan dagiti Kristiano idi umuna a siglo idiay Berea, a paset itan ti makin-amianan a Grecia? Saanda a basta pinati ti imbaga kadakuada ti sabsabali. Imbes ketdi, pagaammo ida kas ‘inaldaw a naannad a mangsuksukimat iti Kasuratan no agpayso dagita a banag.’ (Aramid 17:11) Usigentayo biit ti dua a rason no apay a makapagtalekka iti Biblia kas ti naipaltiing a Sao ti Dios.

Umiso ti salaysay ti Biblia maipapan iti historia. Iti napalpalabas, kinuestionaran dagiti managduadua​—ken agtultuloy a pagduaduaanda​—ti kinaumiso ti Biblia no maipapan iti nagan dagiti tattao ken luglugar a nadakamat iti dayta. Ngem maulit-ulit a mapampaneknekan nga awan nakaibasaran dagiti panagduaduada. Mapampaneknekan ketdi a mapagtalkan ti linaon ti Biblia.

Kas pagarigan, adda idi tiempo a pinagduaduaan dagiti eskolar no agpayso a nagbiag ni Sargon nga ari ti Asiria, a nadakamat iti Isaias 20:1. Nupay kasta, idi dekada ti 1840, nakabakab dagiti arkeologo ti palasio dayta nga ari. Ita, maysan ni Sargon kadagiti pagaammo nga ari ti Asiria.

Kinuestionaran dagiti kritiko no pudno a nagbiag ni Poncio Pilato, ti Romano a gobernador a nangibilin iti pannakapapatay ni Jesus. (Mateo 27:1, 22-24) Ngem idi 1961, adda bato a nakaisuratan  ti nagan ni Pilato ken ti ranggona a nadiskobre iti asideg ti siudad ti Cesarea idiay Israel.

No maipapan iti kinaumiso ti historia a naisalaysay iti Biblia, kinuna ti Oktubre 25, 1999 a ruar ti U.S.News & World Report: “Kadagiti naisangsangayan a wagas, ti moderno nga arkeolohia pinaneknekanna ti kinaumiso dagiti historia a naisalaysay iti Daan ken Baro a Tulag​—a mangpasingked kadagiti napateg a paset ti pakasaritaan dagiti inapo ti Israel, ti ipapanaw dagiti Israelita manipud Egipto, ti panagari ni David ken dagiti kaputotanna, agraman ti kabibiag ni Jesus idi adda ditoy daga.” Nupay ti pammati iti Biblia ket saan nga agpannuray kadagiti nadiskobre ti arkeolohia, ti kasta a kinaumiso maipapan iti historia ket isu ti maekspektarmo iti libro nga impaltiing ti Dios.

Makagunggona iti amin a kita ti tattao ti praktikal a sirib a linaon ti Biblia. Mabayag pay sakbay a nadiskobre ti maipapan kadagiti mikrobio ken no kasano nga iwarasda dagiti sakit, insingasingen ti Biblia dagiti kaugalian iti panagdalus a makatulong ken napateg pay la agingga ita. (Levitico 11:32-40; Deuteronomio 23:12, 13) Naragragsak dagiti miembro ti pamilia a mangyap-aplikar iti balakad ti Biblia maipapan iti panangtratoda iti maysa ken maysa. (Efeso 5:28–6:4) Ti maysa a tao a mangan-annurot kadagiti prinsipio ti Biblia ket mabalin nga ad-addanton a mapagpiaran nga empleado wenno mas rasonablenton nga amo. (Efeso 4:28; 6:5-9) Makapasalun-at met iti emosion ti panangyaplikar kadagiti prinsipio ti Biblia. (Proverbio 14:30; Efeso 4:31, 32; Colosas 3:8-10) Ti kasta a praktikal a balakad ti maekspektartayo manipud iti Namarsua kadatayo.

ANIA TI GUNGGONA? Ti sirib a masarakan iti Biblia pagsiribenna uray ti awanan kapadasan. (Salmo 19:7) Kanayonanna, apaman nga agtalektayon iti Biblia, matulongannatayo a mangaramid iti sumaganad nga addang tapno maaddaantayo iti nabilbileg a pammati, banag a di maaramidan ti aniaman a libro.

Para iti ad-adu pay nga impormasion, kitaem ti kapitulo 2 a “Ti Biblia​—Libro a Naggapu iti Dios” iti libro nga Ania a Talaga ti Isursuro ti Biblia? *

[Footnote]