MAGMAGNA ni Elias iti Ginget ti Jordan. Sumagmamano a lawasen nga agdaldaliasat nga agpaamianan a naggapu iti adayo a Bantay Horeb. Ita, nakasubli met laengen iti Israel ket makitanan dagiti nagbaliwan ti pagilianna. Mangrugin a mapukaw dagiti epekto ti napaut a tikag. Nangrugin ti panagtutudo iti otonio, ken adda metten agar-arado kadagiti talon. Mabalin a naliwliwa ti propeta a makakita a nakaungaren ti daga, ngem nangnangruna a pakaseknanna dagiti tattao. Masakitda pay laeng iti naespirituan gapu ta agtultuloy ti panagdayawda ken Baal. Adu pay ngarud ti masapul nga aramiden ni Elias. *

Nakita ni Elias iti asideg ti ili ti Abel-mehola ti naglawa a lugar a madama a mataltalon. Adda 12 a paris a naipako a baka nga agar-arado iti naagneb a daga. Ti lalaki nga adda iti maudi a paris ti birbiroken ni Elias. Ni Eliseo dayta, ti pinili ni Jehova a mangsuno kenkuana. Impapan idi ni Elias nga isu laengen ti matalek nga agserserbi ken Jehova, isu a magagaran la ketdi a makaam-ammo iti daytoy a lalaki.—1 Ar-ari 18:22; 19:14-19.

Nagkedked ngata ni Elias a mangited iti dadduma nga annongenna, mangiranud kadagiti pribilehiona, wenno masukatan inton agangay? Ditay ammo ken ditay met maibaga no napanunotna dagita. Ngamin, tao met “nga addaan rikna a kas kadatayo.” (Santiago 5:17) Aniaman ti napasamak, kuna ti Biblia a nagturong kenkuana ni Elias ket inkagayna ken Eliseo ti opisial a kawesna. (1 Ar-ari 19:19) Ti opisial a kawes ni Elias a naaramid iti lalat ti karnero wenno kalding ket maikagay iti maysa a mangipakita iti naisangsangayan a panangdutok kenkuana ni Jehova. Ti pannakaikagay dayta iti abaga ni Eliseo ket adu ti kaipapananna. Situtulok a nagtungpal ni Elias iti bilin ni Jehova a mangdutok ken Eliseo kas sunona. Nagtalek ken nagtulnog ni Elias iti Dios.

Magagaran ni Eliseo a tumulong iti lakayen a propeta, ngem saanna a dagus a sunuan ni Elias. Imbes ketdi, sipapakumbaba a kimmuyog ken timmulong iti lakayen a propeta iti agarup innem a tawen. Idi agangay, pagaammo ni Eliseo kas daydiay “nangibukbok iti danum iti im-ima ni Elias.” (2 Ar-ari 3:11) Sigurado a naliwliwa ni Elias ta addaan iti kasta a makabael ken nagaget a katulongan! Nagbalinda la ketdi a nasinged nga aggayyem. Talaga a nakatulong ti panagpinnaregtada tapno makapagibturda iti laksid ti makitkitada a nakaro a kinaawan hustisia a nagsaknap idi iti Israel. Kinapudnona, kumarkaro ti kinadakes ni Ari Acab.

Napasaram kadin ti kinaawan hustisia? Napasaran dayta ti kaaduan kadatayo iti daytoy nadangkes a lubong. Dagiti pudno a gayyem a mangay-ayat iti Dios matulongandaka nga agibtur. Adu met ti masursurom iti pammati ni Elias no mapasaram ti kinaawan hustisia.

Inkagumaan da Elias ken Eliseo a tulongan dagiti tattao a bumileg iti naespirituan. Nalawag nga  indauluanda ti panangsanay kadagiti dadduma a propeta, nalabit naorganisarda kas grupo. Idi agangay, nakaawat ni Elias iti baro nga annongen manipud ken Jehova: “Tumakderka, sumalogka tapno sabtem ni Acab nga ari ti Israel.” (1 Ar-ari 21:18) Ania ngamin aya ti inaramid ni Acab?

Ti ari nagbalinen nga apostata ken kadaksan kadagiti ar-ari ti Israel agingga iti dayta a tiempo. Nagbalin nga asawana ni Jezebel, isu nga immadu ti agdaydayaw ken Baal iti Israel a pakairamanan ti ari. (1 Ar-ari 16:31-33) Ti panagdayaw ken Baal ramanenna ti ritual mainaig iti panaganak, prostitusion, ken uray ti panangidaton kadagiti annak. Kasta met, sinukir ni Acab ti bilin ni Jehova a mangpapatay iti dakes nga ari ti Siria a ni Ben-hadad. Nalawag a ti panagsukirna ket maigapu iti material a gunggona. (1 Ar-ari, kapitulo 20) Ngem ita, nakarkaron ti kinaagum, kinamaterialistiko, ken kinaranggas da Acab ken Jezebel.

Adda nagdakkel a palasio ni Acab idiay Samaria. Adda pay palasiona idiay Jezrael, agarup 37 a kilometro ti kaadayona. Adda kaubasan a kaabay daytoy maikadua a pagtaenganna. Inaguman ni Acab dayta a sangkabassit a daga a kukua ti lalaki nga agnagan Nabot. Pinaayaban ni Acab ti lalaki ket intukonna a gatangen wenno sukatanna iti sabali a kaubasan. Ngem kinuna ni Nabot: “Narigat a pagarupen iti biangko, manipud panangmatmat ni Jehova, nga itedko kenka ti pagtatawidan a sanikua dagidi ammak.” (1 Ar-ari 21:3) Nasukir kadi ni Nabot ken awan panagraemna? Adu ti nangipapan a kasta, ngem iti kinapudnona, nagtulnog laeng iti Linteg ni Jehova a di mangipalubos kadagiti Israelita a mangilako iti tawid a daga ti pamilia. (Levitico 25:23-28) Saan a kayat ni Nabot a labsingen ti Linteg ti Dios. Nabileg ti pammati daytoy a lalaki ken natured ta ammona a napeggad ti di agtungpal ken Acab.

Saan nga ikabkabilangan ni Acab ti Linteg ni Jehova. Nagawid iti balayna a “naalidunget ken naliday” ta dina naala ti kayatna. Mabasatayo: “Nagidda iti sopana ket pinagtalinaedna a nakabaw-ing ti rupana, ket saan a nangan.” (1 Ar-ari 21:4) Idi nakita ni Jezebel ti asawana a nakamisuot a kasla nagpasugnod nga ubing, nagplano a dagus tapno maalana ti kayat ni lakayna ken tapno mapapatay ti nalinteg a pamilia.

Maldaanganka la ketdi no mabasam ti maipapan iti nagdakes a gandat ni Reyna Jezebel. Ammona ti Linteg ti Dios a kasapulan ti dua a saksi a mangpasingked iti nadagsen a pammabasol. (Deuteronomio 19:15) Isu a nagsurat ni Jezebel iti nagan ni Acab. Bilbilinenna dagiti prominente a lallaki iti Jezrael a mangbirokda iti dua a lallaki a mangakusar ken Nabot kas managtabbaaw tapno madusa iti ipapatay. Nakalkaldaang ta nagballigi ti planona. Dua nga “awan kaes-eskanna a tattao” ti nangakusar ken Nabot. Gapuna, naubor ni Nabot agingga a natay agraman ti dua nga annakna! * (1 Ar-ari 21: 5-14; Levitico 24:16; 2 Ar-ari 9:26) Arigna tinallikudan ni Acab ti kinaulona idi pinalubosanna ti asawana a mangaramid iti kayatna a mangpapatay kadagiti inosente a tattao.

Panunotem ti rikna ni Elias idi impakaammo kenkuana ni Jehova ti inaramid ti ari ken reyna. Makapaupay no kasla agballigi dagiti dakes a tattao a mangirurumen kadagiti nasingpet. (Salmo 73:3-5, 12, 13) Iti agdama, masansan a makakitatayo iti kinaawan hustisia. No dadduma ar-aramiden pay ketdi dayta dagiti addaan autoridad a mangibagbaga a pannakabagi ida ti Dios. Ngem maliwliwatayo iti daytoy a salaysay ti Biblia a makita amin ni Jehova ti mapaspasamak. (Hebreo 4:13) Ania ngarud ti aramidenna kadagiti kinadakes a makitkitana?

Imbaon ni Jehova ni Elias ken Acab. Direkta nga imbaga ti Dios: “Isu adda idiay kaubasan ni Nabot.” (1 Ar-ari 21:18) Idi imbaga ni Jezebel ken Acab a kukuanan ti kaubasan, napan a dagus ket maragragsakan iti baro a sanikuana. Saanna a napanunot a kumitkita ni Jehova. Panunotem ti riknana idi paspasiarenna ti kaubasan ken ar-arapaapenna a pagbalinennanto dayta a napintas a hardin. Nakaragragsak ni Acab ngem bigla a nakapungtot idi nagparang ni Elias! Kinuna ni Acab: ‘Nasarakannak, O kabusorko!’—1 Ar-ari 21:20.

Ipakita ti sasao ni Acab ti dua a banag. Umuna, idi imbagana ken Elias a ‘Nasarakannak,’ ipakitana a dina napanunot ti Dios. Kinapudnona, isu ket ‘nasarakanen’ ni Jehova. Nakita ti Dios a saan nga umiso ti panangusar ni Acab iti wayawayana nga agikeddeng. Naragsakan met ni Acab iti resulta ti dakes a plano ni Jezebel. Nakita ti Dios iti puso ni Acab a napatpateg kenkuana ti material a sanikua ngem ti kinamanangngaasi, kinahustisia, ken kinaimbag. Maikadua, idi imbaga ni Acab ken Elias nga “O kabusorko!” ipakitana ti pananggurana iti gayyem ni Jehova a Dios. Makatulong koma pay ni Elias kenkuana a saan a mangituloy iti dakes a panggepna.

Adda napateg a masursurotayo iti inaramid ni Acab. Laglagipentayo a makitkita ni Jehova a Dios ti amin a mapaspasamak. Kas naayat nga Ama, ammona no saan nga umiso ti aramidentayo, ket magagaran a makakita kadatayo nga agbalbaliw. Tapno matulongannatayo, masansan nga usarenna dagiti matalek a gagayyemna a kas ken Elias.  Dagitoy ti mangidanon iti sasao ti Dios kadagiti padada a tattao. Anian a kinamaag no ibilangtayo a kabusor dagiti gayyem ti Dios!—Salmo 141:5.

Panunotem ti sungbat ni Elias ken Acab: “Nasarakanka.” Ammona ti kinatao ni Acab a maysa nga agtatakaw, mammapatay, ken rebelde ken Jehova a Dios. Nakaturtured la ketdi ni Elias idi imbagana ti pannusa ti Dios iti dakes a tao a ni Acab! Nakita ni Jehova ti amin a napasamak. Nagsaknapen ti kinadakes iti pamilia ni Acab ken naimpluensiaan pay dagiti umili. Isu nga imbaga ni Elias ken Acab a mangaramidto ni Jehova “iti naan-anay a panangsagad,” a pukawenna dayta a dinastia. Maukomto met ni Jezebel.—1 Ar-ari 21:20-26.

Saan a basta impapan ni Elias a maliklikan dagiti tattao ti bunga ti dakes nga inaramidda. Nalaka laeng nga ipapan a kasta ti mapasamak ita. Daytoy a salaysay ti Biblia ipalagipna kadatayo a saan laeng a makitkita ni Jehova a Dios ti mapaspasamak no di ket iyegna ti hustisia iti naikeddeng a tiempona. Ipasigurado kadatayo ti Saona nga asidegen ti aldaw a pukawenna amin a kinaawan hustisia! (Salmo 37:10, 11) Ngem mabalin a maisaludsodmo: ‘Pannusa laeng kadi ti ramanen ti panangukom ti Dios? Nabuyogan kadi met dayta iti kinamanangngaasi?’

Mabalin a nasdaaw ni Elias iti reaksion ni Acab iti panangukom ti Dios. Kuna ti salaysay: “Ket naaramid nga apaman a nangngeg ni Acab dagitoy a sasao, rinay-abna dagiti kawesna ket nangikabil iti tinakpil iti lasagna; ket nagayunar ket nagtultuloy a nagidda iti tinakpil ken nagna a siuupay unay.” (1 Ar-ari 21:27) Agbabbabawi kadi ni Acab iti inaramidna?

Mabalin a maikunatayo a nagbalbaliwen. Nagpakumbaba ni Acab, banag a narigat nga aramiden ti tao a napangato ken napangas. Ngem talaga kadi a nagbabawi? Idiligtayo ni Manases, ti ari a dakdakes ngem ni Acab. Nagpakumbaba ni Manases idi dinusa ni Jehova, ken nagpatulong kenkuana. Saan laeng a dayta ti inaramidna, binalbaliwanna pay ti wagas ti panagbiagna. Dinadaelna dagiti idolo ken inkagumaanna ti agserbi ken Jehova. Pinaregtana pay ti umili nga agdayaw ken Jehova. (2 Cronicas 33:1-17) Kasta kadi met ti inaramid ni Acab? Nakalkaldaang ta saan.

Nakita kadi ni Jehova ken Acab ti kasta a panagliday? Kuna ni Jehova ken Elias: “Nakitam kadi no kasano nga impakumbaba ni Acab ti bagina maigapu kaniak? Iti rason nga impakumbabana ti bagina gapu kaniak, saankonto nga ipagteng ti didigra iti mismo a kaaldawanna. Iti kaaldawan ti anakna ipagtengkonto ti didigra iti balayna.” (1 Ar-ari 21:29) Pinakawan kadi ni Jehova ni Acab? Saan. Dagiti laeng pudno nga agbabbabawi ti ipakitaan ti Dios iti asi. (Ezequiel 33:14-16) Ngem gapu ta adda met panagbabawi ni Acab, impakitaan met ni Jehova iti asi. Saan a makita ni Acab ti pannakadadael ti pamiliana.

Ngem saan a nagbaliw ti panangukom ni Jehova ken Acab. Nagkonsulta ni Jehova kadagiti anghelna no ania ti kasayaatan a pamay-an a panangallilaw ken Acab tapno mapan makigubat nga isu ti pakatayanna. Di nagbayag, naitungpal ti pannusa ni Jehova ken Acab. Natay ni Acab iti karuahena gapu iti nakaro a pannakasugatna iti gubat. Nainayon daytoy a nakalkaldaang a salaysay: Idi naugasan ti karuahena, sumagmamano nga aso ti nangdildil iti dara ti ari. Iti kasta a pamay-an, natungpal ti sao ni Jehova nga indanon ni Elias ken Acab: “Iti lugar a nangdildilan dagiti aso iti dara ni Nabot, dagiti aso dildilandanto ti daram.”—1 Ar-ari 21:19; 22:19-22, 34-38.

Ti nagtungpalan ni Acab ti mangipasigurado kada Elias, Eliseo, ken dadduma pay a matalek nga adipen ni Jehova a dina lipaten ti nabileg a pammati ken kinaturedda a kas ken Nabot. Kas Dios ti kinahustisia, iti mabiiten, sigurado a dusaenna dagiti managdakdakes. No mangukom, ipakitana ti asi no adda pakaibatayanna. (Numeros 14:18) Makapabileg la ketdi dayta ken Elias a nagibtur iti adu a tawen a panangituray ti dakes nga ari! Nabiktimaka kadin iti kinaawan hustisia? Magagaranka kadi a makakita inton pukawen ti Dios ti kinadakes? Tuladem ngarud ti pammati ni Elias. Nagtultuloy nga inwaragawagda ken Eliseo ti mensahe ti Dios ken inibturanda ti kinaawan hustisia!