Kwosana na livoti ĩmwe yaumiwʼe nĩ U.S. Centers for Disease Control and Prevention, vakuvĩ nusu ya amũika kuma myaka 15 nginya 19, ala maneeniwe namo, nĩmeetĩkĩlile kana nĩmamanyanie kĩ-mwĩĩ kwĩsĩla mũnuka. Nake Sharlene Azam, mũandĩki wa ĩvuku yĩtawa Oral Sex Is the New Goodnight Kiss aĩtye atĩĩ: “Waneena na amũika [ĩũlũ wa kũmanyana kĩ-mwĩĩ kwĩsĩla mũnuka], makwĩaa ti ũthũku. Kũneena wʼo, mayonaa kwĩka ũu ta kũmanyana kĩ-mwĩĩ.”

•  We wĩ na woni wĩva?

•  Ũwʼo nĩ wĩva?

•  Nĩkĩ nĩ ũndũ waĩle kwoswa kwa ũito?

 Sũngĩa makũlyo aa maatĩĩe ũtũmĩĩte ndeto ĩĩ kana aiee.

1.   We mwĩĩtu no aitave nũndũ wa kũmanyana kĩ-mwĩĩ kwĩsĩla mũnuka?

   1.   Ĩĩ

   2.   Aiee

2.   Kwʼo kũmanyana kĩ-mwĩĩ kwĩsĩla mũnuka no kũete mowau?

   1.   Ĩĩ

   2.   Aiee

3.   Kwʼo kũmanyana kĩ-mwĩĩ kwĩsĩla mũnuka nĩ kũthũku?

   1.   Ĩĩ

   2.   Aiee

 Sianĩsya mosũngĩo maku na aa maatĩĩe.

1.   We mwĩĩtu no aitave nũndũ wa kũmanyana kĩ-mwĩĩ kwĩsĩla mũnuka?

    Ũsũngĩo: Aiee. Ũsu nĩ ũndũ ũmwe ũtumaa andũ aingĩ meka ũtwi ũtaĩle kana kũmanyana kĩ-mwĩĩ kwĩsĩla mũnuka kũi mũisyo.

2.   Kwʼo kũmanyana kĩ-mwĩĩ kwĩsĩla mũnuka no kũete mowau?

    Ũsũngĩo: Ĩĩ. Mũndũ ũla ũmanyanaa kĩ-mwĩĩ kwĩsĩla mũnuka no akwatwe nĩ ũwau wa hepatitis (A kana B), tũsamũ twimbaa mamuthanĩ ma kĩmbithĩ (genital warts), kĩsonono, herpes, ũkimwi, na kaswende.

3.   Kwʼo kũmanyana kĩ-mwĩĩ kwĩsĩla mũnuka nĩ kũthũku?

    Ũsũngĩo: Ĩĩ. Kũkiita mamutha ma ũsyai ma mũndũ ũngĩ, o vamwe na kũmanyana kĩ-mwĩĩ kwĩsĩla mamutha ma ũsyai, kwĩsĩla mũnuka, kwĩsĩla kĩtimba, kana kũkwatanga mamutha ma ũsyai ma mũndũ ũngĩ, onthe matalawa ta kũmanyana kĩ-mwĩĩ.

 Kwasũanĩa maandĩko kauta me Mbivilianĩ ala makonanĩtye na kũmanyana kĩ-mwĩĩ kwĩsĩla mũnuka.

 Mbivilia yaĩtye: “Ngai endaa . . . [mwĩvathane] na ũlaalai.”—1 Athesalonika 4:3.

 Ndeto ĩla mbeenĩ yaalyũlilwe “ũlaalai” yonanasya mĩthemba yonthe ya kũmanyana kĩ-mwĩĩ nza wa mũtwaano, o vamwe na kũmanyana kĩ-mwĩĩ kwĩsĩla mamutha ma ũsyai, kwĩsĩla mũnuka, kwĩsĩla kĩtimba, na kũkwatanga mamutha ma ũsyai ma mũndũ ũngĩ. Mũndũ ũla wĩkaa ũlaalai no akwatwe nĩ mathĩna maito, na ũla mũnene vyũ nĩ kwananga ngwatanĩo yake na Ngai.—1 Vetelo 3:12.

 Mbivilia yaĩtye: “Mũndũ o na wĩva ũla wĩkaa ũlaalai ethĩawa aiwĩka naĩ mwĩĩ wake mwene.”—1 Akolintho 6:18.

 Kũmanyana kĩ-mwĩĩ kwĩsĩla mũnuka no kũete mĩisyo ya kĩ-mwĩĩ na ya kĩ-veva. O na no kũete mathĩna ma kĩlĩko. Ĩvuku Talking Sex With Your Kids yaĩtye: “Kwĩwʼa kana nĩwatũmĩwa, kwĩlila, kana kwĩwʼa ũte mũsũvĩĩku kũikwataa o ala mamanyana kĩ-mwĩĩ matũmĩĩte mamutha ma ũsyai. Mosũanĩo onthe mathũku ala matonya kũkwata mũndũ nũndũ wa kũmanyana kĩ-mwĩĩ atũmĩĩte mamutha ma ũsyai atanamba kũtwawa kana kũtwaana no makwate o na ũla wamanyana kĩ-mwĩĩ kwa nzĩa o na yĩva na mũndũ matatwaanĩte. Kũu kwʼonthe nĩ kũmanyana kĩ-mwĩĩ.”

 Mbivilia yaĩtye: “Ninyie Yeova Ngai waku, ũla ũkũmanyĩasya kwaĩla [kana, ũtetheke we mwene].”—Isaia 48:17.

 We nũĩkĩĩaa kana mĩao ya Ngai ĩũlũ wa kũmanyana kĩ-mwĩĩ nĩkũtethasya? Kana wonaa ĩkũsiĩĩaa kwĩka ũndũ ũkwenda? Nĩ kana ũtonye kũsũngĩa makũlyo asu, sũanĩa lelũ wĩ na ngalĩ mbingĩ, ivwaũ syonanĩtye siviti ĩla ndeleva waĩle kũthi nayo, mataa ma lelũnĩ, na ivwaũ syonanĩtye kũla kwaĩle kũũngamwa. We wĩona ivwaũ isu na mataa asu ta maũndũ ma kũũsiĩĩa kana nĩ ma kũũsũvĩa? Nĩ kyaũ kĩtonya kwĩkĩka ethĩwa we na mateleva ala angĩ nĩmwavũthya mĩao ĩsu ya lelũnĩ?

 Ũndũ ũsu no ũelekanwʼe na myolooto ya Ngai. Wamĩvũthĩĩsya, no nginya ũkethe kĩla wavanda. (Akalatia 6:7) Ĩvuku Sex Smart yaĩtye atĩĩ: “O ũndũ wavũthĩĩsya maũndũ ala ũĩkĩĩaa na myolooto ĩla ĩkũtongoeasya na wambĩĩa kwĩka maũndũ ũkwona mataĩlĩte, no wʼo ũendeeaa kwĩvũthya.” Kĩvathũkanyʼo na ũu, waatĩĩa myolooto ya Ngai, ũkeethĩawa na mwĩkalĩle mũseo. Na ĩndĩ ũndũ ũla wa vata nĩ kana, ũkaendeeaa kwĩthĩwa na wasya mũtheu wa ngoo.—1 Vetelo 3:16.