1, 2. Nĩkĩ Vaulo waandĩkĩie ala Aklĩsto Aevelania valũa?

KWAVINDĨĨSYA kĩla kyaendeee mwakanĩ wa 61 Klĩsto aminĩte kũsyawa. Ĩvindanĩ yĩu Aklĩsto ma ikundi syonthe ila syaĩ Isilaeli nĩmatanĩaa mũuo wĩana ũna. Nake mũtũmwa Vaulo aĩ mwove Lomi na eekwatasya kana nũkũthaw’a mĩtũkĩ. Mũnyanyae Timotheo aĩ anathaw’a, na elĩ maĩ na mũvango wa kũthokea ana-a-asa ala maĩ Yutia. (Aevl. 13:23) Ĩndĩ vatialĩte myaka ĩtano ndũa ya Yelusaleme ‘ĩlingĩlwe nĩ ita’ kwosana na ũndũ Yesũ wathanĩte. Ĩvinda yĩu yavika, Aklĩsto ala maĩ Yutia, na mũno mũno ala mekalaa Yelusaleme, maĩ no nginya mose ĩtambya mĩtũkĩ. Yesũ ameete kana moona kĩu maaĩlĩte kũkĩa mathi.—Luka 21:20-24.

² Kwa ĩvinda ya myaka 28 kuma Yesũ aumya wathani ũsu, Ayuti ala matw’ĩkĩte Aklĩsto kũu Isilaeli nĩmavĩngĩtwe na makathĩnw’a mũno, ĩndĩ makaendeea kwĩkala me aĩkĩĩku. (Aevl. 10:32-34) Ĩndĩ Vaulo nĩweesĩ kana makilyĩ kũkwatwa nĩ ĩtatwa yĩmwe ĩnene. (Mt. 24:20, 21; Aevl. 12:4) Na kwoou endaa methĩwe meyũmbanĩsye kĩla kĩkamakwata. Maĩ no nginya methĩwe na vinya mwingĩ mũno wa kũmĩĩsya na mũĩkĩĩo mũlũmu  mũno ũtonya kũtangĩĩa thayũ woo. (Soma Aevelania 10:36-39.) Kwoou veva mũtheu nĩw’o watumie Vaulo aandĩkĩa ana-a-asa na eĩtu-a-asa asu endwa valũa ũwetete o kĩla kyesaa kũmatethya. Valũa ũsu nĩw’o yu wĩtawa ĩvuku ya Aevelania.

3. Nĩkĩ kĩla ũmwe witũ waĩle kwendeew’a nĩ ĩvuku ya Aevelania?

³ Maũndũ ala Vaulo waandĩkĩe Aklĩsto asu Aevelania nĩ ma vata kwa kĩla ũmwe witũ. Nĩkĩ? Nĩkwĩthĩwa o naitũ nĩtũkwatawa nĩ maũndũ ta asu mamakwatie. Nũndũ aa nĩ “mavinda ma mũisyo,” athũkũmi ma Yeova nĩmathĩnĩtw’e na makavĩngwa kwa nzĩa syĩ kĩvathũkany’o. (2 Tim. 3:1, 12) Nĩtwonanĩtye nesa vyũ kana mũĩkĩĩo witũ nĩ mũlũmu na kana nĩtwĩyumĩtye vyũ kũmũthũkũma Ngai. Ĩndĩ aingĩ maitũ mekalĩte kũndũ kwĩ na mũuo na mateũthĩnw’a ĩmwe kwa ĩmwe. Ĩndĩ o ta Aklĩsto ma ĩvinda ya Vaulo, tũyaĩlĩtwe kũlwa nĩ ũndũ ũũ wa vata: Tũkilyĩ tũnakwatwa nĩ ĩtatwa ĩnene yĩtaatũkwata!—Soma Luka 21:34-36.

4. Ĩandĩko ya mwaka wa 2016 nĩ yĩva, na nĩkĩ yĩtwaĩlĩte?

⁴ Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya twĩyũmbanĩsye maũndũ ala makilyĩ kwĩkĩka? Vaulo nũwetete maũndũ maingĩ ĩvukunĩ ya Aevelania, ala matonya kũtũtetheesya tũlũlũmĩlye mũĩkĩĩo witũ. Ũndũ ũmwe wa vata nũwetetwe mũsoanĩ wa mbee wa kĩlungu kya mũthya kya ĩvuku yĩu. Mũsoa ũsu nĩw’o ĩandĩko yitũ ya mwaka wa 2016. Ĩandĩko yĩu yĩtwĩkĩĩte vinya na ndeto ii: “Wendano wa ana-a-asa nĩwĩkalae.”—Aevl. 13:1.

5. Wendano wa ana-a-asa wĩthĩawa ũilyĩ ata?

⁵ Wendano wa ana-a-asa wĩthĩawa ũilyĩ ata? Ndeto ya Kĩkiliki ĩla Vaulo watũmĩie nĩ phi·la·del·phiʹa, na kwa ũkuvĩ ũalyũlo wayo nĩ “kwenda mwana-a-asa.” Mũndũ wendete mwana-a-asa ethĩawa atumĩte ndũũ ngamu nake na ethĩawa alũmanĩtye nake o tondũ ũlũmanasya na mũndũ wa mũsyĩ kana mũnyanyae mũnene. (Yoa. 11:36) Kwoou ithyĩ tũyĩkaa kwasya atĩ twĩ ana-a-asa na eĩtu-a-asa. Twĩ ana-a-asa na eĩtu-a-asa ma w’o ki. (Mt. 23:8) Wendano ũla twĩthĩawa naw’o ũeleetw’e nesa vyũ nĩ ndeto ii: “Wendonĩ wa ana-a-asa, ĩthĩwai na wendo mũuu ene kwa ene; ndaĩanĩ, mataĩei ala angĩ mbee.” (Alo. 12:10) Wendo ũsu wavulanw’a na ũla wendo ũngĩ wĩthĩawa ũtongoew’e nĩ myolooto ya Ngai (a·gaʹpe), nũtumaa andũ ma Ngai mekalany’a nesa.

6. Aklĩsto ma w’o maeleawa wendano wa ana-a-asa ata?

⁶ Mũsomi ũmwe aisye kana “‘wendano wa ana-a-asa’ nĩ ndeto itakwatĩkanaa mũno mavukunĩ mate ma Kĩklĩsto.” Kwosana na Ayuti, mavinda amwe ndeto “mwana-a-asa” ndyoonanasya andũ ma mũsyĩ ũmwe me oka. Ĩndĩ andũ asu maĩ no nginya methĩwe maumanĩte na ũko wa Ayuti na ti Andũ-ma-mbaĩ-ingĩ. Ĩndĩ kwosana na Aklĩsto ma w’o, ndeto ĩsu yonanasya ana-a-asa na eĩtu-a-asa onthe o na ethĩwa nĩ ma mbaĩ yĩva. (Alo. 10:12) Nũndũ no ta tũsyaanĩw’e, Yeova atũmanyĩĩtye kana twaĩlĩte kwendana ithyĩ kwa ithyĩ ta ana-a-asa. (1 Ath. 4:9) Ĩndĩ nĩkĩ twaĩle kũeka wendano wa ana-a-asa wĩkalae?

7. (a) Nĩ ũndũ wĩva wa vata vyũ ũtumaa twĩthĩwa na wendano wa ana-a-asa? (b) Nengane kĩtumi kĩngĩ kĩla kyaĩle kũtuma tũlũlũmĩlya wendano witũ.

⁷ Ũsũngĩo wĩ laisi. Yeova endaa ithyonthe twĩthĩwe na wendano wa ana-a-asa. Tũyamba kwasya nĩtũmwendete Ngai na  ũyĩthĩa tũyendete ana-a-asa. (1 Yoa. 4:7, 20, 21) O na eka ũu, twĩ na vata wa ana-a-asa. Vata ũsu wonekaa nesa vyũ ĩvinda ya mathĩna. Ĩla Vaulo waandĩkĩaa Aklĩsto Aevelania nĩweesĩ vatiele kavinda kanini amwe moo matie mĩsyĩ yoo na syĩndũ syoo. Yesũ nĩwawetete kana ĩvinda yĩu yĩkeethwa yĩ ĩthũku mũno. (Mko. 13:14-18; Luka 21:21-23) Kwoou ĩvinda yĩu Vaulo wamaandĩkĩe nĩyo yaĩ ĩvinda yĩla ya vata vyũ kwa Aklĩsto asu kũlũlũmĩlya wendano woo.—Alo. 12:9.

8. Twaĩlĩte kwĩka ata ĩvindanĩ yĩĩ thĩna mũnene ũtanamba kwambĩĩa?

⁸ Ila iseve sya wanangĩko sya ũla thĩna mũnene ũtaaoneka ikilyĩ inalekw’a. (Mko. 13:19; Ũvu. 7:1-3) Ĩla syĩlekw’a, tũkeethĩwa twaĩle kũatĩĩa ũtao ũũ: “Ũkaĩ, andũ makwa, lika tũsũmbanĩ twaku, noivinga mĩomo yaku: Ĩvithe kavinda kanini, kũvika ũthatu ũvĩte.” (Isa. 26:20) ‘Tũsũmba’ tũu nĩtũtonya kwĩthĩwa ne ikundi sitũ. Nĩkĩ? Nũndũ ikundinĩ isu nĩvo tũkomanĩaa na ana-a-asa na eĩtu-a-asa tũmũthaithe Yeova. Ĩndĩ kũkomana ĩmwe tũteũtĩĩa nĩ kana tũthaithe kũianĩtye. Vaulo alilikanilye Aklĩsto asu Aevelania kana ĩla makomana mathaithe maaĩlĩte kũtũmĩa ĩvinda yĩu kũthangaany’a ‘wendonĩ na mawĩanĩ maseo.’ (Aevl. 10:24, 25) Twaĩle kũlũlũmĩlya wendano wa ana-a-asa ĩvindanĩ yĩĩ tũĩ nũndũ ũkatũtethya ĩla twĩkwatwa nĩ mathĩna na matatwa ĩvinda yũkĩte.

9. (a) Nĩ mavinda ta meva ũmũnthĩ tũtonya kwonany’a kana nĩtwendene ta ana-a-asa? (b) Nengane ngelekany’o ikwonany’a ũndũ andũ ma Yeova methĩĩtwe na wendano wa ana-a-asa.

⁹ O na ũ thĩna mũnene ũtanamba kwambĩĩa, twĩ na vata mũnene mũno wa kwendana. Nĩkĩ kĩtumi? Nũndũ ana-a-asa maitũ kũndũ kwĩ kĩvathũkany’o nĩmakũnĩkĩte mũno nũndũ wa ithingitho sya nthĩ, mbua mbingĩ, iuutani nthũku, kana mĩisyo ĩngĩ ta ĩsu. Namo ana-a-asa angĩ nĩmathĩnaa mũno nũndũ wa kũvĩngwa na kũthĩnw’a. (Mt. 24:6-9) O na eka ũu, matukũ aa nĩ kũmũ mũno nũndũ twĩkalĩte nthĩ yusũĩte ũlũsani. (Ũvu. 6:5, 6) O ũndũ mathĩna ta asu maendeee kwongeleka, now’o tũendeee kũkwata myanya mingĩ ya kwonany’a nĩtwendete ana-a-asa maitũ mũno. O na kau Mbivilia yaĩtye kana “wendo wa aingĩ ũkavoa,” twaĩle kũĩkĩĩthya kana wendano wa ana-a-asa wĩ o vo.—Mt. 24:12. ^[1]

10. Yu twĩneenea kyaũ?

¹⁰ O na kau nĩtũkwatawa nĩ mathĩna maingĩ, tũtonya kwĩka ata nĩ kana wendano wa ana-a-asa wĩkalae? Tũtonya kwonany’a ata kana ithyĩ ene twĩ na wendo wa mũthemba ũsu? Ĩla mũtũmwa Vaulo waminie kwasya, “Wendano wa ana-a-asa nĩwĩkalae,” nĩwasyokie aweta maũndũ kauta ala Aklĩsto matonya kwĩka nĩ kana meanĩsye kĩu. Ekai yu tũneenee maũndũ thanthatũ katĩ wa asu wawetie.

11, 12. Nĩ maũndũ meva tũtonya kwĩka tũkonany’a kana nĩtwonasya aeni wendo? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 7.)

¹¹ “Mũikolwe nĩ kũmon’ya aenĩ wendo.” (Soma Aevelania 13:2.) Ndeto ya tene ĩla ĩalyũlĩtwe “kũmon’ya aenĩ wendo” no ĩalyũlwe “kwĩka nesa mũndũ ũtamwĩsĩ.” Ndeto isu no itũlilikany’e ĩũlũ wa Avalaamu na Loto. Aũme asu me elĩ nĩmeekie nesa aeni matamesĩ. Mesie kwĩthĩa aeni asu maĩ alaĩka. (Mwa. 18:2-5; 19:1-3) Vaulo awetaa ngelekany’o ya aũme asu nĩ kana athangaasye ala Aklĩsto Aevelania methĩwe na wendano wa ana-a-asa kwa kũthokya aeni.

 ¹² Ithyĩ nĩtũthokasya angĩ mĩsyĩ kwitũ nĩ kana tũĩsanĩe namo kana tũeange ngewa na tũyakana? Ti lasima twĩke mĩvango ĩkũya mbesa mbingĩ nĩ kana tũmanyĩke atĩ twĩ alau, o na tũyaĩle kũthokasya o ala twĩsĩ nĩmatonya kũtũtethya maũndũnĩ mana. (Luka 10:42; 14:12-14) Twaĩle kũthokya angĩ nĩ kana tũmekĩe vinya, ĩndĩ ti twĩyonany’e! Kwa ngelekany’o, o na kau nĩtũtonya kwĩthĩwa tũtesĩ nesa mũsyaĩĩsya witũ wa mũthyũlũlũko na mũka, ithyĩ nĩtũmathokasya? (3 Yoa. 5-8) O na kau twĩthĩawa tũkwatene mũno na tũkomanaa na mathĩna maingĩ kĩla mũthenya, nĩ ũndũ wa vata mũno tũkaatĩĩaa ndeto ii, “Mũikolwe nĩ kũmon’ya aenĩ wendo.”

13, 14. Tũtonya kũatĩĩa ata ndeto ii, “Malilikanei ala ove”?

¹³ “Malilikanei ala ove.” (Soma Aevelania 13:3.) Ĩandĩkonĩ yĩu Vaulo ndawetaa kĩla mũvungwa o na ethĩwa ovewe kyaũ. Awetaa ana-a-asa ala moovewe mũĩkĩĩo woo. O na ĩvinda yĩla Vaulo waandĩkĩaa Aevelania ndeto isu, we mwene aminĩte myaka ĩna e mwove. (Avi. 1:12-14) Valũanĩ ũsu nĩwakathie ana-a-asa asu nũndũ ‘nĩmamew’ĩie tei ala maĩ ove.’ (Aevl. 10:34) O na kau vaĩ Aklĩsto angĩ meeyumĩtye makamũtetheesya Vaulo e kyovonĩ, Aklĩsto asu Aevelania mekalaa vaasa na vala woovewe. Kwoou maĩ matonya kũmũlilikana ata? No kwa kũmũvoyea na kĩthing’ĩĩsyo.—Aevl. 13:18, 19.

¹⁴ O naitũ nĩtũtonya kwĩthĩwa tũtekalaa vakuvĩ na ana-a-asa ala ove. No kwĩthĩwa tũtatonya kũmanenga ũtethyo ũla manengawe nĩ ana-a-asa ala mekalaa vakuvĩ namo. Ĩndĩ no twonany’e kana twĩ na tei na wendano wa ana-a-asa kwa kũmalilikana na kũmavoyea nĩ kana Yeova amatethye. Kwa ngelekany’o, we nũlilikanaa ana-a-asa, eĩtu-a-asa, vamwe o na syana ila syovetwe nthĩ ya Eritrea? Amwe moo maminĩte myaka mbee wa 20 me ove, namo nĩ Paulos Eyassu, Isaac Mogos, na Negede Teklemariam.

15. Tũtonya kũtaĩa ata mũtwaano witũ?

¹⁵ “Mũtwaano nũtaĩwe nĩ andũ onthe.” (Soma Aevelania 13:4.) No twonany’e twĩ na wendano wa ana-a-asa kwa kwĩthĩwa na mwĩkalĩle mũseo. (1 Tim. 5:1, 2) Kwa ngelekany’o, mũndũ ‘akavĩtya na kũmwĩka naĩ’ mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa kwa kũlaalaa nake kana na mũndũ wake wa mũsyĩ, ethĩwa aituma ana-a-asa maeka kũĩkĩĩanĩa. (1 Ath. 4:3-8) O na ĩngĩ, kwasũanĩa ũndũ kĩveti kĩtonya kwĩw’a kĩkesa kwĩthĩa kana mũũme nĩwĩloelaa mavisa ma ũlaalai. O w’o ki mwĩkalo ta ũsu wa mũũme no wonany’e kana nũkyendete na nũnengete ndaĩa mũtwaano?—Mt. 5:28.

16. Kwĩanĩwa kũtonya kũtũtetheesya ata twĩthĩwe na wendano wa ana-a-asa?

¹⁶ “Ĩanĩwai nĩ syĩndũ ila mwĩ nasyo.” (Soma Aevelania 13:5.) Mũndũ enda kwĩkala e mwĩanĩe, no nginya amwĩkwatye Yeova. Kwĩanĩwa kũu kũtumaa twĩthĩwa na woni ũla waĩlĩte ĩũlũ wa syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ. (1 Tim. 6:6-8) O na nĩkũtumaa tũmanya kana ngwatanĩo yitũ na Yeova vamwe na Aklĩsto ala angĩ nĩ ya vata vyũ kwĩ kĩndũ o na kĩva tũtonya kũthooa. Mũndũ wĩanĩawa ndanyungunyĩasya, ndaumĩlasya nduuthĩ, ndamanthaa mavĩtyo, na nde kĩwĩu na ĩtomo, nũndũ maũndũ asu nĩmanangaa wendano wa ana-a-asa. Ĩndĩ kwĩanĩwa nĩkũtumaa mũndũ ethĩwa e mũlau.—1 Tim. 6:17-19.

17. Kwĩthĩwa na “ũnyiau” kũtũtetheeasya ata twĩthĩwe na wendano wa ana-a-asa?

¹⁷ Ĩthĩwai na “ũnyiau.” (Soma Aevelania 13:6.) Kũmũĩkĩĩa Yeova nĩkũtumaa twĩthĩwa na ũnyiau kana ũkũmbaũ, o na twakwatwa nĩ mathĩna meana ata. Ũkũmbaũ ũsu  naw’o nũtumaa twĩthĩwa na woni ũla waĩle. Tweethĩwa na wendano wa ana-a-asa vamwe na woni ũla waĩle, tũkeethĩawa tũtonya kwĩkĩa vinya Aklĩsto ala angĩ na kũmakiakisya. (1 Ath. 5:14, 15) Tweeka ũu, ĩla nthĩ ĩkethĩwa yĩ thĩnanĩ mũnene ĩvinda ya ũla thĩna mũnene, tũkeethĩwa tũtonya ‘kũsisya ĩũlũ na kũkĩlya mĩtwe yitũ’ nũndũ tũkeethĩwa twĩsĩ nesa ki kana wovosyo witũ nĩwathengeea.—Luka 21:25-28.

18. Tũtonya kwĩka ata nĩ kana twende mũno atumĩa maitũ?

¹⁸ “Malilikanei ala [me] na ũtongoi.” (Soma Aevelania 13:7, 17.) Ĩla twasũanĩa ũndũ atumĩa matethasya wĩa wĩana kwondũ witũ mate kũĩvwa, nĩtũmendaa mũnango na tũkew’a twaĩle kũmatũngĩa mũvea mwingĩ. Tũyamba kwenda kwĩka kĩndũ kĩtonya kũtuma mathũkũma mate atanu kana me na woo. Vandũ va ũu, twaĩle kũmew’a na kũmenyivĩsya. Kwa kwĩka ũu twĩthĩawa tũyonany’a kana twĩenda “kũmataĩa mũno nthĩnĩ wa wendo kwondũ wa wĩa woo.”—1 Ath. 5:13.

19, 20. Tũtonya kwĩka ata nĩ kana twende ana-a-asa mũnango?

¹⁹ Vate nzika, andũ ma Yeova nĩmesĩkĩe kana nĩmethĩawa na wendano wa ana-a-asa. O na ĩvinda ya tene kwailyĩ ũu na Vaulo nĩwawetie ũndũ ũsu. Ĩndĩ asyokie athangaasya ana-a-asa akĩmea ‘nĩmongeleele ũu mũno mbee.’ (1 Ath. 4:9, 10) Kwoou vai mũndũ wasya nĩwavikie mwĩso!

²⁰ Ĩla twesa kwona ĩandĩko yitũ ya mwaka ũũ, nĩtwĩkũlasye makũlyo aa: Nĩ ũndũ ũngĩ mwaũ ndonya kwĩka ngethĩwa nĩ mũlau mũnango? Ndonya kũlilikana ana-a-asa ala ove ata? Nyie nĩnĩnengae mũtwaano ndaĩa? Nĩ kyaũ kĩtonya kũndetheesya nĩkale nĩ mwĩanĩe? Ndonya kwĩka ata ngamũĩkĩĩa Yeova mũnango? Ndonya kwĩka ata ngakwata mbau nesa ala me na ũtongoi? Twaatĩĩa maũndũ asu me thanthatũ, ĩandĩko yitũ ya mwaka yĩikethĩawa yĩ o kĩvwaũ ũkũtanĩ wa Nyũmba ya Ũsumbĩ. Vandũ va ũu yĩkaendeeaa kũtũlilikany’a tũatĩĩe ũtao ũũ: “Wendano wa ana-a-asa nĩwĩkalae.”—Aevl. 13:1.