1. Ɛzɩma Abraham wɩlaa se ɛ-taa tɛma se Yehowa kɛ siɣsiɣ tʋ? (Cɔnɩ kiɖe tɛɛ kɩlɛmʋʋ.)

‘ƐZƖ tɛtʋ kpeekpe tɔm hʋyʋ ɛɛlakɩ mbʋ pɩtʋʋzaa yɔ?’ (Kiɖe 18:25) Abraham tɩŋnɩ tɔm pɔzʋʋ pʋnɛ pɩ-yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ se ɛtaɣ Yehowa liu se Sodom nɛ Gomɔɔrɩ pa-ɖɩzʋʋ nʋmɔʋ taa lɛ, Yehowa kaɣ labʋ mbʋ pɩwɛ siɣsiɣ yɔ. Abraham taa kaatɛma se Yehowa ɛɛpɩzɩɣ nɛ emuli nɔɔyʋ nɛ ‘ɛkpɛndɩ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ nɛ kɩwɛɛkɩm laɖʋ nɛ ɛkʋ.’ Abraham kaanawa se Yehowa ‘tɩsɔɔlɩ’ mulum. Pɩnzɩ 400 mbʋ yɔ pʋcɔ nɛ pɩtalɩɣ mbʋ lɛ, Yehowa maɣmaɣ kaatɛm yɔɔdʋʋ se “ɛkɛ Kaaʋ, ɛ-tʋma tʋʋzɩ pɩdɩɩfɛyɩ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛ-nʋmɔŋ kpeekpe kɛ toovenim. Ɛkɛ Ɛsɔ weyi ɛcakɩ ɛ-tɔm yɔɔ yɔ, nɛ ɛfɛyɩnɩ azuluma yɔ, siɣsiɣ tʋ weyi ɛwɛ yiɣ yiɣ yɔ.”—Wp 31:19; 32:4.

2. Ɛbɛ yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩyɔɔdɩ se Yehowa ɛɛpɩzɩɣ nɛ emuli nɔɔyʋ yaa ɛla mbʋ pɩtɩtʋʋzɩ yɔ kpa?

² Ɛbɛ yeba nɛ Abraham taa tɛ se Yehowa kaɣ labʋ mbʋ pɩwɛ siɣsiɣ yɔ tam? Ɛnawa se Yehowa kɛ Ɛsɔ siɣsiɣ tʋ nɛ e-siɣsiɣ wɛtʋ ndʋ tɩ-wayɩ fɛyɩ! Yehowa ɖʋnɩ siɣsiɣ wɛtʋ paɣtʋ ndʋ tɩpɩzɩɣ nɛ tɩwazɩ ɛyʋ siŋŋ yɔ. Ye mbʋ pɩtʋʋ fɛyɩ se  mbʋ ɛ-maɣmaɣ ɛlakɩ yɔ, pɩwɛ siɣsiɣ paa ɛzɩmtaa. Pɩtasɩ lɛ, Bibl heyiɣ-ɖʋ kpayɩ kpayɩ se “[Yehowa] sɔɔlɩ tʋtʋyɛ nɛ siɣsiɣ wɛtʋ.”—Keɣa 32:5.

3. Ha mulum lakasɩ kɩɖaʋ nakʋyʋ.

³ Mulum tɔyɩ ɛjaɖɛ yɔɔ, pʋyɔɔ lɛ alɩwaatʋ ndʋ laŋa kɩbana tɩnaa naɣ se Yehowa kɛ Ɛsɔ siɣsiɣ tʋ ɛ-lakasɩ tɩŋa taa lɛ, pɩhɛzɩɣ pa-laŋa siŋŋ. Nabʋyʋ taa mulum lakasɩ nzɩ, siyeki nɛ ɛyaa sakɩyɛ nɩɣ siziŋ ɖulum. Halɩ pakpa nabɛyɛ nɛ pɔtɔ salaka ɖulum. Paɖɩɣ nabɛyɛ salaka taa pɩnzɩ sakɩyɛ, ɛlɛ pʋwayɩ lɛɣtʋ ñɩnʋʋ ɖɛnɩ ɛsɩndaa nɛ pɩsɩna nɛ patazɩ tɔm taa camɩyɛ lɛ, peɖiɣzina se kɩwɛɛkɩm mbʋ pɩ-yɔɔ paatɔ ɛyaa mba salaka yɔ, pɩtɩkɛ mba kaalabɩnɩ-pʋ. Lakasɩ sɩnɛ sɩɖʋʋ ɛyʋ ɖɩwɩzɩyɛ nɛ wɩzasɩ siŋŋ, ɛlɛ mulum lakasɩ nasɩyɩ ñɛwɛɛ ɖɔɖɔ; sɩpɩzɩɣ nɛ sɩɖʋ Krɩstʋ-tʋ ɖɩwɩzɩyɛ nɛ pɩkɩlɩ mbʋ.

4. Ɛzɩma pɩpɩzɩɣ pɩtakɩ Krɩstʋ tʋ nɔɔyʋ tisuu?

⁴ Krɩstʋ mba nawa se pakaɣ katʋʋ mulum lakasɩ ndɩ ndɩ ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa. Ɛlɛ alɩwaatʋ ndʋ pɩlakɩ-ɖʋ ɛzɩ pɛwɛɛ nɛ pomuluu nɔɔyʋ yaa pɛwɛɛ nɛ pomuluu ɖa-maɣmaɣ Krɩstʋ ɛgbɛyɛ taa yɔ lɛ, pɩpɩzɩɣ pɩtakɩ ɖe-tisuu siŋŋ. Ye ŋkɔm nɛ ŋkatɩ wɛtʋ natʋyʋ nɛ pɩlabɩ-ŋ ɛzɩ pɛwɛɛ nɛ pomuluu-ŋ ɛgbɛyɛ taa, ɛzɩma ŋlakɩ? Ŋkaɣ yebu nɛ lakasɩ nzɩ sɩ-yɔɔ lɛ, pitibi-ŋ yɔɔɔ yaa we?

5. Ye pomuli-ɖʋ yaa pomuli nɔɔyʋ Krɩstʋ ɛgbɛyɛ taa yɔ, ɛbɛ yɔɔ pɩtɩmʋna se pɩɖɩɣzɩ-ɖʋ?

⁵ Ðɩtɩtalɩ pilim nɛ piwokini-ɖʋ nɛ kɩwɛɛkɩm yɔɔ, ye mbʋ pɩtʋʋ fɛyɩ se nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛla nabʋyʋ nɛ pɩwɩzɩ-ɖʋ yaa ɖa-maɣmaɣ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩla nabʋyʋ nɛ pɩwɩzɩ nɔɔyʋ Krɩstʋ ɛgbɛyɛ taa. (1 Yoh. 1:8) Pɩkɛ toovenim se mulum lakasɩ tɩtɔyɩ ɛgbɛyɛ taa; paa mbʋ yɔ, Krɩstʋ ñɩma mba pɛwɛnɩ tisuu siŋŋ yɔ, pɩɩlakɩ-wɛ piti yaa piitiki-wɛ yɔɔɔ alɩwaatʋ ndʋ pakatɩɣ mulum lakasɩ ɛgbɛyɛ taa yɔ. Yehowa tɩŋɩɣnɩ Bibl yɔɔ nɛ ɛtasɩɣ lɔŋ weyi ɩpɩzɩɣ nɛ ɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ kpam, halɩ pɩkpɛndɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ ɖo-koobu nɔɔyʋ muluu-ɖʋ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ taa yɔ.—Keɣa 54:13-15.

6, 7. (a) Takɩm mbʋ koobu nɔɔyʋ kataa? (b) Nɛ wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ sɩnɩ-ɩ nɛ ɛpɩzɩ ɛlɩɩ takɩm mbʋ pɩ-taa?

⁶ Yele nɛ ɖɩmaɣzɩ mbʋ pɩtalɩ koobu Willi Diehl yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩna. Kpaɣnɩ pɩnaɣ 1931 koobu Diehl paɣzɩ tʋmɩyɛ labʋ Bern Betɛɛlɩ taa, Suwiisi ɛjaɖɛ taa. Ɛɛwɛ siɣsiɣ ɛ-tʋmɩyɛ labʋ taa. Pɩtalɩ pɩnaɣ 1946 lɛ, ewolo Gileyaadɩ sukuli Niyuu Yɔrɩkɩ, Etaazuunii ɛjaɖɛ taa. Palakaɣ Gileyaadɩ sukuli ɖaŋ lutozo ŋgʋ lɛ paya-ɩ. Ɛmʋ e-sukuli takayaɣ lɛ, paha-ɩ waɖɛ se ɛpɩsɩ Suwiisi ɛjaɖɛ taa nɛ ɛkɛ egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ. Koobu Diehl kɛdaɣ e-wezuu caɣʋ tɔm lɛ, ɛyɔɔdaa se: “Pɩtalɩ mai 1949 lɛ, mama takayaɣ nɛ mentiyini Bern ɛgbɛyɛ piliŋa se mɛwɛɛ nɛ malakɩ lɩmaɣza se mɔnɖɔkɩ nesi.” Ŋsɩm ndʋ pocosi-i yɔ? Pocosi-i se: “Ye mbʋ yɔ, ŋŋtasɩɣ waɖɛ naɖɩyɛ wɛnʋʋ ɛgbɛyɛ taa pɩtasɩnɩ nʋmɔʋ lɩzʋʋ tʋmɩyɛ.” Koobu Diehl yɔɔdaa se: “Pekizini-m se mantaatasɩ samaɣ taa tɔm yɔɔdʋʋ . . . Koobiya sakɩyɛ yebi-ɖʋ sɛʋ nɛ halɩ pakpaɣ-ɖʋ ɛzɩ palɩzɩ-ɖʋ ɛgbɛyɛ taa yɔ.”

⁷ Ɛzɩma koobu Diehl laba? Ɛyɔɔdaa se: “Ðɩɩnawa se ɛyʋ ɛɖɔkɩ nesi yɔ, ɛtɩmaanɩ Bibl paɣtʋ natʋyʋ yɔɔ. Pʋyɔɔ lɛ ɖɩta Yehowa liu nɛ ɖɩtɩmnɩ-ɩ se ɛsɩnɩ-ɖʋ.” Pʋwayɩ lɛ, ɛgbɛyɛ kɔm nɛ ɖɩna se lɩmaɣza wena ɖɩɩwɛnɩ nesi ɖɔkʋʋ yɔɔ yɔ atɩmʋna nɛ pɛlɛɣzɩ-yɛ lɛ, paɖaɣnɩ koobu Diehl haʋ  wala wena ɛɛwɛna yɔ. Yehowa wazɩ-ɩ siŋŋ e-siɣsiɣ wɛtʋ yɔɔ. * Pɩwɛɣ ɖeu kpem se ɖɩpɔzɩ ɖa-tɩ tɔm tʋnɛ: ‘Ye ma takɩm mbʋ pɩtalaa, mankaɣ pɩzʋʋ nɛ mɔnɖɔkɩ men-siɣsiɣ wɛtʋ mbʋ? Mankaɣ wɛnʋʋ suuɖu nɛ manɖaŋ Yehowa yaa mankaɣ kʋyʋʋ se ma-maɣmaɣ mahʋʋ mɔn-tɔm?’—Adu 11:2; Kalɩ Mikee 7:7.

8. Ɛbɛ yɔɔ pɩwɛ kɛlɛʋ se picoɖi-ɖʋ nɛ ɖɩmaɣzɩ se pɛwɛɛ nɛ pomuluu ɖa-maɣmaɣ yaa nɔɔyʋ?

⁸ Pɩwɛɛ se ɖɩtɔzɩ se nabʋyʋ taa pɩpɩzɩɣ nɛ pɩlabɩ-ɖʋ ɛzɩ pomuli-ɖʋ yaa pomuli nɔɔyʋ ɛgbɛyɛ taa ɛlɛ toovenim taa lɛ, pɩtɩkɛ mbʋ. Pɩpɩzɩɣ nɛ piyiɣdi-ɖʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩtɩtalɩ pilim. Nɛ pɩtasɩ lɛ, ye tɔm natʋyʋ ɛkɔma yɔ, pɩwɛ kaɖɛ se ɖɩtɩlɩ tɩ-yɔɔ tɔm tɩŋa. Paa ɖɩnɩ tɔm ndʋ tɩ-taa camɩyɛ, yaa ɖɩtɩnɩɩ tɩ-taa yɔ, ye ɖɩtɩmnɩ Yehowa nɛ ɖɩtaa-ɩ liu nɛ ɖɩtɛ ɖa-taa se ɖɩɖɔkʋʋ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ yɔ, pɩsɩɣnɩ-ɖʋ nɛ ɖa-taa ‘ɛtaawɩɩnɩ Yehowa.’—Kalɩ Aduwa 19:3.

9. Kɩɖaŋ weyi taa ɖɩkaɣ tazʋʋ ñʋʋ kʋnɛ nɛ ŋgʋ kɩkɔŋ kɩ-wayɩ yɔ kɩ-taa?

⁹ Yele nɛ ɖɩmaɣzɩ Bibl taa kɩɖaŋ naadozo yɔɔ. Kɩɖaŋ ɛnɩ ɩwɩlɩɣ ɛzɩma paamuli nabɛyɛ Yehowa samaɣ maɣmaɣ taa yɔ. Ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa ɖɩkaɣ yɔɔdʋʋ kʋñɔŋ ŋgʋ Yosɛɛfʋ tɔɔ ɛ-ɖalaa nesi tɛɛ nɛ ɛzɩma ɛlabɩ kaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa yɔ pɩ-tɔm. Ñʋʋ ŋgʋ kɩkɔŋ yɔ kɩ-taa ɖɩkaɣ yɔɔdʋʋ mbʋ pɩtalɩ Izrayɛɛlɩ wiyaʋ Ahaabɩ nɛ mbʋ pɩtalɩ ɖɔɖɔ apostoloo Pɩyɛɛrɩ Antɩyɔɔsɩ tɛtʋ taa yɔ pɩ-tɔm. Ðɩɩtazɩɣ kɩɖaŋ ɛnɩ ɩ-taa lɛ, ñaɣ pana nɛ ŋkpɛlɩkɩ lɔŋ weyi ɩpɩzɩɣ nɛ ɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋcɛyɩsɩ ña nɛ Yehowa mɩ-taabalɩyɛ, kɔzɩ kɔzɩ alɩwaatʋ ndʋ pɩlakɩ-ŋ ɛzɩ pɛwɛɛ nɛ pomuluu-ŋ ɛgbɛyɛ taa yɔ.

10, 11. (a) Hɔɔlɩŋ weyi taa pomuli Yosɛɛfʋ? (b) Yosɛɛfʋ kaawɛ salaka taa lɛ, waɖɛ nɖɩ ehiɣaa?

¹⁰ Ɛyaa sakɩyɛ muli Yosɛɛfʋ nɛ palabɩ-ɩ mbʋ pɩfɛyɩ siɣsiɣ yɔ, ɛlɛ mbʋ pɩɩkɩlɩ pʋtɔdɩyɛ nɛ pɩpɩzaɣ se pɩha-ɩ wɩzasɩ siŋŋ nɛ pɩkɩlɩ yɔ lɛ se ɛ-ɖalaa maɣmaɣ kaawɛ ɛyaa mba panazɩ-ɩ yɔ pa-taa. Yosɛɛfʋ ñɔtɩnɩ pɩnzɩ nɛɛlɛ lɛ, ɛ-ɖalaa kpa-ɩ nɛ ɖoŋ nɛ pɛpɛdɩ nɛ ɛpɩsɩ yom Ejipiti ɛjaɖɛ taa. (Kiɖe 37:23-28; 42:21) Ɛlabɩ pɩnzɩ cabɩ yomiye taa peeɖe lɛ, Potifaarɩ halʋ cɛtɩnɩ ɛ-taa se ɛñɩnaɣ se ɛkpa-ɩ nɛ ɖoŋ nɛ ɛsʋʋnɩ-ɩ. Peeɖe pakpa-ɩ ɖulum nɛ pɔtɔ salaka. (Kiɖe 39:17-20) Ye pakpaɣ pɩnzɩ nzɩ Yosɛɛfʋ labɩnɩ yom tʋmɩyɛ nɛ pɛkpɛndɩ nzɩ ɛcaɣ salaka taa yɔ sɩ-yɔɔ yɔ, pɩlakɩ ɛzɩ pɩnzɩ 13 mbʋ yɔ. Lɔŋ weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ mbʋ pɩtalɩ Yosɛɛfʋ yɔ pɩ-taa nɛ pɩsɩnɩ-ɖʋ alɩwaatʋ ndʋ ɖo-koobu nɔɔyʋ muluu-ɖʋ yɔ?

¹¹ Yosɛɛfʋ kaawɛ salaka taa lɛ, ehiɣ waɖɛ naɖɩyɛ nɛ ɛpɩzɩ ɛkɛdɩ mbʋ pɩtalɩ-ɩ yɔ salaka tʋ lɛlʋ. Salaka tʋ ɛnʋ ɛɛkɛ wiyaʋ sʋlʋm cɛɖʋ sɔsɔ. Paawɛ salaka taa peeɖe lɛ, sʋlʋm cɛɖʋ sɔsɔ ɖozi ɖoziye naɖɩyɛ nɛ Yosɛɛfʋ lɩzɩ-ɩ ɖɩ-taa. Eheyi-i se paɖaɣnɩɣ-ɩ pɩsɩnʋʋ ɛ-tʋmɩyɛ taa nɛ ɛcɛkɩ sʋlʋm Faraɔɔ. Ɛsɔ sɩnɩ Yosɛɛfʋ nɛ ɛlɩzɩ ɖoziye nɖɩ ɖɩ-taa nɛ pɩtɛ lɛ, ɛtɩŋnɩ waɖɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ nɛ eheyi sʋlʋm cɛɖʋ mbʋ pɩ-taa ɛwɛɛ yɔ se ɛlɛ ɛsɩnɩ-ɩ. Yosɛɛfʋ kɛdaɣ tɔm sʋlʋm cɛɖʋ sɔsɔ ɛnʋ lɛ, suwe eheyi-i nɛ suwe etiheyi-i? Nɛ lɔŋ weyi pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkpɛlɩkɩ-ɖʋ?—Kiɖe 40:5-13.

12, 13. (a) Tɔm ndʋ Yosɛɛfʋ kɛdɩ sʋlʋm cɛɖʋ sɔsɔ yɔ, ɛzɩma tɩwɩlɩɣ se ɛtɩlɔ lidaʋ se pɩtɩɩtɛmnɩ we lɛ ndʋ lɛ? (b) Tɔm ndʋ Yosɛɛfʋ tiheyi sʋlʋm cɛɖʋ sɔsɔ?

¹² Kalɩ Kiɖe 40:14, 15. Yʋsɩ se Yosɛɛfʋ kɛdaɣ ɛ-tɔm lɛ, ɛyɔɔdaa se ‘pakpa-ɩ’  kɩkpaʋ. Ebree tɔm piye nɖɩ pɛɖɛzaa se “pakpa-m” yɔ, ɖɩ-tɔbʋʋ ɖɔɖɔ lɛ se “pamɩlɩ-m.” Ye mbʋ ɖɩnɩɣ pɩ-taa se pɩɩkɛnɩ mulum lakasɩ siŋŋ. Yosɛɛfʋ lɩzɩ pɩ-taa se ɛtaawɛɛkɩ pʋyʋ pʋcɔ nɛ pɔtɔ-ɩ salaka. Pʋyɔɔ eheyi sʋlʋm cɛɖʋ se ɛyɔɔdɩnɩ Faraɔɔ nɛ palɩzɩ-ɩ salaka taa.

¹³ Tɔm ndʋ Yosɛɛfʋ kɛdaa yɔ, tɩwɩlɩɣ se ɛtɛzɩ lɔʋ lidaʋ se pɩtɩɩtɛmnɩ we lɛ ndʋ lɛ? Aayɩ. Eeɖiɣzini kpem se pomuli-i kimuluu hɔɔlɩŋ sakɩyɛ taa. Ɛlɩzɩ tɔm ndʋ tɩ-taa camɩyɛ sʋlʋm cɛɖʋ sɔsɔ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛɛnawa se ɛlɛ pɩzaɣ se ɛsɩnɩ-ɩ. Ɛlɛ yʋsɩ se Bibl tɩyɔɔdɩ ɖoli se Yosɛɛfʋ heyi nɔɔyʋ se ɛ-ɖalaa kpanɩ-ɩ nɛ pɛpɛdɩ. Halɩ etiheyi-i tʋ Faraɔɔ maɣmaɣ. Piyeba nɛ alɩwaatʋ ndʋ Yosɛɛfʋ ɖalaa kɔm Ejipiti nɛ ɛ nɛ wɛ peceɣ lɛ, Faraɔɔ mʋ-wɛ camɩyɛ nɛ halɩ ɛha-wɛ nʋmɔʋ se pacaɣ “Ejipiti tɛtʋ ndʋ tɩkpaɖɩ ɖeu yɔ” tɩ-taa.—Kiɖe 45:16-20.

14. Ye pɩlakɩ-ɖʋ ɛzɩ koobu nɔɔyʋ wɛɛ nɛ emuluu-ɖʋ ɛgbɛyɛ taa yɔ, ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩtaatɔlɩ lalaa yɔɔ tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ yɔɔdʋʋ kpaca taa?

¹⁴ Ye nabʋyʋ taa pɩlakɩ Krɩstʋ tʋ nɔɔyʋ se pomuluu-i kɔyɔ, pɩwɛɛ se ɛkpa ɛ-tɩ nɛ ɛtaatɔlɩ lalaa yɔɔ tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ yɔɔdʋʋ kpaca taa. Ɛlɛ pɩtɩwɩlɩ se ye koobu nɔɔyʋ ɛlabɩ kɩdɛkɛdɩm sɔsɔm nabʋyʋ yɔ, ɖɩmɛsɩ-pʋ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa. (Lev. 5:1) Ɛlɛ hɔɔlɩŋ sakɩyɛ taa lɛ, pɩtɩkɛ kɩwɛɛkɩm sɔsɔm ɖo-koobiya lakɩ-ɖʋ, nɛ ɛzɩma pɩtɩkɛ kɩwɛɛkɩm sɔsɔm yɔ pɩwɛɣ ɖeu se ɖiwolo nɛ ɖɩna weyi tɔm kɔm ɖa nɛ ɩ ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ nɛ ɖɩñɔɔzɩ-tʋ. Pɩtɩpɔzɩ se ɖiheyi-tʋ nɔɔyʋ nɛ pʋcɔ, halɩ pɩtɩpɔzɩ se ɖiheyi-tʋ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa. (Kalɩ Maatiyee 5:23, 24; 18:15.) Ðɩñaɣ pana nɛ ɖɩlabɩnɩ Bibl paɣtʋ kila tʋmɩyɛ nɛ ɖɩcɔnɩ tɔm ndʋ tɩkɔm ɖa nɛ nɔɔyʋ ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ ti-ɖeɖe. Halɩ nabʋyʋ taa ɖɩkɔŋ nɛ ɖɩnɩɩ pɩ-taa se ɖenɖe ɖɩmaɣzaɣ se pomuli-ɖʋ yɔ, toovenim taa lɛ pɩtɩkɛ mulum. Ɛlɛ ye ɖɩɩtɛm tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ yɔɔdʋʋ koobu nɔɔyʋ yɔɔ nɛ pʋwayɩ ɖɩkɔɔ  nɛ ɖɩnɩɩ pɩ-taa se etaamuli-ɖʋ yɔ, pɩɩlakɩ-ɖʋ ɖeu. Ðɩtaasɔɔ se paa ɖɔ-tɔm eɖewa yaa titiɖe yɔ, ɛyʋ lɛlʋ yɔɔ tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ yɔɔdʋʋ ɛɛñɔɔzʋʋ pʋyʋ. Ye ɖɩtɛm ɖa-taa se ɖɩwɛɣ siɣsiɣ Yehowa nɛ ɖo-koobiya ɛsɩndaa yɔ, pɩsɩɣnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩtaatɔlɩ kpaca ŋgʋ kɩ-taa. Keɣa maɖʋ yɔɔdaɣ ɛyʋ weyi “ɛwɛ kele kele nɛ ɛɖɔŋ tɔm kʋtʋʋzʋtʋ yɔɔ yɔ” ɛ-tɔm lɛ, ɛyɔɔdaa se “ɛ-nɔɔ taa ɛɛlɩɣ lɛlʋ ndʋ,” nɛ “ɛɛɖʋʋ ɖɩwɩzɩyɛ e-ceu nɛ ɛɛtʋʋ ɛ-taabalʋ.”—Keɣa 14:2, 3; Yak. 3:5.

15. Taabalɩyɛ nɖɩ ɖɩɩwɛ Yosɛɛfʋ nɛ Yehowa pɛ-hɛkʋ taa yɔ, ɛzɩma ɖɩkɔnɩ-ɩ wazasɩ?

¹⁵ Taabalɩyɛ nɖɩ ɖɩɩwɛ Yosɛɛfʋ nɛ Yehowa pɛ-hɛkʋ taa yɔ, ɖɩtasɩɣ-ɖʋ kpɛlɩkʋʋ lɔŋ sɔsɔŋ nɩɩyɩ. Yosɛɛfʋ wɩlaa se ɛwɛnɩ Yehowa lɩmaɣza paa ɛɛwɛ siziŋ taa pɩnzɩ 13 yɔ. (Kiɖe 45:5-8) Ɛ-taa tɩwɩɩnɩ Yehowa kaaʋ se pʋyɔɔ ɛwɛ nazɩm taa. Paa ɛtɩsɔɔ mulum lakasɩ nzɩ palabɩ-ɩ yɔ sɩ-yɔɔ yɔ, ɛtɩcaɣnɩ nɔɔyʋ. Nɛ kɔzɩ kɔzɩ lɛ, etiyele se lalaa lakasɩ eposi-i nɛ Yehowa. Yosɛɛfʋ ɖɔkɩ e-siɣsiɣ wɛtʋ pɩtɩŋa pɩ-taa; mbʋ yebina nɛ Yehowa ɖʋ ɛ-nɔɔ tɔm ndʋ tɩ-taa nɛ eyele nɛ mulum lakasɩ nzɩ sɩ-taa Yosɛɛfʋ kaawɛɛ yɔ, sɩsɩɩ tɩnaɣ nɛ ɛwazɩ ɛ nɛ ɛ-hɔʋ.

16. Alɩwaatʋ ndʋ nɔɔyʋ muluu-ɖʋ ɛgbɛyɛ taa yɔ, ɛbɛ yɔɔ pɩcɛyaa se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩñɔtɩnɩ Yehowa nɛ pɩkɩlɩ?

¹⁶ Mbʋ ɖɔɖɔ pɩwɛɛ se ɖɩkandɩyɩ taabalɩyɛ nɖɩ ɖɩwɛ ɖa nɛ Yehowa ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ ɖɩ-yɔɔ. Ðitaayele kaaʋ nɛ ɖo-koobiya ɛjandʋ camɩ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ yaa pɩyasɩ ɖa nɛ Ɛsɔ ɖɛ-hɛkʋ taa. (Roma 8:38, 39) Ye pɩlabɩ se koobu nɔɔyʋ muli-ɖʋ yɔ, ɖɩmaɣzɩnɩ Yosɛɛfʋ; ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩwɛɛnɩ lɩmaɣza kɩbana nɛ ɖɩñɔtɩnɩ Yehowa nɛ pɩkɩlɩ nɛ ɖɩtaa-ɩ liu. Ye ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩla mbʋ payɩ Masɩ pɔzʋʋ yɔ, ɛlɛ pɩtɩñɔɔzɩ tɔm ndʋ yɔ, ɖiyebini-tʋ Yehowa nɛ ɖɩtaa-ɩ liu se ɛkaɣ tɩŋnʋʋ nʋmɔʋ ŋgʋ ɛsɔɔlaa yɔ kɩ-yɔɔ nɛ ɛcɔnɩ tɔm ndʋ ti-ɖeɖe alɩwaatʋ kɩbandʋ yɔɔ.

17. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɩlɩ se ɖɩtaɣ liu “tɛtʋ kpeekpe Tɔm Hʋyʋ”?

¹⁷ Ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ taa mulum lakasɩ kaɣ sɩʋ tɩnaɣ. Paa lakasɩ nzɩ sɩtɩtɔyɩ Krɩstʋ ɛgbɛyɛ taa yɔ, nabʋyʋ taa koobu nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ emuli-ŋ yaa emuli ñɛ-ɛyɩsɩm nɔɔyʋ. Ye pɩlabɩ mbʋ yɔ, taayele nɛ pɩcamɩ ñɛ-Ɛsɔ sɛtʋ. (Keɣa 118:165) Ɛlɛ ɛzɩ Ɛsɔ sɛyaa siɣsiɣ tɩnaa lalaa kaalabʋ yɔ, taa Ɛsɔ liu nɛ ŋtɩmnɩ-ɩ se ɛsɩnɩ-ŋ nɛ ŋɖɔkɩ ñe-siɣsiɣ wɛtʋ kpam. Pɩtasɩ lɛ, ɖɩwɛɛnɩ tɩ luzuu nɛ ɖɩtɔzɩ se alɩwaatʋ ndʋ tɔm natʋyʋ kɔŋ yɔ, pɩwɛ kaɖɛ se ɖɩtɩlɩ tɩ-hɔɔlɩŋ tɩŋa. Pɩwɛɛ se ɖiɖiɣzina ɖɔɖɔ se ɖɩtɩtalɩ pilim nɛ wɛtʋ ndʋ tɩpɩzɩɣ nɛ tɩkɔnɩ tɔm yaa ɖama kɩɩnɩnʋʋ. Ɛzɩ ɖɩkpɛlɩkʋʋ Yosɛɛfʋ kɩɖaʋ taa yɔ, ɖɩsɔɔlaa se ɖikizi tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ yɔɔdʋʋ lalaa yɔɔ mbʋ pʋyɔɔ yɔ lakasɩ nzɩ sɩtɛzɩɣ tɔm wɛɛkʋʋ kɩwɛɛkʋ. Kɛdɛzaɣ ɖeɖe lɛ, ɖɩɖʋ suuɖu nɛ ɖɩɖaŋ se Yehowa ɛhʋʋnɩ tɔm. Ðɩtɛ ɖa-taa se ɖɩɖɔkʋʋ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ nɛ ɖɩtaa Yehowa liu se ɛ-maɣmaɣ ɛkaɣ cɔnʋʋ tɔm ndʋ ti-ɖeɖe alɩwaatʋ kɩbandʋ yɔɔ. Ye ɖɩlakɩ mbʋ yɔ, ɖɔ-tɔm kɛdɩɣnɩ Yehowa siŋŋ nɛ ɛwazɩ-ɖʋ ɛzɩ ɛɛwazʋʋ Yosɛɛfʋ yɔ. Ɛɛɛ, ɖɩɩpɩtɩɣ se “tɛtʋ kpeekpe Tɔm Hʋyʋ” Yehowa kaɣ labʋ mbʋ pɩwɛ siɣsiɣ yɔ tam, “mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛ-nʋmɔŋ kpeekpe kɛ toovenim.”—Kiɖe 18:25; Wp. 32:4.

18. Ɛbɛ tɔm ɖɩkaɣ yɔɔdʋʋ ñʋʋ ŋgʋ kɩ-kɔŋ yɔ kɩ-taa?

¹⁸ Ñʋʋ ŋgʋ kɩkɔŋ yɔ kɩ-taa ɖɩkaɣ yɔɔdʋʋ kɩɖaŋ naalɛ weyi ɩ-taa paamuli caanaʋ taa Yehowa sɛyaa nabɛyɛ yɔ ɩ-tɔm. Ðɩɩtazɩɣ kɩɖaŋ ɛnɩ ɩ-taa lɛ, ɖɩkaɣ niye ñɩɣʋ ɛzɩma tɩ luzuu nɛ kpaɣʋ nɛ kpeɣu labɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ Yehowa siɣsiɣ wɛtʋ yɔ pɩ-yɔɔ.