Mono butukaka na 22 décembre 1929 na Noville, bwala mosi ya fioti ya kele ti baferme 9 pene-pene ya Bastogne na Ardennes na Bélgique. Beto vandaka na kiese ti bibuti na mono ntangu beto vandaka kuzinga na ferme yina ntangu mono vandaka mwana-fioti. Mono ti leke na mono ya bakala Raymond, vandaka kubasisa bangombe na beto miliki na maboko konso kilumbu mpi beto vandaka kusadisa bibuti na beto na kukatula bima na bilanga. Na bwala na beto, beto vandaka kuzinga kibeni na bumosi mpi beto vandaka kusadisana.

Bibuti na mono, Emile ti Alice, vandaka bantu ya Katolika ya ngolo. Bo vandaka kukwenda na Misa konso Lumingu. Kansi na 1939, bapasudi-nzila katukaka na Angleterre mpi bo kwisaka na bwala na beto. Bo sonikaka zina ya papa sambu yandi kuma kubaka zulunalu yina bo vandaka kubinga Consolation (bubu yai bo ke bingaka yo Telama!). Papa bakisaka nswalu nde bazulunalu yina vandaka kutuba mambu ya kieleka mpi yo pusaka yandi na kuyantika kutanga Biblia. Bantu ya bwala vandaka mawete mpi ntima-mbote, kansi ntangu papa yambulaka kukwenda na Misa, bo yantikaka kutelemina yandi ngolo kibeni. Bo vandaka kupusa papa na kubikala kaka na dibundu ya Katolika mpi bo vandaka kuswanisa yandi ngolo kibeni sambu na yo.

Yo vandaka kusala mono mpasi mingi na kumona mambu yina bantu ya bwala vandaka kusala papa. Yo pusaka mono na kusamba Nzambi sambu yandi sadisa papa. Mono salaka kisambu yina katukaka na ntima, yina mono me tubila na luyantiku ya disolo yai. Mono waka kiese mingi kibeni ntangu bantu ya bwala yantikaka malembe-malembe kuyambula kutelemina papa. Yo ndimisaka mono kibeni nde Yehowa kele “Muntu ya ke waka kisambu.”

Bantu ya luyalu ya Nazi ya Allemagne kotaka na Belgique na 10 mai 1940 mpi yo salaka nde bantu  mingi kutina insi. Dibuta na beto tinaka na sudi ya France. Na nzila, bantangu ya nkaka, beto vandaka kukuma na bisika yina basoda ya Allemagne ti ya France vandaka kunwana.

Na nima, ntangu beto vutukaka na ferme, beto kutaka ve bima na beto mingi. Beto kutaka kaka mbwa na beto Bobbie, yina kwisaka kuyamba beto. Mambu yina pusaka mono na kudiyula nde: ‘Sambu na nki bitumba mpi bampasi kele?’

Na ntangu yina, mpangi Emile Schrantz a yina vandaka mupasudi-nzila mpi nkuluntu vandaka kukwisa kutala beto. Yandi pesaka beto kikesa mingi kibeni. Yandi tendulaka na pwelele yonso na Biblia sambu na nki bampasi kele mpi yandi pesaka bamvutu na bangiufula na mono ya nkaka ya me tala luzingu. Mono kumaka ti kinduku ya ngolo kibeni ti Yehowa mpi mono kumaka kundima kibeni nde yandi kele Nzambi ya zola.

Na ntwala nde bitumba kumana, dibuta na beto vandaka kusolula mbala na mbala ti bampangi ya nkaka. Na août 1943, mpangi José-Nicolas kwisaka na ferme na beto sambu na kusala diskure. Yandi yulaka nde: “Nani ke zola kubaka mbotika?” Mono ti papa songaka misapi. Beto bakaka mbotika na masa mosi ya fioti pene-pene ya ferme na beto.

Na décembre 1944 na Bitumba ya Zole ya Ntoto ya Mvimba, basoda ya Allemagne yantikaka kunwana bitumba na bo ya ngolo ya nsuka na westi ya Europe. Bo vandaka kubinga bitumba yango bataille des Ardennes. Beto vandaka kuzinga pene-pene ti kisika yina bo vandaka kunwana bitumba yango mpi beto bumbanaka kiteso ya ngonda mosi na nzo na beto ya nsi ya ntoto. Kilumbu mosi ntangu mono basikaka sambu na kudisa bambisi, bo losaka babombe na ferme mpi yo bebisaka ludi ya nzo yina beto vandaka kubumba madia ya bambisi. Soda mosi ya Amérique yina vandaka na kisika yina beto vandaka kutula bambisi pene-pene ti mono, tubaka na ndinga ya ngolo nde: “Lala na ntoto.” Mono bakaka ntinu mpi mono lalaka na ntoto na lweka na yandi mpi yandi lwatisaka mono kaske na yandi na ntu sambu na kutanina mono.

Na nima ya bitumba, beto vandaka kusolula mbala na mbala ti bampangi ya dibundu mosi na Liège, yo vandaka na kiteso ya bakilometre 90 na nordi ya ferme na beto. Na nima, beto salaka kimvuka mosi ya fioti ya kulonguka Biblia na  Bastogne. Mono yantikaka kusala na biro ya kufutisa mpaku mpi mono zwaka dibaku ya kulonguka bansiku. Na nima, mono kumaka kusala na biro mosi ya guvernema. Na 1951, beto salaka lukutakanu mosi ya fioti ya nziunga na Bastogne. Bantu kiteso ya 100 kwisaka na lukutakanu yango. Mpangi-nkento Elly Reuter, mupasudi-nzila mosi ya kikesa vandaka mpi na lukutakanu yina. Yandi salaka bakilometre 50 na velo sambu na kukuma pana. Beto zolanaka mpi beto kumaka bafianse. Yandi bakaka emvitasio sambu na kukota Nzo-Nkanda ya Gileade na États-Unis. Yandi sonikilaka bampangi yina vandaka kusala na babiro ya ke twadisaka kisalu na beto na ntoto ya mvimba sambu na kutendudila bo sambu na nki yandi monaka nde yandi ta kota ve nzo-nkanda yina. Mpangi Knorr yina vandaka kutwadisa kisalu ya Bambangi ya Yehowa na ntangu yina vutulaka na mawete yonso nde mbala ya nkaka kilumbu kele yandi ta kota Nzo-Nkanda ya Gileade ti bakala na yandi. Beto kwelanaka na février 1953.

Kaka na mvula yina, mono ti Elly kwendaka na lukutakanu mosi ya nene (Assemblée de la société du monde nouveau) yina salamaka na Yankee Stadium, na New York. Kuna, mono kutanaka ti mpangi mosi yina pesaka mono kisalu ya mbote mpi yandi bingisaka mono na kuzinga na États-Unis. Beto sambaka Yehowa sambu na diambu yango mpi beto bakaka lukanu ya kubuya kisalu yina mpi ya kuvutuka na Belgique sambu na kusadisa kimvuka ya fioti yina vandaka ti bansamuni kiteso ya 10 na Bastogne. Na mvula yina landaka, beto vandaka na kiese ntangu Elly butaka mwana ya bakala, Serge. Kansi bangonda 7 na nima, Serge belaka mpi yandi fwaka. Beto songaka Yehowa mpasi yina beto vandaka ti yo na kisambu mpi kivuvu ya lufutumuku pesaka beto kikesa.

Na octobre 1961, mono zwaka kisalu ya ntangu fioti yina zolaka kusadisa mono na kukuma mupasudi-nzila. Kaka kilumbu yina, mpangi yina vandaka kutwadisa Betele ya Belgique bingaka mono. Yandi yulaka mono kana mono lenda kuma nkengi ya nziunga. Mono yulaka yandi nde: “Keti yo ta lomba ntete ve nde beto sala kisalu ya kimupasudi-nzila na ntwala ya kundima mukumba yina?” Yandi ndimaka. Na nima ya kusala kisalu ya kimupasudi-nzila bangonda 8, beto yantikaka kisalu ya nziunga na septembre 1962.

Beto salaka bamvula zole na kisalu ya nziunga mpi na nima, bo bingaka beto na kusala na Betele ya Bruxelles. Beto yantikaka kusala kuna na octobre 1964. Mukumba yina ya mpa natilaka beto mambote mingi. Mpangi Knorr kwisaka kutala Betele ya Bruxelles na 1965 mpi ntangu fioti na nima mono yitukaka ntangu bo ponaka mono na kutwadisa Betele ya Belgique. Na nima, bo bingaka beto na nzo-nkanda ya 41 ya Gileade. Mambu yina mpangi Knorr tubaka bamvula 13 na ntwala lunganaka. Na nima ya nzo-nkanda, beto vutukaka na Betele ya Belgique.

Na nsungi ya bamvula, mono zwaka dibaku ya mbote kibeni ya kusadila mambu ya bansiku yina mono longukaka sambu na kunwanina banswa ya Bambangi ya Yehowa ya kusambila Yehowa na kimpwanza yonso na Europe mpi na bisika ya nkaka.  (Bafil. 1:7) Kisalu yina salaka nde mono kutana ti bamfumu ya bansi kuluta 55 na bisika yina bo buyisaka kisalu na beto. Na kisika ya kusonga bamfumu yina nde mono kele muntu ya bansiku, mono vandaka kusonga bo nde mono kele “muntu ya Nzambi.” Ntangu yonso, mono vandaka kusosa lutwadisu ya Yehowa na kisambu sambu mono zabaka nde “ntima ya ntotila [to ya zuzi] kele bonso bamasa na diboko ya Yehowa. Yandi ke twadisaka yo konso ndambu yina yandi me zola.”​—Bing. 21:1.

Mono ke vilaka ve mambu yina salamaka ntangu mono solulaka ti muntu mosi ya Parlement européen. Mono lombaka mbala mingi sambu na kusolula ti yandi mpi nsuka-nsuka yandi ndimaka nde beto kutana. Yandi tubaka nde: “Mono ke pesa nge kaka minuta 5, mono ta yika nge ve ata munuta mosi.” Mono niekisaka ntu mpi mono yantikaka kusamba. Yandi yulaka mono nde nki mono vandaka kusala. Mono nangulaka ntu mpi mono songaka yandi nde: “Mono vandaka kupesa Nzambi mersi sambu nge kele nsadi na yandi.” Yandi yulaka mono nde: “Nge ke zola kutuba nki?” Mono songaka yandi Baroma 13:4. Yandi vandaka muntu ya dibundu ya misioni, yo yina verse yina bendaka dikebi na yandi. Inki salamaka na nima? Beto solulaka ti yandi minuta 30 mpi beto solulaka mbote kibeni. Nkutu yandi tubaka nde yandi ke sepelaka ti kisalu ya Bambangi ya Yehowa.

Na nsungi ya bamvula, Bambangi ya Yehowa me nwaninaka banswa na bo na Europe na yina me tala kukota ve na mambu ya politiki, nswa ya kusansa bana, mambu ya kufuta mpaku mpi mambu mingi ya nkaka. Mono vandaka ti dibaku ya nene ya kumona mutindu Yehowa sadisaka beto na kununga. Bambangi ya Yehowa me nungaka makambu 140 na Tribinale ya Ke Nwaninaka Banswa ya Bantu na Eropa.

Na bamvu 1990, mono salaka ti mpangi Philip Brumley yina vandaka kusala na babiro ya ke twadisaka kisalu na beto na ntoto ya mvimba mpi mpangi Valter Farneti ya Italie sambu na kusadisa bampangi ya Cuba na kusambila Yehowa na kimpwanza yonso sambu bo buyisaka kisalu na beto kuna. Mono sonikilaka ambasade ya Cuba na Belgique mpi na nima beto kutanaka ti mfumu mosi yina bo tulaka sambu na kutadila diambu na beto. Ntangu beto kutanaka mbala ya ntete, beto kukaka ve kuyidika mambu yina pusaka guvernema na kubuyisa kisalu na beto kuna.

Na nima ya kusosa lutwadisu ya Yehowa na kisambu, beto lombaka nswa ya kutinda Babiblia 5 000 na Cuba mpi bo ndimaka. Babiblia yina kumaka mbote mpi bo pesaka yo bampangi. Yo pusaka beto na kundima kibeni nde Yehowa vandaka kusakumuna bikesa na beto. Na nima beto lombaka nswa ya kutinda diaka Babiblia 27 500. Bo ndimaka mpi. Mono waka kiese mingi kibeni mutindu beto sadisaka bampangi ya Cuba na kuvanda ti Babiblia.

 Mono kwendaka na Cuba mbala mingi sambu na kunwanina nswa ya kisalu na beto kuna. Yo sadisaka mono na kusala kinduku ya mbote ti bamfumu mingi ya guvernema.

Na 1994, bo fwaka bantu kuluta 1 000 000 ntangu bo vandaka kunwanisa Batutsi na Rwanda. Diambu ya mawa kele nde bo fwaka mpi bampangi na beto ya nkaka. Bo tindaka kimvuka mosi ya bampangi na Rwanda sambu na kusadisa bampangi mpi kupesa bo bima yina bo vandaka ti yo mfunu.

Ntangu beto kumaka na Kigali, nto-mbanza ya Rwanda, beto monaka mabulu ya masasi na bibaka ya biro ya ke balulaka mikanda na beto mpi na depo ya mikanda ya Rwanda. Beto waka masolo mingi ya mpasi ya bampangi yina bo fwaka ti bamashete. Kansi beto waka mpi masolo ya bampangi mingi yina sadisaka bampangi ya nkaka. Mu mbandu, beto kutanaka ti mpangi mosi ya Tutsi yina dibuta mosi ya Bambangi ya Yehowa ya ba Hutu bumbaka na dibulu bilumbu 28. Na lukutakanu mosi yina salamaka na Kigali, beto pesaka bampangi kuluta 900 kikesa.

Na nima beto sabukaka na Zaïre (bubu yai République démocratique du Congo) sambu na kusosa Bambangi ya Yehowa mingi ya Rwanda yina tinaka na bacamp ya barefizie pene-pene ya Goma. Beto monaka bo ve, yo yina beto sambaka Yehowa sambu yandi sadisa beto na kuzwa bo. Na nima beto monaka muntu mosi ke luta mpi beto yulaka yandi kana yandi ke zaba Bambangi ya Yehowa. Yandi tubaka nde: “Ee, mono kele Mbangi ya Yehowa. Mono ta sepela mingi kunata beno na komite ya kupesa lusadisu.” Beto salaka lukutakanu ti komite ya kupesa lusadisu mpi beto kutanaka ti bampangi ya barefizie kiteso ya 1 600 mpi beto pesaka bo kikesa na kimpeve. Beto tangilaka bo mpi mukanda yina katukaka na Nto-Kimvuka. Bampangi waka kiese mingi ntangu bo waka mambu yai: “Beto ke sambaka ntangu yonso sambu na beno. Beto ke zaba nde Yehowa ta vila beno ve.” Mambu yina Nto-Kimvuka tubaka vandaka kibeni kieleka. Bubu yai, Bambangi ya Yehowa kuluta 30 000 ke sambila Yehowa na kiese yonso na Rwanda.

Elly, nkento na mono ya mono ke zolaka mingi fwaka na 2011. Beto salaka bamvula kiteso ya 58 na makwela ti yandi. Mono songaka Yehowa mpasi yina mono vandaka kuwa mpi yandi pesaka mono kikesa. Kulonga nsangu ya mbote ya Kimfumu pesaka mono mpi kikesa.

Mono ke landaka kaka kulonga nsangu ya mbote konso mposo ata mono me kuma ti bamvula 90 ti ndambu. Mono kele mpi na kiese ya kusadisa bampangi ya departema ya ke talaka mambu ya bansiku ya leta awa na Betele ya Belgique. Mono ke songaka mpi bantu ya nkaka mambu ya mono me zaba mpi mono ke pesaka baleke ya dibuta ya Betele kikesa.

Bamvula kiteso ya 84 me luta banda mono salaka kisambu na mono ya ntete. Yo sadisaka mono na kuyantika kuta kinduku ya ngolo ti Yehowa. Mono ke pesa Yehowa mersi mingi mutindu yandi me waka bisambu na mono luzingu na mono ya mvimba.​—Nk. 66:19. b