1 Longuka na Kutula Ntima na Biblia

“Masonuku yonso kele ya kupemama na Nzambi mpi yo kele mfunu sambu na kulonga, sambu na kunganina, sambu na kuvutula mambu na ndonga.”​—2 Timoteo 3:16, NW.

SAMBU NA NKI YO LENDA VANDA MPASI? Bantu mingi ketubaka nde Biblia kele kaka mukanda mosi ya mayele ya bantu. Bankaka kekwikilaka nde masolo na yo kevandaka ve ya kyeleka. Bankaka dyaka ketubaka nde bandongisila ya Biblia kesadisaka ve to yo memanaka ngala.

INKI MUTINDU NGE LENDA NUNGA DYAMBU YINA YA MPASI? Mbala mingi, bantu yina ketulaka ve ntima na Biblia to yina keyindulaka nde yo kele ve mfunu mezikisaka ve mambu yango bo mosi. Bo kevutukilaka kaka mambu yina bankaka ketubaka. Kansi, Biblia kekebisa nde: “Zoba ke ndimaka bindima-ndima kansi muntu ya mayele ke yindulaka ntete.”​—Bingana 14:15.

Na kisika ya kundima kaka bindima-ndima mambu yina bankaka ketubaka, sambu na nki ve kulanda mbandu ya Bakristu ya mvu-nkama ya ntete yina vandaka kuzinga na Berea, yina kele bubu yai na nordi ya Grese? Bo ndimaka kaka ve mambu yina bantu yankaka vandaka kuzabisa bo. Kansi, bo vandaka ti kikalulu ya “kuzikisa mbote-mbote na mukanda ya Nzambi sambu na kutala kana mambu yina ya Paulo vandaka kutuba vandaka kwenda kiteso mosi.” (Bisalu 17:11) Bika beto tadila na bunkufi bikuma zole ya lenda pusa nge na kutula ntima nde Biblia kele Ndinga ya kupemama ya Nzambi.

Masolo ya Biblia kele ya kyeleka. Na nsungi ya bamvula, bantu ya kendimaka ve mambu yina bantu yankaka kekwikilaka metulaka ntembe mpi kelandaka na kutula ntembe na bukyeleka ya Biblia na yina metala bazina ya bantu mpi ya bisika yina yo ketubilaka. Kansi, bambala mingi banzikisa memonisaka nde bantembe yina vandaka ya luvunu mpi masolo ya Biblia kele ya kutudila ntima.

Mu mbandu, na ntangu mosi buna bantu ya mayele vandaka kundima ve nde Ntotila Sargoni ya Asiria, yina bo ketubila na Yezaya 20:1, kuvandaka muntu ya kyeleka. Kansi, na bamvu 1840, bantu ya arkeolozi kuyantikaka kutimuna ntoto sambu na kumona nzo ya ntotila yai. Bubu yai, Sargoni kele mosi na kati ya bantotila ya Asiria ya mezabanaka mingi.

Bantu yina ketulaka ntembe vandaka kundima ve nde Ponse Pilate, Guvernere ya Roma yina kupesaka nswa nde bo fwa Yezu, kuvandaka muntu ya kyeleka. (Matayo 27:1, 22-24) Kansi na mvu 1961, penepene ya mbanza Sezarea na Izraele, bo sengumunaka ditadi mosi ya vandaka ti zina mpi kiyeka ya Pilate.

Na yina metala bukyeleka ya masolo ya Biblia, nimero ya Oktobri 25, 1999, ya zulunalu mosi (U.S.News & World Report) kutubaka nde: “Na mutindu mosi ya kuyituka, arkeolozi ya ntangu na beto memonisaka pwelele bukyeleka ya bitini ya mfunu ya Kuwakana ya Ntama mpi ya Mpa​—ebuna yo mendimisaka bitini ya nene ya masolo ya batata ya mabuta ya Izraele,  ya Kubasika, ya kimfumu ya kikanda ya Davidi, mpi mutindu luzingu kuvandaka na ntangu ya Yezu.” Ata lukwikilu na Biblia mesimbama ve na mambu yina bantu ya arkeolozi kesengumunaka, bukyeleka ya mutindu yai ya kele na masolo ya Biblia kele mambu yina nge fwete vingila na mukanda yina kele ya kupemama na Nzambi.

Mayele ya mefwana na kusadila yina kele na Biblia kepesaka mambote na bantu ya mitindu yonso. Bamvula mingi kibeni na ntwala nde bantu kusengumuna bamikrobe mpi mukumba na yo na yina metala kumwanga maladi, Biblia kusyamisaka bikalulu ya bunkete yina kele mfunu tii bubu yai. (Levi 11:32-40; Kulonga 23:12, 13) Bantu ya dibuta yina kesadilaka bandongisila ya Biblia na yina metala mutindu ya kusadilana mambu kevandaka na kyese mingi. (Efezo 5:28–6:4) Muntu yina kezitisaka minsiku ya Biblia kekumaka muntu ya kisalu ya dikebi mpenza to mfumu ya mbote mpenza. (Efezo 4:28; 6:5-9) Kusadila minsiku ya Biblia kele mpi mfunu sambu na kuvanda na mavimpi ya mbote. (Bingana 14:30; Efezo 4:31, 32; Kolosai 3:8-10) Bandongisila ya mbote ya mutindu yai kele mambu yina beto fwete vingila nde yo katuka na Ngangi na beto.

INKI KELE MAMBOTE? Mayele yina kele na Biblia lenda pesa nkutu mayele na bantu yina ke na mayele ve. (Nkunga 19:8) Dyaka, kana beto mekuma kutula ntima na Biblia, yo lenda sadisa beto kuluta mikanda yonso yankaka na kusala kitambi ya zole ya kesadisaka na kuvanda ti lukwikilu ya ngolo.

Sambu na kuzaba mambu mingi, tala kapu ya 2, “Biblia​—Mukanda Mosi ya Mekatuka na Nzambi,” na mukanda Inki Biblia Kelongaka Mpenza? a

[Noti na nsi ya lutiti]