BIBUTI, keti beno me kutanaka mpi ti mambu yai ya kele awa na zulu? Ntangu beno ke kutanaka ti yo, keti beno ke kudiyulaka nde nki mutindu—to kana—beno fwete pesa mwana na beno disipline? Keti yo kele mbi na kupesa bana na beno disipline?

Na Biblia, ngogo “disipline” ke tendula kaka ve kupesa ndola. Yo ke tadila ntete-ntete kupesa bantuma, kulonga mpi kusungika. Yo ke wakanaka ve ti kusala mambu na nku to kuniokula muntu.—Bingana 4:1, 2.

Disipline ya bibuti lenda fwanana ti kisalu ya bilanga. Musadi-bilanga ke bundulaka ntoto, ke losilaka nti masa, mpi ke disaka yo. Yandi ke taninaka yo na matiti ya mbi mpi na tubaniama yina ke diaka yo. Ntangu nti ke yela, yo lenda lomba nde musadi-bilanga kuzenga balutangu sambu yo yela mbote. Musadi-bilanga ke bakisaka nde kusadila bametode ya mitindu na mitindu ta sadisa yandi na kuyedisa nti mbote. Mutindu mosi, bibuti ke sadilaka bametode mingi sambu na kusansa bana na bo. Kansi, bantangu ya nkaka yo ke lombaka nde bibuti kupesa bana disipline. Kaka mutindu musadi-bilanga ke zengaka balutangu, bibuti lenda sungika bangindu ya mbi ya bana na bo na bumwana mpi kusadisa bo na kuyela mbote. Kansi, yo ke lombaka dikebi ya ngolo sambu na kuzenga balutangu kana ve nti lenda beba kimakulu. Mutindu mosi, bibuti fwete pesa bana na bo disipline na zola yonso.

Yehowa Nzambi ke pesaka bibuti mbandu ya mbote na diambu yai. Disipline yina yandi ke pesaka bansadi na yandi ya bulemfu na ntoto ke vandaka mbote mpenza sambu bo “ke zolaka disipline.” (Bingana 12:1) Bo ke ‘kangamaka na disipline mpi ke yambulaka yo ve.’ (Bingana 4:13) Nge lenda sadisa mwana na nge na kundima disipline kana nge ke landa mambu yai tatu ya mfunu ya disipline ya Nzambi: (1) ya zola, (2) ya bukati-kati, mpi (3) ya ke sobaka ve.

Zola ke vandaka na kisina ya disipline yina Nzambi ke pesaka bantu. Biblia ke tuba nde: “Yehowa ke nganinaka bantu yina yandi ke zolaka, kaka mutindu tata ke nganinaka mwana yina yandi ke zolaka.” (Bingana 3:12, NW) Diaka, Yehowa “ke wilaka bantu mawa mpi ke fwilaka bo nkenda.” (Kubasika 34:6, NW) Sambu na bikuma yai, Yehowa ke salaka ve mambu na nku mpi ke niokulaka ve bantu. Yandi ke vwezaka ve, ke fingaka ve, mpi ke sadilaka ve bangogo ya mbi; sambu yo lenda ‘lwadisa bonso mbele.’—Bingana 12:18.

Ya kieleka, bibuti lenda landa ve mbote-mbote mbandu ya Nzambi ya kudiyala na mutindu ya kukuka. Bantangu ya nkaka bo lenda suka ntima mpi na bantangu yai, bo fwete vila ve nde ndola yina bo ke pesaka ti makasi ke vandaka ntangu yonso ya nku, ya kuluta ndilu mpi ke butaka ve mbuma ya mbote. Diaka, ndola yina bo ke pesaka na makasi to na kiseku ke vandaka ve disipline. Yo kele kukonda kudiyala.

Kansi, kana nge ke pesa disipline na zola mpi na kudiyala, yo lenda buta bambuma ya mbote. Beto tadila mutindu bibuti yai zole, George ti Nicole, yina beto tubilaka na luyantiku ya disolo yai sungikaka mambu.

“Ntangu Jordan vutukaka, mono ti nkento na mono waka makasi mingi, kansi beto kudiyalaka ntangu yandi vandaka kuzabisa beto mambu. Sambu ntangu vandaka me luta, beto bakaka lukanu ya kutubila mambu yango na suka. Beto sambaka ti yandi mpi beto lalaka. Na kilumbu yina landaka, beto vandaka ya kuyilama sambu na kusolula diambu yango na mawete mpi kusimba ntima na yandi. Na luzolo yonso, yandi zitisaka bansiku ya beto tudilaka yandi mpi ndimaka bifu na yandi. Beto bakisaka nde kusala mambu nswalu mpi na makasi ke butaka ve mbuma. Mambu lutaka mbote sambu beto yantikaka ntete na kuwidikila yandi.”—George.

“Mono waka makasi mingi ntangu mono monaka mwana na mono ya bakala me lwadisa mpangi na yandi ya nkento mputa mosi ya buzoba. Na kisika ya kusala mambu na ntangu yina, mono zabisaka yandi na kukwenda na shambre sambu mono vandaka ti makasi mingi mpi mono zolaka ve kubaka desizio ya mayele. Na nima, ntangu makasi manaka, mono tendudilaka yandi pwelele nde mubulu ke vandaka mbote ve mpi mono monisaka yandi mutindu yandi lwadisaka mpangi na yandi ya nkento. Metode yai butaka mbuma ya mbote. Yandi lombaka ndolula na mpangi na yandi ya nkento mpi bo yambanaka.”—Nicole.

 Ntangu yonso, disipline ya mbote ke simbamaka na zola, ata yo ke lomba kupesa mwana ndola.

Yehowa ke pesaka ntangu yonso disipline “na kiteso ya me fwana.” (Yeremia 30:11; 46:28, NW) Yandi ke tadilaka mambu yonso ata yina ke monanaka ve. Nki mutindu bibuti lenda sala mutindu mosi? Stephen, yina beto tubilaka na luyantiku ya disolo yai ke tuba nde: “Ata beto waka mpasi mingi mpi kukaka ve kubakisa luvunu yina Natalie taka sambu na mutaku, beto bakisaka bamvula na yandi mpi beto zabaka nde yandi kele ntete leke.”

Robert, bakala ya Nicole ke tadilaka mpi mambu yonso. Ntangu bana na yandi ke salaka bifu, yandi ke kudiyulaka ntangu yonso nde: ‘Keti yai kele mbala ya ntete ya yandi ke monisa kikalulu yai to yandi ke salaka yo mbala na mbala? Keti yandi kele ya kulemba to yandi ke wa ve nitu mbote? Keti kima ya nkaka ke pusaka yandi na kumonisa kikalulu yai?’

Bibuti yina kele ti bukati-kati ke bakisaka mpi nde bana na bo kele ntete baleke. Ntumwa Polo bakisaka diambu yai ntangu yandi sonikaka nde: “Ntangu mono vandaka mwana, mono vandaka kutuba bonso mwana, kubanza bonso mwana, kuyindula bonso mwana.” (1 Bakorinto 13:11) Robert ke tuba nde: “Kana mono yibuka mambu yina mono vandaka kusala ntangu mono vandaka mwana, yo ke sadisaka mono na kuvanda ti mabanza ya mbote mpi na kulutisa ve ndilu.”

Yo me fwana na kuvanda ti bukati-kati ntangu nge ke vingila nde lukanu mosi kulungana, mpi kukanga ve meso na bikalulu to mabanza ya mbi. Kana nge ke tadila makuki, bandilu mpi mambu yonso ya nkaka ya mwana na nge, nge ta mona nde disipline na nge ta vanda ya bukati-kati mpi ya makambu ngolo ve.

Malashi 3:6 ke tuba nde: ‘Mono kele Mfumu Nzambi, mono ke sobaka ve.’ Bansadi ya Nzambi ke tulaka ntima na kieleka yai mpi nzayilu yango ke taninaka bo. Yo ke lombaka mpi nde nge soba ve disipline ya nge ke pesa bana. Kana nge ke soba-soba minsiku yina nge me tudilaka bana na nge, yo lenda pesa bo kiseku mpi kuvwalangasa mabanza na bo.

Yibuka mambu yina Yezu tubaka: “Bika nde ngogo na beno ‘ee’ kutendula kaka ee, ‘ve’ na beno, ve.” Bangogo yai ke tadila kibeni bibuti. (Matayo 5:37) Yindula mbote-mbote na ntwala sambu nge pesa ve bana na nge lukebisu yina nge ke mona nde nge ta lungisa yo ve. Kana nge kebisa mwana na nge nde nge ta pesa yandi ndola kana yandi sala diambu mosi buna, pesa yandi ndola.

Kana bibuti ke solula mbote, bo ta soba ve disipline na bo. Robert ke tuba nde: “Kana bana na beto ke sosa kundimisa mono diambu mosi buna yina nkento na mono songaka bo na kusala ve mpi kana mono me zaba yo, mono ke kotilaka nkento na mono.” Kana bibuti ke wakana ve na mutindu ya kumanisa diambu mosi, yo kele mbote nde bo tubila yo na kingenga mpi kubaka desizio mosi.

Kana nge landa mbandu ya disipline ya Yehowa ya zola, ya bukati-kati mpi ya ke sobaka ve, nge lenda mona nde bikesa na nge ta natila bana na nge mambote. Lutwadisu na nge ya zola lenda sadisa bana na nge na kuyela, mpi kuvanda bambuta ya mayele mpi yina kele ti bukati-kati. Biblia ke tuba nde: “Longa mwana mutindu yandi fweti zinga, ebuna ntangu yandi me kuma mbuta yandi ta vila yo ve.”—Bingana 22:6.