NTANGU William Bedell, muntu mosi ya Angleterre yina vandaka mfumu ya dibundu kwendaka na Irlande na 1627, yandi kutanaka ti diambu mosi ya yandi bakisaka ve. Irlande vandaka ti mabundu mingi ya Katolika kansi bantu ya Misioni ya Angleterre vandaka kuyala yo. Bantu ya Misioni vandaka dezia me balula Biblia na bandinga ya bo ke tubaka na Eropa ya mvimba. Kansi, ata muntu mosi ve yindulaka kubalula Biblia na ndinga ya bantu ya Irlande.

Bedell monaka nde bantu ya Irlande “fwete bikala ve kaka mpidina tii kuna bo ta longuka Kingelesi.” Yo yina, yandi bakaka lukanu ya kubalula Biblia na ndinga ya bantu ya Irlande. Kansi, bantu telaminaka yandi, mingi-mingi bantu ya Misioni. Sambu na nki?

Bedell bakaka lukanu ya kulonguka ndinga ya bantu ya Irlande. Ntangu yandi kumaka ntwadisi ya nzo-nkanda mosi ya nene na Dublin mpi ntangu yandi kumaka diaka episikopo ya Kilmore, yandi siamisaka bana ya nzo-nkanda na kutuba ndinga ya bantu ya Irlande. Elizabeth I, ntotila-nkento ya Angleterre kangulaka nzo-nkanda ya nene (Trinity College) sambu na kubasisa bantu yina lenda longa bantu na yandi nsangu ya Biblia na ndinga na bo. Yo yina, Bebell salaka yonso sambu na kulungisa lukanu yai.

Na dioseze ya Kilmore, bantu mingi vandaka kutuba ndinga ya bantu ya Irlande. Yo yina, Bedell vandaka na mfunu nde bantu ya ke longa Ndinga ya Nzambi kutuba ndinga ya bantu ya Irlande. Yandi yibukaka bangogo ya ntumwa Polo ya kele na 1 Bakorinto 14:19: “Na dibundu, yo kele mbote nde mono tuba bangogo tanu ti mabanza na mono, sambu na kulonga bantu ya nkaka, na kisika ya kutuba bangogo 10 000 na ndinga ya nkaka,” disongidila na ndinga yina bantu fioti mpamba lenda bakisa.

Kansi, bamfumu salaka kikesa sambu na kukanga yandi nzila. Bantu ya istware ke tubaka nde bamfumu ya nkaka monaka nde kusadila ndinga ya bantu ya Irlande vandaka “kigonsa sambu na nsi.” Diaka, bankaka vandaka kutuba nde kusadila ndinga ya bantu ya Irlande vandaka ve “sambu na mambote ya Luyalu.” Bankaka diaka monaka nde kusadila ve ndinga ya bantu ya Irlande vandaka sambu na mambote ya Angleterre. Na kutuba ya mbote, bantu ya Angleterre basisaka bansiku yina vandaka kulomba bantu ya Irlande na kuyambula ndinga na bo, binkulu na bo mpi kulonguka Kingelesi mpi kulanda mutindu ya kuzinga ya bantu ya Angleterre.

Mambu yina bamfumu tubaka kangaka ve Bedell nzila ya kusala kisalu na yandi. Na luyantiku ya bamvu 1630, yandi sadilaka Biblia ya Kingelesi (King  James Version 1611) sambu na kubalula Biblia na ndinga ya bantu ya Irlande. Yandi vandaka na mfunu ya kubalula Biblia yina bantu mingi ta bakisa kukonda mpasi. Yandi bakisaka nde kana bantu mingi ya Irlande ke tanga ve Biblia, bo lenda longuka ve Masonuku sambu na kubaka luzingu ya mvula na mvula.—Yoane 17:3.

Bedell vandaka ve muntu ya ntete na kubakisa diambu yai. Bamvula 30 na ntwala, episikopo William Daniel zabaka mpasi yina bantu ya Irlande vandaka kumona sambu na kulonguka Biblia. Yandi tubaka nde yo vandaka na “ndinga yina bantu vandaka kuzaba ve.” Daniel balulaka Masonuku ya Kigreki na ndinga ya bantu ya Irlande. Kansi, Bedell yantikaka kubalula Masonuku ya Kiebreo. Yo yina, Biblia ya Bedell kele Biblia yina me vukisaka kitini yina yandi mosi balulaka mpi kitini yina William Daniel balulaka. Biblia ya Bedell, disongidila Biblia ya mvimba ya ntete na ndinga ya bantu ya Irlande, vandaka Biblia mosi mpamba ya bantu sadilaka bamvula 300 na ntwala nde bo balula Babiblia ya nkaka.

Bedell, muntu yina zabaka Kiebreo mbote, bakaka bantu zole ya Irlande sambu bo sadisa yandi na kubalula Biblia ya Kingelesi na ndinga ya bantu ya Irlande. Ntangu bo vandaka kusala kisalu yai, Bedell ti muntu mosi to bantu zole vandaka kuzikisa mbote-mbote konso verse mpi kutomisa yo. Bo sadilaka mpi Babiblia ya nkaka ntangu bo vandaka kubalula. Bo sadilaka Biblia ya ndinga ya bantu ya Italie yina Giovanni Diodati, muntu mosi ya teolozi ya Suisse balulaka. Bo sadilaka diaka la Septante ya Kigreki mpi maniskri ya Biblia ya Kiebreo ya ntama.

Kimvuka yai landaka mbandu ya bambaludi ya Biblia ya Kingelesi (King James Version) mpi bo sadilaka zina ya Nzambi na bisika mingi na Biblia na bo (Bedell zabaka bantu mingi na kati ya bambaludi yai). Mu mbandu, na Kubasika 6:3, bo sonikaka zina ya Nzambi “Iehovah.” Bo me bumbaka maniskri  ya Bedell na Biblioteke ya Marsh, na Dublin, na Irlande.—Tala lupangu “Bo Yibukaka Bedell.”

Bedell manisaka kisalu na yandi pene-pene ya mvu 1640. Kansi, yandi basisaka ve Biblia na yandi na ntangu yina. Sambu na nki? Sambu yandi kutanaka ti mbangika ya ngolo. Bantu ya nkaka vwezaka Bedell sambu bantu kutudila ve Biblia na yandi ntima. Nkutu, bo kangaka yandi mpi bo tulaka yandi na boloko. Diaka, Bedell kutanaka ti mpasi ya nkaka ntangu bitumba ya ngolo basikaka na kati ya bantu ya Irlande ti bantu ya Angleterre na 1641. Ata Bedell vandaka muntu ya Angleterre, bantu ya Irlande taninaka yandi sambu bo bakisaka mambu ya mbote yina yandi sadilaka bo. Nsuka-nsuka, basoda ya nku tuluka yandi na boloko mpi bo niokulaka yandi ngolo kibeni. Ntembe kele ve nde diambu yai ya mpasi fwisaka Bedell nswalu na 1642. Yandi basisaka ve Biblia na yandi.

Mikanda mingi ya Bedell bebaka ntangu bantu yibaka bima na yandi mpi bukaka nzo na yandi. Kansi, nduku na yandi mosi ya ngolo basisaka mikanda yonso ya yandi balulaka. Na nima, Narcissus Marsh, kumaka episikopo ya Armagh mpi ntwadisi ya Dibundu ya Irlande. Yandi bakaka mikanda ya Bedell. Robert Boyle, muntu mosi ya siansi pesaka Narcissus mbongo mpi Narcissus basisaka Biblia ya Bedell na 1685.

Bantu yonso ve na ntoto ya mvimba sepelaka ti Biblia ya Bedell. Kansi, yo sadisaka bantu na kubakisa mbote Biblia, mingi-mingi bantu ya vandaka kutuba ndinga ya bantu ya Irlande disongidila, na Irlande, na Écosse mpi na bansi ya nkaka. Bo kumaka kutanga Biblia na ndinga na bo sambu na kulungisa mpusa na bo ya kimpeve.—Matayo 5:3, 6.

Tii bubu yai, Biblia ya Bedell ke landaka na kusadisa bantu yina ke zolaka kieleka na kulungisa mpusa na bo ya kimpeve. Muntu mosi ya Irlande, yina longukaka ntama mingi ve mambu yina Biblia ke longaka mpenza, tubaka nde: “Ntangu beto ke tangaka Biblia ya Bedell, beto ke bakisaka mambu yina bo me sonikaka na Biblia na ndinga na beto mosi. Biblia yai me sadisaka mono ti dibuta na mono na kulonguka mambu ya kele na Masonuku.”