BIBLIA ketelaka beto ve dati ya lubutuku ya Yezu. Kansi, yo kepesa beto bikuma ya mbote ya kesadisa beto na kuzaba nde yandi butukaka ve na Desembri.

Beto tadila mutindu mupepe kuvandaka na nsungi yai na Betelemi, kisika Yezu kubutukaka. Ngonda ya Bayuda ya Kislevi (yina mefwanana ti Novembri/Desembri) kuvandaka ngonda mosi ya madidi mpi ya mvula. Ngonda yina vandaka kulanda kuvandaka Tebeti (Desembri/Yanuari). Yo vandaka ngonda ya madidi mingi kibeni kuluta bangonda yonso, mpi bantangu yankaka neze vandaka kubwa na bangumba. Bika beto tadila mambu yina Biblia ketela beto na yina metala mupepe ya bwala yina.

Nsoniki ya Biblia Esdrasi kemonisa nde Kislevi kuvandaka mpenza ngonda mosi yina kuzabanaka sambu na madidi mpi mvula. Na nima ya kutuba nde kibuka ya bantu kuvukanaka na Yeruzalemi “na kilumbu ya makumi zole ya ngonda ya uvwa [Kislevi],” Esdrasi ketuba nde bantu vandaka “kutekita . . . sambu mvula vandaka kunoka mingi.” Sambu na yina metala mutindu mupepe kuvandaka na nsungi yina ya mvula, bantu yina kuvukanaka kutubaka nde: “Mvula mpi ke noka ngolo; beto lenda telama ve na  nganda mpidiyai.” (Esdrasi 10:9, 13; Yeremia 36:22) Mpila ya kuyituka kele ve na kumona nde bangungudi yina vandaka kuzinga na kitini yina ya inza vandaka kusala yonso na mpila nde bo ti bibuka na bo kuvanda ve na nganda na mpimpa na ngonda ya Desembri!

Kansi, Biblia ketuba nde bangungudi vandaka na nseke sambu na kudisa mameme na bo na mpimpa yina Yezu kubutukaka. Ya kyeleka, nsoniki ya Biblia Luka kemonisa nde na ntangu yina, bangungudi vandaka “[kuzinga na nganda, NW] sambu na kutala mameme na bo” penepene na Betelemi. (Luka 2:8-12) Simba nde bangungudi vandaka kuzinga na nganda, kansi ve kaka kutambula na nganda na mwini. Bo vandaka ti mameme na bo na nseke na mpimpa. Keti ntendula yai ya kuzinga na nganda kewakana ti nsungi ya madidi mpi ya mvula na Betelemi na Desembri? Ata fyoti ve. Yo yina, mambu yina kesalamaka na nsungi yina Yezu kubutukaka kemonisa nde yandi butukaka ve na Desembri. *

Ndinga ya Nzambi ketela beto na sikisiki ntangu Yezu kufwaka, kansi yo kepesa kaka bansangu fyoti yina lenda sadisa beto na kuzaba ntangu ya yandi butukaka. Dyambu yai keyibusa beto bangogo yai ya Ntotila Salomo: “‘Lukumu ya mbote me luta mananasi ya ntalu,’ . . . kilumbu ya nge ke fwa kele mbote kuluta kilumbu ya nge butukaka.” (Longi 7:1) Yo keyitukisa beto ve kana Biblia ketubila mambu mingi na yina metala kisalu mpi lufwa ya Yezu kansi yo ketubila kaka mambu fyoti na yina metala ntangu ya yandi butukaka.