Nkento na yandi kangaka yandi. Bakala yango lombaka pardo mingi. Yandi tubaka nde yandi ta sala yo diaka ve, mpi yandi yambulaka yo sambu na mwa ntangu. Kansi mambu vandaka kusalama kaka mpidina kana yandi me vutukila yo mpi nkento na yandi me kanga yandi.

 Keti mambu ya mutindu yai ke kumina nge mpi? Kana ee, nge fwete zaba mutindu nkwelani na nge ke kudiwa sambu na kikalulu na nge ya kutala pornografi mpi inki nge lenda sala sambu na kuyambula kikalulu yango mpi kuvutukila yo ve. a

Disolo yai ke tubila

•  Mambu ya nge fwete zaba

•  Mambu ya nge lenda sala

•  Kana bakala na nge ke talaka pornografi

 Pornografi lenda fwa makwela na nge. Yo ke pusaka nkwelani ya nkaka na kubumba makasi na ntima mpi na kutudila diaka ve nkwelani na yandi ntima. b

 Nkento yina bakala na yandi ke talaka pornografi lenda kudiwa bonso nde:

•   Bo me teka yandi. Nkento mosi na zina ya Sarah ke tuba nde: “Yo vandaka bonso nde bakala na mono vandaka kusala pite mbala na mbala.”

•   Yandi me fwana ve. Nkento mosi ke tuba nde mutindu bakala na yandi vandaka kutala pornografi pusaka yandi na kudimona nde yandi kele “kitoko ve mpi yandi kele nkento ya nsoni.”

•   Yandi ta tudila diaka ve bakala ntima. Nkento mosi na zina ya Helene ke tuba nde: “Mono me kumaka mayele-mayele na konso kima yina bakala na mono ke sala.”

•   Yandi ke kudiyangisa. Nkento mosi na zina ya Catherine ke tuba nde: “Kudiyangisa sambu na kikalulu yina ya bakala na mono diaka mono nitu.”

 Mambu ya kuyindulula: Biblia ke songa bakala nde yandi fwete zola nkento na yandi. (Baefezo 5:25) Bakala yina ke salaka mambu ya ke pusaka nkento na yandi na kudiwa mutindu beto me tubila awa na zulu, keti yandi ke zolaka nkento na yandi?

 Kuyambula kikalulu ya kutala pornografi ke vandaka ve pete. Nkento mosi na zina ya Stacey ke tuba nde: “Bakala na mono yambulaka kikalulu ya kunwa makaya, diamba, mpi malafu, kansi yandi ke nwana-nwana ntete sambu na kuyambula kutala pornografi.”

 Kana nge mpi ke nwana sambu na kuyambula kikalulu yai, mambu yai ke landa lenda sadisa nge sambu nge yambula kikalulu yina mpi nge vutukila yo ve.

•   Bakisa sambu na nki pornografi kele mbi. Pornografi ke tindaka muntu na kusala kima yina yandi ke mona nde yo ta natila yandi mambote mpi ta sepedisa yandi, ebuna yo ke manisaka bikalulu yai ya mfunu mingi na makwela: zola, kutudilana ntima, mpi kukangama na nkwelani. Kutala pornografi ke monisaka mpi nde muntu ke zitisa ve ata fioti Yehowa, Munkwa ya makwela.

   Munsiku ya Biblia: “Bika makwela kuvanda ya lukumu.”—Baebreo 13:4.

•   Kupesa ve bantu ya nkaka foti sambu na mambu ya nge me sala. Kutuba ve nde: ‘Kana nkento na mono zabaka mbote mutindu bo ke monisaka zola, mono zolaka ve kutala pornografi.’ Kana nge ke pesa nkento na nge foti, yo ke monisa nde nge kele ve ya kukangama na yandi, mpi yo ta tinda nge na kuvutukila kikalulu yina kana yandi me sala kima mosi ya me sepedisa nge ve.

   Munsiku ya Biblia: “Konso muntu ke mekamaka kana yandi ke bika nde nzala na yandi mosi kubenda yandi mpi kupukumuna yandi.”—Yakobo 1:14.

•   Solula na masonga yonso ti nkwelani na nge. Bakala mosi na zina ya Kevin ke tuba nde: “Mono vandaka kuyula nkento na mono bangiufula konso kilumbu. Keti mono vandaka kaka kutala kima mosi ya mvindu to mono katulaka mbala mosi meso? Yo yina, yandi monaka ve nde mono bumbilaka yandi mambu.”

   Munsiku ya Biblia: “Beto ke zola kuditwadisa na masonga na mambu yonso.”—Baebreo 13:18.

•   Landa kukengila. Nge lenda bwa diaka na mpukumuna ya kutala pornografi ata bamvula mingi me luta. Kevin yina beto me tubila na zulu ke tuba nde: “Mono salaka bamvula 10 kukonda kutala pornografi, yo yina mono kuditubilaka nde pana imene. Kansi, nzala yina vandaka bonso kima mosi ya mbi ya me bumbana mpi yo ke kinga dibaku mosi buna sambu yo basikila mono.”

   Munsiku ya Biblia: “Muntu yina ke yindula nde yandi kele ya kutelama, yandi keba sambu yandi bwa ve.”—1 Bakorinto 10:12.

•   Kana nzala ya kutala yo me kwisa, kinga. Mbala ya nkaka, nge lenda buyisa ve nzala yina ya ngolo na kukwisila nge, kansi nge lenda pona kana nge fwete lungisa nzala yango to ve. Nzala yina ta luta—mbala ya nkaka, yo ta luta nkutu nswalu kana nge longuka kutula mabanza na nge na mambu ya nkaka.

   Munsiku ya Biblia: “Konso muntu na kati na beno fwete zaba mutindu ya kuyala nitu na yandi na busantu mpi na lukumu, kansi ve ti lukasi, ti nzala ya ngolo ya kuvukisa nitu ya bo ke yalaka ve.”—1 Batesalonika 4:4, 5.

•   Tina konso kima yina lenda bwisa nge. Mukanda mosi (Willpower’s Not Enough) ke tuba nde: “Kana nge me kutana ti kima mosi ya lenda bwisa nge, yo kele bonso nde nge me pedisa alimeti. Kana yo me kutana kaka ti esanse fioti . . . tiya ta pela.”

   Minsiku ya Biblia: “Bika nde kima mosi ve ya mbi kuyala mono.”—Nkunga 119:133.

•   Kuvidisa ve kivuvu. Sambu nkwelani na nge kubanda diaka kutudila nge ntima, yo lenda baka ntangu mingi, mbala ya nkaka nkutu bamvula mingi. Kansi yo kele ti bambandu ya ke monisa nde yo lenda salama.

   Munsiku ya Biblia: “Zola kele ntima-nda.”—1 Bakorinto 13:4.