1, 2. Nĩ moritũ na gĩkeno kĩrĩkũ kĩngĩrehwo nĩ mĩaka ya ũtinĩnja?

 GŨKORŨO na tinĩnja thĩinĩ wa mũciĩ nĩ ngũrani mũno na gũkorũo na mwana wa mĩaka ĩtano o na kana ikũmi. Mĩaka ya ũtinĩnja ĩkoragwo na moritũ na mathĩna mayo, ĩndĩ no ĩrehe gĩkeno na irathimo. Cionereria cia andũ ta Jusufu, Daudi, Josia, na Timotheo nĩ cionanagia atĩ andũ ethĩ no makorũo na mĩthiĩre mĩega na magĩe na ũkuruhanu mwega na Jehova. (Kĩambĩrĩria 37:2-11; 1 Samueli 16:11-13; 2 Athamaki 22:3-7; Atũmwo 16:1, 2) Mahinda-inĩ maya matinĩnja aingĩ o nao nĩ monanĩtie ũndũ ũcio. No kũhoteke nĩ ũĩ amwe ao.

² O na kũrĩ ũguo, harĩ amwe ao mĩaka ya ũtinĩnja nĩ mĩritũ. Meciria na ngoro cia andũ ethĩ rĩrĩa marakũra cikaraga igĩcenjagia. Anake na airĩtu hĩndĩ ya ũtinĩnja no mende gũkorũo na wĩyathi makĩria, na no marakario nĩ mĩhaka ĩrĩa mekagĩrĩrũo nĩ aciari ao. O na kũrĩ ũguo, andũ acio ethĩ matikoragwo na ũtaũku na nĩ mabataraga ũteithio ũrĩ na wendo na ũkirĩrĩria kuuma kũrĩ aciari ao. Ma nĩ atĩ, mĩaka ya ũtinĩnja no ĩkorũo ĩrĩ ya gũcanjamũra, ĩndĩ no ĩkorũo na moritũ—harĩ aciari na harĩ matinĩnja. Andũ ethĩ mangĩteithio atĩa mĩaka-inĩ ĩyo?

3. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ aciari mangĩhe mwana wao mweke mwega ũtũũro-inĩ?

³ Aciari arĩa marũmagĩrĩra ũtaaro wa Bibilia, maheaga mwana wao mweke ũrĩa mwega biũ mangĩhota nĩguo atoorie moritũ macio, na akinyĩrĩre gũtuĩka mũndũ mũgima ũngĩĩhokerũo maũndũ. Mabũrũri-inĩ  mothe, aciari na matinĩnja arĩa makoretwo makĩrũmĩrĩra mawatho ma Bibilia hamwe, nĩ magaacĩrĩte.—Thaburi 119:1.

4. Nĩkĩ kũrĩa kĩrĩra nĩ kwa bata makĩria mĩaka-inĩ ya ũtinĩnja?

⁴ Bibilia yugaga ũũ: “Kũndũ gũtarĩagwo kĩrĩra, mathondeko makuo nĩ gũthata mathataga.” (Thimo 15:22) O ta ũrĩa kwaranĩria na ciana irĩ nyinyi kwarĩ kwa bata, nĩ kwa bata makĩria mĩaka-inĩ ya ũtinĩnja—rĩrĩa andũ ethĩ makoragwo na mahinda manyinyi mũno mũciĩ, ĩndĩ makahũthĩra mahinda maingĩ hamwe na arata arĩa mathomaga nao kana andũ angĩ. Aciari na matinĩnja mangĩaga kwaranĩria moimĩranĩtie ngoro, matinĩnja no matuĩke o ta agendi thĩinĩ wa mũciĩ. Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, aciari na andũ ethĩ mangĩhota atĩa kuumĩrania ngoro?

5. Matinĩnja marekĩrũo ngoro atĩa ũhoro-inĩ wĩgiĩ kwaranĩria na aciari ao?

⁵ No mũhaka aciari na matinĩnja o mũndũ anyite itemi rĩake. Ma nĩ atĩ, matinĩnja no mone ũrĩ ũndũ mũritũ mũno kwaranĩria na aciari ao ta ũrĩa maaranagĩria nao rĩrĩa maarĩ twana. O na kũrĩ ũguo ririkana atĩ “kũndũ gũtarĩ mĩtabarĩre mĩega, kĩrĩndĩ kĩa bũrũri nĩ kũgũa kĩgũaga, no kũrĩa kwĩ aheani aingĩ a kĩrĩra gũtũũraga kwĩgangarĩte.” (Thimo 11:14) Ciugo icio ihũthĩkaga harĩ andũ othe, anyinyi o na arĩa akũrũ. Matinĩnja arĩa megũtaũkĩrũo nĩ ũndũ ũcio nĩ mekũmenya atĩ no marabatara ũtongoria, tondũ nĩ maracemania na maũndũ maritũ mũno gũkĩra mbere. Magĩrĩirũo nĩ kũmenya atĩ aciari ao Akristiano nĩ magĩrĩirũo nĩ kũmahe ũtaaro tondũ marĩ na ũmenyeru makĩria ũtũũro-inĩ na nĩ makoretwo makĩmarũmbũiya mĩaka mĩingĩ. Nĩ ũndũ ũcio,  ihinda-inĩ rĩu matinĩnja arĩa ogĩ matingĩhũgũkĩra aciari ao.

6. Aciari marĩ na ũũgĩ na wendo magĩrĩirũo gũkorũo na mwerekera ũrĩkũ wĩgiĩ kwaranĩria na matinĩnja ao?

⁶ Nĩguo moimĩranie ngoro no mũhaka mũciari erutanĩrie gũkorũo ho hĩndĩ ĩrĩa tinĩnja arabatara kwaria nake. Angĩkorũo wĩ mũciari, tigĩrĩra atĩ nĩ wĩhaarĩirie kwaranĩria. No ũkorũo ũtarĩ ũndũ mũhũthũ. Bibilia yugaga atĩ nĩ kũrĩ “hĩndĩ ya gũkira ki, o na hĩndĩ ya kwaria.” (Kohelethu 3:7) Rĩrĩa tinĩnja waku arenda kwaria, no rĩkorũo rĩrĩ ihinda rĩaku rĩa gũkira. No gũkorũo nĩ mahinda marĩa wamũrĩte ma wĩruti waku kĩũmbe, kũhurũka, kana kũruta wĩra wa nyũmba. O na kũrĩ ũguo, angĩkorũo mwana waku nĩ arenda kwaria nawe, geria gũcenjia mĩbango yaku na ũmũthikĩrĩrie. Ũngĩaga gwĩka ũguo, no aage kũgeria rĩngĩ. Ririkana kĩonereria kĩa Jesu. Hĩndĩ ĩmwe, nĩ aabangĩte mahinda ma kũhurũka. No rĩrĩa andũ moonganire harĩ we mamũthikĩrĩrie, agĩtiga kũhurũka na akĩambĩrĩria kũmaruta. (Mariko 6:30-34) Matinĩnja aingĩ nĩ mamenyaga atĩ aciari ao nĩ makoragwo na mĩhang’o mĩingĩ, ĩndĩ nĩ marabatara kuonio atĩ aciari ao nĩ marĩkoragwo ho nĩ ũndũ wao. Kwoguo, ĩtĩkĩra gũkorũo ho na ũkorũo na ũtaũku.

7. Nĩ ũndũ ũrĩkũ aciari mekũbatara gwĩthema?

⁷ Geria kũririkana ũrĩa maũndũ maatariĩ rĩrĩa warĩ tinĩnja, na ndũkoorũo nĩ gĩkeno gĩaku! Aciari nĩ marabatara gũkenera gũkorũo hamwe na ciana ciao. Rĩrĩa mona mahinda-rĩ, aciari mahũthagĩra mweke ũcio atĩa? Hingo ciothe mangĩhũthĩra mahinda macio matarĩ hamwe na famĩlĩ ciao-rĩ, matinĩnja ao mekũmenya o narua. Andũ ethĩ mangĩona atĩ arata ao a cukuru nĩ mamarũmbũyagia mũno gũkĩra aciari ao-rĩ,  no mũhaka kuumĩre mathĩna.

8. Ciana cingĩteithio atĩa kuona bata wa mĩthiĩre mĩega, wĩhokeku, na kũruta wĩra na kĩyo?

⁸ Angĩkorũo aciari matiteithĩtie ciana ciao kwenda wĩhokeku na kũruta wĩra na kĩyo, magĩrĩirũo nĩ gũtigĩrĩra atĩ nĩ meka ũguo mĩaka-inĩ ya ũtinĩnja. (1 Athesalonike 4:11; 2 Athesalonike 3:10) Ningĩ harĩ bata matigĩrĩre atĩ ciana ciao nĩ ciĩtĩkĩtie na ngoro yothe bata wa gũkorũo irĩ na mĩthiĩre mĩtheru ũtũũro-inĩ. (Thimo 20:11) Mũciari akindagĩra maũndũ macio na njĩra ya kũiga kĩonereria. O ta ũrĩa athuri matarĩ Akristiano ‘mangĩgarũrũo ngoro, ũhoro ũtarĩ ho, nĩ mĩikarĩre ya atumia ao,’ noguo matinĩnja mangĩĩruta gũkorũo na mĩtugo ĩrĩa yagĩrĩire nĩ ũndũ wa mĩthiĩre ya aciari ao. (1 Petero 3:1) O na kũrĩ ũguo-rĩ, kĩonereria giki ti kĩiganu, tondũ rĩrĩa ciana irĩ nja ya mũciĩ nĩ cionaga cionereria nyingĩ njũru na mũhuhu mũingĩ wa gũcigucĩrĩria. Nĩ ũndũ ũcio, aciari mararũmbũiya nĩ marabatara kũmenya mawoni ma matinĩnja ao megiĩ maũndũ marĩa monaga na makaigua, na ũndũ ũcio ũbataraga kwaranĩria na njĩra njega.—Thimo 20:5.

9, 10. Aciari magĩrĩirũo nĩ gũtigĩrĩra nĩ maruta ciana ciao maũndũ megiĩ ngomanio nĩkĩ, na mangĩka ũguo atĩa?

 ⁹ Makĩria ũndũ ũcio nĩ wa bata maũndũ-inĩ megiĩ ngomanio. Aciari, hihi nĩ mũiguaga thoni kwaria na ciana cianyu maũndũ megiĩ ngomanio? O na angĩkorũo nĩ mũiguaga thoni-rĩ, wĩrutanĩriei gwĩka ũguo tondũ hatarĩ nganja ciana cianyu no irĩĩruta maũndũ macio kuuma kũrĩ mũndũ ũngĩ. Ũngĩaga gũciruta, no kũhoteke ciheo ũhoro ũcio na njĩra ĩtagĩrĩire. Thĩinĩ wa Bibilia, Jehova ndaiguaga thoni kwarĩrĩria maũndũ megiĩ ngomanio, nao aciari matiagĩrĩirũo kũigua thoni.—Thimo 4:1-4; 5:1-21.

¹⁰ Gũkena nĩ atĩ, Bibilia nĩ ĩrĩ ũtongoria mwega wa maũndũ megiĩ ngomanio, na ithondeka rĩa Jehova nĩ rĩcabĩte ũhoro mũingĩ ũrĩa ũtũteithagia kuona atĩ ũtaaro ũcio nĩ ũhũthĩkaga nginya mahinda-inĩ maya. Na githĩ ti wega kũhũthĩra ũteithio ũcio? Kwa ngerekano-rĩ, ũkuona atĩa ũngĩthoma hamwe na mũrũ kana mwarĩ waku gĩcunjĩ “Ngono na Maadili” ibuku-inĩ rĩa Maswali Ambayo Vijana Huuliza—Majibu Yafanyayo Kazi? No ũkenio mũno nĩ moimĩrĩro ma ũndũ ũcio.

11. Njĩra ĩrĩa njega biũ ya aciari kũruta ciana ciao ũrĩa cingĩtungatĩra Jehova nĩ ĩrĩkũ?

¹¹ Nĩ ũndũ ũrĩkũ wa bata makĩria aciari magĩrĩirũo kwarĩrĩria hamwe na ciana ciao? Mũtũmwo Paulo nĩ aaũgwetire rĩrĩa aandĩkire ũũ: ‘Reragai ciana cianyu na mũrutanĩre o na mũtaarĩre ũrĩa wa Jehova.’ (Aefeso 6:4) Ciana nĩ ikũbatara gũthiĩ na mbere kũrutwo ũhoro wĩgiĩ Jehova. Makĩria nĩ irabatara kwĩruta kũmwenda, na kwĩyendera kũmũtungatĩra. O naguo ũndũ-inĩ ũcio kĩonereria nĩ kĩa bata mũno. Andũ ethĩ mangĩona atĩ aciari ao nĩ mendete Ngai ‘na ngoro yao yothe na muoyo wao wothe na gwĩciria kwao guothe,’ na atĩ ũndũ ũcio nĩ ũkoragwo na maciaro mega ũtũũro-inĩ wa aciari ao, no magucĩrĩrio megerekanie nao.  (Mathayo 22:37) Ningĩ, andũ ethĩ mangĩona atĩ aciari ao matiĩkĩrĩire indo cia kĩĩmwĩrĩ, ĩndĩ maigaga Ũthamaki wa Ngai mbere, no makũrie mwerekera o ta ũcio.—Kohelethu 7:12; Mathayo 6:31-33.

12, 13. Nĩ maũndũ marĩkũ marabatara kũririkanwo angĩkorũo wĩruti wa famĩlĩ nĩ ũkũgaacĩra?

¹² Wĩruti wa famĩlĩ wa o kiumia nĩ ũteithio mũnene harĩ kwaranĩria na andũ ethĩ maũndũ ma kĩĩroho. (Thaburi 119:33, 34; Thimo 4:20-23) Gũkorũo na wĩruti ta ũcio hatarĩ gũtĩrĩria nĩ ũndũ wa bata. (Thaburi 1:1-3) Aciari na ciana ciao magĩrĩirũo nĩ kũmenya atĩ wĩruti wa famĩlĩ wagĩrĩirũo kũigwo mbere ya maũndũ marĩa mangĩ mothe. Makĩria ma ũguo, mwerekera ũrĩa wagĩrĩire nĩ wa bata nĩguo wĩruti wa famĩlĩ ũgacĩre. Mũthuri ũmwe oigire ũũ: “Hitho, nĩ mũtwe wa famĩlĩ gũtigĩrĩra atĩ andũ othe thĩinĩ wa famĩlĩ nĩ marakenera wĩruti wa famĩlĩ. Ti ũndũ mũhũthũ gũkorũo na ũigananĩru hĩndĩ ciothe, na ciana nĩ ikũbatara gũikara igĩteithagio gũkorũo na mwerekera ũrĩa wagĩrĩire. Maũndũ  mangĩaga gũthiĩ wega rita rĩmwe kana merĩ, gĩa na ũkirĩrĩria na wambĩrĩrie gwĩciria ũhoro wa hĩndĩ ĩyo ĩngĩ.” Mũthuri ũcio aacokire akiuga atĩ hĩndĩ ciothe mbere ya wĩruti, nĩ aahoyaga Jehova ateithie andũ othe famĩlĩ-inĩ yake makorũo na mawoni marĩa magĩrĩire.—Thaburi 119:66.

¹³ Nĩ wĩra wa aciari Akristiano gũtongoria wĩruti wa famĩlĩ. Ma nĩ atĩ, aciari amwe no makorũo matarĩ na ũhoti mwega wa kũrutana, na no ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ harĩ o gũtongoria wĩruti wa famĩlĩ na njĩra ĩgũcanjamũra. O na kũrĩ ũguo, angĩkorũo nĩ wendete matinĩnja aku na ‘ciĩko na ma,’ nĩ ũrĩkoragwo na wendi wa kũmateithia ũrĩ na wĩnyihia na wĩhokeku nĩguo makũre kĩĩroho. (1 Johana 3:18) Rĩmwe na rĩmwe no manugunĩke, ĩndĩ no kũhoteke nĩ marĩonaga ũrĩa ũramarũmbũiya na njĩra nene.

14. Gũcokerithia Maathani 11:18, 19 ĩngĩhũthĩrũo atĩa harĩ kwarĩrĩria maũndũ ma kĩĩroho na matinĩnja?

¹⁴ Maũndũ ma bata ma kĩĩroho matiagĩrĩirũo kwarĩrĩrio o hĩndĩ ya wĩruti wa famĩlĩ. Hihi nĩ ũraririkana watho ũrĩa Jehova aaheire aciari? Oigire ũũ: “Mohoro macio makwa-rĩ, maigagei ngoro-inĩ cianyu, o na maroho-inĩ manyu; na mũmohagĩrĩre moko-inĩ manyu nĩguo matuĩkage kĩmenyithia marĩ ho, o na mũmekagĩre mathiithi manyu nĩguo matuĩkage kĩririkania gĩĩkĩrĩtwo  gatagatĩ-inĩ ka maitho manyu. Na mũmarutage ciana cianyu, na mwaragie ũhoro wamo hĩndĩ ĩrĩa ũikarĩte nyũmba yaku thĩinĩ, na hĩndĩ ĩrĩa ũgũthiĩ na njĩra, na hĩndĩ ĩrĩa ũkomete, o na rĩrĩa ũũkĩrĩte.” (Gũcokerithia Maathani 11:18, 19; ningĩ rora Gũcokerithia Maathani 6:6, 7.) Ũguo ti kuuga atĩ no mũhaka aciari matindage makĩhunjĩria ciana ciao. Ĩndĩ, mũndũ ũratongoria famĩlĩ na wendo agĩrĩirũo hingo ciothe gũcaria mĩeke ya gwaka famĩlĩ yake kĩĩroho.

15, 16. (a) Kũrũithia nĩ kĩĩ? (b) Nũũ ũheetwo wĩra wa kũrũithia, na nũũ wagĩrĩirũo gũtigĩrĩra atĩ nĩ aathĩkĩra irũithia?

¹⁵ Kũrũithia nĩ kũmenyerio na njĩra ya kũrũnga na nĩ hamwe na kwaranĩria. Kũrũithia kũhutĩtie mũno kũrũnga gũkĩra kũherithia—o na gũtuĩka no kũbatare kũherithia. Ciana ciaku irĩ nini nĩ ciabataraga kũrũithio, na rĩu tondũ nĩ matinĩnja, no cirabatara kũrũithio, hihi o na makĩria. Matinĩnja arĩa ogĩ nĩ moĩ atĩ ũcio nĩ ũndũ mwagĩrĩru.

¹⁶ Bibilia yugaga ũũ: “Kĩrimũ kĩa ũũra-matũ nĩkĩagagĩra ũtaari wa ithe bata, no mũndũ wa kũrũmbũiya akĩrũithio atuĩkaga mũbarĩrĩri.” (Thimo 15:5) No twĩrute maũndũ maingĩ kuumana na rĩandĩko rĩu. Rĩonanagia atĩ kũrũithio nĩ ũndũ mwagĩrĩru. Tinĩnja angĩaga kũrũithio ‘ndangĩrũmbũiya kana ndangĩteithĩka.’ Jehova aheete aciari, na makĩria mũthuri, wĩra wa kũrũithia ciana. O na kũrĩ ũguo, wĩra wa kũiyũkia irũithia nĩ wa tinĩnja we mwene. Etĩkĩra irũithia rĩa ũũgĩ rĩa ithe na nyina, arĩĩrutaga maũndũ maingĩ na agakoragwo na mahĩtia manyinyi. (Thimo 1:8) Bibilia yugaga ũũ: ‘Mũregi ũtaaro akaanyitwo nĩ ũthĩni na thoni, no  mũndũ ũrũmbũyagia akĩrũithio agatuĩka wa gũtĩo.’—Thimo 13:18.

17. Aciari magĩrĩirũo gũkorũo na ũigananĩru ũrĩkũ makĩrũithia ciana?

¹⁷ Aciari magĩrĩirũo gũkorũo na ũigananĩru rĩrĩa mararũithia matinĩnja. Magĩrĩirũo gwĩthema gũkĩria njano nĩguo matikarakarie ciana ciao, o na kana rĩngĩ matũme ciĩigue citagĩrĩire. (Akolosai 3:21) No ningĩ aciari matingĩenda kũrekereria ciana ciao nginya ciage kuona bata wa kũmenyerio. Kũnaanio ta kũu no kũrehe ũgwati mũnene. Thimo 29:17 yugaga ũũ: “Herithagia mũrũguo, na nĩagatũma wone ũhurũko, ĩĩ-ni, agatũma ũkĩiguage wega ngoro.” O na kũrĩ ũguo mũhari wa 21 ugaga ũũ: ‘Mũndũ wa kũrera ngombo yake na ũnaanu kuuma ĩĩ mwana, marigĩrĩrio-inĩ ndĩgaakorũo na ngatho.’ O na gũtuĩka mũhari ũcio waragia ũhoro wa ngombo-rĩ, ũhũthĩkaga na njĩra o ta ĩyo harĩ mũndũ mwĩthĩ thĩinĩ wa mũciĩ.

18. Kũrũithia kuonanagia kĩĩ, na aciari marabatara gwĩthema kĩĩ magĩthiĩ na mbere kũrũithia ciana ciao?

¹⁸ Ma nĩ atĩ, kũrũithia na njĩra ĩrĩa yagĩrĩire kuonanagia wendo wa mũciari harĩ mwana wake. (Ahibirania 12:6, 11) Angĩkorũo wĩ mũciari, nĩ ũĩ atĩ ti ũndũ mũhũthũ gũthiĩ na mbere na kũrũithia ũrĩ na ũigananĩru. Nĩ ũndũ wa gũthingata thayũ, no woneke ũrĩ ũndũ mwega kũrekereria tinĩnja mũremi eke o ũrĩa ekwenda. O na kũrĩ ũguo, marigĩrĩrio-inĩ mũciari ũrĩa ũngĩtua itua ta rĩu no mũhaka akaagetha na njĩra ya gũkorũo na mũciĩ ũtarĩ kĩhaarĩro.—Thimo 29:15; Agalatia 6:9.

19, 20. Aciari mangĩonania ũũgĩ atĩa maũndũ-inĩ ma gwĩkenia ma matinĩnja ao?

¹⁹ Tene ciana nĩ cierĩgagĩrĩrũo gũteithĩrĩria mawĩra ma mũciĩ kana ma mũgũnda. Mahinda-inĩ maya  matinĩnja aingĩ makoragwo na mathaa maingĩ matarĩ na wĩra wa kũruta. Nĩguo ũthinge mwanya ũcio, mũtabarĩre wa kĩbiacara wa gũkũ thĩ nĩ ũthondekete maũndũ maingĩ ma gwĩkwo hĩndĩ ta ĩyo. Makĩria ma ũguo, thĩ ndĩonaga bata wa kũrũmĩrĩra ithimi cia Bibilia cia mĩtugo, nĩ ũndũ ũcio hagakorũo na ũgwati mũnene.

²⁰ Kwoguo, nĩ wĩra wa mũciari mũũgĩ gũtua itua rĩa mũico rĩgiĩ maũndũ ma gwĩkenia. O na kũrĩ ũguo, ndũkariganĩrũo atĩ tinĩnja waku nĩ aragimara. O mwaka o mwaka, arĩrĩgagĩrĩra kuonwo ta mũndũ mũgima. Nĩ ũndũ ũcio, nĩ wega mũciari gũthiĩ akĩheaga tinĩnja wĩyathi wa gwĩthurĩra maũndũ ma gwĩkenia o ũrĩa tinĩnja ũcio arakũra—angĩkorũo matua make nĩ maronania no aragimara kĩĩroho. Rĩmwe na rĩmwe, tinĩnja no atue matua matarĩ ma ũũgĩ megiĩ nyĩmbo, arata, na maũndũ mangĩ. Rĩrĩa gwathiĩ ũguo, ũndũ ũcio wagĩrĩirũo nĩ kwarĩrĩrio na tinĩnja ũcio nĩguo hĩndĩ ĩrĩa ĩroka agaatua matua mega.

21. Ũigananĩru wĩgiĩ mahinda marĩa mekũhũthĩrũo maũndũ-inĩ ma gwĩkenia ũngĩgitĩra tinĩnja atĩa?

²¹ Nĩ mahinda maigana atĩa magĩrĩirũo nĩ kũhũthĩrũo maũndũ-inĩ ma gwĩkenia? Mabũrũri-inĩ mamwe matinĩnja metĩkĩtie atĩ magĩrĩirũo nĩ kũhũthĩra mahinda maingĩ maũndũ-inĩ ma gwĩkenia. Kwoguo, mũndũ mwĩthĩ no abange mũtaratara wake wa maũndũ nĩguo akiuma thĩinĩ wa ũndũ ũmwe wa gwĩkenia agathiĩ harĩ ũrĩa ũngĩ. Nĩ wĩra wa aciari kũmateithia mamenye atĩ mahinda nĩ marabatara kũhũthĩrũo maũndũ-inĩ mangĩ, ta ma famĩlĩ, wĩruti wa mũndũ kĩũmbe, kũnyitanĩra na Akristiano arĩa agimaru kĩĩroho, mĩcemanio ya Gĩkristiano, na mawĩra ma mũciĩ. Ũndũ ũcio nĩ ũrĩteithagia nĩguo “mĩago ya muoyo ũyũ” ndĩkahatĩke Kiugo kĩa Ngai.—Luka 8:11-15.

22. Nĩ ũigananĩru ũrĩkũ tinĩnja agĩrĩirũo nĩ gũkorũo naguo wĩgiĩ maũndũ ma gwĩkenia ũtũũro-inĩ wake?

²² Mũthamaki Suleimani oigire ũũ: “Nĩnjũĩ atĩ hĩndĩ  ĩrĩa yothe megũtũra muoyo, matirĩ ũndũ ũngĩ mangĩĩka ũhĩtũkanĩte na gũkena o na kwĩonera wega. O na ningĩ ngamenya atĩ kĩheo kĩa Ngai nĩ gĩkĩ, atĩ o mũndũ arĩage na anyuage, na onage wega mĩĩtungumanĩrie-inĩ yake yothe.” (Kohelethu 3:12, 13) Ĩĩni, gwĩkenia nĩ gĩcunjĩ kĩa ũtũũro ũrĩ na ũigananĩru. O na ningĩ kũruta wĩra na kĩyo. Mahinda-inĩ maya matinĩnja aingĩ matimenyaga ũrĩa kũruta wĩra na kĩyo kũrehaga kũiganĩra kana gĩkeno kĩrĩa mũndũ agĩaga nakĩo ahiũrania na thĩna mũna. Amwe matiheagwo mweke wa kwĩruta wĩra mũna ũrĩa ũngĩmateithia ũtũũro-inĩ wao wa thuutha. Ũcio nĩguo ũndũ ũrĩa mũritũ mũno harĩ mũciari. Hihi nĩ ũgũtigĩrĩra atĩ mwana waku nĩ agĩa na mĩeke ta ĩyo? Ũngĩhota gũteithia tinĩnja waku one bata wa kũruta wĩra na kĩyo na aũkenere, nĩ egũkũria muonere mwega ũrĩa ũkaamũrehera irathimo ũtũũro-inĩ wake wothe.

23. Aciari mangĩkĩra matinĩnja ao ngoro atĩa?

²³ O na hĩndĩ ĩrĩa mũhĩtanĩtie na tinĩnja waku nĩ wega kũririkana ũũma wa rĩandĩko rĩrĩ: “Wendani ndũrĩ hĩndĩ ũngĩng’atĩka [ũngĩhooteka].” (1 Akorintho 13:8) Ndũkanatige kuonania wendo ũrĩa ũkoragwo naguo. Wĩyũrie ũũ, ‘Hihi nĩ ndeithagia o mwana nĩguo ahote gũtooria mathĩna kana mĩhĩnga? Hihi nĩ hũthagĩra mĩeke ya kuonania wendo wakwa harĩ ciana ciakwa mbere ya mĩeke ĩyo kũhĩtũka?’ O na gũtuĩka rĩmwe na rĩmwe nĩ kũgĩaga na kwaga kũiguithania-rĩ, matinĩnja mangĩmenya atĩ nĩ ũmendete, no kũhoteke o nao makuonie wendo.

24. Nĩ motaaro marĩkũ ma Kĩĩmandĩko mangĩhũthĩka harĩ kũrera ciana, ĩndĩ nĩ ũndũ ũrĩkũ ũrabatara kũririkanwo?

²⁴ Ma nĩ atĩ, o ũrĩa ciana iragimara, macũngĩrĩro-inĩ nĩ cigetuĩra matua maritũ mũno. Maũndũ-inĩ mamwe aciari no maage gũkenio nĩ  matua macio. Ĩ mwana wao angĩtua itua rĩa gũtiga Jehova Ngai? Ũndũ ũcio no wĩkĩke. O na ciana imwe cia kĩĩroho cia Jehova we mwene nĩ ciaregire ũtaaro wake na ikĩmũremera. (Kĩambĩrĩria 6:2; Judasi 6) Ciana ti ta kompiuta, ĩrĩa ĩngĩcenjio nĩguo ĩke ũrĩa tũrenda. Nĩ ciũmbe irĩ na wĩyathi wa kwĩyamũrĩra, na nĩ igaacirithio nĩ Jehova nĩ ũndũ wa matua ma cio. Ĩndĩ, ũtaaro ũyũ wa Thimo 22:6 nĩ wa ma: “Menyeria mwana njĩra ĩrĩa aagĩrĩirũo nĩ gũthiĩra, na nde hingo akoima yo o na aakũra.”

25. Nĩ njĩra ĩrĩkũ njega mũno ya aciari kuonania ngatho ciao harĩ Jehova nĩ ũndũ wa mweke wa gũkorũo marĩ aciari?

²⁵ Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, onagia ciana ciaku wendo mũingĩ. Ĩkaga o ũrĩa wothe ũngĩhota kũrũmĩrĩra motaaro ma Bibilia ũgĩcirera. Ciigĩre kĩonereria kĩega harĩ mĩthiĩre ya ũngai. Na njĩra ĩyo nĩ ũkũhe ciana ciaku mweke mwega mũno wa gũtuĩka andũ agima metigĩrĩte Ngai na mangĩhokeka. Ĩyo nĩyo njĩra ĩrĩa njega biũ ya kuonania ngatho ciaku harĩ Jehova nĩ ũndũ wa mweke ũrĩa akũheete wa gũtuĩka mũciari.