TA HŨŨRA MBICA, ũgĩceera museum ĩiyũrĩte indo cia tene. Nyingĩ ciacio irĩ na marima, nĩ irĩkĩte, na igathũkanga. Ingĩ o na itirĩ na icunjĩ imwe. O na kũrĩ ũguo, harĩ na kĩndũ kĩmwe kĩhotete gwĩtiria na gĩtithũkangĩte o na hanini. Ũgacoka ũkoria ũrĩa ũragũtongoria ũũ: “Kaĩ kĩndũ gĩkĩ kĩrĩ kĩerũ kũrĩ iria ingĩ?” Nake agagũcokeria ũũ: “Aca, nĩkĩo gĩa tene gũkĩra iria ingĩ ciothe na gĩtirĩ gĩathũka o na hanini.” Ũkamũũria rĩngĩ, “Kaĩ kĩrĩ kĩagitĩrũo nĩguo gĩtigathũke?” Nake agakwĩra: “Aca, gĩkĩ nĩkĩo kĩanahũũrũo nĩ rũhuho na gĩkoirĩrũo mũno. Na andũ aingĩ matarĩ na muoroto mwega maanageria gũgĩthũkangia.” No ũgege na wĩyũrie ũũ: ‘Kaĩ gĩthondeketwo na kĩĩ?’

Na njĩra ĩngĩ Bibilia no ta kĩndũ kĩu gĩa tene. Nĩ ibuku rĩa tene mũno gũkĩra mangĩ maingĩ. O na kũrĩ ũguo nĩ kũrĩ mabuku mangĩ ma tene. No o ta indo icio cia tene, mabuku maingĩ nĩ mathũkangĩte o ũrĩa mahinda mahĩtũkĩte. Kwa ngerekano, ũhoro wa mabuku macio wĩgiĩ sayansi nĩ mũhĩtũke nĩ mahinda nĩ ũndũ wa maũndũ mangĩ mamenyekete. Ũtaaro wamo wĩgiĩ ũgima wa mwĩrĩ kaingĩ nĩ ũthũkagia gũkĩra ũrĩa ũngĩteithia mũndũ. Na mabuku maingĩ ma tene rĩu makoragwo marĩ icunjĩ tondũ imwe nĩ ciorire kana igĩthũkanga biũ.

O na kũrĩ ũguo, Bibilia nĩ ngũrani mũno. Yaambĩrĩirie kwandĩkwo mĩaka 3500 mĩhĩtũku, no ndĩrĩ yathũka. O na gũtuĩka yanokĩrĩrũo kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ na njĩra ya gũcinwo, andũ gũkaanio kũmĩthoma, na ĩkahũthio, ndũmĩrĩri yayo ndĩrĩ yacenjia. O na akorũo Bibilia yanoneka ta ĩtarĩ ya bata nĩ ũndũ wa ũmenyo kuongerereka, nĩ yugaga  maũndũ maingĩ mũno makaahanĩka mahinda mokĩte.—Rora gathandũkũ karĩ na kĩongo “Hihi Bibilia nĩ Hĩtũke nĩ Mahinda?”

O na kũrĩ ũguo no wĩyũrie, ‘Hihi motaaro ma Bibilia nĩ mahũthĩkaga matukũ-inĩ maya?’ Nĩguo tuone macokio no wĩyũrie ũũ: ‘Nĩ mathĩna marĩkũ moru biũ andũ maragerera? Nĩ marĩkũ ma kũmakania mũno?’ Wahota gwĩciria ũhoro wa mbaara, gũthũkio kwa rĩera, wĩkinaĩ, kana ungumania. Reke rĩu twarĩrĩrie morutani mamwe ma Bibilia. Wĩyũrie ũũ tũkĩarĩrĩria ũhoro wa mo, ‘Korũo andũ nĩ maikaraga kũringana na morutani macio-rĩ, hihi thĩ ĩngĩrĩ njega?’

KWENDA THAYŨ

“Gũkena-rĩ, nĩ arĩa macaragia thayũ, nĩ gũkorũo nĩ magetwo ariũ a Ngai.” (Mathayo 5:9) “Ĩkagai o ũrĩa wothe mũngĩhota mũkoragwo na thayũ hamwe na andũ othe.”—Aroma 12:18.

THA NA KUOHANĨRA

“Gũkena-rĩ, nĩ arĩa marĩ tha, nĩ gũkorũo nĩ makaiguĩrũo tha.” (Mathayo 5:7) “Thiĩi na mbere gũkiranagĩrĩria mũndũ na ũrĩa ũngĩ na kuohanagĩra mwĩyendeire o na angĩkorũo nĩ harĩ mũndũ ũhĩtĩirio nĩ ũrĩa ũngĩ. O ta ũrĩa Jehova * aamuoheire inyuĩ eyendeire, no mũhaka mwĩkage o ũguo.”—Akolosai 3:13.

NDŨRĨRĨ GŨIKARANIA

Ngai “nĩwe watũmire andũ a ndũrĩrĩ ciothe moime thĩinĩ wa mũndũ ũmwe, nĩguo matũũre kũndũ guothe gũkũ thĩ.” (Atũmwo 17:26) “Ngai ndarĩ mũthutũkanio, no thĩinĩ wa ndũrĩrĩ ciothe, mũndũ ũrĩa ũmwĩtigĩrĩte na wĩkaga ũrĩa kwagĩrĩire nĩ etĩkĩrĩkaga nĩ we.”—Atũmwo 10:34, 35.

KWAGA KWANANGA THĨ

“Nake Jehova Ngai agĩtwara mũndũ ũcio ombĩte akĩmũiga mũgũnda ũcio warĩ kũu Edeni, aũrutage wĩra, na aũikaragie.” (Kĩambĩrĩria 2:15) Ngai nĩ ‘akaaniina arĩa manangaga thĩ.’—Kũguũrĩrio 11:18.

GŨTHŨŨRA ŨKOROKŨ NA MĨTUGO MĨŨRU

“Mwĩmenyerere ũkoroku wa mĩthemba yothe, tondũ o na rĩrĩa mũndũ arĩ na ũingĩ, muoyo wake ndumanaga na indo iria arĩ nacio.” (Luka 12:15) “Ngomanio itagĩrĩire na mĩthemba o yothe ya mĩtugo ĩtarĩ mĩtheru kana thuti itikanagwetwo gatagatĩ-inĩ kanyu, o ta ũrĩa kwagĩrĩire harĩ andũ aamũre.”—Aefeso 5:3.

WĨHOKEKU NA KĨYO

“Twendaga gũkorũo tũrĩ ehokeku maũndũ-inĩ mothe.” (Ahibirania 13:18) “Mũndũ ũrĩa ũiyaga nĩ atige kũiya rĩngĩ; nĩ arutage wĩra na kĩyo.”—Aefeso 4:28.

GŨTEITHIA ARĨA MARABATARA ŨTEITHIO

“Mũũmagĩrĩrie arĩa makuĩte ngoro, mũtiiragĩrĩre arĩa matarĩ na hinya, na mũkoragwo na ũkirĩrĩria harĩ andũ othe.” (1 Athesalonike 5:14) “Rũmbũyagia ciana cia ngoriai na atumia a ndigwa mathĩna-inĩ mao, na mũndũ gũikaraga atarĩ na kĩmeni kuumana na thĩ ĩno.”—Jakubu 1:27.

Bibilia to kũgweta ĩgwetete maũndũ macio. Nĩ ĩtũrutaga ũrĩa tũngĩona motaaro macio marĩ ma bata, na nginya ũrĩa twagĩrĩirũo nĩ gwĩka ũtũũro-inĩ wa o mũthenya. Korũo andũ aingĩ no mahũthĩre motaaro macio twagweta-rĩ, githĩ mathĩna to  manyihanyihe thĩinĩ wa thĩ? Hatarĩ nganja, motaaro ma Bibilia nĩ mahũthĩkaga na nĩ ma ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire! No hihi morutani macio mangĩgũteithia atĩa ihinda-inĩ rĩrĩ?

Mũndũ ũrĩa mũũgĩ mũno wanatũũra oigire ũũ: “Ũũgĩ ũmenyekaga ũrĩa ũtariĩ kũgerera ciĩko ciaguo.” (Mathayo 11:19) Githĩ to wĩtĩkanie na ũndũ ũcio! Ũũgĩ ũmenyekaga ũrĩa ũrutaga wĩra rĩrĩa wahũthĩrũo. Kwoguo no wĩyũrie ũũ: ‘Akorũo Bibilia nĩ ĩhũthĩka-rĩ, githĩ to ĩndeithie kũgĩa na moimĩrĩro ũtũũro-inĩ wakwa’? Ĩngĩndeithia atĩa mathĩna-inĩ marĩa ndĩrahiũrania namo?’ Wĩcirie ũhoro wa ngerekano ĩno.

Ũtũũro wa Delphine * waarĩ na mĩhang’o mĩingĩ, gũtirĩ kĩndũ agaga na nĩ aakenaga. Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ, nĩ aacemanirie na maũndũ moru marĩa mokire marũmanĩrĩire. Mũirĩtu wake nĩ aakuire, kĩhiko kĩao gĩkĩharagana, na akĩgĩa na mathĩna ma mbeca. Oigire ũũ: “Ndaatukanĩirũo biũ tondũ rĩu mũirĩtu wakwa nĩ akuĩte, ndiarĩ na mũthuri, na ndiarĩ na mũciĩ. Ndaiguaga itarĩ kĩene, ndiemenyaga, ndiarĩ na hinya, na ndiarĩ na mwĩhoko ũtũũro-inĩ.”

Delphine nĩ onire wega ũũma wa ciugo ici: “Matukũ maitũ ma mĩaka iitũ-rĩ, no mĩaka mĩrongo mũgwanja, kana mũndũ aakĩria kũgĩa na hinya, akinyie mĩrongo ĩnana; ĩndĩ nguthi iria cionekaga harĩ yo no  mĩnoga na thĩna, nĩ gũkorũo ithiraga o narua, ithuĩ na ithuĩ tũkombũka tũkairĩria.”—Thaburi 90:10.

Delphine nĩ onire ũteithio thĩinĩ wa Bibilia hĩndĩ ĩyo arĩ na mathĩna. Nĩ aagunĩkire mũno. O ta ũrĩa icunjĩ ici ithatũ iria irũmĩrĩire ikuonania, kũrĩ na andũ angĩ aingĩ magunĩkĩte nĩ Bibilia, thutha wao kũmĩhũthĩra gwetha ũtongoria nĩguo mahote gũtooria mathĩna. Nĩ mahotete kuona atĩ Bibilia no ta kĩndũ kĩrĩa kĩarĩ thĩinĩ wa museum ĩrĩa ĩgwetetwo kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ. Bibilia nĩ ngũrani mũno na mabuku maingĩ marĩa makũraga na makahĩtũkwo nĩ mahinda. Hihi Bibilia ĩthondeketwo na indo ngũrani na mabuku macio? Hihi ĩkoragwo na ũhoro wa Ngai?—1 Athesalonike 2:13.

No kũhoteke o nawe nĩ wonete atĩ ũtũũro nĩ mũkuhĩ na ũiyũire mathĩna. Rĩrĩa mathĩna menda gũgũtooria-rĩ, nĩ kũ ũrutaga ũũmĩrĩru, ũteithio, na ũtaaro wa kwĩhokeka?

Reke twarĩrĩrie njĩra ithatũ Bibilia ingĩgũteithia ũtũũro-inĩ waku. No ĩgũteithie

1. gwĩthema mathĩna rĩrĩa ũngĩhota.

2. kũniina mathĩna rĩrĩa moka.

3. gũkirĩrĩria maũndũ ũtangĩhota gũcenjia.

Icunjĩ iria irũmĩrĩire nĩ ikwarĩrĩria maũndũ macio matatũ.