MARIAMU aaturĩtie ndu, arĩ na ruo rũingĩ mũno rwa ngoro. Meciria-inĩ make no onaga mbica ya mũrũ wake agĩkua thutha wa kũnyarirĩka kwa ihinda. Kwarĩ thaa thita cia mũthenya, no bũrũri wothe waiyũire nduma. Thĩ ĩgĩcoka ĩgĩthingitha na hinya. (Mathayo 27:45, 51) No kũhoteke Mariamu nĩ eecirĩirie atĩ Jehova eendaga andũ mamenye we nĩwe waturĩtwo mũno nĩ gĩkuũ kĩa Jesu Kristo.

Thutha wa mĩaraho rĩrĩa kwagĩaga ũtheri, Mariamu aarĩ o kũu Gologotha, agĩcakaĩra mũrũwe. (Johana 19:17, 25) No mũhaka akorũo harĩ maũndũ aaririkanaga megiĩ Jesu. No kũhoteke aaririkanaga maũndũ marĩa meekĩkĩte mĩaka ta 33 mbere ĩyo. Nĩ aaririkanire ũrĩa Simeoni aarathĩte, rĩrĩa we na Jusufu maatwarĩte Jesu hekarũ-inĩ Jerusalemu arĩ gakenge. Simeoni nĩ aarathire maũndũ maingĩ megiĩ Jesu, no nĩ aacokire akĩratha atĩ Mariamu nĩ aangĩkaigua ruo ta rwa gũtũrĩkio ngoro na rũhiũ. (Luka 2:25-35) Hĩndĩ ĩyo aacakayaga, nĩrĩo aataũkĩirũo nĩ ciugo icio cia Simeoni.

Kwĩrĩkanaga atĩ, ũndũ ũrĩa mũritũ mũno na wĩ ruo rũingĩ mũndũ angĩcemania naguo, nĩ gũkuĩrũo nĩ mwana wake. Gĩkuũ nĩ thũ, na gũtirĩ mũndũ gĩtahutagia. (Aroma 5:12; 1 Akorintho 15:26) Hihi mũndũ no ahote gũtooria ruo ta rũu rwa gĩkuũ? No twĩrute na wĩtĩkio wa Mariamu, ũrĩa wamũteithirie kũũmĩrĩria ruo ta rwa gũthecwo na rũhiũ. Reke twarĩrĩrie ũtũũro wake kuuma hĩndĩ ĩrĩa Jesu aambĩrĩirie ũtungata wake, agĩkua, na gũthiĩ na mbere.

Ta reke tũcoke na thutha mĩaka ĩtatũ na nuthu Jesu atanakua: Mariamu nĩ onaga atĩ haarĩ na ũgarũrũku ũroka. Maikaraga taũni ya Nazarethi, na o na kũu andũ no maaragia ũhoro wa Johana Mũbatithania, na ndũmĩrĩri ĩrĩa aahunjagia atĩ andũ merire. Mariamu nĩ onaga mũriũ wake ũrĩa mũkũrũ akĩĩhaarĩria kwambĩrĩria ũtungata wake, thutha wa kuona ũrĩa andũ maaiyũkagia ndũmĩrĩri ĩyo Johana aahunjagia. (Mathayo 3:1, 13) Mariamu hamwe na ciana ciake nĩ mangĩagĩire na moritũ maingĩ thutha wa Jesu kuuma mũciĩ, nĩguo ambĩrĩrie ũtungata wake. Nĩkĩ hihi?

No kũhoteke atĩ ihinda-inĩ rĩu Jusufu, mũthuri wa Mariamu, nĩ aakuĩte. Kũngĩkorũo nĩguo, Mariamu nĩ aarĩ na ũtũũro mũritũ. * Hĩndĩ ĩyo, Jesu ndoĩkaine ta “mũrũ wa mũndũ ũrĩa mũtharamara” tu, ĩndĩ nĩ eetagwo nĩ andũ “mũtharamara.” Ũndũ ũcio wonanagia atĩ Jesu nĩ oete ithenya rĩa ithe kũhingĩria nyina na ciana ciao ithathatũ iria ciaciarirũo thutha wake mabataro macio, kũgerera biacara yao ya famĩlĩ. (Mathayo 13:55, 56; Mariko 6:3) O na gũtuĩka Jesu nĩ aarutĩte Jakubu mũrũ wa nyina ũrĩa hihi wamũcokete wĩra ũcio wa ũtharamara, gũthiĩ gwake nĩ kũngĩatigire igeca. Tondũ Mariamu nĩ aarĩ na ihinda iritũ-rĩ, hihi nĩ aamakaga kuona atĩ Jesu nĩ ekũmatiga? No kũhoteke. Kĩũria kĩngĩ nĩ gĩkĩ: Rĩrĩa Jesu wa Nazarethi  aatuĩkire Jesu Kristo-rĩ, hihi Mariamu nĩ angĩetĩkirie atĩ nĩwe Mesia ũrĩa weeranĩirũo? Harĩ ũndũ ũmwe wekĩkire ũtũteithagia gũcokia kĩũria kĩu.—Johana 2:1-12.

Jesu nĩ aathiire kũrĩ Johana, akĩbatithio na agĩtuĩka Mũitĩrĩrie Maguta wa Ngai, kana Mesia. (Luka 3:21, 22) Agĩcoka akĩambĩrĩria gũthuura arutwo ake. O na gũtuĩka wĩra wake warĩ wa mĩtũkĩ, ndaatigire kũnyitanĩra na arata na andũ a famĩlĩ. Arĩ hamwe na nyina, ariũ a nyina, na arutwo ake, nĩ maathiire ũhiki-inĩ ũrĩa warĩ Kana ya Galili, kĩndũ kilomita 13 kuuma Nazarethi. Marĩ ũhiki-inĩ, Mariamu nĩ aamenyire atĩ nĩ kwarĩ na gathĩna. No gũkorũo nĩ onire amwe famĩlĩ-inĩ ya arĩa maahikanagia makĩrorana na makĩhehanĩrĩra, tondũ ndibei nĩ yathirĩte. Kũringana na ũndũire wa kũu, gũthirĩrũo nĩ ndibei hĩndĩ ta ĩyo, ũngĩarĩ ũndũ wa gũconorithia famĩlĩ ĩyo na ũthũkie igongona rĩu. Mariamu nĩ aaringirũo nĩ tha mũno, na akĩhũgũkĩra Jesu.

Aamwĩrire ũũ: “Matirĩ na ndibei.” Hihi eerĩgagĩrĩra Jesu eke atĩa? Nĩ aamenyaga atĩ mũrũwe aarĩ na hinya mũingĩ, na nĩ angĩamateithirie. Kwoguo eerĩgagĩrĩra Jesu onanie hinya ũcio. Nĩ ta aamwĩrire: “Mũriũ, mateithie.” No mũhaka akorũo nĩ aamakirio nĩ ũrĩa Jesu aamwĩrire. Aamũcokeirie ũũ: “Mũtumia ũyũ, ũhoro nĩ ũrĩkũ witũ nawe?” Andũ amwe moigaga atĩ ciugo icio cia Jesu itiarĩ na gĩtĩo, no tiguo tondũ nĩ kũmũrũnga aamũrũngaga na ũhoreri. Jesu eendaga kũririkania nyina atĩ tiwe waagĩrĩirũo gũtongoria ũtungata wake, ĩndĩ nĩ Ithe, Jehova.

Mariamu nĩ eetĩkĩrire kũrũngwo nĩ mũrũwe tondũ aarĩ mwĩnyihia. Aahũgũkĩire arĩa maatungatagĩra andũ akĩmeera ũũ: “O ũrĩa ekũmwĩra, ĩkai guo.” Mariamu nĩ aataũkĩirũo atĩ tiwe wagĩrĩirũo gũtongoria Jesu, ithenya rĩa ũguo, we na andũ arĩa angĩ nĩo maagĩrĩirũo kũmwathĩkĩra. Jesu nĩ oire ikinya rĩa kuonania atĩ nĩ aaiguĩrĩire tha arĩa maahikanagia. Akĩringa kĩama gĩake kĩa mbere, gĩa kũgarũra maĩ magĩtuĩka ndibei. Kwagĩire na moimĩrĩro marĩkũ? “Arutwo ake makĩya kũmwĩhoka.” Mariamu o nake akĩgĩa na wĩtĩkio harĩ Jesu. Handũ ha kũmuona arĩ o ta mũrũ wake, aambĩrĩirie kũmuona arĩ Mwathani, na Mũhonokia.

Aciari no merute na wĩtĩkio wa Mariamu. Ma nĩ atĩ, gũtirĩ mũndũ wanagĩa na mweke wa kũrera mwana ũtariĩ ta Jesu. O na kũrĩ ũguo, mĩciĩ no ĩgĩe na mathĩna rĩrĩa ciana iratuĩka andũ agima. Kaingĩ aciari monaga ciana ciao o na irĩ ng’ima, irĩ o ciana. No ũndũ ũcio ndwagĩrĩire. (1 Akorintho 13:11) Mũciari angĩteithia atĩa ciana ta icio iragimara? Njĩra ĩmwe nĩ kwĩhoka biũ atĩ ciana ciake nĩ igũthiĩ na mbere kũhũthĩra motaaro ma Bibilia, nĩguo igĩe na irathimo cia Jehova. Ciana iria ng’ima, nĩ ikenaga ingĩona atĩ aciari nĩ maciĩhokete, na ũndũ ũcio no ũciteithie mũno. Hatarĩ nganja, Jesu nĩ aakenirio nĩ maũndũ marĩa Mariamu aacokire kũmwĩkĩra thutha ũcio.

Maandĩko ma Injiri matitaarĩirie maũndũ maingĩ megiĩ Mariamu hĩndĩ ya ũtungata wa Jesu wa mĩaka ĩtatũ na nuthu. No nĩ wega kũririkana atĩ no kũhoteke hĩndĩ ĩyo Jusufu nĩ aakuĩte, na ciana cia Mariamu hihi ciarĩ nini. Kwoguo no tũtaũkĩrũo kĩrĩa gĩatũmaga aage kũrũmĩrĩra Jesu akĩhunjia matũũra-inĩ ma kwao. (1 Timotheo 5:8) O na kũrĩ ũguo, no aathiire na mbere gwĩcũranagia maũndũ marĩa eerutĩte megiĩ Mesia, na nĩ aathiaga  thunagogi-inĩ, o ta ũrĩa maamenyerete gwĩkaga marĩ famĩlĩ.—Luka 2:19, 51; 4:16.

Na githĩ to kũhoteke Mariamu nĩ aakoragũo thunagogi-inĩ ya Nazarethi rĩrĩa Jesu aarutanaga kuo? No mũhaka akorũo nĩ aakenire mũno aigua mũriũ akiuga atĩ, nĩ aarĩkĩtie kũhingia ũrathi ũrĩa warathĩtwo karine ĩmwe mbere ĩyo, wĩgiĩ Mesia. Ũndũ ũrĩa warakaragia Mariamu, nĩ kuona ũrĩa andũ a Nazarethi maagaga gwĩtĩkia mũriũ, tondũ o na nĩ maageretie kũmũũraga!—Luka 4:17-30.

Ũndũ ũngĩ wamũtuuraga mũno nĩ kuona ũrĩa ariũ acio angĩ ake monaga Jesu. Johana 7:5 nĩ yonanagia atĩ ariũ ana a Mariamu matietĩkĩtie Jesu. Rĩandĩko rĩu riugaga ũũ: “Ariũ a nyina matiamwĩhokete.” Tũtingĩmeya kana aarĩ eerĩ a nyina na Jesu o nĩ maamwĩtĩkĩtie, tondũ Bibilia ndĩgwetete ũhoro ũcio. * Kwoguo, Mariamu nĩ aacamire ruo rũrĩa mũndũ aiguaga agĩikarania na andũ matarĩ na wĩtĩkio ta wake. Aabataraga kũgĩa na ũigananĩru harĩ kũrũmia ũhoro ũrĩa wa ma, na hĩndĩ o ĩyo akorũo agĩteithĩrĩria famĩlĩ yake kũgĩa na wĩtĩkio atekũmĩtindĩkĩrĩria.

Hĩndĩ ĩmwe andũ amwe a famĩlĩ ya Jesu marĩ gĩkundi manyitanĩire na ariũ a nyina, nĩ maumagarire “magĩthiĩ kũmũnyita.” Mathiaga makiugaga ũũ: “Nĩagũrũkĩte.” (Mariko 3:21, 31) O na gũtuĩka Mariamu ndaanyitanagĩra nao, nĩ aarũmĩrĩire ariũ ake nĩ getha one kana hihi no merute ũndũ ũngĩtũma magĩe na wĩtĩkio harĩ Jesu. Hihi nĩ meerutire? Maathiire o na mbere gũkararia, o na thutha wa Jesu kũrutana na kũringa ciama nyingĩ. Hihi Mariamu nĩ aakuire ngoro nĩ kũrigwo nĩ ũrĩa angĩmateithia magĩe na wĩtĩkio?

Angĩkorũo nĩ ũikaranagia na andũ a famĩlĩ matetĩkĩtie, no wĩrute kuumana na wĩtĩkio ũrĩa Mariamu aarĩ naguo. Ndakuire ngoro akĩgeria gũteithia andũ ao a famĩlĩ. Ithenya rĩa ũguo, aarekire meyonere ũrĩa wĩtĩkio wake wamũrehagĩra gĩkeno na thayũ wa ngoro, o akĩnyitaga Jesu mbaru. Hihi nĩ aiguaga akĩaga Jesu mũno? Kana hihi akona Jesu ta aagĩrĩirũo gũkorũo arĩ mũciĩ hamwe nao? Angĩkorũo nĩ aaiguaga ũguo, no mũhaka akorũo nĩ aakũrĩtie ngumo ya kwĩgirĩrĩria. Ndangĩendire kuonania ũrĩa aaiguaga tondũ nĩ onaga arĩ gĩtĩo kĩnene gũkorũo akĩnyita Jesu mbaru. Na githĩ o nawe to ũteithie ciana ciaku kũiga maũndũ ma Ũthamaki wa Ngai mbere?

Hihi Mariamu nĩ aarathimirũo nĩ ũndũ wa wĩtĩkio wake? Jehova nĩ arathimaga arĩa monanagia wĩtĩkio, na no mũhaka akorũo nĩ aaheire Mariamu ngerenwa yake. (Ahibirania 11:6) Ta wĩcirie ũrĩa aaiguaga ona mũriũ akĩrutana kana aigua andũ makĩheana maũndũ marĩa meiguĩrĩire kuuma kũrĩ Jesu!

Ngerekano iria Jesu aahũthagĩra nĩ ciaririkanagia Mariamu ũrĩa ũtũũro wa Jesu watariĩ arĩ mũnini. Hĩndĩ ĩrĩa Jesu aaragia ũhoro wa mũtumia wahataga nyũmba agĩetha ciringi yorĩte, ũhoro wa gũthĩa mũtu, kana ũhoro wa gwakia tawa na kũũiga handũ igũrũ, no mũhaka Mariamu akorũo nĩ aaririkanire akĩruta mawĩra macio Jesu amwĩroreire arĩ mũnini. (Luka 11:33; 15:8, 9; 17:35) Rĩrĩa Jesu oigire atĩ mũrigo wake nĩ mũhũthũ na icoki rĩake nĩ inyoroku, no mũhaka akorũo Mariamu nĩ aaririkanire mahinda marĩa onaga Jusufu akĩmenyeria Jesu gũthondeka na kũnyorokia icoki, nĩ getha rĩtikagurarie nyamũ. (Mathayo 11:30) Mariamu  eecũrania nĩ onire Jehova amũheete gĩtĩo kĩa mwanya gĩa kũrera na kũmenyeria mwana ũrĩa wacokire gũtuĩka Mesia, na hatarĩ nganja Jehova nĩ aamũteithirie wĩra-inĩ ũcio. Ningĩ nĩ aakeneire kũrutwo nĩ Jesu, mũrutani ũrĩa mũnene wanatũũra gũkũ thĩ, ũrĩa warutanire maũndũ ma bata akĩhũthĩra indo na maũndũ moĩkaine nĩ andũ aingĩ.

O na kũrĩ ũguo, Mariamu aarĩ mũndũ mwĩnyihia mũno. No Jesu ndaamwambararagia tondũ ndangĩendire o na hanini andũ mamũthathaiye. Hĩndĩ ĩmwe arĩ ũtungata-inĩ, harĩ mũtumia ũmwe warĩ kĩrĩndĩ-inĩ wanĩrĩire akĩmwĩra atĩ gũkena nĩ mũtumia ũrĩa wamũciarĩte. No we akĩmũcokeria ũũ: “Gũkena-rĩ, nĩ andũ arĩa maiguaga Ũhoro wa Ngai, makaũrũmagia.” (Luka 11:27, 28) O na hĩndĩ ĩrĩa kĩrĩndĩ kĩamuonagia nyina na ariũ a nyina, Jesu aameerire atĩ arĩa maamwĩtĩkĩtie nĩo nyina na ariũ a nyina. Mariamu ndaigana kũrakara, ĩndĩ, nĩ aataũkĩirũo nĩ ũrĩa Jesu eendaga kũrutana atĩ arĩa twĩtainwo nao kĩĩroho, nĩ a bata mũno kũrĩ andũ a famĩlĩ.—Mariko 3:32-35.

O na kũrĩ ũguo-rĩ, ũgwĩciria Mariamu aaiguire atĩa ona mũrũwe agĩkua gĩkuũ kĩa ruo acuurĩtio mũtĩ igũrũ? Mũtũmwo Johana, ũmwe wa arĩa meeyoneire ũndũ ũcio, aandĩkire atĩ, Mariamu aarũngiĩ “hau mũtĩ-inĩ wa Jesu.” Aaikarire hau nginya ndagĩka ya mũthia, nĩ ũndũ wa wendo na wĩhokeku wake harĩ mũriũ. O na gũtuĩka Jesu aarĩ na ruo rũingĩ mũno ũũ atĩ kũhuhia kana kwaria kwarĩ ũndũ mũritũ, nĩ aarĩirie nyina, na akĩhe mũtũmwo Johana wĩra wa kũmũrora. Aatigire nyina moko-inĩ ma mũtũmwo ũcio eendete na wamwĩtĩkĩtie, tondũ gũkinyĩria hĩndĩ ĩyo ariũ a nyina matiamwĩtĩkĩtie. Na njĩra ĩyo, Jesu akĩonania ũrĩa arĩ ũndũ wa bata mũndũ wĩtĩkĩtie kũrũmbũiya famĩlĩ yake maũndũ-inĩ ma kĩĩmwĩrĩ na makĩrĩa ma kĩĩroho.—Johana 19:25-27.

Hĩndĩ ĩrĩa Jesu aakuaga, nĩrĩo Mariamu aiguire ruo o ta ũrĩa kwarathĩtwo, atĩ nĩ aangĩkaigua ruo ta rwa gũtũrĩkio ngoro na rũhiũ. Mariamu nĩ aiguire ruo tũtangĩhota gũtaũkĩrũo nĩruo. Rĩu ta wĩcirie gĩkeno kĩrĩa aacokire kũgĩa nakĩo thikũ ithatũ thutha ũcio! Aamenya atĩ Jesu nĩ aariũkĩte! Nĩ aagĩire na gĩkeno gĩtangĩgereka, na makĩrĩa rĩrĩa aamenyire atĩ Jesu nĩ oimĩrĩire mũrũ wa nyina Jakubu keheri-inĩ. (1 Akorintho 15:7) Ihinda rĩu Jesu maahũthĩrire nake, nĩ rĩateithirie Jakubu mũno o hamwe na ariũ acio angĩ a nyina. Thutha ũcio, magĩtĩkia atĩ Jesu nĩwe Kristo. Kahinda kanini thutha ũcio, makĩambĩrĩria gũthiaga mĩcemanio ya Gĩkristiano marĩ na nyina, ‘makĩrũmanagĩrĩria kũhoya.’ (Atũmwo 1:14) Jakubu na Juda nĩ maacokire makĩandĩka mabuku ma Bibilia.

Ũhoro wa mũthia ũrĩa Bibilia ĩgwetete wĩgiĩ Mariamu, nĩ rĩrĩa maarĩ mũcemani-inĩ hamwe na ariũ ake makĩhoya. Na githĩ kĩu ti kĩrĩkĩrĩro kĩega, na kĩonereria kĩega gĩa kũrũmĩrĩrũo? Wĩtĩkio wake nĩ wamũteithirie gũtooria ruo ta gũtũrĩkio ngoro na rũhiũ, na thutha-inĩ nĩ aaheirũo ngerenwa. Tũngĩgerekania na wĩtĩkio wa Mariamu, o na ithuĩ no tũhote gũtooria ruo o ruothe tũrĩcemanagia na ruo, na macũngĩrĩro-inĩ tũgae irathimo nyingĩ.