JUSUFU akĩrũgama kamũgũnda-inĩ gake hwaĩ-inĩ gũkĩgĩa mairia. No kũhoteke eroragĩra mĩtende kana mĩtĩ ĩngĩ ya matunda, tũtemu twa maĩ tũrĩ na mĩmera, na nyũmba ya Firauni ĩrĩa hihi yonekaga o hanini. Ta hũũra mbica Jusufu arũgamĩte hau akĩiguaga inegene rĩa Manase kuuma gwake nyũmba, agĩthaakia Efiraimu mwana wao na tũmĩthaako twa kũmũthekia. No kũhoteke Jusufu nĩ aahũraga mbica kĩrĩa kĩrathiĩ mbere gwake nyũmba, mũtumia wake agĩtheka nĩ ũndũ wa ithako rĩa ciana ciake. Jusufu agatheka hanini. Nĩ aamenyaga atĩ nĩ mũrathime.

Jusufu aaheire irigithathi rĩake rĩĩtwa Manase tondũ rĩhutanĩtie na kũriganĩrũo. (Kĩambĩrĩria 41:51) Irathimo iria Jusufu aamũkĩrĩte kuuma kũrĩ Ngai, nĩ ciamũteithĩtie kũriganĩrũo nĩ ruo rũrĩa aarĩ naruo aririkana mũciĩ kwao, ithe, na ariũ a ithe. Rũmena rwa ariũ a ithe kũmwerekera nĩ rwagarũrĩte mũtũũrĩre wake. Maamũtharĩkĩire, makĩbanga kũmũũraga, magĩcoka makĩmwendia kũrĩ ahũũri biacara arĩa magendaga nĩguo agatuĩke ngombo. Kuuma hĩndĩ ĩyo, ũtũũro wake nĩ wagĩire na maũndũ maingĩ ma kũmũmakia, kũmũgegia, o na mangĩ ma kũmũkenia. Kwa ihinda rĩa kĩndũ mĩaka ikũmi na ĩrĩ, nĩ aatuĩkĩte ngombo na agacoka agaikio njera​—rĩmwe ohetwo na bĩngũ cia kĩgera. No rĩu, nĩwe warĩ wa kerĩ harĩ ũnene kuuma harĩ Firauni thĩinĩ wa Misiri, bũrũri warĩ na hinya mũno thĩinĩ wa thĩ! *

Kwa ihinda rĩa mĩaka ĩigana ũna, Jusufu nĩ eeyoneire maũndũ makĩhaanĩka kũringana na ũrĩa Jehova aarathĩte. Mĩaka mũgwanja ya bũũthi thĩinĩ wa Misiri nĩ yahĩtũkĩte, na nĩ arũgamĩrĩire wĩra wa gũcokanĩrĩria irio kwa ũingĩ thĩinĩ wa bũrũri ũcio. Ihinda-inĩ rĩu, marĩ na mũtumia wake Asenathu, nĩ magĩĩte ciana igĩrĩ cia tũhĩĩ. O na kũrĩ ũguo, nĩ aacokagia meciria make na thutha kũrĩ famĩlĩ yao, arĩa maarĩ kũraihu mũno nake​—makĩria mũrũ wa nyina ũrĩa mũnini, Benjamini, o hamwe na ithe, Jakubu. Kwahoteka Jusufu nĩ eeyũragia kana marĩ o kuo wega. Ningĩ no kũhoteke nĩ eeyũragia kana ariũ a ithe arĩa akũrũ nĩ maagarũrire mĩthiĩre yao ya ũhinya, o na kana hihi no kũhoteke we gũgaacokia ũiguano hamwe nao.

No ũhote kũmenya ũrĩa Jusufu aiguaga angĩkorũo famĩlĩ-inĩ yanyu kwanagĩa na mathĩna ma kũiguanĩra ũiru, gũkunyanĩra, kana rũmena. Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũngĩĩruta kuumana na wĩtĩkio wa Jusufu hĩndĩ ĩrĩa aarũmbũyagia famĩlĩ yao?

Jusufu aakoretwo arĩ na wĩra mũingĩ mũno, nginya ndaamenyaga matukũ magĩthiĩ. O ta ũrĩa Jehova aarathĩte kũgerera kĩroto kĩa Firauni, thutha wa mĩaka mũgwanja ya bũũthi, ihinda ngũrani mũno nĩ rĩambĩrĩirie. Gũtiagĩire irio! Thutha wa kahinda, ng’aragu ĩgĩtherema mabũrũri marĩa maarigicĩirie Misiri. No o ta ũrĩa Bibilia yugĩte, “bũrũri wa Misiri guothe kwarĩ irio.” (Kĩambĩrĩria 41:54) Hatarĩ nganja, ũndũ ũrĩa Jusufu aarathĩte atongoretio nĩ Ngai, na ũhoti wake wa kũbanga maũndũ nĩ wagunire andũ a Misiri.

No kũhoteke andũ a Misiri nĩ maacokagĩria Jusufu  ngatho nyingĩ, na makamũgathĩrĩria nĩ ũndũ wa ũhoti ũcio. O na kũrĩ ũguo, Jusufu angĩendire ũgooci ũthiĩ kũrĩ Jehova Ngai wake, no ti kũrĩ we mwene. Tũngĩhũthĩra ũhoti o wothe tũngĩkorũo naguo gũtungatĩra Ngai witũ, no atũteithie kũũhũthĩra na njĩra nene makĩria.

No thutha wa ihinda, Amisiri o nao makĩambĩrĩria kũhũta. Rĩrĩa maarĩrĩire Firauni amateithie, aameerire ũũ: “Thiĩi kwĩ Jusufu, na ũrĩa arĩmwĩra-rĩ, ĩkai guo.” Nĩ ũndũ ũcio Jusufu akĩhingũra nyũmba iria ciothe ciaigĩtwo irio, nĩguo Amisiri magũre irio.​—Kĩambĩrĩria 41:​55, 56.

O na kũrĩ ũguo, mabũrũri marĩa maamarigicĩirie matiarĩ na irio ta Misiri. Na ariũ a ithe na Jusufu o hamwe na famĩlĩ ciao, maanyamarĩkagĩra bũrũri wa Kanaani ũrĩa warĩ kilomita nyingĩ kuuma Misiri. Rĩrĩa Jakubu aiguire atĩ Misiri kwĩ na irio, akĩra ariũ ake maikũrũke makagũre irio kuo.​—Kĩambĩrĩria 42:​1, 2.

Jakubu aatũmire ariũ ake ikũmi, no ndaarekire Benjamini, kĩhinga nda gĩake athiĩ. Jakubu nĩ aaririkanaga wega rĩrĩa aatũmire Jusufu, mũriũ wake eendete mũno akarore ariũ a ithe e wika. Rĩu nĩrĩo rĩarĩ rĩa mũico kũmuona. Ariũ a ithe mainũkirie o kanjũ wa Jusufu ũrĩa warĩ wa rangi wa mĩthemba mĩingĩ​—warĩ kĩririkania kĩa wendo na gĩtĩo kĩrĩa ithe aamũhete​—ũiyũire thakame. Ũndũ ũrĩa watũmire mũthuri ũyũ warĩ mũkũrũ etĩkie atĩ Jusufu nĩ aarĩtwo nĩ nyamũ cia gĩthaka.​—Kĩambĩrĩria 37:31-35.

Thutha wa rũgendo rũraihu, ariũ a Jakubu magĩkinya Misiri. Rĩrĩa mooririe kũrĩa mangĩgũra irio, meerirũo mathiĩ kũrĩ mũnene ũmwe thĩinĩ wa thirikari wetagwo Zafenathu-panea. (Kĩambĩrĩria 41:45) Hihi rĩrĩa maamuonire nĩ maamenyire atĩ nĩ Jusufu? Aca! O moonire o mũndũ mũnene thirikari-inĩ ya Misiri, ũrĩa maabataraga ũteithio kuuma kũrĩ we. Nĩguo monanie gĩtĩo, mekire ũndũ wa ndũire: “Makĩmũinamĩrĩra, magĩturumithia mothiũ mao thĩ.”​—Kĩambĩrĩria 42:​5, 6.

Ĩ nake Jusufu eekire atĩa? Aamamenyire o rĩo! Makĩria ma ũguo, rĩrĩa oonire makĩmũinamĩrĩra, aaririkanire rĩrĩa aarĩ kamwana. Rũgano rũu rũtwĩraga ũũ: “Jusufu agĩkĩririkana iroto” iria oonetio arĩ kamwana nĩ Jehova, iroto iria cionanĩtie atĩ kũrĩ hĩndĩ ariũ a ithe makaamũinamagĩrĩra​—na noguo kwahaanĩkire! (Kĩambĩrĩria 37:​2, 5-9; 42:​7, 9) Hihi Jusufu angĩekire atĩa? Kũmahĩmbĩria-ĩ, kana kwĩrĩhĩria?

Jusufu nĩ aamenyaga atĩ ndaagĩrĩirũo kũhiũha gwĩka kũringana na meciria make. Hatarĩ nganja Jehova nĩwe watongoragia kĩrĩa gĩathiaga na mbere. Ũndũ ũcio nĩ wahutanĩtie na muoroto wake. Nĩ eerĩire Jakubu atĩ nĩ angĩgaatua rũciaro rwake rũrĩrĩ rũnene. (Kĩambĩrĩria 35:​11, 12) Angĩkorũo ariũ a ithe na Jusufu maarĩ o na mwĩyendo, ũhinya, na kwaga wĩhokeku, moimĩrĩro mangĩarĩ moru mũno! Makĩria ma ũguo, Jusufu angĩahiũhire gwĩka kũringana na meciria make, no kũhoteke angĩatũmire mũciĩ kwao kũgĩe na gĩthĩna, na hihi ithe na Benjamini makorũo marĩ ũgwati-inĩ. Ningĩ nĩ eeyũragia  kana hihi marĩ o muoyo. Nĩ ũndũ ũcio Jusufu agĩtua itua rĩa kwĩrigithia kũrĩ o nĩguo one maatuĩkire andũ a mũthemba ũrĩkũ. Thutha ũcio nĩ angĩamenyire ũrĩa Jehova eendaga eke.

No kũhoteke atĩ gũtirĩ hĩndĩ ũgekora ũndũ-inĩ ta ũcio. O na kũrĩ ũguo, ngucanio na ngayũkano thĩinĩ wa famĩlĩ nĩ ũndũ ũkoragwo kuo thĩinĩ wa thĩ yothe. Rĩrĩa twacemania na moritũ ta macio, no twĩkore tũkĩenda kũrũmĩrĩra meciria maitũ na kũhiũha gwĩka kũringana na mĩerekera iitũ ĩtarĩ mĩkinyanĩru. Nĩ wega kwĩgerekania na Jusufu na tũgerie kuona ũrĩa Ngai arenda tũhiũranie na ũndũ ũcio. (Thimo 14:12) Ririkana atĩ, o na gũtuĩka kũiga thayũ na andũ a famĩlĩ nĩ ũndũ wa bata, kũgĩa na thayũ hamwe na Jehova na Mũriũ nĩguo ũndũ ũrĩa wa bata makĩria.​—Mathayo 10:37.

Jusufu akĩambĩrĩria kũhũthĩra njĩra cigana ũna kũgeria ariũ a ithe nĩguo monanie ũrĩa ngoro ciao ciatariĩ. Akĩhũthĩra mũndũ wa kũmũtaũrĩra-rĩ, akĩambĩrĩria kũmaarĩria arĩ na ũru mũingĩ, na akĩmeta athigani. Makĩgeria gwĩtetera, maamũheire ũhoro wĩgiĩ famĩlĩ yao, o hamwe na atĩ nĩ marĩ na mũrũ wa ithe wao mũnyinyi maatigĩte mũciĩ. Jusufu akĩgeria kũhitha gĩkeno gĩake. Hihi nĩ ũhoro wa ma atĩ mũrũ wa nyina arĩ o muoyo? Rĩu Jusufu akĩmenya ũrĩa egwĩka. Oigire ũũ: “Ũndũ ũyũ nĩguo ũkamenyithania atĩ mũrĩ andũ a ma,” agĩcoka akĩmeera atĩ no mũhaka marehe mũndũ ũcio wao mũnyinyi. Thutha wa kahinda, akĩmetĩkĩria macoke kwao mũciĩ nĩguo mamũrehe angĩkorũo tu nĩ megwĩtĩkĩra ũmwe wao ohwo nyũmba.​—Kĩambĩrĩria 42:​9-20.

Ariũ a ithe na Jusufu makĩaria ũhoro ũcio matekũmenya atĩ Jusufu nĩ aranyita ũrĩa maroiga, makĩambĩrĩria kwĩmena nĩ ũndũ wa mehia marĩa meekĩte mĩaka 20 mĩhĩtũku. Makiuga ũũ: “Ti-itherũ ha ũhoro wa mũrũ wa ithe witũ nĩtwaaganire, nĩ ũndũ nĩtwonire thĩna ũrĩa aarĩ naguo mũnene ngoro-inĩ yake hĩndĩ ĩrĩa aatũthaithire na tũkĩrega kũigua; tondũ wa ũguo, thĩna ũcio nĩguo ũratũcokerera rĩu.” Jusufu nĩ aanyitaga ũrĩa maroiga, nĩ ũndũ ũcio akĩrora na kũngĩ nĩguo matikone akĩrĩra. (Kĩambĩrĩria 42:​21-24) No nĩ aamenyaga atĩ kwĩrira kwa ma nĩ makĩria ma mũndũ kũigua ũru nĩ ũndũ wa moimĩrĩro ma mahĩtia marĩa ekĩte. Nĩ ũndũ ũcio agĩthiĩ na mbere kũmageria.

Akĩmeera mainũke, no akĩnyita Simeoni akĩmuoha. Ningĩ agĩathana mbeca ciao cikio makũnia-inĩ mao ma gũkuua irio. Magĩcoka mũciĩ, na makĩhota kũiguithia Jakubu ametĩkĩrie mathiĩ Misiri na Benjamini mũrũwe ũrĩa endete, o na gũtuĩka ndwarĩ ũndũ mũhũthũ. Rĩrĩa maakinyire Misiri, makĩĩra mũnene wa andũ a nyũmba ya Jusufu ũhoro wa mbeca iria maakorire makũnia-inĩ mao, na makĩĩrutĩra kũrĩha ciothe. Ũcio warĩ ũndũ mwega, no Jusufu no eendaga kũmenya wega ũrĩa mahaana. Rĩrĩa oonire Benjamini hamwe nao, akiuga maharĩrĩrio ndĩa, o akĩgeragia kũhitha gĩkeno gĩake nĩ ũndũ wa kũmuona. Thutha ũcio akĩmarekereria mainũke, na o rĩngĩ magĩkua irio nyingĩ, no rita rĩrĩ akiuga gĩkombe gĩake kĩa betha kĩhithwo ikũnia-inĩ rĩa Benjamini.​—Kĩambĩrĩria 42:26–44:2.

Jusufu akĩona ha kũmanyitĩra. Akiuga ariũ a ithe nĩ maiya gĩkombe gĩake, kwoguo marũmĩrĩrũo na manyitwo. Rĩrĩa kĩonekire ikũnia-inĩ rĩa Benjamini, othe magĩcokio kũrĩ Jusufu. Nĩ ũndũ ũcio akĩgĩa na mweke wa kũmenya ũrĩa ariũ a ithe maahanaga. Juda akĩhaana ta arĩ we mwaria wao. Agĩthaithana maiguĩrũo tha, o na akiuga atĩ othe 11 no matuĩke ngombo kũu Misiri. No Jusufu akiuga atĩ no Benjamini wiki ũgũtigũo Misiri atuĩke ngombo, acio angĩ othe mainũke.​—Kĩambĩrĩria 44:​2-17.

Juda agĩthaithana na ciugo ironania atĩ nĩ ahutĩtio ngoro mũno nĩ ũndũ ũcio. Oigire ũũ: “No we wiki mũtige e wa mũmwe, na nĩendetwo nĩ ithe mũno.” No mũhaka Jusufu akorũo nĩ aahutirio nĩ ciugo icio mũno, tondũ nĩwe warĩ irigithathi rĩa Rakeli mũtumia ũrĩa Jakubu eendete mũno, ũrĩa wakuire akĩgĩa Benjamini. O ta ithe, kwahoteka Jusufu nĩ aaririkanaga maũndũ mega makoniĩ Rakeli. Ningĩ no kũhoteke atĩ ũndũ ũcio nĩguo waatũmaga Jusufu ende Benjamini mũno.​—Kĩambĩrĩria 35:​18-20; 44:20.

Juda agĩthiĩ na mbere gũthaitha Jusufu ndagatue Benjamini ngombo. O na akĩĩrũtĩra gũtuĩka ngombo  handũ ha Benjamini. Aarĩkĩrĩirie na ciugo ici cia kũhutia ngoro: “Niĩ ndakĩhota atĩa kwambata nyinũke kũrĩ awa, mwanake ũyũ atarĩ hamwe na niĩ? Ndĩroaga gwĩka ũguo, nĩ getha ndikanone ũũru ũrĩa baba akagĩa naguo!” (Kĩambĩrĩria 44:​18-34) Juda akĩonania ũira mũiganu atĩ nĩ aagarũrũkĩte. Makĩria ma kuonania atĩ nĩ eerirĩte, onanirie ũcayanĩri, kwaga kwĩyenda, na kũringwo nĩ tha.

Jusufu ndangĩahotire gũkirĩrĩria rĩngĩ ũrĩa aiguaga ngoro thĩinĩ. Akiuga andũ othe mehere harĩ we, akĩrĩra anĩrĩire nginya akĩiguwo nĩ arĩa maarĩ nyũmba kwa Firauni. Agĩcoka akĩĩmenyithania kũrĩ ariũ a ithe, akiuga atĩrĩ: “Nĩ niĩ Jusufu, mũrũ wa ithe wanyu.” Makĩmaka mũno, nake akĩmahĩmbĩria na akĩmohera nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa mothe maamwĩkĩte. (Kĩambĩrĩria 45:​1-15) Nĩ ũndũ ũcio akĩonania ngumo ta cia Jehova, ũrĩa ũkoragwo eharĩirie kuohanĩra. (Thaburi 86:5) Hihi ithuĩ nĩ twĩkaga ũguo?

Rĩrĩa Firauni aiguire rũgano ruothe rwĩgiĩ kĩrĩa gĩathiaga na mbere nyũmba-inĩ ya Jusufu, akĩĩra Jusufu arehe ithe na famĩlĩ yao yothe kũu Misiri. Thutha wa kahinda kanini, Jusufu na ithe magĩkorũo marĩ hamwe rĩngĩ. Jakubu aarĩrire akiuga ũũ: “Rĩu o na ingĩkua ti ũũru, kuona atĩ ndĩkuona ũthiũ waku, ndamenya atĩ no ũtũire muoyo.”​—Kĩambĩrĩria 45:​16-28; 46:​29, 30.

O na kũrĩ ũguo, Jakubu ndaakuire hĩndĩ ĩyo. Aaikarire mĩaka ĩngĩ 17 Misiri, ihinda rĩiganu rĩagũkorũo arathima ariũ ake 12. Aaheire Jusufu, mũriũ wake wa 11, igai maita merĩ rĩrĩa kaingĩ rĩaheagwo irigithathi. Ndũrĩrĩ igĩrĩ cia Aisiraeli ingĩkoima harĩ we. Ĩ nake Juda, mũriũ wake wa kana, ũrĩa wonanĩtie gũkĩra arĩa angĩ othe atĩ nĩ eerirĩte? Aaheirũo kĩrathimo kĩnene makĩria: Mesia angĩgoka kũgerera rũciaro rwake!​—Kĩambĩrĩria mũrango wa 48 na wa 49.

Rĩrĩa Jakubu aakuire arĩ na mĩaka 147, ariũ a ithe na Jusufu nĩ meetigĩrire atĩ Jusufu ahota kwĩrĩhĩria. No Jusufu nĩ aamomĩrĩirie arĩ na wendo akĩmonia atĩ ndangĩka ũguo. Nĩ akoretwo akĩmeera atĩ Jehova nĩwe watongoretie ũhoro wa famĩlĩ ĩyo gũthiĩ Misiri, na kwoguo ariũ a ithe matiabatiĩ kũigua ũũru nĩ ũndũ wa ũrĩa meekire. Agĩcoka akĩmoria kĩũria gĩkĩ matangĩariganĩirũo: “Kaĩ arĩ niĩ ndĩ ithenya rĩa Ngai?” (Kĩambĩrĩria 15:13; 45:​7, 8; 50:​15-21) Jusufu nĩ aamenyaga atĩ Jehova nĩwe Mũtuanĩri cira ũrĩa mwega biũ. We akĩrĩ ũ amaherithie, na Jehova nĩ aamoheire?​—Ahibirania 10:30.

Hihi wee nĩ wonaga arĩ ũndũ mũritũ kuohanĩra? No ũkorũo arĩ ũndũ mũritũ, angĩkorũo ũrĩa ũtũhĩtĩirie ekĩte ũguo akĩendaga. No tũngĩohera arĩa monanĩtie nĩ merirĩte biũ kuuma ngoro, tũngĩkorũo twĩninĩire ruo rwa ngoro na tũkaniina rwao. Na nĩ tũkwĩgerekania na wĩtĩkio wa Jusufu na tũrũmĩrĩre kĩonereria kĩa Jehova, Ithe wĩ tha.