1-3. (a) Osha enda ngahelipi opo oupyakadi u holoke meumbo looAbigail? (b) Ohatu ke lihonga shike kombinga yomukainhu oo mudidilikwedi?

ABIGAIL okwa li e wete kutya omulumenhu umwe omunyasha okwa lyalyakana. Okwa li e na etomheno liwa lokukala a tila molwaashi opa li tapa ka holoka oupyakadi munene. Konima ashike yokafimbo kaxupi, ovakwaita 400 lwaapo ova li mondjila opo va ka dipae ovalumenhu aveshe vomoukwaneumbo waNabal, omushamane waAbigail. Omolwashike mbela?

² Oupyakadi owa li wa etifwa kuNabal, molwaashi okwa li a katuka nonyanya nonodino ngaashi shito. Ndele pomhito oyo, okwa li a tuka David, omuwiliki wetangakwaita lidiinini nola deulwa nawa, naasho osha li tashi dulu okutwala oukwaneumbo waye moshiponga. Ashike omulumenhu umwe omunyasha, tashi dulika omufita woimuna yaNabal, okwa li a ya kuAbigail nelineekelo kutya ota ka ninga po sha opo a xupife oukwaneumbo wavo. Ndele mbela omukainhu oo okwa li ngoo ta dulu okuninga po sha opo a kelele etangakwaita olo?

³ Tete natu ka kundafaneni pauxupi kombinga yomukainhu oo mudidilikwedi. Abigail okwa li lyelye? Mbela oupyakadi oo owa li wa hovela ngahelipi? Oshike mbela hatu dulu okulihonga moshihopaenenwa shaye sheitavelo?

4. Nabal okwa li omunhu a tya ngahelipi?

⁴ Abigail naNabal kava li ovalihomboli tava wapalelafana. Abigail okwa li omukainhu muwa, ndele Nabal okwa li omushamane e na eenghedi dii. Ashike Nabal okwa li oshipuna nokwa li e litala ko kutya okwa fimana. Ndele mbela ongahelipi ovanhu va li have mu tale ko? Osha pumba okuhanga mOmbibeli omunhu ta popiwa e na omaukwatya  mai a fa aNabal. Edina laye otali ti “elai.” Mbela edina olo okwe li lukwa kovadali vaye ile oshilukadina e shi lukwa eshi a kula omolwomalihumbato aye? Kashi na nee mbudi kutya okwe li lukwa kulyelye, okwa li ha kala metwokumwe neityo ledina laye. Nabal okwa li ‘mukukutu noku neenghedi dii.’ Okwa li omukwanyanya nongholwe, a li ha tilika apeshe noka li e holike. — 1 Sam. 25:2, 3, 17, 21, 25.

5, 6. (a) Omaukwatya aAbigail elipi u wete mawa unene? (b) Omolwashike tashi dulika Abigail a li a hombolwa komulumenhu oo e na oikala ii?

⁵ Abigail okwa li a yooloka ko filufilu kuNabal. Edina laye otali ti, “Tate okwe lihafifa.” Ooxe vahapu ohava kala ve udite etumba okukala ve na ovanakadona vawa, ashike ooxe ovanaendunge ohava kala va hafa unene tuu ngeenge ovana vavo ve na omaukwatya mawa. Luhapu ovanhu ovo va shitika ihava kala ve wete sha pumbiwa okukulika omaukwatya ngaashi eendunge, ounongo, ouladi nosho yo eitavelo. Ashike Abigail hasho a li ngaho. Ombibeli oye mu popya kutya okwa li omunaendunge nokwa shitika. — Lesha 1 Samuel 25:3.

⁶ Otashi dulika vamwe kunena ve lipule kutya omolwashike omukainhu oo muwa a li a hombolwa komulumenhu e na oikala ii. Dimbuluka kutya pefimbo lOmbibeli, ovanhu vahapu ova li hava kongelwa ookaume kopahombo kovadali. Ndele nonande omunhu okwa kongo ye mwene, okwa li ha pumbwa okupewa epitikilo kovadali. Mbela ovadali vaAbigail ova li va hokwa ohombo oyo ile tashi dulika ovo va li ve mu kongela Nabal molwaashi a li e na oupuna nokwa tumbala? Mbela ova li va fininikwa koluhepo? Kashi na nee mbudi kutya onetomheno lashike, oupuna waNabal kawa li we mu ningifa a kale omushamane muwa.

7. (a) Oshike osho ovadali kunena ve na okuhenuka ngeenge ova hala okuhonga ovana vavo va kale ve na etaleko la yuka li na sha nohombo? (b) Abigail okwa li a tokola okuninga shike?

⁷ Ovadali ovanaendunge ohava hongo noukeka ovana vavo va kale ve na etaleko la yuka li na sha nohombo. Ihava hongo nande ovana vavo va hombolwe omolwoupuna, ile ve va fininike va endelafane omanga ve li ovanyasha vehe na owino wokuwanifa po oinakuwanifwa yovalihomboli. (1 Kor. 7:36) Ashike Abigail ka li vali e na omhito yokudiladila shi na sha noinima oyo. Kashi na nee mbudi kutya onetomheno lilipi, okwa li a hombolwa kuNabal nokwa li a kendabala okupondola nonande okwa li meenghalo didjuu.

8. Nabal okwa li a tuka lyelye, nomolwashike hatu dulu okutya kasha li pandunge okuninga ngaho?

⁸ Nabal okwa li a djuupaleka onghalo yaAbigail. Okwa li a tuka David, omupiya waJehova omudiinini oo a li a vaekwa komuprofeti Samuel, shi li euliko kutya okwa hoololwa kuKalunga a ninge ohamba ponhele yaSaul. (1 Sam. 16:1, 2, 11-13) David okwa li a faduka po ohamba Saul oyo ya li ye mu twila ondubo noya li ya hala oku mu dipaa, nokwa ka kala mombuwa novakwaita vaye ovadiinini 600.

9, 10. (a) David novakwaita vaye ova li monghalo ya tya ngahelipi omo va li tava xupu noudjuu? (b) Omolwashike Nabal a li e na okupandula osho a li a ningilwa kuDavid novakwaita vaye? (Tala yo eshangelo lopedu lokatendo 10.)

 ⁹ Nabal okwa li ha kala muMaon ndele okwa li ha longele muKarmel omo tashi dulika a li e na epya. * Oilando oyo oya li i na oulifilo muwa weedi, naNabal okwa li e na eedi 3 000. Ndele oya li ya dingililwa kofuka. Kolukadi layo okwa li ku na ombuwa inene yaParan. Ofimbo koushilo kwa li ku na Efuta lOmongwa olo la tavakana meenhele di yadi omalufilu nomakololo. David novakwaita vaye ova kala tava xupu noudjuu meenhele odo, nosha yela kutya ova li hava kongo oikulya yavo nokulididimikila omaudjuu mahapu. Ova li hava mono lwoikando ovalumenhu ovanyasha ovo va li hava lifa oimuna yoshipuna Nabal.

¹⁰ Mbela ovakwaita ovo va li hava longo noudiinini ova li va ungaunga ngahelipi novafita ovo? Okwa li shipu kuvo okukala ngeno tava kufa peedi efimbo nefimbo, ndele hasho va li va ninga. Mepingafano naasho, ova li va amena oufita novapiya vaNabal. (Lesha 1 Samuel 25:15, 16.) Eedi novafita ova li tava dulu okuhangwa koiponga molwaashi oilyani oya li ihapu pefimbo opo. Eengaba daIsrael dokolukadi oda li popepi, nomolwaasho eembudi dokoilongo imwe oda li hadi va ponokele lwoikando. *

11, 12. (a) Ongahelipi David a li a ulika kutya oku na elungi nefimaneko metumwalaka olo a li a tumina Nabal? (b) Oshike sha li sha puka shi na sha nonghedi omo Nabal a li e linyenga ketumwalaka laDavid?

¹¹ Otashi dulika sha li shidjuu kuDavid okupalula ovakwaita vaye aveshe mombuwa. Nomolwaasho, efiku limwe okwa li a tuma ovatumwa 10 va ka pule ekwafo kuNabal. David okwa li a hoolola omhito tai wapalele. Osha li efimbo loshivilo shokukulula eedi, efimbo opo ovanhu va li hava kala ve na omhepo yokuyandja nova hafa. David okwa li yo a longifa oitya ya hoololekeka nomautumbulilo oo taa ulike efimaneko. Okwe lipopya ta ti, “omona woye David,” tashi dulika e shi ninga monghedi yefimaneko okuulika kutya Nabal omukulunhu kuye. Mbela Nabal okwa li e linyenga ngahelipi? — 1 Sam. 25:5-8, yelekanifa no-NW.

¹² Okwa li a handuka neenghono. Omulumenhu omunyasha oo a tumbulwa pehovelo loshitukulwa eshi okwa lombwela Abigail kutya Nabal okwe “va tuka.” Nabal oo a li muluva okwa li ta tanguna shi na sha nomingome daye di na ondilo, omeva nombelela yaye oyo a toma. Okwa ula David kutya ke na oshilonga, nokwe mu faafanifa nomupiya oo a ya onhapo mwene waye. Nabal otashi dulika a li e na etaleko la fa laSaul, oo a li e tonde David. Ashike aveshe vavali kava li ve na etaleko la fa laJehova. Kalunga okwa li e hole David nokwa li e mu tala ko e li ohamba yomonakwiiwa yaIsrael, ndele hangaashi omupiya omunashibofa. — 1 Sam. 25:10, 11, 14.

13. (a) David okwa li e linyenga ngahelipi potete eshi a tukwa kuNabal? (b) Efinamhango olo li li muJakob 1:20 otali tu hongo shike kombinga yonghatu oyo David a li a katuka?

 ¹³ David okwa li a handuka neenghono eshi ovatumwa vaye va li ve mu shiivifila osho sha ningwa po. Opo nee, okwa lombwela ovakwaita vaye ta ti: “Keshe umwe [womunye] na djale eongamukonda laye!” David okwa li e lilongekida okulwa, nokwa kwatela komesho ovakwaita vaye 400 opo va ka lwe. Okwa li a ana kutya ota ka dipaa omulumenhu keshe womoukwaneumbo waNabal. (1 Sam. 25:12, 13, 21, 22) Osha li shi shii okuudiwa ko eshi David a li a handuka, ashike onghedi omo a li a ulika ehandu laye oya li ya puka. Ombibeli oya ti: “Ehandu lomulumenhu ihali longo osho sha yuka koshipala shaKalunga.” (Jak. 1:20) Ndele mbela Abigail okwa li ta ka xupifa ngahelipi oukwaneumbo wavo?

14. (a) Omeityo lilipi Abigail a li a katuka onghatu yotete opo a pukulule epuko laNabal? (b) Oshilihongomwa sha fimana shilipi hatu dulu okulihonga meyooloko olo la li pokati kaNabal naAbigail? (Tala yo eshangelo lopedu.)

¹⁴ Ohatu dulu okutya Abigail okwa li a katuka onghatu yotete opo a pukulule epuko olo linene. Mepingafano nomushamane waye Nabal, Abigail okwa li a pwilikina nelitulemo. Omulumenhu omunyasha okwa li yo a popya kutya molwashike pehe na oo a lombwela Nabal oshinima osho, eshi a ti: “Ye mwene omukolokoshi, onghee hano kape na nomunhu ta dulu okupopya naye.” * (1 Sam. 25:17) Shinyikifa oluhodi, Nabal ka li a hala okupwilikina molwaashi okwa li e litala ko a fimana. Ovanhu vahapu kunena navo ovalinenepeki. Ashike omulumenhu omunyasha okwa li e shii kutya Abigail hasho e li ngaho, nomolwaasho a li e mu shiivifila oupyakadi oo.

15, 16. (a) Abigail okwa li a ulika ngahelipi kutya okwa fa omukulukadi muwa oo a hokololwa membo lOmayeletumbulo? (b) Omolwashike onghatu oyo Abigail a li a katuka itai ulike kutya okwa li a tukululila oshibofa oukwamutwe womushamane waye?

¹⁵ Abigail okwe lipula ndele ta katuka meendelelo. Ombibeli oya ti: ‘Abigail okwa kufa diva.’ Oshitya “diva” osha longifwa lwoikando ine mehokololo eli eshi taku popiwa shi na sha naAbigail. Okwa li a longekidila David novakwaita vaye eeshali, mwa kwatelwa omingome, omaviinyu, ombelela yodi, oilya ya fengwa, oikuki yeeviinyu da kukutikwa nosho yo yeenghwiyu. Osha yela kutya Abigail okwa li e shii kutya ove na shike moukwaneumbo wavo nosho yo oinakuwanifwa yaye, ngaashi naanaa omwalikadi muwa oo a ka hokololwa lwanima membo lOmayeletumbulo. (Omayel. 31:10-31) Okwa li a tetekelifa ovapiya vaye neendja odo, opo  nee ye ta shikula ko. Ombibeli oya ti: “Ndelenee ina shiivifila sha omulumenhu waye Nabal.” — 1 Sam. 25:18, 19.

¹⁶ Mbela osho osha hala okutya Abigail okwa li a tukululila oshibofa oukwamutwe womushamane waye? Ahowe; kaleka momadiladilo kutya Nabal okwa li a ungaunga nai nomupiya waJehova omuvaekwa, naasho osha li tashi dulu okudipaifa oilyo ihapu youkwaneumbo waye oyo ya li ihe na ondjo. Mbela Abigail ita ka kala a fa ta yambidida epuko lomushamane waye ngeenge okwa dopa okukatuka onghatu? Pomhito oyo, okwa li e na okudulika kuKalunga ponhele yokudulika komushamane waye.

17, 18. Abigail okwa li a ninga shike eshi va shakena naDavid, okwa ti shike noshike sha li sha ningifa eendjovo daye di pondole?

¹⁷ Konima yefimbo lixupi, Abigail ova ka shakena naDavid novakwaita vaye. Natango pomhito ei okwa li a katuka onghatu diva eshi a li a dja ko kondongi ndele te linyongamene puDavid. (1 Sam. 25:20, 23) Opo nee, okwe mu mbubulila omutima waye, nokwe mu indila a mana mo opo a file onghenda omushamane waye noukwaneumbo wavo. Oshike sha li sha ningifa eendjovo daye di pondole?

¹⁸ Okwa li e udite a fa oye a etifa oupyakadi oo nokwa pula David e mu dimine po. Okwa li a dimina shili kutya omushamane waye elai ngaashi edina laye tali ti, notashi dulika a li a popya kutya David ote ke lidinifa ashike ngeenge okwa katukile onghatu omunhu a tya ngaho. Okwa li a ulika kutya okwe lineekela David e li omukalelipo waJehova, nokwa dimina kutya okwa li ta lu “oita yOmwene.” Okwa ulika yo kutya oku shii osho Jehova a udaneka shi na sha naDavid nosho yo ouhamba, eshi a ti: ‘Omwene te ku ningi ohamba yaIsrael.’ Shimwe vali, Abigail okwa li a ladipika David aha katuke onghatu oyo tai ke mu etela etimba lohonde ile oyo lwanima tai ke mu ‘nyikifa oluhodi,’ sha hala okutya, tai ke mu ningifa a kale e na eliudo tali mu vele ombedi. (Lesha 1 Samuel 25:24-31.) Odo kada li tuu eendjovo diwa notadi kumu omutima!

19. David okwa li e linyenga ngahelipi keendjovo daAbigail, nomolwashike a li e mu pandula?

¹⁹ Mbela David okwa li e linyenga ngahelipi? Okwa tambula ko oinima oyo a li a etelwa kuAbigail ndele ta ti: “Omwene Kalunga kaIsrael na hambelelwe, ou e ku tuma nena okushakeneka nge! Neendunge doye nadi nangekwe noupuna, eshi wa kelela nge nena okutula etimba lohonde.” Okwa li e mu pandula omolwouladi waye eshi a endelela e ke mu shakeneke, nokwa li a dimina kutya okwe mu kelela aha kale e na etimba lohonde. Okwe mu lombwela ta ti: “Inda nombili keumbo,” nokwa weda ko nelininipiko ta ti, “Ame nde ku uda.” — 1 Sam. 25:32-35.

20, 21. (a) Omolwashike shihokwifa eshi Abigail a li a shuna nehalo liwa komushamane waye? (b) Abigail okwa li a ulika ngahelipi kutya oku na ouladi neendunge eshi a hoolola efimbo opo a li ta ka popya naNabal?

²⁰ Eshi David naAbigail va tukauka, Abigail otashi dulika a kala ta diladila kombinga yokushakena kwavo, notashi dulika a li a mona kutya ope na eyooloko pokati komushamane waye omukwanyanya,  nomulumenhu oo omudiinini nomunalukeno. Ndele ina kala ashike ta diladila koinima oyo. Ombibeli oya ti: ‘Abigail okwe ke uya kuNabal.’ Okwa li a shuna komushamane waye nokwa li a tokola toko okuwanifa po oinakuwanifwa yaye ngaashi ta dulu. Ndele okwa li e na oku mu lombwela kombinga yeeshali odo a li a pa David novakwaita vaye molwaashi okwa li e na oufemba woku shi shiiva. Okwa li yo e na oku mu lombwela shi na sha noupyakadi oo wa li ngeno tau ke va hanga, fimbo ine shi uda kovanhu vamwe ve lili, opo shihe ke mu fife ohoni. Ashike ka li ta dulu oku mu lombwela pefimbo opo, molwaashi okwa li a teleka oitendele ya fa yohamba nokwa li a kolwa neenghono. — 1 Sam. 25:36.

²¹ Abigail okwa li a ulika vali kutya oku na ouladi neendunge eshi a li a teelela a ka popye naNabal ongula yefiku la landula ko opo a hange a kololokwa. Nabal otashi dulika a ka ude ko molwaashi omadiladilo aye otaa ka kala e li ponhele, ashike otashi dulika a ka handuke yo diva. Ndele nande ongaho, Abigail okwa li a ya kuye, noku mu lombwela ehokololo alishe. Otashi dulika a li a teelela Nabal e mu tangunine a handuka, ile nokuli e mu denge. Ndele ponhele yaasho, Nabal okwa kala ashike omutumba a mwena, ite linyenge. — 1 Sam. 25:37.

22. Oshike sha li sha ningilwa Nabal, noshike hatu lihongo shi na sha nelongifo leenghono keshe moukwaneumbo?

²² Mbela oshike sha li sha ningwa po shi na sha naNabal? Ombibeli oya ti: “Omutima waye wa fya meni laye, ndele ye a li ngaashi emanya.” Otashi dulika a li a hakukilwa koudu wombada. Ashike okwa ka fya konima yomafiku 10, ndele hamolwomatomheno opaunamiti. Ombibeli oya ti: “Omwene okwa denga Nabal, ndele ye okwa fya.” (1 Sam. 25:38) Omolwedipao olo la li pauyuki, Abigail okwa li a manguluka ko kohombo oyo ya li idjuu. Nonande Jehova iha dipaa ovanhu kunena pashikumwifilonga, ehokololo olo otali tu dimbulukifa kutya oha kala e wete elongifo leenghono keshe moukwaneumbo, nota ka yukifa oinima pefimbo laye la wapala. — Lesha Lukas 8:17.

23. Abigail okwa li a mona vali enangeko noupuna lilipi, nokwa ulika ngahelipi kutya ka li e linenepeka eshi a li ta ka hombolwa kuDavid?

²³ Kakele kokukala a manguluka ko kohombo oyo ya li idjuu, Abigail okwa li ta ka mona enangeko noupuna limwe vali. Eshi David a uda kutya Nabal okwa fya, okwa tuma ovatumwa va ka pule Abigail a ninge omukulukadi waye. Abigail okwa ti: “Tala, omupiya woye omukainhu a hala a ninge omupika womwene wange a koshe eemhadi dovapiya vomwene wange.” Osha yela kutya ka li e linenepeka eshi a li ta ka hombolwa kuDavid, nomolwaashi okwa  li nokuli a hala a ka ninge omupika wovapiya vaye. Ombibeli oya popya vali kutya okwa li e liunganeka diva opo a ye kuDavid. — 1 Sam. 25:39-42.   

24. Abigail okwa li a taalela omashongo elipi mohombo yaye ipe, ndele omushamane waye naKalunga kaye ova li ve mu tala ko ngahelipi?

²⁴ Ashike eshi Abigail a hombolwa kuDavid inashi hala kutya ka li ta ka hangwa vali komaupyakadi. David okwa hangwa nale a hombola Ahinoam, ndele nonande Kalunga okwa li a efa ovanhu va hombole ombada, osha li hashi kala shidjuu neenghono kovakainhu ovadiinini vopefimbo lonale. David ka li a ninga ohamba natango. Okwa li e na okupita momaudjuu mahapu ofimbo ina ya koshipundi. Eshi Abigail a kala ta kwafele David momukokomoko wefimbo olo a kala naye, nolwanima okwe ke mu dalela okamati, okwa li e lihonga kutya oku na omushamane oo e mu lenga nohe mu amene. Pomhito imwe, okwa li nokuli e mu mangulula eshi a li a kwatwa po ombabyona. (1 Sam. 30:1-19) Onghee hano, David okwa li ha hopaenene Jehova Kalunga, oo e hole nokwa lenga ovakainhu ovanaendunge, ovaladi novadiinini.