1, 2. (a) Omolwashike Hanna a li a nyemata eshi te lilongekidile olweendo? (b) Oshike hatu dulu okulihonga mehokololo laHanna?

KALA nee ngeno wa fa u wete Hanna e lipyakidila te lilongekidile olweendo, ta kendabala aha yandje elitulemo komaupyakadi aye. Omushamane waye Elkana okwa li ha i noukwaneumbo waye omudo keshe ketwalihangano kuSilo opo va ka longele Jehova, nefimbo olo ola li li na okukala ngeno omhito yehafo. Jehova okwa li a lalakanena eemhito odo di kale dihafifa. (Lesha Deutoronomion 16:15.) Osha yela yo kutya Hanna okwa li ha hafele oivilo oyo okudja kounona waye. Ashike lwanima onghalo oya ka lunduluka.

² Hanna okwa li a nangekwa noupuna eshi a li e na omushamane oo e mu hole. Ashike Elkana okwa li e na omukulukadi umwe vali wedina Peninna. Omukulukadi oo okwa li a lalakanena okunyemateka Hanna. Okwa li he mu nyemateke neenghono, nokuli nopefimbo loiningwanima oyo yokomudo. Ngahelipi mbela? Mbela eitavelo laHanna muJehova ola li le mu kwafela ngahelipi a ungaunge nonghalo oyo ya li idjuu okuungaungwa nayo? Ngeenge owa taalela omashongo oo tae ku imbi u hafele onghalamwenyo, ehokololo laHanna otali ke ku twa omukumo.

3, 4. Omaupyakadi avali manene elipi Hanna a li a taalela, nomolwashike a li eshongo?

³ Ombibeli oya holola omaupyakadi avali manene oo Hanna a li a taalela. Hanna ka li lela ta dulu okuhenuka omaupyakadi oo. Shotete, okwa li a hombolwa ombada nanyamunghwao oo a li e mu tonde. Oshitivali, okwa li ongadji. Okukala ongadji oshinima shidjuu komukainhu oo a halelela okumona ounona; ndele onghalo oyo oya li inyikifa oluhodi neenghono pefimbo laHanna nomeputuko lavo. Moukwaneumbo keshe omwa li mu na okukala ounona opo edina lepata lavo liha fye po. Okukala ongadji okwa li kwa talika ko ku li oshinima shii neenghono noshififa ohoni.

⁴ Hanna otashi dulika a li ta dulu okuungaunga nomupondo nonghalo yaye ngeno Peninna ka li po. Luhapu okuhombolwa ombada ohaku etifa omaupyakadi ngaashi, efiyafanepo, eenhangu nemono  loixuna. Onghedindjikilile oyo oya yooloka ko filufilu kelongekido lohombo olo Kalunga a tula po moshikunino shaEden. (Gen. 2:24) Ombibeli otai tu pe efano langhee hashi kala ngeenge ovanhu va hombolwa ombada, nonghalo yomoukwaneumbo waElkana oi li oshihopaenenwa osho tashi ulike kutya omolwashike ohombo ya tya ngaho ihe fi iwa.

5. Omolwashike Peninna a li ha shindi Hanna, nongahelipi a li e mu yahameka?

⁵ Elkana okwa li e hole Hanna neenghono. Embo limwe li na sha nomufyuululwakalo wOvajuda ola ti kutya Hanna oye a li a hombolwa tete, ofimbo Peninna a ka hombolwa konima yomido donhumba. Ndele kashi na nee mbudi kutya osho ile hasho, Peninna, oo a li a twila nyamunghwao ondubo, okwa li ha kendabala oku mu udifa nai. Okwa li unene e hole okushinda Hanna molwaashi a li ongadji. Peninna okwa li e na okakwiyu nokwa li ha kala e udite ouumbo pomhito keshe ta mono okaana. Ponhele yokukala a etela Hanna onghenda noku mu hekeleka eshi a nyemata, okwa li he mu shindi. Ombibeli oya ti kutya Peninna okwa li ha shindi Hanna neenghono opo “e mu handukife.” (1 Sam. 1:6) Osho okwa li he shi ningile owina nelalakano loku mu yahameka, nokwa li a hanga elalakano laye.

6, 7. (a) Omolwashike Hanna a li ina lombwela Elkana ehokololo alishe, nonande okwa li ta kendabala oku mu hekeleka? (b) Mbela eshi Hanna a li ongadji otashi ti kutya Jehova ka li e mu hokwa? Shi yelifa. (Tala eshangelo lopedu.)

⁶ Peninna okwa li unene e hole okushinda Hanna pefimbo lomalweendo okomudo okuya kuSilo. Peninna okwa li e na ‘ovanamati noukadona’ vahapu, na Elkana okwa li ha pe keshe kamwe oshitukulwa shako shokuyambela Jehova. Ndele Hanna oo a li ehe na okaana okwa li ashike ha pewa oshitukulwa shaye. Onghee hano, Peninna okwa li ha sheke Hanna nokwa li he mu ula kutya ongadji, naasho osha li hashi mu lilifa nokukanifa ehalo lokulya. Elkana okwa li a mona kutya omuholike waye Hanna okwa nyika oluhodi noita li, nokwa li ta kendabala oku mu hekeleka. Okwe mu pula ta ti: “Hanna, oto lilile shike ndee ito li sha? Nomolwashike omwenyo woye tau nyik’-oluhodi? Haame ngeno [ndi] dule ovamati omulongo?” — 1 Sam. 1:4-8, yelekanifa no-NW.

⁷ Elkana okwa li a mona kutya Hanna okwa nyika oluhodi molwaashi okwa li ongadji. Osha yela kutya Hanna okwa li a hafa eshi Elkana e mu shilipaleka kutya oku mu hole. * Ashike Elkana ina popya sha shi na sha nolushindo laPeninna, nOmbibeli inai popya kutya Hanna okwa li e shi mu lombwela. Otashi dulika a li e shii kutya ngeenge  okwe shi popi, ota ka naipika ashike onghalo yaye. Mbela Elkana okwa li ngoo ta ka dula okuninga po sha? Mbela Peninna ita ka kala ashike e tonde Hanna shi dulife nale, novana nosho yo ovapiya vaye itava ka shikula ashike oshihopaenenwa shaye shii? Hanna okwa li ashike ta ka kala e udite a fa a ekelwashi koukwaneumbo wavo.

8. Ngeenge ou tondike ile wa longelwa okuhenouyuki, omolwashike okudimbuluka kutya Jehova oKalunga kouyuki tashi ke ku hekeleka?

⁸ Kashi na nee mbudi kutya Elkana okwa li e shii nawa outondwe waPeninna ile hasho, Jehova Kalunga okwa li e wete oinima aishe. Eendjovo daye otadi koleke oushili oo, notadi londwele sha kwata moiti ovo ve na ondubo noutondwe. Mepingafano naasho, ovo vehe na ondjo novanambili ngaashi Hanna, otava ka hekelekwa kokushiiva kutya Kalunga kouyuki oha yukifa oinima pefimbo laye nomonghedi oyo a hala. (Lesha Deuteronomion 32:4.) Hanna naye otashi dulika a li e shii oshinima osho, nomolwaashi a li a konga ekwafo kuJehova.

9. Oshike hatu lihongo kuHanna eshi a li ha i kuSilo nehalo liwa, nonande okwa li e shii kutya nyamunghwao ote ke mu lihumbatela ngahelipi?

⁹ Efiku limwe ongula, oukwaneumbo waElkana owa li we lipyakidila neenghono. Keshe umwe okwa li te lilongekidile olweendo, nokuli nounona. Oukwaneumbo oo wa kula owa li tau i molweendo leekilometa di dulife po 30 okuya kuSilo, tau tavakana oshitukulwa shoikulundudu shaEfraim. * Ngeenge omunhu ta ende kolupadi, okwa li ha ende po efiku limwe ile avali. Hanna okwa li e shii kutya nyamunghwao okwa li te ke mu lihumbatela ngahelipi. Ndele nande ongaho, ka li a fyaala keumbo. Onghee hano, okwa tulila po ovalongelikalunga oshihopaenenwa sha denga mbada. Inatu efa nande elihumbato lii lavamwe li tu imbe tu longele Kalunga. Ngeenge otwa ningi ngaho, itatu ka mona omanangeko noupuna oo tae ke tu kwafela tu lididimike.

10, 11. (a) Omolwashike Hanna a li a ya diva ketwalihangano? (b) Hanna okwa li a mbubulila ngahelipi Xe womeulu omutima waye meilikano?

¹⁰ Oukwaneumbo oo munene osho wa ka fika popepi naSilo konima eshi wa enda efiku alishe mondjila yokeemhunda yangolyauka, nova li ve shi wete shi li koshikulundudu osho sha li sha dingililwa koikulundudu ile. Eshi ve li pokufika, Hanna otashi dulika a li ta diladila moule kwaasho ta ka popya eshi ta ka ilikana kuJehova. Eshi oukwaneumbo wa fika owa li wa lya pamwe. Hanna okwa li a dja po diva poukwauneumbo, ndele ta i ketwalihangano laJehova. Omupristeri Omukulunhu Eli okwa li e li omutumba poshivelo, ndele Hanna ka li e mu mona molwaashi okwa li ta yandje elitulemo keilikano. Okwa li e lineekela kutya eilikano laye otali ka udika ngeenge okwa i metwalihangano. Nonande kape na oo e udite ko lela onghalo yaye, Xe yomeulu ota dulu oku i uda ko. Okwa li a nyemata unene, nokwa lila.

 ¹¹ Hanna okwa ilikana momwenyo kuJehova nolutu laye ola li tali kakama eshi ta kwena. Omilungu daye oda li tadi makauka eshi ta holola omaliudo aye. Okwa ilikana oule wefimbo lile, ta mbubulile Xe womeulu omutima waye. Ashike okwa li a ninga shihapu shihe fi ashike okupula Kalunga e mu kwafele a mone okaana. Hanna ka li ashike a halelela okunangekwa noupuna kuKalunga, ndele naye okwa li yo a hala oku mu pa sha. Onghee hano, okwa li a udaneka kutya ngeenge okwa dala okamati ote ke ka yandja ka ka longele Jehova onghalamwenyo yako aishe. — 1 Sam. 1:9-11.

12. Oku tala koshihopaenenwa shaHanna, oshike osho tu na okukaleka momadiladilo ngeenge hatu ilikana?

¹² Hanna okwa tulila po ovapiya vaKalunga aveshe oshihopaenenwa shi na sha neilikano. Jehova ota shivi pahole oshiwana shaye shi popye naye sha manguluka, nopehe na okwoongaonga, noku mu mbubulila omitima dasho ngaashi okaana ke li nomudali wako omunahole. (Lesha Epsalme 62:9; 1 Ovatessaloniki 5:17.) Omuyapostoli Petrus okwa li a nwefwa mo a shange eendjovo edi tadi hekeleke di na sha nokwiilikana kuJehova, tadi ti: “Noshisho sheni shi mu dikeni, osheshi Oye te mu file oshisho.” — 1 Pet. 5:7.

13, 14. (a) Ongahelipi Eli a li a fika pexulifodiladilo la puka shi na sha naHanna? (b) Ongahelipi Hanna a tula po oshihopaenenwa shididilikwedi sheitavelo monghedi omo a li a nyamukula Eli?

¹³ Ovanhu itava dulu okuuda ko lela omaliudo avamwe ngaashi Jehova. Hanna fimbo a li ta lili ye ta ilikana, okwa li a haluka eshi a uda ondaka yomupristeri omukulunhu Eli oo a kala te mu tale nawa. Eli okwa ti: “Fiyo onaini to kala ngaashi omunhu ongholwe? Litukumuna oukolwe woye!” Eli okwa li a didilika kutya omilungu daHanna otadi makauka nota lili, ndele ponhele yokupula kutya oshike sha puka, okwa li ashike a fika pexulifodiladilo kutya okwa kolwa. — 1 Sam. 1:12-14.

¹⁴ Hanna ka li tuu a yahamekwa keendjovo odo pefimbo opo a hangwa nale a nyika oluhodi, naunene tuu eshi da popiwa komulumenhu oo e na ondodo ya tumbala! Ndele nopomhito oyo okwa li a tula po oshihopaenenwa sha denga mbada sheitavelo. Ka li a efa okuhawanenena kwovanhu ku mu imbe okulongela Jehova. Okwa li a nyamukula Eli nefimaneko noku mu yelifila onghalo yaye. Eli otashi dulika a li a dimbulukwa kutya okwa puka nokwa popya newi litalala ta ti: “Inda nombili Kalunga kaIsrael ne ku pe eshi we mu indila meilikano loye.” — 1 Sam. 1:15-17.

15, 16. (a) Eshi Hanna a li a mbubulila Jehova omutima waye noku ke mu longela ketwalihangano osha li she mu kuma ngahelipi? (b) Ongahelipi hatu dulu okushikula oshihopaenenwa shaHanna ngeenge hatu kondjifa omadiladilo mai?

¹⁵ Eshi Hanna a li a mbubulila Jehova omutima waye noku ke mu longela ketwalihangano osha li she mu kuma ngahelipi? Ombibeli oya ti: “Omwalikadi okwa dja po opo, ta li ndele ina kala vali e na oluhodi.” (1 Sam. 1:18) O-The Jerusalem Bible oya toloka ovelishe oyo ya ti:  “Oshipala shaye inashi nyika vali oluhodi.” Hanna okwa li e udite a pepelelwa. Okwa li a undulila omutengi oo wa li wa wilila po omadiladilo aye kwaao e na eenghono di dule daye, Xe womeulu. (Lesha Epsalme 55:23.) Mbela oha nyengwa oku kandula po omaupyakadi amwe? Hasho nandenande, Jehova ota dulu oku tu kwafela momaupyakadi etu aeshe.

¹⁶ Ngeenge tu udite oudjuu, twa wililwa po ile twa nyika oluhodi, otwa pumbwa okushikula oshihopaenenwa shaHanna nokupopya twa manguluka Naao a popiwa mOmbibeli e li “Omuudi womailikano.” (Eps. 65:3) Ngeenge otwa ningi ngaho tu na eitavelo, ohatu ka mona kutya oluhodi letu ola pingenwa po “nombili yaKalunga ei i dule eendunge adishe.” — Fil. 4:6, 7.

17, 18. (a) Elkana okwa li a yambidida Hanna ngahelipi shi na sha neano laye? (b) Oshike osho Peninna a li ina dula vali okuningila Hanna?

¹⁷ Ongula yefiku la ka landula, Hanna okwa li a alukila ketwalihangano vo naElkana. Otashi dulika a li a lombwela Elkana shi na sha neindilo laye nosho yo eano olo a li a ninga, molwaashi Omhango yaMoses oya ti ngeenge omukainhu okwa ningi eano ofimbo omushamane waye ehe shi shii, omushamane oku na oufemba oku li kwatunununa, ile tu tye, oku li ningifa liha kale vali li na eenghono. (Num. 30:10-15) Ndele omulumenhu oo omudiinini ka li a katuka onghatu ya tya ngaho. Ponhele yaasho, okwa li a ka longela Jehova pamwe naHanna ketwalihangano fimbo inava shuna keumbo.

¹⁸ Ndele onaini Peninna a li a mona kutya eenghendabala daye dokuhandukifa Hanna itadi ti sha vali? Ombibeli inai popya kutya onaini, ashike outumbulilo ‘ina kala vali e noluhodi’ otau ulike kutya Hanna okwa li a hafa okudja tuu kefiku olo noina kala vali a nyika oluhodi. Nonande katu shii naanaa kutya onaini Peninna eshi didilika mo kutya omasheko aye kae na vali eshi taa ti kuHanna, otashi dulika a li eshi didilika mo diva, nokudja opo edina laye inali tumbulwa mo vali mOmbibeli.

19. Hanna okwa li a mona enangeko noupuna lilipi, nokwa li a ulika ngahelipi kutya oku shii oo e mu nangeka noupuna?

¹⁹ Eshi pa pita eemwedi donhumba, Hanna okwa ka kala e na ombili yopamadiladilo nokwa hafa neenghono molwaashi okwa li a ninga oufimba. Nonande okwa li a hafa ngaho, ina dimbwa nandenande kutya enangeko noupuna olo ola dja peni. Eshi okamati ka dalwa, okwe ka luka Samuel, olo tali ti “Edina laKalunga” notali yandje ediladilo lokwiifana edina laKalunga, ngaashi ye a li ha ningi. Omudo oo ka li a ya molweendo lokuya kuSilo pamwe naElkana nosho yo oukwaneumbo wavo. Okwa kala peumbo nokaana omido nhatu fiyo osheshi ka tova. Opo nee, okwa li e lilongekidila efiku olo a li e na okutukuka nokamonamati okaholike.

20. Ongahelipi Hanna naElkana va li va wanifa po osho va li va udanekela Jehova?

 ²⁰ Oshi na okukala sha li shidjuu okutukuka nokamonamati. Nopehe na omalimbililo, Hanna okwa li e shii kutya Samuel ota ka filwa oshisho nawa kuSilo, tashi dulika kovakainhu ovo hava yakula petwalihangano. Samuel okwa li munini natango, onghee osha li shidjuu kuHanna oku mu fiya po ngaashi ashike omudalakadi keshe iha kala a hala okutukuka nokaana kaye. Ndele nande ongaho, Hanna naElkana ova li va twala okamonamati nehalo liwa ndele hakefininiko. Ova li va yandja omaxwikiloyambo keumbo laKalunga, ndele tava yandje Samuel kuEli, noku mu dimbulukifa eano olo Hanna a li a ninga omido opo da piti.

21. Eilikano laHanna ola li la holola ngahelipi kutya oku na eitavelo la kola? (Tala yo  oshimhungu pepandja eli.)

²¹ Hanna okwa li a ilikana eilikano olo Kalunga a tala ko la wana okukwatelwa mEendjovo daye da nwefwa mo. Eshi to lesha eendjovo daye odo da shangwa mu 1 Samuel 2:1-10, oto ka mona nghee omukweyo keshe wa holola eitavelo laye la kola. Okwa hambelela Jehova omolwokulongifa eenghono daye monghedi ikumwifi, okudula kwaye okuninipika ovalinenepeki, okunangeka noupuna ovafininikwa, okuxulifa po omwenyo ile nokuli noku u xupifa. Okwa hambelela Xe womeulu omolwouyapuki waye we likalekelwa, ouyuki noudiinini waye. Onghee hano, Hanna okwa li e na omatomhelo mawa eshi a ti: ‘Kape na emanya ngaashi Kalunga ketu.’ Jehova oku shii okulineekelwa filufilu, iha lunduluka noku li ehondameno laaveshe ovo va fininikwa nova wililwa po nohava kongo ekwafo kuye.

22, 23. (a) Omolwashike hatu dulu okukala noushili kutya Samuel okwa kala e shii kutya ovadali vaye ove mu hole? (b) Ongahelipi Jehova a li a nangeka natango Hanna noupuna?

²² Okamatyona Samuel oka li ka nangekwa noupuna shili mokukala ke na ina oo e na eitavelo muJehova. Nonande eshi ta kulu okwa li ha kala a djuulukwa ina, ina kala e udite a fa a dimbuwa. Omudo nomudo, Hanna okwa  kala ha i kuSilo, noku mu twaalela oshikutu shokombada shokulonga nasho metwalihangano. Hanna okwa li ha tungu oikutu oyo ye mwene, osho shi li oumbangi kutya oku hole noku na ko nasha nomonamati. (Lesha 1 Samuel 2:19.) Kala nee ngeno wa fa u mu wete ta dike Samuel oshikutu shipe, te shi yukililifa nawa ye te mu tale nohokwe eshi ta popi naye nonghenda note mu tu omukumo. Samuel okwa li a nangekwa noupuna mokukala e na omudali a tya ngaho, naye okwa li enangeko noupuna kovadali vaye nosho yo kOvaisrael aveshe.

²³ Hanna naye ka li a dimbuwa, Jehova okwa li e mu nangeka noupuna ndele ta dalele Elkana ounona vatano. (1 Sam. 2:21) Otashi dulika enangeko noupuna linenenene olo a li a mona olo okukala nekwatafano lopofingo naXe, Jehova, olo la enda tali kolo momukokomoko womido. Naave otashi dulu oku ku ningilwa eshi to hopaenene eitavelo laHanna.