1. Oshike osho tashi dulika sha li sha nyikifa Petrus oluhodi neenghono?

PETRUS ka li ta ka dimbwa efimbo olo la li lii eshi va li va shakenifa omesho naJesus. Mbela okwa li a didilika sha momesho aJesus osho tashi ulike a teka omukumo ile e mu fya ounye? Ita tu dulu oku shi koleka; omishangwa da nwefwa mo oda ti ashike ‘Omwene okwa punguluka, ndele ta tale Petrus.’ (Luk. 22:61) Ashike pefimbo opo Petrus okwa li a mona kutya okwa ninga epuko la kwata moiti. Okwa li e shi didilika mo kutya okwa ninga filufilu ngaashi Jesus a li a xunganeka, a li e lidimbika Omwene waye omuholike, oshinima osho a li a popya kutya ite ke shi ninga. Pefimbo opo tuu opo Petrus okwa li a nyika oluhodi neenghono omolwoshinima osho.

2. Petrus okwa li a pumbwa okulihonga oshilihongomwa shilipi, ndele ongahelipi hatu dulu okumona ouwa mehokololo laye?

² Petrus ka li monghalo ihe na eteelelo. Molwaashi okwa li omulumenhu weitavelo, okwa li natango e na omhito yokulialuluka komapuko aye nokulihonga oshilihongomwa osho shi li shimwe shomoilihongomwa yaJesus ya fimanenena, shi na sha nediminepo. Atusheni otwa pumbwa okulihonga oshilihongomwa sha faafana. Paife natu ka kundafaneni nghee Petrus a li e shi lihonga.

3, 4. (a) Epulo lilipi Petrus a li a pula Jesus, notashi dulika a li ta diladila ngahelipi? (b) Jesus okwa li a ulika ngahelipi kutya Petrus okwa li a nwefwa mo kovanhu ovo va li ve mu dingilila pefimbo opo?

³ Eehani hamano da pita eshi Petrus a li moshilando shavo muKapernaum okwa li a pula Jesus a ti: “Omwene, olungapi ndi nokudimina po omumwatate ta nyono kuame: olu-7 la wana?” Petrus okwa li ta diladila kutya oha dimine po luhapu. Kakele kaasho, ovawiliki vomalongelokalunga vopefimbo opo ova li hava hongo kutya omunhu oku na ashike okudimina po lutatu. Jesus okwa li e mu nyamukula a ti: “Ame ihandi ku lombwele lu-7, ndelenee lwo-77.” — Mat. 18:21, 22.

⁴ Mbela Jesus okwa li ta ladipike Petrus a kale ta valula oikando aishe oyo vamwe tava nyono kuye? Hasho, ponhele yaasho, eshi a li a lombwela Petrus kutya ha lu-7 ndele olwo-77, okwa li a hala okutya ohole ihai tula po omangabeko e na sha nokudimina po. (1 Kor. 13:4, 5) Jesus okwa ulika kutya Petrus okwa li a nwefwa mo kovanhu ovo ve mu  dingilila ovo va li vehe na onghenda nova li vehe na omhepo yediminepo. Onghee hano, ovo va hala okuhopaenena Kalunga ove na okukala ve na ehalo okudiminapo vakwao lwoikando. — Lesha  1 Johannes 1:7-9.

5. Onaini tashi dulika tu lihonge shihapu shi na sha nediminepo?

⁵ Petrus ka li a pataneka Jesus. Ndele mbela oshilihongomwa shaJesus osha li ngoo sha kuma omutima waye? Omafimbo amwe ohatu lihongo shihapu kombinga yediminepo ngeenge twa didilika kutya nafye otwe li pumbwa neenghono. Natu ka kundafaneni oiningwanima oyo ya li ya ningwa okuyuka pefyo laJesus. Mefimbo olo loudjuu, Petrus okwa li a ninga omapuko mahapu oo a li a pumbwa oku a diminwa po kOmwene waye.

6. Petrus okwa li e linyenga ngahelipi eshi Jesus a li a hala okuhonga ovayapostoli elininipiko, na Jesus okwa li a ungaunga naye ngahelipi?

⁶ Oya li onguloshi ididilikwedi, onguloshi yaxuuninwa yokukalamwenyo kwaJesus kwokombada yedu. Jesus okwa li e na shihapu natango okuhonga ovayapostoli vaye, pashihopaenenwa okwa li e na oku va honga shi na sha nelininipiko. Jesus okwa li e va tulila po oshihopaenenwa mokukosha eemhadi davo nelininipiko, oshilonga osho sha li hashi longwa kovapiya vongaho. Pehovelo Petrus okwa li a pula ngeenge Jesus ota ka kosha eemhadi daye, ndele ta anye okukoshwa. Opo nee okwa li a lombwela Jesus kutya ite mu kosho ashike keemhadi ndele nomake nomutwe waye yo. Jesus ka li a kanifa elididimiko, ponhele yaasho okwa li e mu fatululila nawa efimano neityo laasho a li ta ningi. — Joh. 13:1-17.

7, 8. (a) Omeenghedi dilipi Petrus a li a yeleka vali elididimiko laJesus? (b) Ongahelipi Jesus a li a twikila okuulika omhepo yonghenda noyediminepo?

⁷ Konima ashike yefimbo lixupi okudja opo, Petrus okwa li vali a yeleka elididimiko laJesus. Ovayapostoli ova li va twa eemhata kutya olyelye omukulunhu mokati kavo, nosha yela kutya Petrus naye okwa li a kufa ombinga meenhamanana odo tadi ulike ounhwa wopanhu u fifa ohoni. Ndele nande ongaho, Jesus okwa li e va pukulula nombili nokwa li e va pandula nokuli apa va ninga nawa eshi va ulika oudiinini kOmwene wavo. Ashike okwa li a xunganeka kutya aveshe otave ke mu fiya po. Petrus okwa li a nyamukula kutya ota ka kala omudiinini kuJesus nonande otashi pula efyo. Mepingafano naasho, Jesus okwa li a xunganeka kutya Petrus ote ke lidimbika Omwene waye lutatu onguloshi oyo fimbo ekondobolo ina li kwena luvali. Petrus ka li ashike a pataneka Jesus, ndele okwa li yo e linoma kutya ota ka kala omudiinini e dule ovayapostoli va kwao aveshe. — Mat. 26:31-35; Mark. 14:27-31; Luk. 22:24-28; Joh. 13:36-38.

⁸ Mbela Jesus okwa li e li pokufya Petrus ounye? Nopefimbo loudjuu waye, Jesus okwa twikila okutala komaukwatya mawa ovayapostoli vaye inava wanenena. Okwa kala eshi shii kutya Petrus ote ke mu lidimbika  ndele nande ongaho okwa ti: ‘Ame onde ku ilikanena eitavelo loye li ha dime mo muove. Ndele ove ngeenge wa aluka, pameka oovakweni.’ (Luk. 22:32) Kungaho Jesus okwa li a ulika elineekelo muPetrus kutya ote ke lialuluka komapuko aye ndele ta twikile okulongela Kalunga noudiinini. Ka li tuu a ulika omhepo yonghenda noyediminepo!

9, 10. (a) Petrus okwa li a pumbwa okupewa epukululo lilipi moshikunino shaGetsemane? (b) Omapuko a Petrus otae tu dimbulukifa shike?

⁹ Lwanima eshi va li moshikunino shaGetsemane, Petrus okwa li a pumbwa okupukululwa lwoikando. Jesus okwa li a pula Petrus, Jakob naJohannes va kale oupafi ofimbo ye ta ka ilikana. Jesus okwa li a nyika oluhodi neenghono nokwa li a pumbwa ekwafo, ndele Petrus navakwao ova kala ashike tava kofa. Okwa li e udite ko kutya omolwashike ovayapostoli vaye va katuka ngaho ndele te va dimine po, nokwa li a popya a ti: “Omhepo oya hala, ndelenee ombelela oi na oungone.” — Mark. 14:32-41.

¹⁰ Inapa pita efimbo lile, ongudu yovahangakeni oya holokela po i na eenyika noya homata omaongamukonda needibo. Olo ola li efimbo lokukatuka nelungi noneendunge. Ashike Petrus okwa li a katuka meendelelo, ta vikavika eongamukonda e liyukifa komutwe waMalkus omupiya womupristeri omukulunhu ndee te mu tete okutwi kumwe. Jesus okwa li a pukulula Petrus nombili, ta velula oshipute shaMalkus ndele te mu yelifile efinamhango tali kalelele lokuhalongifa eenghono olo hali wilike ovashikuli vaYe fiyo okunena. (Mat. 26:47-55; Luk. 22:47-51; Joh. 18:10, 11) Petrus okwa ninga nale omapuko mahapu oo a pumbwa oku a diminwa po kOmwene waye. Omapuko aye otaa dulu oku tu dimbulukifa kutya atusheni ohatu nyono luhapu. (Lesha Jakob 3:2.) Olyelye womufye iha pumbwa okudiminwa po kuKalunga efiku keshe? Onguloshi oyo tuu oyo Petrus okwa li ta ka ninga vali omapuko a kwata moiti.

11, 12. (a) Ongahelipi Petrus a li a ulika ouladi konima yokukwatwa po kwaJesus? (b) Petrus okwa li a dopa ngahelipi okuwanifa po osho a li a popya?

¹¹ Jesus okwa li a lombwela ongudu yovahangakeni kutya ngeenge oye tava kongo, ovayapostoli vaye nave va efe va ye. Petrus okwa li a tala eshi ongudu yovahangakeni tai mange po Jesus noke na eshi a li ta dulu okuninga po. Opo nee okwa li a ya onhapo ngaashi ovayapostoli vakwao.

¹² Petrus naJohannes ova li va kanghama, tashi dulika popepi neumbo laHannas oo a li nale Omupristeri Omukulunhu, oko Jesus a li a twalwa tete opo a ka pulapulwe. Eshi Jesus a kufwa ko konhele oko, Petrus naJohannes ova li ve mu shikula, ashike ova “li konima kokule.” (Mat. 26:58; Joh. 18:12, 13) Petrus ka li evaya. Osha yela kutya osha li tashi pula ouladi shili okushikula ko. Ongudu yovahangakeni oya li ya homata, naPetrus okwa li a yahameka nale umwe womuvo. Nonande Petrus okwa li a ulika ouladi mokushikula Jesus naashi a li a teta ko okutwi kwaumwe womongudu, ka li a ulika ouladi wa wana nokukala omudiinini kuJesus ngaashi a li a popya. — Mark. 14:31.

13. Omonghedi ilipi oyo aike ya yuka hatu dulu okushikula Kristus?

 ¹³ Ngaashi Petrus, kunena ovanhu vahapu ohava kendabala okushikula Kristus ve “li konima kokule,” monghedi oyo itai va dimbulukifa mo kuvamwe. Ndele ngaashi Petrus a ka shanga lwanima, onghedi aike ya yuka omo hatu dulu okushikula Kristus omokukala popepi elela naYe, hatu shikula oshihopaenenwa shaYe moinima aishe kashi na nee mbudi kutya ohatu ka mona oilanduliko ya tya ngahelipi. — Lesha 1 Petrus 2:21.

14. Petrus okwa li a pita mo ngahelipi monguloshi oyo Jesus a li ta pangulwa?

¹⁴ Petrus okwa li a shikula Jesus fiyo okeumbo la kula neenghono muJerusalem. Eumbo olo ola li laKajafas, omupristeri omukulunhu oo a li oshipuna nomunaenghono. Omaumbo oo luhapu okwa li haa tungwa a dingililwa noshihale osho hashi kala shi na oshivelo shi li komesho. Eshi Petrus a fika poshivelo okwa li a kelelwa mo. Johannes oo a li e shii omupristeri omukulunhu nokwa hangika nale e li meni, okwa li a lombwela omukeleli woposhivelo opo a efele mo Petrus. Osha fa shi li ngaha kutya Petrus ina kala popepi naJohannes noina kendabala okuya meumbo opo a ka kale pamwe nOmwene waye. Okwa kala ashike moshihale, omo ovapiya novapika vamwe va li tava endaenda komesho yomundilo wa kula onguloshi oyo kwa li kwa talala, ta tale eshi eendombwedi doipupulu tadi uya mo kooimwe nooimwe opo di hokololife Jesus. — Mark. 14:54-57; Joh. 18:15, 16, 18.

15, 16. Hokolola nghee exunganeko laJesus li na sha noku mu lidimbika oikando itatu la li la wanifwa.

¹⁵ Eshi a li pouyelele womundilo, okakadona oko ka li ke mu efela mo oka li taka dulu oku mu mona nawa noka li ke mu dimbuluka. Oka li ka popya ka ti: “Naave yo owa li pamwe naJesus, Omugalilea.” Okwa li a kumwa ndele te likale kutya ina shiiva Jesus nokwa li nokuli a popya kutya ke udite ko kutya okakadona otaka popi shike. Okwa li a ya ndele ta ka kala ofika popepi noshivelo sheumbo nokukala a mwena, ashike okakadona kamwe vali oka li ke mu mona ndele taka ti: “Naau yo okwa li pamwe naJesus, Omunasaret.” Petrus okwa ana ndele ta ti: “Omulumenhu ou nghi mu shii.” (Mat. 26:69-72; Mark. 14:66-68) Otashi dulika pomhito oyo eshi a li e lidimbika Jesus oshikando oshitivali opo a li a uda ekondobolo la kwena, ashike okwa li a piyaanekwa noka li ta dimbulukwa exunganeko olo Jesus a li a popya konima yeevili donhumba.

¹⁶ Konima yokafimbo, Petrus okwa li ta kendabala okulivaka po fimbo ina dimbulukiwa. Ongudu yovanhu oyo ya li moshihale oya li ye mu hanga. Umwe womuvo okwa li omupambele waMalkus omupiya womupristeri oo Petrus a li a teta okutwi. Okwa ti ku Petrus: “Inandi ku mona mepya pamwe naye?” Petrus okwa li e udite kutya oku na oku va tomha kutya ova puka. Onghee hano, okwa li a ana nokwa ti kutya efingo nali uye kombada yaye ngeenge ota popi oipupulu. Osho osha li oshikando oshititatu Petrus te lidimbike. Konima yokupopya eendjovo odo, okwa li a uda ekondobolo la kwena oshikando oshitivali onguloshi oyo. — Joh. 18:26, 27; Mark. 14:71, 72.

17, 18. (a) Petrus okwa li e linyenga ngahelipi eshi a mona kutya okwa nyona sha kwata moiti kOmwene waye? (b) Petrus otashi dulika a li te lipula nashike?

 ¹⁷ Jesus okwa li a ya pondje ndele ta tale moshihale. Pomhito oyo okwa li a shakenifa omesho naPetrus, ngaashi sha popiwa pehovelo letukulwa eli. Petrus okwa li a didilika nghee a li a nyona sha kwata moiti kOmwene waye. Okwa li a dja mo moshihale, e udite ondjo neenghono omolwoshinima osho a ninga. Okwa ya a finda momapandavanda oshilando, ta minikilwa kouyelele womwedi oo wa li u yadi eshi tau ningine. Omesho aye okwa yada omahodi nokwa lila nokulililila. — Mark. 14:72; Luk. 22:61, 62.

¹⁸ Ngeenge omunhu okwa mono kutya okwa ninga epuko la kwata moiti, oshipu okudiladila kutya i ta dulu vali okudiminwa po. Otashi dulika Petrus a li te lipula kutya Jesus ite ke mu dimina po omolwenyono olo la kwata moiti. Mbela okwa li ngoo ta ka diminwa po?

19. Petrus okwa li e udite ngahelipi shi na sha nepuko laye, notu shi shii ngahelipi kutya ka li a teka omukumo?

¹⁹ Petrus oku na okukala a li a nyika oluhodi neenghono ongula yefiku la shikula eshi a mona osho sha ningilwa Jesus. Ka li tuu e livela ombedi konima eshi Jesus a fya efiku olo a kala ta hepekwa eevili dihapu! Petrus oku na okukala a li a nyika oluhodi efimbo keshe te lipula nghee a li a weda ko kouyahame wOmwene waye mefiku olo la ka ninga laxuuninwa longhalamwenyo yaYe e li omunhu kombada yedu. Nonande Petrus okwa li nyika oluhodi neenghono, ka li a teka omukumo. Osho otushi shii molwaashi ehokololo ola popya kutya konima yoshiningwanima osho okwa ka kala vali pamwe novahongwa vakwao. (Luk. 24:33) Kape na omalimbililo, ovayapostoli aveshe ova li ve livela ombedi omolweenghatu odo va li va katuka onguloshi oyo youdjuu nova li va hekelekafana.

20. Oshike hatu dulu okulihonga kuPetrus pefimbo opo a li a katuka pandunge?

²⁰ Pomhito ei Petrus okwa li a ninga etokolo li li pandunge. Ngeenge omupiya waKalunga okwa punduka kashi na nee mbudi kutya okwa nyona shi fike peni, osho sha fimanenena eenghendabala odo ta ningi opo a penduke po noku yukife eenghatu daye. (Lesha Omayeletumbulo 24:16.) Nonande Petrus okwa li a nyika oluhodi neenghono, okwa li a ulika eitavelo eshi a ka ongala pamwe novamwaxe. Ngeenge omunhu a wililwa po koluhodi, otashi dulika a kale a hala okulikalela ndele osho osha nyika oshiponga. (Omayel. 18:1) Okukala popepi novaitaveli vakweni oko ashike onghatu i li pandunge notashi ku kwafele opo u mone  eenghono odo wa pumbwa opo u twikile okulongela Kalunga. — Heb. 10:24, 25.

21. Petrus okwa li a uda onghundana ilipi eshi a li a ongala pamwe novahongwa vakwao?

²¹ Molwaashi Petrus okwa li pamwe novahongwa vakwao, okwa ka uda onghundana ikumwifa kutya oshimhu shaJesus kashi mo mombila. Opo nee Petrus naJohannes ova ya diva kombila oko Jesus a li a pakwa noya li ya idilwa. Johannes oo tashi dulika a li omunyasha kuPetrus, oye a li a fika tete ndele eshi a hanga ombila ya yeuluka okwa li ta ongaonga. Ashike Petrus ina ongaonga nonande okwa li a loloka eshi a tondoka, okwa ya a yukilila mombila ndele ina hanga mo sha. — Joh. 20:3-9.

22. Oshike sha li sha kufa po oluhodi alishe nomalimbililo momutima waPetrus?

²² Petrus okwa li ngoo a itavela kutya Jesus okwa nyumuka koufi? Nonande ovakainhu ovadiinini ova li va hokolola kutya ova li ve lihololelwa kovaengeli ovo ve va shiivifila kutya Jesus okwa nyumuka, Petrus ka li a itavela pehovelo. (Luk. 23:55–24:11) Ashike pexulilo lefiku olo, oluhodi alishe nomalimbililo okwa li a kana mo momutima waPetrus. Paife Jesus oku li omunhu wopamhepo e na eenghono. Okwa li e lihololela ovayapostoli vaye aveshe. Ndele fimbo a li ine lihololela ovayapostoli aveshe, okwa li e lihololela Petrus oye aeke. Efiku olo ovayapostoli ova li va tya: “Omwene okwa nyumuka shili, okwa monika kuSimon.” (Luk. 24:34) Sha faafana, omuyapostoli Paulus lwanima okwa ka shanga shi na sha nefiku olo lididilikwedi eshi Jesus e “lihololela Kefas nokomesho e lihololela ava omulongo navavali.” (1 Kor. 15:5) Kefas naSimon aeshe oku li omadina a Petrus. Jesus okwa li e lihololela Petrus efiku olo ofimbo a li oye aeke.

23. Kunena omolwashike Ovakriste ovo va nyona sha kwata moiti va pumbwa okudimbuluka oshihopaenenwa shaPetrus?

²³ Ombibeli inai popya kutya oshike sha li sha ningwa po eshi Jesus naPetrus va li va shakena vali. Ndele ohatu dulu okudiladila kutya Petrus okwa li e udite ngahelipi eshi a li a mona Omwene waye omuholike e na vali omwenyo nokukala e na omhito yokuholola oluhodi nelivelombedi laye. Komesho yoinima aishe, Petrus okwa li a hala okudiminwa po. Nopehe na omalimbililo, Jesus okwa li e mu dimina po filufilu. Kunena Ovakriste ovo va nyona ove na okudimbuluka oshihopaenenwa shaPetrus. Ina tu diladila nande kutya Kalunga ita dulu oku tu dimina po. Jesus okwa li a ulika monghedi ya wanenena oukwatya wa fa waXe ou puye pe “nedime po lomatimba mahapu.” — Jes. 55:7.

24, 25. (a) Hokolola kutya onguloshi oyo Petrus a li ta yulu eeshi mEfuta laGalilea oya li ya tya ngahelipi. (b) Petrus okwa li e linyenga ngahelipi koshikumwifilonga shaJesus ongula yefiku la shikula ko?

²⁴ Jesus okwa li a lombwela ovayapostoli va ye kuGalilea oko va li tave ke mu hanga. Eshi va fika ko, Petrus okwa li a tokola okuya a ka yule eeshi mEfuta laGalilea. Vakwao vamwe ova li yo va ya pamwe naye.  Petrus okwa li vali a ya mefuta omo a li ha kala nale efimbo lihapu. Molwaashi Petrus okwa kala omuyuli weeshi, oinima oyo a li a shakeneka eshi a ka yula eeshi mefuta okwa li ei shii nale nokwa li te i hafele. Ashike kava li va yula mo sha onguloshi aishe. — Mat. 26:32; Joh. 21:1-3.

²⁵ Eshi eluwa tali tende, ova li va uda omunhu e li komutunda te va lombwele va umbile oiyulifo yavo kombinga ikwao yowato nosho va li va ninga ndele tava kwata mo eeshi 153. Petrus okwa li eshi shii kutya omunhu oo olyelye, onghee hano okwa nhuka mo mowato ndele ta yoo a yuka komutunda. Jesus okwa li a pa ookaume kaye ovadiinini  eeshi da telekwa komakala, ashike okwa li ta yandje elitulemo le likalekelwa kuPetrus. — Joh. 21:4-14.

26, 27. (a) Jesus okwa li a pa Petrus omhito yashike lwoikando itatu? (b) Jesus okwa li a ulika ngahelipi kutya okwa dimina po Petrus filufilu?

²⁶ Jesus okwa li a pula Petrus ngeenge okuhole tuu Omwene waye e “dule ava,” a li ta ulike keeshi odo di yadi monete. Mbela ohole oyo Petrus a li e hole ongeshefa yeeshi oya li i dule oyo a li e hole Jesus? Molwaashi Petrus okwa li e lidimbika Omwene waye oikando itatu, paife Jesus okwa li e mu pa omhito a koleke ohole yaye oikando itatu moipafi yavakwao. Eshi Petrus a ninga ngaho, Jesus okwa li e mu lombwela nghee e na okuulika ohole: mokupitifa oilonga iyapuki komesho yoinima aishe, okupalula, okupameka nokulifa oshiunda shaKristus, ovashikuli vaYe ovadiinini. — Luk. 22:32; Joh. 21:15-17.

²⁷ Jesus okwa li a ulika kutya Petrus oku na natango oshilonga kuye nokuXe. Petrus okwa li ta ka dana onghandangala ya fimana meongalo koshi yewiliko laKristus. Jesus ka li tuu a ulika kutya oha dimine po filufilu! Nopehe na omalimbililo, Petrus okwa li a pandula neenghono eshi Jesus a li e mu dimina po nokwa li e lihonga sha kepuko laye.

28. Omonghedi ilipi Petrus a ka kala a fa emanya ngaashi edina laye tali ti?

²⁸ Petrus okwa li a wanifa po oshinakuwanifwa shaye noudiinini oule womido dihapu. Okwa li a pameka ovamwaxe ngaashi Jesus a li e mu lombwela a ninge mefiku laxuuninwa lokukalamwenyo kwaYe. Petrus okwa li a lifa nokupalula ovashikuli vaKristus nombili nonelididimiko. Okwa ka kala e na eitavelo la pama la fa emanya nokwa li a tulila po eongalo oshihopaenenwa sha denga mbada, ngaashi Jesus a li a xunganeka eshi e mu luka Petrus olo tali ti emanya. Oumbangi muhapu u na sha naa sho otau hangwa meenhumwafo mbali odo Petrus a shanga omolwouwa woohandimwe Ovakriste, odo da ninga oshitukulwa shOmbibeli. Eenhumwafo odo otadi ulike kutya Petrus ina dimbwa oshilihongomwa osho e lihonga kuJesus shediminepo. — Lesha 1 Petrus 3:8, 9; 4:8.

29. Ongahelipi hatu dulu okuhopaenena eitavelo laPetrus nosho yo onghenda yOmwene waye?

²⁹ Nafye natu lihongeni koshilihongomwa osho. Mbela ohatu pula ngoo Kalunga efiku keshe e tu dimine po omolwomanyono etu mahapu? Ohatu tambula ko ngoo ediminepo olo nokwiitavela meenghono dalo doku tu kaleka twa koshoka? Ohatu dimine po ngoo vamwe ovo ve tu dingilila? Ngeenge otwa ningi ngaho, ohatu ka hopaenena eitavelo laPetrus nosho yo onghenda yOmwene waye.