1, 2. (a) Naboti er­nerilu qanoq naaper­tuil­luan­ngitsumik pineqar­pat? (b) Al­laaserisami matumani pis­suserineqar­tus­sat marluk sorliit sam­mis­savavut?

ANGUTIT ajor­tut marluk angut al­la ingasat­tumik pinerlut­tulior­nerar­paat. Sal­lup­pul­li. Angul­li pisuutin­neqarluni toqumut eq­qar­tuun­neqar­poq. Takorlooruk inuit naaper­tuil­luar­nermik nuan­narisaqar­tut angut pisuus­suteqan­ngitsoq taan­na taas­sumalu er­neri ujaq­qanik mil­loorlugit toqun­neqar­tut takugamik­kit qanoq misiginersut! Taman­na oqalut­tualiaan­naan­ngilaq. Jehovamut aalajaatsoq Naboti, Israelimi kun­ngip Akabip nalaani inuusoq, taama pineqar­poq. – 1 Kng 21:11-13; 2 Kng 9:26.

² Al­laaserisami matumani Nabotip qanoq pineqarsimanera sam­mis­savar­put. Aam­ma kristumiut siul­liit nalaan­ni utoq­qaaner­tap aalajaatsup ingasat­tumik kuk­kusimanera sam­mis­savar­put. Oqalut­tuani taak­kunani erser­poq Jehovap naaper­tuil­luar­nermut isigin­nit­taasiatut isigin­nit­taaseqas­sagut­ta  maniguun­neq isumak­keerfigin­neriaan­naanerlu qanoq pisariaqar­tigisut.

3, 4. Naboti qanoq it­tuua, aam­ma sooq viin­nequteqarfiutini kun­ngimut Akabimut tunerusun­ngilaa?

³ Naboti Jehovamut aalajaap­poq naak nalimini Israelik­kut amerlanersaat kun­ngip Akabip nuliatalu dron­ningip ajor­tup Jezabelip maligas­siuinerlun­nerat­tut ilioraluar­tut. Israelik­kut guutipiluk Ba’ali pal­lorfigalugulu Jehova taas­sumalu inatsisai ataq­qin­ngilaat. Nabotilli Jehovamut at­taveqar­nini al­laat inuunerminin­ngar­nit pingaar­tin­neruaa.

⁴ 1 Kunngit 21:1-3 atuakkit. Nabotip viin­nequteqarfiutini Akabimit pisiariumaneqarmat al­lamil­luun­niit pitsaanerusumik taarserumaneqarmat itigar­tip­paa. Sooq? Ataq­qin­nil­luni nas­suiar­paa ‘siuaasaminit kingor­nus­sami Akabimut tun­niun­neqar­nis­saa’ akuerisin­naanagu Jehova naalak­kusuk­kamiuk. Nabotip kun­ngip Akabip neqeroorutaa itigar­tip­paa Jehovap inatsisaa naaper­torlugu ilaqutariit kingor­nus­sarsiarisar­tagaat aatsaat uter­teq­qin­neqarsin­naas­saguni tunineqarsin­naam­mat. (3 Mos 25:23; 4 Mos 36:7) Erseq­qip­poq Naboti Jehovamut naalat­tuusoq.

5. Nabotip viin­nequteqarfiutaa piumal­lugu Jezabeli sua?

⁵ Nabotip viin­nequteqarfiutini tunerusun­ngim­magu kun­ngi Akabi nulialu ajorluin­nar­tunik iliuuseqar­put. Dron­ningip Jezabelip viin­nequteqarfik pis­sarsiariniarlugu Naboti eq­qun­ngitsumik un­nerluutigineqar­tip­paa, tamatumalu kingunerisaanik Naboti ujaq­qanik mil­loor­neqarluni toqutaavoq – er­nerilu aam­ma taamatut pineqar­put. Eq­qun­ngitsumik pineqar­neq alianar­toq taman­na Jehovap qanoq iliuuseqarfigaa?

6, 7. Jehovap naaper­tuil­luar­nermik nuan­narisaqar­nini qanoq ersersip­paa, aam­ma sooq taman­na Nabotip ilaqutaanut ikin­ngutaanul­lu tup­pal­ler­narsimas­sava?

⁶ Jehovap ingerlaan­naq Elia Akabimut aal­lar­tip­paa taan­na oqarfigeq­qul­lugu toqutsisuul­lunilu til­lit­tuusoq. Jehova eq­qar­tuus­sigami qanoq aalajangiisimava? Nabotip er­nerisalu toqutaanerat­tut Akabi, nulia aam­ma er­neri toqutaas­sasut. – 1 Kng 21:17-25.

⁷ Nabotip ilaqutaasa ikin­ngutaasalu Akabip ajor­tuliai aliasuutigingaar­paat. Jehovalli taak­kua eq­qun­ngitsumik pineqar­nerat takugamiuk ingerlaan­naq iliuuseqarfigaa. Taman­na tup­pal­ler­narsimas­saaq. Tamatumali kingor­na taak­kua ilimagin­ngisaan­nik pisoqar­poq maniguun­neran­nut Jehovamil­lu tatigin­nin­neran­nut misilin­neqaataagunar­tumik.

8. Jehovap eq­qar­tuus­sutaa tusaramiuk Akabi qanoq qisuariar­pa, qanorlu kinguneqar­tumik?

⁸ Jehovap qanoq piniar­neraani Akabip tusaramiuk “atisani alit­tor­pai puunil­lu atisil­luni iisin­ngin­niarlunilu; al­laal­lu atisani taan­na atuin­narlugu sinit­tar­poq,  nikal­lungal­lunilu angalaar­poq”. Akabi maniguutiler­poq. Qanoq kinguneqar­tumik? Jehovap Elia ima oqarfigaa: “Maniguuf­figilersimam­manga maan­na inoqutai ajunaar­tin­nian­ngilak­ka inuutil­lugu, aatsaal­li er­nerata nalaani.” (1 Kng 21:27-29; 2 Kng 10:10, 11, 17) Jehovap ‘uum­matinik misiliisar­tup’, qanor­piaq it­tuunitsin­nik takun­nis­sin­naasup, Akabimut eq­qar­tuus­sutimi naam­mas­sineqar­nis­saa kinguar­tip­paa. – Uss 17:3.

9. Sooq Nabotip ilaqutaasa ikin­ngutaasalu maniguun­neq il­lersuutigisimas­savaat?

⁹ Nabotip ilaqutaasa ikin­ngutaasalu Akabi inuutil­lugu taas­suma ilaqutai pil­lar­neqas­san­ngitsut tusaramik­ku Guutimut up­per­nermik­kut misilin­neqaatigisimasin­naavaat. Taamaap­pat maniguun­neq up­per­nik­kut il­lersuutigisimas­savaat. Sooq? Maniguuk­kunik Jehova pal­lorfigiuas­savaat Guutilu naaper­tuil­luar­tumik ilior­tuaan­nar­toq up­peralugu. (5 Mosesi 32:3, 4 atuakkit). Siunis­sami Nabotip ilaqutai pil­luaq­quneqarumaar­put asasatik toqusunit makititaasut takugunik­kit. Taman­na Nabotimut er­nerinul­lu naaper­tuil­luaq­qis­saar­tuus­saaq. (Joh 5:28, 29) Maniguut­tut nalun­ngilaat Guutip inuit ‘ilior­neri tamarluin­naasa, iser­tor­tut tamaasa, ajun­ngitsut ajor­tul­luun­niit’,  eq­qar­tuus­sis­sutigiumaarai. (Oqal 12:14) Jehovap uagut ilisiman­ngisavut eq­qumaf­figisar­pai. Taamaat­tumik maniguun­neq Jehovamut up­perun­naan­ngin­nis­satsin­nut il­lersuutigis­savar­put.

10, 11. (a) Qanoq in­nik­kut naaper­tuil­luar­nermut isigin­nit­taaser­put misilin­neqarsin­naava? (b) Maniguun­neq qanoq il­lersuutigis­savar­put?

¹⁰ Il­lit paasin­ngisan­nik isumaqatigin­ngisan­nil­luun­niit utoq­qaaner­tat aalajangiip­pata qanoq qisuarias­savit? As­sersuutigalugu Jehovamut kif­far­tor­nermi im­mik­kut pisin­naatitaaf­fim­mik il­lit an­naasaqaruit asasal­luun­niit an­naasaqar­pat sus­savit? Taavami il­lit aap­pat, qitor­nat qanimul­luun­niit ikin­ngutigisat ilagiin­nut ilaajun­naarsin­neqar­pat il­lil­lu utoq­qaaner­tat aalajangigaat isumaqatigin­ngik­kuk­ku qanoq qisuarias­savit? Imaluun­niit utoq­qaaner­tat ajor­tuliorsimasoq nal­lit­tor­pas­suk il­lil­lu utoq­qaaner­tat kuk­kusoriguk­kit? Taamaat­toqar­pat Jehovamut up­per­nerit ul­lumik­kul­lu ilagiin­nik aaq­qis­suus­seriaasianik tatigin­nin­nerit misilin­neqaatigisin­naavatit. Taak­kua arlaat up­per­nik­kut misilin­neqaatigiguk­ku maniguun­neq qanoq il­lersuutigisin­naaviuk? Marlutsigut iluaqutaasin­naanera sam­meriar­tigu.

¹¹ Siul­lermik, maniguuk­kut­ta nas­suerutigis­savar­put ilisimasariaqak­kat tamaasa ilisimanatigit. Pineqar­tumut tun­ngatil­lugu qanorluun­niit ilisimasaqar­tigigaluarut­ta inuup uum­mam­miui Jehovap kisimi ilisimavai. (1 Sam 16:7) Taman­na eq­qaamagutsigu pisin­naasat­ta kil­leqar­nerat maniguul­luta nas­suerutigis­savar­put eq­qarsar­taaser­pul­lu al­lan­ngor­til­lugu. Aap­pas­saanik, eq­qun­ngitsulior­toqar­pat maniguun­neq naalan­nis­samut, naam­magit­tar­nis­samut Jehoval­lu pis­sutsinik aaq­qiinis­saata utaq­qinis­saanut iluaqutigis­savar­put. Biibilimi al­las­simavoq ‘Guutimik mianerin­nit­tut mianerin­nin­ner­tik pis­sutigalugu pil­luarlutik inuusin­naasut iluan­ngitsorlu atugarlior­tus­saasoq sivikitsuin­narmil­lu inuujumaar­toq’. (Oqal 8:12, 13) Maniguut­tuar­neq, imaluun­niit qanilaar­tuar­neq, uagutsin­nut pisimasumilu akuliusimasunut tamanut iluaqutaas­saaq. – 1 Petrusi 5:5 atuaruk.

12. Oqalut­tuaq suna maan­na sam­mis­savar­put, aam­ma sooq?

¹² Antiokiami Syriamiit­tumi kristumiut siul­liit maniguut­tuunermik­kut isumak­keerfigin­neriaan­naanermik­kul­lu misilin­neqar­put. Oqalut­tuaq taman­na sam­mitil­lugu uagut isumak­keerfigin­nin­nermut isigin­nit­taaser­put misis­soriar­tigu. Sooq Jehovap najoq­qutas­siaminik al­lan­nguinani inuit naam­mal­luin­nan­ngitsut kif­farisin­naagai paasis­savar­put.

13, 14. Petrusi sunik sulias­sin­neqar­pa, qanorlu sapiitsulior­pa?

¹³ Apustili Petrusi utoq­qaaner­taavoq kristumiut siul­liit amerlanersaan­nit ilisimaneqarluar­toq. Jiisusimut qanimut ikin­ngutaavoq pingaarutilin­nil­lu sulias­sin­neqarluni. (Matt 16:19) As­sersuutigalugu ukiumi 36-mi Petrusi Cor­neliusimut  inoqutaanul­lu oqaluus­seq­quneqar­poq. Sooq taman­na maluginiar­nar­pa? Cor­neliusi juutiunani Guutimik nalusuum­mat kipineqan­ngitsoq. Cor­neliusi inoqutaalu anersaamik il­ler­nar­tumik pim­mata Petrusip paasivaa taak­ku kristumiutut kuisis­sin­naasut. Ima oqar­poq: “Inuit ukua imermik kuineqar­nis­saat kimil­luun­niit akor­nuser­neqarsin­naaner­pa, uatsitul­li Anersaaq Il­ler­nar­toq pisimam­mas­suk.” – ApS 10:47.

¹⁴ Ukiumi 49-mi apustilit Jerusalemimilu utoq­qaaner­tat ataatsimiip­put kristumiut juutiun­ngitsut kipineqar­tariaqar­nersut aalajanger­niarlugu. Ataatsimiin­nermi tamatumani Petrusip sapiil­luni qatan­ngutit eq­qaasip­pai nam­mineerluni juutiun­ngitsut kipineqarsiman­ngitsut anersaamik il­ler­nar­tumik pisut takusimal­lugu. Petrusip misigisaa taman­na siulersuisoqatigiit aalajangiinis­samin­nut iluaqutigaat. (ApS 15:6-11, 13, 14, 28, 29) Kristumiut juutiusut juutiun­ngitsul­lu Petrusip sapiil­luni tamak­ku oqalut­tuarisimam­magit qujamasus­simas­sap­put. Kristumiut siul­liit taak­kua angut aalajaal­lunilu inersimal­luar­toq taan­na tatigiuminar­tis­simas­savaat. – Hebr 13:7.

15. Petrusi Syriami Antiokiamiitil­luni qanoq kuk­kua? (Al­laaserisap aal­laq­qaataani as­siliaq takuuk).

¹⁵ Jerusalemimi ataatsimiin­nerup tamatuma kingunin­ngua Petrusi Antiokiamut Syriamiit­tumut tikeraar­poq. Tas­saniitil­luni qatan­ngutit juutiun­ngitsut peqatigisar­pai. Taak­kua Petrusip ilisimasai misigisaalu ilin­niarfigil­luarsimas­savaat. Tupaal­las­simas­sap­pul­li ajual­lal­lutil­lu Petrusip nereqatigisarun­naarmatsik. Kristumiut juutiusut al­lat, ilaatigut Barnaba, Petrusimit sun­ner­neqaramik up­peqatitik juutiun­ngitsut aam­ma peqatigisarun­naar­paat. Sooq utoq­qaaner­taq kristumiu inersimal­luar­toq ilagiit avis­saar­tuutigisin­naasaan­nik kuk­korujus­suar­pa? Pingaar­nerusumil­lu, utoq­qaaner­tap oqaasii iliuusiiluun­niit pis­sutigalugit ajual­lan­ngin­nis­samut iluaqutigisin­naasatsin­nik Petrusip kuk­kus­sutaa qanoq ilin­niutigisin­naavar­put?

16. Petrusi qanoq naq­qin­neqar­pa, suul­lu apeq­qutaaler­pat?

¹⁶ Galatiamiut 2:11-14 atuakkit. Petrusi, aam­ma Kefasimik taaneqar­tar­toq, inun­nik qunugisaqaler­poq. (Us­s 29:25) Petrusip Jehovap juutiun­ngitsunut isigin­nit­taasia nalun­ngilaa. Taamaak­kaluar­toq kristumiunik juutiun­ngitsunik peqateqar­tar­nini pis­sutigalugu kristumiunit juutiusunit Jerusalemimiit tikeraar­tunit nikagineqas­sasorivoq. Apustilip Paulusip Petrusi ilumoor­tuusaar­tun­ngorsimanerar­paa. Sooq? Ukiumi 49-mi Jerusalemimi ataatsimiin­nermi Paulusip Petrusi juutiun­ngitsunik il­lersuisoq tusaagamiuk. (ApS 15:12; Gal 2:13) Kristumiut juutiun­ngitsut Petrusip ajual­latsitai qanoq qisuariarsimas­sagunar­pat? Taman­na up­perun­naas­sutigisimas­savaat? Petrusip kuk­kunini pis­sutigalugu im­mik­kut pisin­naatitaaf­fini an­naasimas­savai?

17. Petrusip Jehovap isumak­keerfigin­nit­tar­nera qanoq iluaqutigaa?

¹⁷ Petrusi maniguup­poq Paulusil­lu naq­qiutaa akueralugu. Petrusip im­mik­kut pisin­naatitaaf­fim­minik an­naasaqar­nersoq Biibilimi al­las­simasoqan­ngilaq. Nalun­ngilar­pul­li al­lak­kanik marlun­nik Biibilimut ilaalersunik isumas­sarsisin­neqarluni al­lat­toq. Al­laat al­lak­kami aap­paan­ni Paulusi qatan­ngutaanerar­paa asanar­toq. (2 Petr 3:15) Petrusip kuk­kus­sutaa kristumiunut juutiun­ngitsunut an­niaataasimas­saaq. Jiisusil­li ilagiin­nut niaquusup pisin­naatitaaf­feqar­tit­tuar­paa. (Ef 1:22) Qatan­ngutit ilagiin­niit­tut Petrusi isumak­keerfigigunik­ku Jiisusi Jehovalu ilaas­savaat. Neriunar­poq inuup naam­mal­luin­nan­ngitsup kuk­kus­sutaa kialuun­niit up­perun­naas­sutigis­san­ngik­kaa.

18. Qaquguk­kut Jehovap naaper­tuil­luar­nermut isigin­nit­taasiatut isigin­nit­taaseqar­tariaqar­pugut?

¹⁸ Kristumiut siul­liit nalaan­nitul­li aam­ma ul­lumik­kut ilagiin­ni kristumiuni naam­mal­luin­nar­tunik utoq­qaaner­taqan­ngilaq. Biibilimi ima al­las­simavoq: “Tamat­ta amerlasuunik kuk­kus­suteqar­tar­pugut.” (Jaak 3:2) Taman­na isumaqataaf­figinaqaaq, qatan­ngutit­tali naam­mal­luin­nan­ngis­sutai nam­mineq ajoqutigigutsigit qanoq pis­saagut? Jehovap naaper­tuil­luar­nermut isigin­nit­taasiatut isigin­nit­taaseqas­saagut? As­sersuutigalugu utoq­qaaner­taq isum­mereer­pasil­luni oqaaseqar­pat qanoq qisuarias­savit? Utoq­qaaner­taq eq­qarsaq­qaarani ajual­lan­nar­tunik oqaaseqar­pat qisuariapiluus­savit? Qatan­ngutip taas­suma utoq­qaaner­taajun­naar­nis­saa isum­miutipal­lan­nagu naam­magit­tarlutit Jiisusi ilagiin­ni niaquusoq utaq­qis­saviuk? Kuk­kus­sutaa isiginiar­nerunagu qatan­ngutip taas­suma aalajaal­luni ukior­pas­suar­ni kif­far­torsimanera eq­qaamas­saviuk? Qatan­ngut ajor­tuliorfigin­nitsit utoq­qaaner­tatut kif­far­tor­tuar­pat al­laal­luun­niit amerlanerusunik im­mik­kut pisin­naatitaaf­feqaler­pat qutsatis­saviuk? Isumak­keerfigin­neriaan­naaguit Jehovap naaper­tuil­luar­nermut isigin­nit­taasiatut isigin­nit­taaseqas­saatit. – Matthæusi 6:14, 15 atuakkit.

19. Sunis­sar­put aalajangiusimasariaqar­par­put?

¹⁹ Naaper­tuil­luar­nermik nuan­narisaqarat­ta naaper­tuil­luan­ngitsulior­ner­nik Saatanip taas­sumalu silarsuaata pisuus­sutigisaan­nik Jehovap atuuk­kun­naarsitsinis­saa qilanaaringaar­par­put. (Es 65:17) Taamaalior­nis­saata tungaanut eq­qun­ngitsuliorfigineqaraangat­ta maniguul­luta nas­suerutigisar­tigu ilisimasariaqak­kat tamaasa ilisimanatigit, ajor­tuliorfigin­nitsigul­lu kajumil­luta isumak­keerfigisar­tigit. Taamaalior­tarut­ta Jehovap naaper­tuil­luar­nermut isigin­nit­taasiatut isigin­nit­taaseqas­saagut.