Ԝә Заньбу?
Бәре кʹьтебед гӧломaтккьри ча чедькьрьн, у ча дьданә хәбате?
Кʹьтеба Луԛа гьли дькә дәрһәԛа ԝе йәке, кӧ ча Иса кʹьтеба гӧломатккьри йа кʹьтеба Ишайа вәдькә дьхунә, у пашда гӧломaт дькә. Йуһʹәнна жи хьлазийа кʹьтеба хԝәда дьбежә дәрһәԛа кʹьтеба гӧломaтккьри, у гьли дькә кӧ әԝи кʹьтеба хԝәда нькарьбу дәрһәԛа һʹәму кʹәрәмәтед кӧ Иса дькьр бьньвисийа (Луԛа 4:16-20; Йуһʹәнна 20:30; 21:25).
Ле кʹьтебед гӧломатккьри ча чедькьрьн? Әԝ һа дьһатьнә чекьрьне, кӧдӧре чʹәрм, папирус, йан пергамент һәвва дькьрьн, у гӧломaт дькьрьн, ӧса кӧ ньвисаред кʹьтебе алийе һьндӧрва бе хане. Әԝ ньвисар бь дьрежайе дьһатә лекьрьне. Кʹьтеба гӧломaтккьри чахе дьреж бу, дӧ дар пева дькьрьн, сәва кӧ кʹе дәстпедькә бьхунә, бькарьбә бь дәстәки вәкә у бь дәсте дьн гӧломaтк кә.
Фәрһәнгәкә Кʹьтеба Пирозда, («The Anchor Bible Dictionary») те готьне: «Кʹьтеба гӧломaтккьри дькарьбу гәләк дьреж буйә, (гәләк щар ԝәкә 10 метьр). Дь ԝе кʹьтеба гӧломaтккьрида кʹьтебәк бь тʹәмами дькарьбу щи буйа, ле гава әԝ дьһатә гӧломaтккьрьне, чапа ԝе бьчʹук бу». Мәсәлә, дьбәкә кʹьтеба Луԛарʹа лазьм бу кʹьтебәкә гӧломaтк, кӧ дьрежайа ԝе ԝәкә 9.5 метьр буйа. Щара, сәре даред кʹьтеба гӧломaтккьри жь һәрд алийава рʹьндә дькьрьн у дьбьрьԛандьн.
Дьбәкә кʹе бун «сәрәкед кʹаһина», дәрһәԛа кʹе жи те готьне дь Ньвисаред Йунанида?
Сәре-серида чахе Исраеледа кʹаһинти дәстпебу, тʹәне мәрьвәки дькарьбу бьһатә кʹьфшкьрьне ча сәрәккʹаһин, у әԝи гәрәке тʹәмамийа әʹмьре хԝә сәрәккʹаһинти бькьра (Жьмар 35:25). Сәрәккʹаһине пешьн Һарун бу. Паши мьрьна сәрәккʹаһина, әԝ ԛәдьр дәрбази кӧрʹед ԝани нӧхьри дьбу (Дәркʹәтьн 29:9). Гәләк меред жь ньсьла Һарун хьзмәт дькьрьн ча кʹаһин, ле тʹәне һьнәк жь мәрьвед ԝи хьзмәт дькьрьн ча сәрәккʹаһин.
Чахе Исраел кʹәтьбу дәсте мьләтед хәриб, мәрьвед нә Исраели сафи дькьрьн кӧ кʹе гәрәке бьбьн сәрәккʹаһине Щьһуйа у кʹе на. Ле ча те кʹьфше, әԝед кӧ тʹәзә дьһатьнә кʹьфшкьрьне, тʹьме жь малбәтед нав у дәнг дьһатьнә жьбартьне, ле һʹәчʹи зәʹф жь ньсьла Һарун дьһатьнә жьбартьне. Те кʹьфше кӧ дь Кʹьтеба Пирозда хәбәра «сәрәкед кʹаһина», те һʹәсабе сәрокед кʹаһина, мәсәлә йед кӧ сәрокед 24 кʹомед кʹаһина бун, йан жи жь ньсьла сәрәккʹаһин бун, у сәрәккʹаһинед бәре йед кӧ ида кʹаһинти нәдькьрьн, мәсәлә ча Һәнан (1 Дирок 24:1-19; Мәтта 2:4; Марԛос 8:31; Кʹаред Шандийа 4:6).