Leta, we a bin stɔp fɔ dawt ɛn stat fɔ payɔnia, mi layf bin chenj di kayn we we a nɔ bin ɛva tink se i go chenj. (Ɛfi. 3:​20) Bɔt yu go de wɔnda aw dat bin apin. Mek a stat frɔm di biginin.

Dɛn bin bɔn mi na Balin, insay Jamani, shɔt tɛm afta Wɔl Wɔ Tu bigin insay 1939. As di wɔ de dɔn insay 1945, soja plen dɛn bin de ib bɔku bɔm dɛn na Balin. Wande, dɛn bin ib bɔm na wi strit, mi ɛn mi famili bin rɔnawe go na say we dɛn mek we sef fɔ mek pipul dɛn ayd. Bɔt leta fɔ lɛ natin nɔ apin to wi, wi bin go na Ɛfɔt we na mi mama in om-tɔŋ.

Mama bin de rili luk fɔ di trut. I bin de rid buk dɛn we masta sabi bukman dɛn rayt, ɛn i bin de tek tɛm wach difrɛn rilijɔn dɛn bɔt i nɔ bin stil satisfay wit dɛn. Arawnd 1948, tu Jiova Witnɛs dɛn bin kam na wi os. Mi mama bin mek dɛn kam insay wi os ɛn i bin aks dɛn bɔku kwɛstyɔn dɛn. I nɔ rich wan awa, na in mi mama tɛl mi ɛn mi smɔl sista se, “A dɔn fɛn di trut!” Jɔs afta dat, mi, mi mama, ɛn mi sista, bin stat fɔ atɛnd di mitin dɛn na Ɛfɔt.

Insay 1950 wi bin muf go bak na Balin, ɛn wi bin de na di Balin-Krizbag kɔngrigeshɔn. Afta wi muf go na ɔda pat na Balin, wi bin go de na Balin-Tɛmpulɔf kɔngrigeshɔn. As tɛm de go, mi mama bin baptayz, bɔt mi bin de tink se a nɔ rɛdi yet. Wetin mek?

I nɔ bin izi fɔ mi fɔ du mɔ fɔ sav Jiova bikɔs a bin de rili shem. Pan ɔl we a bin de go fil savis, fɔ tu ia, a nɔ bin de prich to pipul dɛn. Bɔt tin bin chenj we a bin stat fɔ spɛn tɛm wit di brɔda ɛn sista dɛn we dɔn sho se dɛn gɛt maynd ɛn zil fɔ sav Jiova. Sɔm pan dɛn bin dɔn tinap tranga wan we dɛn put dɛn na Nazi kamp dɛn ɔ na Ist Jamani prizin dɛn. Ɔda wan dɛn bin de kɛr buk ɛn magazin dɛn go na Ist Jamani sikrit wan pan ɔl we dɛn no se if dɛn kech dɛn, dɛn go arɛst dɛn ɛn put dɛn na  prizin. A bin rili kɔle pan dɛn ɛgzampul. A bin de tink se if dɛn brɔda dɛn ya bin rɛdi fɔ put dɛn layf pan denja ɛn go na prizin fɔ dɛn brɔda ɛn sista dɛn, misɛf fɔ tray fɔ lɛf fɔ shem.

A bin stat fɔ lɛf fɔ shem we a bin jɔyn fɔ du wan spɛshal prichin kampen insay 1955. Insay wan lɛta we bin de insay di Informant, * Brɔda Netan Nɔ bin anawns se dis kampen na bin wan pan di big kampen dɛn we di ɔganayzeshɔn dɔn ɛva du. I bin tɔk se if ɔl di pɔblisha dɛn jɔyn an fɔ du am, “i go bi di bɛst mɔnt we dɛn dɔn du di prichin wok.” Na dat bin apin! Jɔs afta dat, a bin gi mi layf to Jiova, ɛn insay 1956, mi, mi papa, ɛn mi sista bin baptayz. Bɔt i nɔ bin tu te, a bin gɛt fɔ disayd fɔ du wan impɔtant tin.

Fɔ lɔng tɛm, a bin no se fɔ payɔnia go bi di rayt wok fɔ mi, bɔt a bin de tink se a go du am leta. Fɔs, a bin disayd fɔ lan aw fɔ bay ɛn sɛl tin dɛn to ɔda biznɛsman dɛn na ɔda kɔntri dɛn. Afta dat, a bin want fɔ wok so dat a go sabi mi wok gud gud wan bifo a stat fɔ payɔnia. So insay 1961, a bin gɛt wok na Ambɔg, we na bin di siti we gɛt di say we big pas ɔl di say dɛn usay ship dɛn de ɔf-lod insay Jamani. Di mɔ we a bin de du di wok, na di mɔ a bin de push di tɛm we a go stat fɔ payɔnia. Wetin a go du?

A rili gladi we Jiova bin yuz brɔda dɛn we lɛk mi fɔ ɛp mi fɔ ɔndastand se fɔ sav Jiova na tin we rili impɔtant. Bɔku pan mi padi dɛn bin dɔn stat fɔ payɔnia ɛn dɛn bin sɛt fayn ɛgzampul fɔ mi. Dɔn bak, Brɔda Ɛrich Munt, we bin dɔn de na Nazi kamp, bin ɛnkɔrej mi fɔ abop pan Jiova. I bin tɛl mi se we i bin de na di kamp, di brɔda dɛn we bin abop pan dɛnsɛf, nɔ bin gɛt bɛtɛ fet igɛn as tɛm de go. Bɔt di wan dɛn we bin abop pan Jiova bin kɔntinyu fɔ de fetful wan ɛn dɛn bin ɛp fɔ du wok dɛn na Jiova in ɔganayzeshɔn.

Dɔn Brɔda Matin Pɔtzinga we bin leta bi mɛmba na di Gɔvnin Bɔdi, bin kɔntinyu fɔ ɛnkɔrej di brɔda dɛn bay we i bin de tɔk se, “Maynd na tin we valyu pas ɔl we pɔsin kin gɛt!” Afta we a bin tek tɛm tink gud wan bɔt dɛn wɔd dɛn ya, a bin lɛf di wok we a de du ɛn bigin fɔ payɔnia insay Jun 1963. Dat na di bɛst tin we a ɛva disayd fɔ du! Afta tu mɔnt, ivin bifo a stat fɔ luk fɔ nyu wok, dɛn bin sɛn mi as spɛshal payɔnia. Afta sɔm tɛm, Jiova bin du sɔntin we a nɔ bin de ɛkspɛkt. Dɛn bin invayt mi fɔ atɛnd di 44 klas na Giliad skul.

Wan pan di impɔtant lɛsin dɛn we a lan frɔm Brɔda Netan Nɔ ɛn Layman Swingul na, “Nɔ givɔp kwik kwik wan na yu asaynmɛnt.” Dɛn bin ɛnkɔrej wi fɔ kɔntinyu fɔ de na wi asaynmɛnt ilɛksɛf i nɔ izi fɔ wi. Brɔda Nɔ bin aks se: “Wetin yu go pe atɛnshɔn pan? Na di dɔti, di chinch dɛn, ɛn di po? Ɔ yu go pe atɛnshɔn pan di tik dɛn, di flawa dɛn, ɔ di pipul dɛn we gladi?” Dɔn i tɔk se: “Lan fɔ lɛk di pipul dɛn!” Wande, we Brɔda Swingul bin de ɛksplen wetin mek sɔm brɔda dɛn bin givɔp kwik kwik wan, wata bin gɛda na in yay ɛn i bin want fɔ kray. I bin nid fɔ stɔp in tɔk fɔ sɔm tɛm te i ebul fɔ tɔk bak. Dat bin rili tɔch mi ɛn a bin mekɔp mi maynd se a nɔ go mek Krays ɔ in fetful brɔda dɛn fil bad.—Mat. 25:​40.

We dɛn bin sho wi asaynmɛnt dɛn, sɔm Bɛtɛlayt dɛn bin want fɔ no usay sɔm pan wi de go. Dɛn bin de tɔk fayn bɔt di say dɛn we di ɔda brɔda dɛn bin gɛt fɔ go, sote a tɔk se: “Kongo (Kinshasa).” Dɛn sɛt mɔt fɔ sɔm tɛm ɛn dɛn se: “E, Kongo! Mek Jiova de wit yu!” Dɛn tɛm dɛn de, wi bin de yɛri bɔku nyuz se pipul dɛn de fɛt ɛn kil dɛnsɛf na Kongo. Bɔt a bin kɔntinyu fɔ de tink bɔt di lɛsin dɛn we a dɔn lan na Giliad. Jɔs afta we wi gradyuet insay Sɛptɛmba 1967, mi, Ɛrich  Dɛnbɔstɛl, ɛn Klɔd Linzi, bin travul go na Kongo dɛn kapital siti we na Kinshasa.

Afta we wi rich na Kinshasa, wi bin lan Frɛnch fɔ tri mɔnt. Dɔn, wi bin flay go na Lubumbashi, we dɛn bin de kɔl Ilizabɛtvil, nia di bɔda na Zambia we de na di sawt pat na Kongo. Wi bin muf go na wan mishɔnari os we de midul di siti.

Bikɔs dɛn nɔ bin dɔn ɛva prich na Lubumbashi, wi bin rili gladi fɔ bi di fɔs wan dɛn we prich to di pipul dɛn we de de. I nɔ tu te, wi bin gɛt bɔku pipul dɛn we want fɔ stɔdi di Baybul bɔt tɛm nɔ bin du fɔ stɔdi dɛn ɔl. Wi bin prich bak to bɔku pipul dɛn we bin de wok fɔ di gɔvmɛnt ɔ we na polis. Bɔku bin sho rɛspɛkt fɔ Gɔd in Wɔd ɛn di prichin wok we wi de du. Di langwej mɔ we di pipul dɛn bin de tɔk na Swaili, so mi ɛn Klɔd Linzi bin lan da langwej de. Jɔs afta dat, dɛn bin sɛn wi go na kɔngrigeshɔn usay dɛn de tɔk Swaili.

Pan ɔl we wi bin gɛt bɔku fayn fayn ɛkspiriɛns dɛn, wi bin gɛt prɔblɛm dɛn bak. Bɔku tɛm, sojaman dɛn we gɛt gɔn ɛn we dɔn chak ɔ polisman dɛn we vɛks bad bad wan bin de tɔk se wi du tin dɛn we wi nɔ du. Wan tɛm, bɔku polisman dɛn we ol gɔn bin kam insay wi mishɔnari os usay wi bin de ol mitin ɛn dɛn bin kɛr wi go na di men polis steshɔn. Dɛn bin mek wi sidɔm na grɔn te arawnd dɛn tɛn oklɔk na nɛt bifo dɛn lɛf wi.

Insay 1969, dɛn sɛn mi fɔ bi travlin ovasia. We a bi sakit ovasia, sɔntɛnde, a bin de waka fɔ lɔng tɛm insay pɔtɔpɔtɔ ɛn bush, we  na kɔmɔn tin na Afrika. Na wan vilej, na ɔnda mi bed wan kombra fɔl ɛn in pikin dɛn bin de slip na nɛt. A nɔ go ɛva fɔgɛt aw i bin de wek mi pan ɔl we di ples stil dak bay we i de mek bɔku nɔys. A kin gladi fɔ tink bɔt dɛn ivintɛm dɛn de we mi ɛn di brɔda dɛn kin sidɔm rawnd faya de tɔk bɔt di trut.

Wan pan di big prɔblɛm na we brɔda dɛn bin de mek lɛk se dɛn na Jiova Witnɛs dɛn, bɔt dɛn bin de sɔpɔt di Kitawala muvmɛnt. * Sɔm pan dɛn bin dɔn baptayz ɛn dɛn bin dɔn ivin bi ɛlda dɛn na di kɔngrigeshɔn. Bɔku pan dɛn pipul dɛn ya we tan lɛk “ston dɛn we ayd” nɔ bin ebul fɔ ful di fetful brɔda ɛn sista dɛn. (Jud 12, NW) As tɛm de go, Jiova bin pul dɛn pipul dɛn ya na di kɔngrigeshɔn. Afta dat, bɔku pipul dɛn bin kam na di trut.

Insay 1971, dɛn bin sɛn mi na di branch ɔfis na Kinshasa, usay a bin de du difrɛn difrɛn wok dɛn lɛk fɔ ɛp wit di lɛta dɛn we de kam ɛn go frɔm di branch, buk ɛn magazin dɛn we di brɔda dɛn kin aks fɔ, ɛn tin dɛn we gɛt fɔ du wit di prichin wok. Na Bɛtɛl, a bin lan aw fɔ ɔganayz di wok na wan big kɔntri usay bɔku tin dɛn bin de biɛn. Bɔku tɛm, di lɛta dɛn we wi kin sɛn kin tek sɔm mɔnt fɔ rich di kɔngrigeshɔn dɛn. Dɛn kin transfa di lɛta dɛn frɔm plen ɛn put dɛn na bot. Dɔn, di bot kin fasin na gras dɛn we de gro na wata we dɛn kɔl ayasint. Bɔt wi bin du di wok pan ɔl we dɛn kayn prɔblɛm dɛn ya ɛn ɔda prɔblɛm dɛn bin de.

A bin sɔprayz fɔ si aw di brɔda dɛn bin mek di ples fɔ wan big kɔnvɛnshɔn pan ɔl we wi nɔ bin gɛt bɛtɛ mɔni. Dɛn bin yuz bɔgbɔg os fɔ mek platfɔm, dɛn yuz lɔng ɛlifant gras dɛn fɔ mek wɔl dɛn, ɛn dɛn fol fol sɔm fɔ mek say dɛn fɔ sidɔm. Dɛn yuz bambu tik dɛn fɔ mek di bafa ɛn dɛn yuz mata we dɛn mek wit gras fɔ mek di ruf ɛn tebul dɛn. Bikɔs dɛn nɔ bin gɛt nel, dɛn bin kɔt kɔt tik dɛn smɔl smɔl fɔ yuz as nel. A jɔs bin de kɔle di kayn sɛns we di brɔda ɛn sista dɛn bin gɛt fɔ du ɔl dɛn wok dɛn de pan ɔl we tin nɔ bin izi. Dis bin mek a kam fɔ lɛk dɛn mɔ ɛn mɔ. We di tɛm bin rich fɔ mek a kɔmɔt de, a bin rili mis dɛn!

Insay 1974, dɛn bin transfa mi go na di branch ɔfis na Nayrobi na Kenya. Wi bin gɛt bɔku wok fɔ du bikɔs di Kenya branch ɔfis bin de kia fɔ di wok na tɛn kɔntri dɛn we de arawnd dɛn ɛn dɛn bin dɔn ban wi wok na sɔm pan dɛn kɔntri dɛn de. Bɔku tɛm, dɛn bin de sɛn mi fɔ go na dɛn kɔntri dɛn de, mɔ Itiopia, usay pipul dɛn bin de mek wi brɔda dɛn sɔfa. Dɛn bin de trit bɔku pan dɛn bad ɔ put dɛn na prizin; dɛn bin ivin kil sɔm pan dɛn. Bɔt dɛn kɔntinyu fɔ sav Jiova fetful wan bikɔs dɛn bin gɛt tayt padi biznɛs wit am ɛn wit dɛn brɔda ɛn sista dɛn.

Insay 1980, wan wɔndaful tin bin apin to mi we a mared Gel Matensin, we kɔmɔt na Kanada. Mi ɛn Gel bin atɛnd di sem klas na Giliad. Wi bin de rayt lɛta to wisɛf. Gel bin de sav as mishɔnari na Bolivia. Afta 12 ia, wi bin mit bak na Nyu Yɔk. Jɔs afta dat, wi mared na Kenya. A rili gladi we a mared Gel bikɔs i de tink ɔltɛm di we aw Jiova want ɛn i satisfay wit wetin i de gɛt. I de sɔpɔt mi ɔltɛm ɛn na mi bɛst padi.

Insay 1986, dɛn bin sɛn mi ɛn Gel na di travlin wok pan ɔl we a bin stil de sav na di Branch Kɔmiti. A bin de du mi travlin wok na bɔku kɔntri dɛn we Kenya branch bin de kia fɔ.

A mɛmba klia wan we a bin de pripia fɔ wan kɔnvɛnshɔn na Asmara (insay Ɛritria) insay 1992 we dɛn nɔ bin dɔn ban wi wok na da say de yet. Wi bin ebul fɔ fɛn wan bafa usay dɛn kin kip it dɛn, bɔt insay bin pwɛl pas aw i bin pwɛl na do. Di de fɔ di kɔnvɛnshɔn, a bin sɔprayz fɔ si aw di brɔda  dɛn bin mek di ples fayn fayn wan fɔ mek i bi ples we fit fɔ mek wi wɔship Jiova. Bɔku famili dɛn bin briŋ kam fayn fayn klos dɛn fɔ tek tɛm kɔba ɛnitin we nɔ fayn fɔ si. Wi bin ɛnjɔy dis wɔndaful kɔnvɛnshɔn usay 1,279 pipul dɛn bin atɛnd.

Di travlin wok bin mek tin chenj fɔ wi bikɔs wi bin de lɔj difrɛn difrɛn say dɛn ɛni wik. Wan tɛm, wi bin lɔj na wan big fayn os nia di si; di ɔda tɛm wi lɔj na wan panbɔdi, usay di tɔylɛt bin de lɛk 300 fit (100 mita) frɔm di os. Ilɛk usay wi bin de sav, di tin we wi valyu pas ɔl na di tɛm dɛn we wi bin de prich na fil savis wit di payɔnia ɛn pɔblisha dɛn we rili gɛt zil. We wi bin gɛt wi nɛks asaynmɛnt, wi bin lɛf wi padi dɛn we wi rili lɛk ɛn we wi go rili mis.

Insay let 1980 ɛn ali 1990, di gɔvmɛnt dɛn bin gri fɔ mek wi du wi wok na bɔku bɔku kɔntri dɛn we Kenya branch bin de kia fɔ. Dis bin mek wi gɛt ɔda branch ɔfis ɛn kɔntri ɔfis dɛn. Insay 1993, dɛn bin sɛn wi fɔ sav na di ɔfis we de na Adis Ababa na Itiopia, usay dɛn bin dɔn de du wi prichin wok ɔnda ban fɔ lɔng tɛm, bɔt we di gɔvmɛnt dɔn alaw wi fɔ du wi wok fri wan.

Jiova dɔn blɛs di wok na Itiopia. Bɔku brɔda ɛn sista dɛn bigin fɔ payɔnia. Frɔm 2012, we yu kɔnt 100 pɔblisha dɛn 20 pan dɛn de bi rɛgyula payɔnia ɛni ia. Dɔn bak, dɛn dɔn tren bɔku pan dɛn na di tiokratik skul dɛn ɛn dɛn dɔn bil pas 120 Kiŋdɔm Ɔl dɛn. Insay 2004, di Bɛtɛl famili bin muf go na wan nyu bildin, ɛn dɛn rili gladi we dɛn gɛt Asɛmbli Ɔl na di sem kɔmpawnd.

Ɔl dɛn tɛm ya, mi ɛn Gel dɔn gɛt tayt padi biznɛs wit wi brɔda ɛn sista dɛn na Itiopia. Wi rili lɛk dɛn bikɔs dɛn nays ɛn dɛn lɛk pipul dɛn. Dɛn biɛn tɛm dɛn ya, wi de gɛt wɛlbɔdi prɔblɛm, we mek dɛn sɛn wi na Sɛntral Yurop branch. Dɛn de rili kia fɔ wi na ya, bɔt wi de rili mis wi padi dɛn na Itiopia.

Wi dɔn si aw Jiova dɔn mek i wok go bifo. (1 Kɔr. 3:​6, 9) Fɔ ɛgzampul, we a bin prich fɔ di fɔs tɛm to di Ruwanda pipul dɛn we kam na Kongo fɔ kam fɛn kɔpa, no pɔblisha nɔ bin de na Ruwanda. Naw, dɛn gɛt pas 30,000 brɔda ɛn sista dɛn na da kɔntri de. Insay 1967, Kongo (Kinshasa) bin gɛt lɛk 6,000 pɔblisha dɛn. Naw, dɛn gɛt lɛk 230,000 pɔblisha dɛn, ɛn i pas wan milyɔn pipul dɛn we atɛnd di Mɛmorial insay 2018. Na ɔl di kɔntri dɛn we di Kenya branch bin de kia fɔ, di pɔblisha dɛn nɔmba dɔn go ɔp pas 100,000.

I dɔn pas 50 ia we Jiova bin yuz difrɛn brɔda dɛn fɔ ɛp mi fɔ bigin ful-taym savis. Pan ɔl we a stil de shem, a dɔn lan fɔ rili abop pan Jiova. Di tin dɛn we dɔn apin to mi na Afrika dɔn ɛp mi fɔ de bia ɛn fɔ satisfay wit wetin a gɛt. Mi ɛn Gel de rili kɔle brɔda ɛn sista dɛn we de du gud, we de bia prɔblɛm dɛn, ɛn we de abop pan Jiova. A rili gladi we Jiova lɛk wi di kayn we we wi nɔ fit fɔ gɛt. Jiova dɔn blɛs mi di we aw a nɔ bin de tink se i go blɛs mi.—Sam 37:​4.