ပမ့ၢ်သ့ၣ်ညါအါထီၣ်​ ပှၤတဂၤဂၤအဂ့ၢ်န့ၣ်​ ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးအီၤကဂ့ၤထီၣ်​ ဒီးကကဲထီၣ်ပတံၤသကိးနီၢ်နီၢ်တဂၤလီၤ. ဒ်န့ၢ်အသိး ပမ့ၢ်သ့ၣ်ညါအါထီၣ်​ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်န့ၣ်​ ပကသ့ၣ်ညါအါထီၣ်လၢ အဝဲမ့ၢ်ကစၢ်ဒ်လဲၣ်တဂၤလဲၣ်​ ဒီးပကကဲထီၣ်အတံၤသကိးနီၢ်နီၢ်တဂၤလီၤ. ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ လၢအလီၤကမၢကမၣ်ခဲလၢာ်အကျါ လၢအအိၣ်ဖျါအါကတၢၢ်လွံၢ်ခါန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်စိတၢ်ကမီၤ, တၢ်ကူၣ်သ့, တၢ်တီတၢ်လိၤ ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံန့ၣ်လီၤ.

“ကစၢ်ယွၤဧၢ, ကွၢ်ကွၢ်, နတ့လီၤဟီၣ်ခိၣ်ဒီးမူခိၣ်လၢ နစိဒိၣ်နကမီၤထီ.”—ယံးရမံယၤ ၃၂:၁၇.

ပထံၣ်ဘၣ်ကစၢ်ယွၤ အတၢ်စိတၢ်ကမီၤသ့ ခီဖျိအတၢ်ဘၣ်တ့လီၤ. အဒိ, ဖဲတၢ်ကိၢ်ခါအဆၢကတီၢ် နမ့ၢ်ဆၢထၢၣ်အိၣ်လၢတၢ်ကိၢ်ကျါန့ၣ်​ နကတူၢ်ဘၣ်ဒ်လဲၣ်. နကတူၢ်ဘၣ်​ မုၢ်အတၢ်ကိၢ်အသဟီၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤတ့လီၤဝဲလၢ အစိအကမီၤန့ၣ်လီၤ. မုၢ်အသးကံၢ်န့ၣ်​ အတၢ်ကိၢ်အသဟီၣ်အိၣ်ဝဲ ၂၇,၀၀၀,၀၀၀ ဒံၢ်ကရံၣ်​ ဖဲရံၣ်ဟဲး (၁၅,၀၀၀,၀၀၀°C). လၢတစဲးကီးအတီၢ်ပူၤန့ၣ်​ မုၢ်ဒုးဟးထီၣ်ဝဲ တၢ်ကိၢ်အသဟီၣ်ဆူၣ်ထဲသိးဒီး မ့ၣ်ပိၢ်ဖးဒိၣ်​ နယူချံယါ အဖျၢၣ်အကကွဲၢ်လၢအကယၤတဖၣ်​ ပိၢ်ဖးဝဲန့ၣ်လီၤ.

လၢမူခိၣ်န့ၣ်​ ဆၣ်လၢအဒိၣ်န့ၢ်မုၢ် အိၣ်အကကွဲၢ်လၢအကထိတဖၣ်လီၤ. ပှၤစဲအ့ၣ်ဖိတဖၣ်​ တယာ်ဝဲလၢ ဆၣ်လၢအဒိၣ်ကတၢၢ်လၢအမ့ၢ် ယူၤဝဲၤ စကၢၣ်ဒံၤ (UY Scuti) တဖျၢၣ်န့ၣ်​ ဒိၣ်န့ၢ်ဒံးမုၢ်အစး ၁,၇၀၀ ဃၣ်ဃၣ်ညါလီၤ. ယူၤဝဲၤ စကၢၣ်ဒံၤ (UY Scuti) ဆၣ်တဖျၢၣ်အံၤ ဒိၣ်ဒိၣ်မးအဃိ ပမ့ၢ်ပာ်အီၤလၢမုၢ်အလီၢ်န့ၣ်​ အဝဲကဘၢကွံာ်ဟီၣ်ခိၣ်​ ဒီးကတလၢကွံာ် ကၠူၣ်ဖံၣ်ထၢၣ်​ အတၢ်လဲၤတရံးသးအကျိၤလီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ကမၤစၢၤပှၤ လၢပကနၢ်ပၢၢ်ထီၣ်​ ဝံယံးရမံယၤ အတၢ်ကတိၤလၢအတဲဝဲ လၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်တ့လီၤမူခိၣ်, ဟီၣ်ခိၣ်​ ဒီးကယဲၢ်တၢ်ခဲလၢာ် ခီဖျိအတၢ်စိတၢ်ကမီၤန့ၣ်လီၤ.

ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အဘျုးလၢ ယွၤအစိအကမီၤဒ်လဲၣ်. ပတၢ်အိၣ်မူန့ၣ်​ ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ ယွၤအတၢ်ဘၣ်တ့တဖၣ်​ ဒ်သိးဒီးမုၢ် ဒီးတၢ်ဘၣ်တ့အဂုၤအဂၤခဲလၢာ် လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢန့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ်​ ကစၢ်ယွၤသူဝဲအတၢ်စိတၢ်ကမီၤတဖၣ်​ ဒ်သိးကကဲဘျုးကဲဖှိၣ်လၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. လၢကျဲဒ်လဲၣ်. လၢတၢယၤဖှိၣ်အစိၤန့ၣ်​ ကစၢ်ယွၤဟ့ၣ်လီၤဝဲ အတၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢယ့ၣ်ၡူး ဒ်သိးကမၤဝဲ တၢ်လီၤလးတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. ပဖးဘၣ်လၢ “ပှၤလၢအမဲာ်ဘျီၣ်တဖၣ်ထံၣ်ထီၣ်က့ၤတၢ်, ဒီးပှၤလၢအခီၣ်ဟးဂီၤတဖၣ်​ ဟးထီၣ်က့ၤဝဲ, ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဆါအၢတဖၣ်​ ကဆှီထီၣ်က့ၤဝဲ, ဒီးပှၤလၢအနၢ်တအၢတဖၣ်, နၢ်ဟူထီၣ်က့ၤတၢ်, ပှၤလၢအသံတဖၣ်န့ၣ်​ တၢ်ဒုးဂဲၤဆၢထၢၣ်က့ၤအီၤ.” (မးသဲ ၁၁:၅) မ့မ့ၢ်မုၢ်မဆါတနံၤအံၤမီၤ. လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ “ပှၤလၢအလီၤဘှါန့ၣ်​ ယွၤဟ့ၣ်ဝဲလၢအဂံၢ်အဘါလီၤ.” ဒီး “မ့မ့ၢ်ပှၤလၢအမုၢ်လၢ်တၢ်လၢယွၤန့ၣ်​ အဂံၢ်အဘါကဆူၣ်ထီၣ်လီၤ.” (ယၡါယၤ ၄၀:၂၉, ၃၁) ကစၢ်ယွၤကဟ့ၣ်လီၤပှၤ “အစိအကမီၤဒိၣ်ကဲၣ်ဆိးအံၤ” ဒ်သိးကမၤစၢၤပှၤလၢပလဲၤခီဖျိ ပတၢ်ကီတၢ်ခဲ ဒီးတၢ်မၤကွၢ်လၢပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပတၢ်အိၣ်မူပူၤတဖၣ်ကန့ၢ်အဂီၢ်လီၤ. (၂ ကရံၣ်သူး ၄:၇) လၢတၢ်န့ၢ်အဃိ ပအဲၣ်ဒိးရ့ဒီး ကစၢ်ယွၤလၢအပှဲၤဒီး တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢ အသူဝဲအတၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ ကမၤစၢၤပှၤအဂီၢ်လီၤ.

“နမၤတၢ်ဆံးအါလဲၣ်, ယွၤဧၢ. နမၤအီၤခဲလၢာ်လၢ တၢ်ကူၣ်သ့လီၤ.”—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၀၄:၂၄.

ပမ့ၢ်သ့ၣ်ညါအါထီၣ်​ တၢ်လၢကစၢ်ယွၤ တ့လီၤဝဲတဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်​ ပကထံၣ်ဘၣ်​ အတၢ်ကူၣ်သ့လီၤ. အနီၢ်နီၢ်န့ၣ်​ ပှၤစဲအ့ၣ်ဖိတဖၣ်​ ကွၢ်လိမၤဒိးကစၢ်ယွၤအတၢ်ဘၣ်တ့ ဒီးမၤပိာ်ဝဲအခံလီၤ. အဝဲသ့ၣ်တ့ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဖိတၢ်လံၤယိယိဖိ ပၢၢ်တုၤလၢကဘီယူၤတဖၣ်ညါန့ၣ်လီၤ.

ကစၢ်ယွၤအတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့န့ၣ်​ ပထံၣ်ဘၣ်အီၤသ့လၢ ပှၤကညီအနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤလီၤ. အဒိ ဆိကမိၣ်ကွၢ် ဖိသၣ်တဂၤဟဲကဲထီၣ်အသးအဂ့ၢ်တက့ၢ်. ဖိသၣ်ဟဲကဲထီၣ်အသးခီဖျိလၢ စဲလ်ဆံးဆံးဖိတဖျၢၣ်လီၤ. စဲလ်တဖျၢၣ်အံၤန့ၣ်​ ဒုးအါထီၣ်ဝဲ စဲလ်လၢအဒ်သိးဒီးအီၤတဖၣ်လီၤ. လၢခံစဲလ်တဖၣ်န့ၣ်​ စးထီၣ်နီၤဖးလိာ်အသးလၢအကယၤတဖၣ်​ ဒီးကဲထီၣ်ဝဲ သွံၣ်စဲလ်, ထူၣ်ပျၢ်စဲလ် ဒီးဃံစဲလ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တယံာ်ဘၣ်ဒီး ကဲထီၣ်ဝဲနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤ ဒီးစးထီၣ်ဟူးဂဲၤဝဲလီၤ. လၢခွံလါအတီၢ်ပူၤန့ၣ်​ စဲလ်လၢအကယၤတဖၣ်​ လၢအဟဲကဲထီၣ်အသးလၢ စဲလ်အခီၣ်ထံးတဖျၢၣ်အံၤန့ၣ်​ ကဲထီၣ်ဝဲဖိသၣ်တဂၤလီၤ. ပထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့လၢ နီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤအံၤအပူၤအဃိ ပကတူၢ်ဘၣ်ဒ် ပှၤကွဲးလံာ်စီဆှံတဂၤအံၤအသိးလီၤ. အဝဲတဲဝဲလၢ “တၢ်တ့လီၤယၤအိၣ်ဒီး . . . ကမၢကမၣ်တၢ်အလီၢ်လီၤ. မၤသးဒ်န့ၣ်ဒီး ယကစံးထီၣ်ပတြၢၤနၤလီၤ.”—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၃၉:၁၄.

ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အဘျုးလၢ ကစၢ်ယွၤအတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ဒ်လဲၣ်. ပတၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ်န့ၣ်​ သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပလိၣ်ဘၣ်တၢ်သးခုန့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤန့ၣ် အတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ ဒီးအတၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် အိၣ်အါမးအဃိ အဝဲကတဲာ်ကတီၤန့ၢ်ပှၤ တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢအဘျုးအိၣ်လၢ အကလုၢ်ကထါ လံာ်စီဆှံအပူၤလီၤ. အဒိ, လံာ်စီဆှံ တဲဝဲလၢ “ဝံသးစူၤလိာ်သုသး . . . ပျၢ်လိာ်သုသးတက့ၢ်.” (ကလီးစဲ ၃:၁၃) မ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢအကဲဘျုးတမ့ၢ်ဘၣ်ဧါ. မ့ၢ်, ကသံၣ်သရၣ်တဖၣ်​ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ ပှၤလၢအပျၢ်ကွံာ် ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်န့ၣ်​ မံဝဲန့ၢ် ဒီးအသွံၣ်ထီၣ်တၢ်ဆါ စှၤလီၤဝဲသ့စ့ၢ်ကီးလီၤ. တကးဒံးဘၣ်​ ကမၤလီၤစှၤစ့ၢ်ကီး သးအဂံၢ်ဘါလီၤစၢ်တၢ်ဆါ ဒီးတၢ်ဆူးတၢ်ဆါ လၢအဂၤတဖၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤန့ၣ်​ လီၤဂာ်ဒီးတံၤသကိးလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်ကူၣ်သ့ လၢအကဟုကယာ်တၢ်သ့တဂၤလီၤ. ဒီးအဝဲဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးလၢ အကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤ ဒီးကဲဘျုးလၢပဂီၢ်ထီဘိလီၤ. (၂ တံၤမသ့း ၃:၁၆, ၁၇) မ့ၢ်နတအဲၣ်ဒိး ကဲအတံၤသကိးဘၣ်ဧါ.

“ယွၤအဲၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်တီ.”—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၇:၂၈.

ကစၢ်ယွၤန့ၣ်​ မၤတၢ်လၢအဘၣ်ထီဘိလီၤ. လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ “မ်တၢ်တတီတလိၤ အိၣ်ယံၤဒီးယွၤတက့ၢ်, ဒီးမ်တၢ်အၢတၢ်သီအိၣ်ယံၤဒီး တၢ်သ့တၢ်လၢာ်တက့ၢ်.” (ယိၤဘး ၃၄:၁၀) ဒ်ပှၤကွဲးထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ တဲဝဲလၢယဟိဝၤယွၤ “ကစံၣ်ညီၣ်တီပှၤဂီၢ်မုၢ်” အသိး ကစၢ်ယွၤအတၢ်စံၣ်ညီၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ တီဝဲလိၤဝဲလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၆၇:၄) မ့ၢ်လၢ “ယွၤကွၢ်ပှၤအသး” အဃိပှၤပာ်မၤအသးလၢ အမဲာ်ညါတန့ၢ်ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်ညါတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဒီးကစံၣ်ညီၣ်တၢ်လၢအဘၣ်ထီဘိလီၤ. (၁ ၡမူၤအ့လး ၁၆:၇) တကးဒံးဘၣ်​ ကစၢ်ယွၤသ့ၣ်ညါဝဲ ပှၤမၤတၢ်တတီတလိၤ ဒီးပှၤအီၣ်ကျိၣ်အီၣ်စ့တဖၣ်​ လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢလီၤ. ဒီးအဝဲအၢၣ်လီၤဝဲလၢ တယံာ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်​ “ပှၤတတီတလိၤ . . . ကဘၣ်တၢ်ဒီၣ်တဲာ်ကွံာ်လၢကီၢ်ပူၤ” န့ၣ်လီၤ.—ကတိၤဒိ ၂:၂၂

ဘၣ်ဆၣ်ကစၢ်ယွၤန့ၣ်​ တမ့ၢ်စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် အအၢအသီတဂၤလၢ အဃုကွၢ်ထဲ ပှၤတၢ်ကမၣ်န့ၣ်ဘၣ်. ဒီးမ့ၢ်ကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲန့ၣ်​ အဝဲပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်သးကညီၤလီၤ. လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ ပှၤအၢပှၤသီလၢ အပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤ အသးနီၢ်နီၢ်တဖၣ်ဒၣ်လဲာ် ‘ယွၤသူၣ်အိၣ်သးအိၣ်​ ဒီးသူၣ်ကညီၤသးကညီၤ’ အဝဲသ့ၣ်လီၤ. အဃိ အဝဲမ့ၢ်ယွၤလၢ အမၤတၢ်တီတီလိၤလိၤလီၤ.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၀၃:၈; ၂ ပ့းတရူး ၃:၉.

ပကဒိးန့ၢ် ဘၣ်တၢ်အဘျုးလၢ ကစၢ်ယွၤအတၢ်တီတၢ်လိၤဒ်လဲၣ်. တၢ်မၢဖိပ့းတရူး တဲဝဲလၢ “ယွၤတကွၢ်ဒိၣ်ဆံးအါစှၤဘၣ်ပှၤကညီဘၣ်. မ့ၢ်အတူၢ်လိာ်ပှၤလၢအပျံၤအီၤ, ဒီးမၤတၢ်တီတၢ်လိၤလၢ ပှၤကိးကလုာ်ဒဲးအကျါလီၤ.” (မၤတၢ် ၁၀:၃၄, ၃၅) မ့ၢ်လၢယွၤတကွၢ်ဒိၣ်ဆံးအါစှၤတၢ်အဃိ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အဘျုးလၢ ယွၤအတၢ်တီတၢ်လိၤသ့ဝဲလီၤ. ဒီးတကးဒံးဘၣ်​ ပှၤကလုာ်ဒူၣ်, ထံဖိကီၢ်ဖိ, တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ ဒီးပှၤအပတီၢ်မ့ၢ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤသ့လီၤ.

မ့ၢ်လၢကစၢ်ယွၤန့ၣ်​ အဲၣ်ဒိးဝဲလၢပကနၢ်ပၢၢ် ဒီးဒိးန့ၢ်ဘၣ်အဘျုးလၢအတၢ်တီတၢ်လိၤ အဃိ အဝဲဟ့ၣ်ပှၤသးလၢ အသ့ၣ်ညါဒၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ. လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါ ထီၣ်ဝဲလၢ ပသးလၢအသ့ၣ်ညါဒၣ်တၢ်န့ၣ်​ မ့ၢ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီတခါလၢ ‘အိၣ်ကွဲးအသးလၢပသးပူၤ’ ဒ်သိးက “အုၣ်ဒၣ်အသး” လၢပတၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ်​ မ့ၢ်အဘၣ်ဧါ အကမၣ်ဧါန့ၣ်လီၤ. (ရိမ့ၤ ၂:၁၅) ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်အဘျုးဒ်လဲၣ်. ပမ့ၢ်သိၣ်လိ ပသးလၢအသ့ၣ်ညါဒၣ်တၢ်န့ၣ်​ ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကဟးဆှဲးတၢ်မၤလၢအတဂ့ၤ ဒီးတၢ်မၤလၢအတတီတလိၤတဖၣ်လီၤ. ဒီး ပမ့ၢ်မၤကမၣ်ဘၣ်တၢ်န့ၣ်​ ကထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤပသး ဒီးမၤဂ့ၤထီၣ်က့ၤပသးန့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်သ့ၣ်ညါ ကစၢ်ယွၤအတၢ်တီတၢ်လိၤန့ၣ်​ ကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢပဂီၢ် ဒီးပကဘူးထီၣ်ဒီးအီၤလီၤ.

“ယွၤမ့ၢ်တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ.”—၁ ယိၤဟၣ်​ ၄:၈.

ကစၢ်ယွၤန့ၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ အတၢ်စိတၢ်ကမီၤ, အတၢ်ကူၣ်သ့ ဒီးအတၢ်တီတၢ်လိၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ လံာ်စီဆှံတတဲဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်စိ တၢ်ကမီၤ, တၢ်ကူၣ်သ့ ဒီးတၢ်တီတၢ်လိၤဘၣ်. လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ ယွၤမ့ၢ်တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. ပတဲသ့လၢ ကစၢ်ယွၤအစိအကမီၤန့ၣ်​ မၤစၢၤအီၤလၢ ကမၤကဲထီၣ်တၢ်အဂီၢ်, အတၢ်တီတၢ်လိၤ ဒီးအတၢ်ကူၣ်သ့န့ၣ်​ ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအီၤလၢ ကမၤတၢ်အဂီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံန့ၣ်​ ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်အီၤလၢ ကမၤတၢ်အဂီၢ်လီၤ. တၢ်လၢအမၤဝဲခဲလၢာ်န့ၣ်​ မ့ၢ်လၢအတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအဃိလီၤ.

ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်တၢ်အိၣ်ဒီးအီၤ ကိးမံၤဒဲးလီၤ. ကစၢ်ယွၤအတၢ်အဲၣ်န့ၣ်​ ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်အီၤ လၢကတ့လီၤဝဲ မူခိၣ်ကလူး ဒီးပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်လီၤ. အဃိပဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အဘျုး ဒီးတၢ်သူၣ်ခုသးခု ခီဖျိအတၢ်အဲၣ်​ ဒီးအတၢ်ကဟုကယာ်သ့လီၤ. လၢတၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်အပူၤ အဝဲကတဲၤကတီၤန့ၢ်ဝဲဟီၣ်ခိၣ်လၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. ဒီးအဝဲဆဲးပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ အတၢ်အဲၣ်လၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်ခီဖျိ “အဝဲဒၣ်မၢအမုၢ်ဟဲထီၣ်န့ၢ်ပှၤအဂ့ၤ, ဒီးပှၤအအၢ, ဒီးမၢအတၢ်ဟဲစူၤလၢပှၤအတီ, ဒီးပှၤတတီဘၣ်အလိၤလီၤ.”—မးသဲ ၅:၄၅.

တကးဒံးဘၣ်​ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်အ “သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်တၢ်, ဒီးသူၣ်ကညီၤသးကညီၤတၢ်အါမးလီၤ.” (ယၤကိာ် ၅:၁၁) အဝဲပာ်ဖျါထီၣ်​ အတၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်လၢ ပှၤလၢအိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ဘျၢသးဘျၢလၢ အဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါအီၤ ဒီးအဲၣ်ဒိးသုးဘူးအသးဆူအအိၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤထံၣ်​ အဝဲသ့ၣ်တဂၤစုာ်စုာ်ဒ်အံၤ မ့ၢ်လၢ “အသးအိၣ်သု” အဃိလီၤ.—၁ ပ့းတရူး ၅:၇.

ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်လၢ ယွၤအတၢ်အဲၣ်ဒ်လဲၣ်. ဖဲပထံၣ်ဘၣ်​ မုၢ်လီၤနုာ်တၢ်ဃံတၢ်လၤအခါ ပသးခုဒိၣ်မးလီၤ. ဖဲပနၢ်ဟူဘၣ်​ ဖိသၣ်နံၤသီၣ်အခါ လီၤအဲၣ်ဘၣ်ပှၤဒိၣ်မးလီၤ. ဒီးပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ ပဟံၣ်ဖိဃီဖိအတၢ်အဲၣ်​ လၢအပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ်ပှၤလီၤ. တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ တမ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်သနာ်က့ ကဲဘျုးဝဲလၢ ပတၢ်အိၣ်မူအဂီၢ်ဒိၣ်မးလီၤ.

ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်အဘျုးအဖှိၣ်အဂၤတခါလၢ ကစၢ်ယွၤအတၢ်ကတဲာ်ကတီၤ လၢအမ့ၢ်တၢ်ဃ့ဘါထုကဖၣ်ဆူအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. လံာ်စီဆှံဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤလၢ “သုတဘၣ်ယိၣ်တၢ်နီတမံၤတဂ့ၤ. မ့မ့ၢ်လၢတၢ်ကိးမံၤဒဲးန့ၣ်လၢတၢ်ထုကဖၣ်, ဒီးလၢတၢ်ဃ့ကညးအိၣ်ဒီး တၢ်စံးထီၣ်ပတြၢၤတၢ်အဘျုး အဖှိၣ်အပူၤန့ၣ်, ဘိး ဘၣ်သ့ၣ်ညါယွၤ လၢသုတၢ်အဲၣ်ဒိးတဖၣ်န့ၣ်တက့ၢ်.” ဒ်ပၢ်လၢအိၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံတ ဂၤအသိး ကစၢ်ယွၤန့ၣ်အဲၣ်ဒိးလၢ ပဃ့တၢ်မၤစၢၤလၢအအိၣ်ဒီးတဲဖျါထီၣ်ပတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီတဖၣ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ အိၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်လၢ တကွၢ်ထဲအနီၢ်ကစၢ်အဘျုးအဃိ အဝဲအၢၣ်လီၤဝဲလၢ ကဟ့ၣ်ပှၤ “အတၢ်ဃူတၢ်ဖိးလၢ အဒိၣ်န့ၢ်ယိာ်န့ၢ်ကယဲၢ်ပသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်တၢ်” န့ၣ်လီၤ.—ဖံလံးပံၤ ၄:၆, ၇.

ခီဖျိလၢပတဲသကိးတ့ၢ် တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃးဒီး ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ အခိၣ်သ့ၣ်လၢအမ့ၢ် တၢ်စိတၢ်ကမီၤ, တၢ်ကူၣ်သ့, တၢ်တီတၢ်လိၤ ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအဃိ နသ့ၣ်ညါထီၣ်ဘၣ်လၢ ယွၤမ့ၢ်ကစၢ်ဒ်လဲၣ်တဂၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးနတၢ်စံးဘျုးစံးဖှိၣ်​ ကစၢ်ယွၤကအါထီၣ်အဂီၢ် ပကွဲမုာ်နၤလၢ နကဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ်​ ကစၢ်ယွၤမၤတ့ၢ် တၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်​ ဒီးကမၤဝဲတၢ်လၢ အကဲဘျုးလၢနဂီၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.