တၢ်မၤလိ ၇
ယွၤအဘီအမုၢ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်
၁. ယွၤအဘီအမုၢ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
ယွၤအဘီအမုၢ်န့ၣ်မ့ၢ် တၢ်ပၢတၢ်ပြးလၢ မူခိၣ်လီၤ. တၢ်ပၢတၢ်ပြးအံၤက မၤဟါမၢ်ကွံာ်ဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်ပၢတၢ်ပြးခဲလၢာ် ဒီးကစၢ်ကသူအီၤလၢ ကမၤလၢပှဲၤထီၣ် အတၢ်ဘၣ်သးလၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢ ဒ်လၢမူခိၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်လီၤ. ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်လိၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်ပၢတၢ်ပြးလၢအဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးတယံာ်လၢၤဘၣ်န့ၣ် ယွၤအဘီအမုၢ်ကမၤလၢပှဲၤဝဲ တၢ်လိၣ်ဘၣ်အံၤလီၤ. တၢ်ပၢတၢ်ပြးအံၤကမၤဃူမၤဖိးဝဲ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိကိးဂၤဒဲးန့ၣ်လီၤ.—ဖး ဒၤနံးယ့လး ၂:၄၄; မးသဲ ၆:၉, ၁၀; ၂၄:၁၄ တက့ၢ်.
တၢ်လၢဘီမုၢ်န့ၣ် ကဘၣ်အိၣ်ဒီးစီၤပၤတဂၤလီၤ. ယဟိဝၤယွၤ ဃုထၢထီၣ် အဖိခွါယ့ၣ်ၡူးခရံာ်လၢ ကကဲထီၣ်ဘီမုၢ်အစီၤပၤန့ၣ်လီၤ.—ဖး လီၣ်ဖျါ ၁၁:၁၅ တက့ၢ်.
ကွၢ်တၢ်ဂီၤမူလၢအမ့ၢ် ယွၤအဘီအမုၢ်န့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်
၂. ဘၣ်မနုၤအဃိ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ် စီၤပၤလၢအဂ့ၤကတၢၢ်လဲၣ်.
ယွၤအဖိခွါမ့ၢ်ပှၤလၢ အသူၣ်ဂ့ၤသးဝါဒီး အဲၣ်တၢ်တီတၢ်လိၤအဃိ အဝဲမ့ၢ်စီၤပၤလၢအဂ့ၤကတၢၢ်လီၤ. (မးသဲ ၁၁:၂၈-၃၀) ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤလၢ ကမၤစၢၤပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. မ့ၢ်လၢအဝဲအိၣ်လၢမူခိၣ်ဒီး ကပၢဝဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အဃိလီၤ. ယ့ၣ်ၡူးဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤဝံၤအလီၢ်ခံ က့ၤထီၣ်ဝဲဆူမူခိၣ် ဒီးဆ့ၣ်နီၤခိးတၢ်ဖဲ ယဟိဝၤယွၤအစုထွဲတခီလီၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၀:၁၂, ၁၃) လၢခံန့ၣ် ယွၤဟ့ၣ်အီၤ တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ ကပၢတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.—ဖး ဒၤနံးယ့လး ၇:၁၃, ၁၄ တက့ၢ်.
၃. မတၤကပၢဃုာ်တၢ်ဒီးယ့ၣ်ၡူးလဲၣ်.
ပှၤတကရူၢ်လၢ ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ “ပှၤစီဆှံတဖၣ်” န့ၣ်ကပၢဃုာ်တၢ်ဒီးယ့ၣ်ၡူးလၢမူခိၣ်လီၤ. (ဒၤနံးယ့လး ၇:၂၇) ပှၤစီဆှံလၢ ဘၣ်တၢ်ဃုထၢထီၣ်အီၤအဆိကတၢၢ် န့ၣ်မ့ၢ်ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်မၢဖိလၢ အတီအလိၤတဖၣ်လီၤ. စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်ဒီးတုၤလီၤလၢပစိၤခဲအံၤ ယဟိဝၤယွၤဃုထၢထီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲ ပိာ်မုၣ်ဒီးပိာ်ခွါလၢအတီအလိၤအဂၤတဖၣ် ဒ်ပှၤစီဆှံအသိးန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်စ့ၢ်ကီး ကဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤလၢနီၢ်သး ဒ်ယ့ၣ်ၡူး အသိးလီၤ.—ဖး ယိၤဟၣ် ၁၄:၁-၃; ၁ ကရံၣ်သူး ၁၅:၄၂-၄၄ တက့ၢ်.
ပှၤကလဲၤထီၣ်ဆူမူခိၣ် ပှဲၤဂၤလဲၣ်. အဝဲသ့ၣ် အနီၢ်ဂံၢ်အိၣ် ၁၄၄,၀၀၀ လီၤ. ယ့ၣ်ၡူးကိးအဝဲသ့ၣ်လၢ “သိလၢအစှၤတဖု” လီၤ. (လူၤကၣ် ၁၂:၃၂) အဝဲသ့ၣ်ကပၢဃုာ်တၢ်ဒီးယ့ၣ်ၡူးလီၤ.—ဖး လီၣ်ဖျါ ၁၄:၁ တက့ၢ်.
၄. ဖဲယ့ၣ်ၡူးစးထီၣ်ပၢတၢ်အခါ တၢ်မၤအသးဒ်လဲၣ်.
ယွၤအဘီအမုၢ် စးထီၣ်ပၢတၢ်ဖဲ ၁၉၁၄ နံၣ်လီၤ. a ဖဲယ့ၣ်ၡူးကဲထီၣ်စီၤပၤအခါ အဆိကတၢၢ်န့ၣ် ကစၢ်တ့ၢ်လီၤဝဲမုၣ်ကီၤလံၢ်ဒီး အတၢ်နါတဖၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢန့ၣ်လီၤ. မုၣ်ကီၤလံၢ်အသးဒိၣ်ထီၣ် နးနးကလဲာ်ဒီး ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢန့ၣ်လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၁၂:၇-၁၀, ၁၂) စးထီၣ်ဖဲန့ၣ် တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ် အါထီၣ်ဝဲကွ့ၢ်ကွ့ၢ်လီၤ. တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ, တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိ, တၢ်ဆါသံသတြိာ်, ဒီးဟီၣ်ခိၣ်ဟူးဝးတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ် “တၢ်ပနီၣ်” အသနၢၣ်တဖၣ်လၢပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ လၢတယံာ်လၢၤဘၣ် ယွၤအဘီအမုၢ် ကစးထီၣ်ပၢဝဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.—ဖး လူၤကၣ် ၂၁:၇, ၁၀, ၁၁, ၃၁ တက့ၢ်.
၅. ယွၤအဘီအမုၢ် ကမၤလၢပှဲၤထီၣ်ဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်.
ခီဖျိလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအဃိ ယွၤအဘီအမုၢ်န့ၣ် မၤဃူမၤဖိးဝဲ ပှၤဂီၢ်မုၢ်ဖးဒိၣ်လၢ ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အီၤလၢ ကယဲၢ်ပှၤကိးကလုာ်ဒဲးအကျါန့ၣ်လီၤ. ပှၤအကကွဲၢ်တဖၣ် လၢအိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသးန့ၣ် ဒိးပၢအသးလၢ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်ပၢအဖီလာ်လံ. ယွၤအဘီအမုၢ် ကဒီသဒၢအဝဲသ့ၣ်ဖဲ ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ အအၢအသီအံၤကဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤကွံာ်အီၤအခါန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပှၤလၢအဲၣ်ဒိးမၤန့ၢ် တၢ်အဘျုးလၢ ယွၤအဘီအမုၢ်န့ၣ် ကြၢးဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲဒ်သိးကကဲထီၣ် ပှၤလၢအဒိးပၢအသးလၢယ့ၣ်ၡူးအဖီလာ်န့ၣ်လီၤ.—ဖး လီၣ်ဖျါ ၇:၉, ၁၄, ၁၆, ၁၇ တက့ၢ်.
ဖဲအနံၣ် ၁,၀၀၀ အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ဘီမုၢ်အံၤကမၤလၢပှဲၤထီၣ်ဝဲ ယွၤအတၢ်တိာ်ပာ်လၢအခီၣ်ထံးလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ကကဲထီၣ် ပၤရဒံစူးလီၤ. လၢခံကတၢၢ်န့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးကဟ့ၣ်က့ၤ ဘီမုၢ်လၢအပၢ်အစုပူၤလီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၁၅:၂၄-၂၆) မ့ၢ်နသ့ၣ်ညါ ပှၤတဂၤဂၤလၢ နအဲၣ်ဒိးတဲဘၣ်အီၤလၢယွၤအဘီအမုၢ်အဂ့ၢ်ဧါ.—ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၇:၁၀, ၁၁, ၂၉ တက့ၢ်.
a လံာ်စီဆှံ အတၢ်စံးပာ်ဘၣ်ဃးဒီး ၁၉၁၄ နံၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ကွၢ် လံာ်စီဆှံသိၣ်လိတၢ်နီၢ်နီၢ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ် လံာ်ကဘျံးပၤ ၂၁၅-၂၁၈ တက့ၢ်.