“Nukadila Kuna Ungudi yo Wantu Awonso”
“Nukadila Kuna Ungudi yo Wantu Awonso”
“Ovo dilendakana, vana dieno’sambu, nukadila kuna ungudi yo wantu awonso.”—ROMA 12:18.
1, 2. (a) O Yesu nkia lulukisu kavana kw’alandi andi? (b) Akweyi tulenda sololwela luludiku mu zaya dina tufwete vanga vava tusiwang’e kitantu?
YESU walukisa alandi andi vo kitantu besiwa kwa esi nza. Muna fuku wavitila lufwa lwandi, Yesu wayika e kuma besilw’e kitantu. Wavovesa ntumwa zandi vo: “Oyeno, ovo nu a nza, nza izol’eyandi: kansi wau oyeno ke nu a nza ko, mono kaka inusolele muna nza, muna diadi i ikunusaulwil’e nza.”—Yoa. 15:19.
2 Paulu wa ntumwa wamona e ziku kia mvovo mia Yesu muna zingu kiandi. Muna nkand’andi wezole kasonekena Timoteo, Paulu wasoneka vo: “Vo i ngeye, walandang’elongi diame, fu, ekani, lukwikilu, nlandu muna lutantu, zola, luzindalalu, tubangamu, mpasi.” I bosi, Paulu wakudikila vo: “Elo, awonso, ana bazolele o kala nkal’a vumina Nzambi muna Kristu Yesu, bebangikwa.” (2 Tim. 3:10-12) Muna kapu kia 12 kia nkanda kasonekena Akristu kuna Roma, Paulu wavana luludiku lwambote muna kubasonga dina bafwete vanga vava besiw’e kitantu. E luludiku lwandi lulenda kutusadisa mu lumbu yayi yambaninu.
“Nusungamen’oma Mansongi”
3, 4. Aweyi tulenda sadila luludiku luna muna Roma 12:17 (a) muna nzo zina vo akaka ke besambilanga Yave ko? (b) kwa mfinangani zeto?
3 Tanga Roma 12:17. Paulu wasonga vo vava tusiwang’e kitantu, ke tufwete vutula mbi muna mbi ko. Diamfunu kikilu dia lemvokela luludiku lwalu, musungula muna nzo zina vo akaka ke besambilanga Yave ko. O yakala yovo nkento una vo Nkristu kafwete venga e fu kia vutula mbi muna mbi muna mvovo yovo muna mavangu. ‘O vutula mbi muna mbi’ ke kutwasanga nluta miambote ko. Kansi, mambu kaka disakisanga.
4 Paulu wasonga diambu diambote tufwete vanga: “Nusungamen’oma mansongi vana ndose a wantu awonso.” Muna zingu kia esi nzo, o nkento ona ozitisanga nkaz’andi kana nkutu vava kevezanga nsambil’andi, olenda vengesa e ntantani. (Nga. 31:12) Carlos, ona osadilanga kuna Betele, wayika una ngudi andi kasundila kitantu kia s’andi muna kumvanganga oma mambote yo toma lunga-lunga e nzo. Wavova vo: “Watukasakesanga mu zitisa s’eto. Wantumanga vo yasakana yo s’ame e nsaka zina katoma yangalelanga, kana una vo kiazolanga zo ko. Ediadi diatoma kunyangidikanga.” Kuna kwalanda, wayantika longoka Nkand’a Nzambi yo vubwa. Wau vo besungamenanga “oma mansongi vana ndose a wantu awonso,” Mbangi za Yave ke besianga mpambula ko muna sadisa mfinangani zau vava kibwang’e sumbula.
Zezesa Kitantu Muna “Makala ma Tiya”
5, 6. (a) Aweyi “makala ma tiya” malenda bidikilwa vana ntu a mbeni? (b) Yika diambu diavangama muna zunga kieno disonganga vo o landa luludiku luna muna Roma 12:20 dilenda twasa nluta miambote.
5 Tanga Roma 12:20. Vava kasoneka e mvovo miami, Paulu nanga sono kia Ngana 25:21, 22 kayindula, muna tutanganga vo: “On’okumenga, ovo nzala kemona, umvana madia; ovo evwina kefwa, umvana maza: Kadi makala ma tiy’obidika vana ntu andi, o Yave okusenda.” Muna luludiku kavana muna Roma kapu kia 12, Paulu kazola vova ko vo makala ma tiya i tumbu yovo nsoni tufwete mwesa atantu. Kansi, e kingana kiaki ye mvovo mina Paulu kasonekena esi Roma, nanga fu kina basadilanga kuna nz’ankulu mu zezesa e sengwa. Charles Bridges, nkwa nganga wa mwisi Grã-Bretanha muna tandu kia 19, wavova vo: “Sia sengwa kiangolo vana kati, ke va ntandu a tiya kaka ko, kansi bidika makala ma tiya vana ntandu a sengwa. Wantu akete bena ye ntima miabala, mina ke milendi zeza ko vava besongwanga zola kuna luzindalalu lwawonso.”
6 Nze “makala ma tiya,” mavangu mambote malenda fila atantu mu soba e ngindu zau yo yambula bangika selo ya Nzambi. O vang’o wete kw’akaka kulenda fila wantu mu yangalela nkangu a Yave kumosi ye nsangu za Nkand’a Nzambi besamunanga. Petelo wa ntumwa wasoneka vo: “Nwakala nkal’ambote vana vena zula; mun’owu bekunukùmbila, nze nu mimpanga-mayi, muna mavangu meno mambote betalanga, bakembelela Nzambi muna lumbu kiankingulwa.”—1 Pet. 2:12.
“Nukadila Kuna Ungudi yo Wantu Awonso”
7. Nkia luvuvamu luna Kristu kasisila alongoki andi? Luvuvamu lwalu lukutufilanga mu vanga nkia diambu?
7 Tanga Roma 12:18. Muna fuku wansuka kakala ye ntumwa zandi, Yesu wabavovesa vo: “Luvuvamu inusisìdi; oluame luvuvamu inuvene lo.” (Yoa. 14:27) O luvuvamu luna Kristu kasisila alongoki andi, i kiese bekalanga kiau kia zaya vo bezolwanga yo yangalelwa kwa Yave wa Nzambi yo Mwan’andi. Luvuvamu lwalu lukubafilanga mu kadila kuna ungudi y’akaka. Akristu akieleka luvuvamu bezolanga yo vanga wawonso mu kadila kuna luvuvamu ye wantu awonso.—Mat. 5:9.
8. Aweyi tulenda kadila kuna luvuvamu y’esi nzo ye muna nkutakani?
8 Imosi muna mpila tulenda kadila kuna luvuvamu y’esi nzo, i singikanga ntantani vana vau, vana fulu kia vingila vo diambu diasaka. (Nga. 15:18; Ef. 4:26) I wau mpe tufwete vanganga muna nkutakani y’Akristu. Petelo wa ntumwa wasonga vo o kengesa lubini i mpila tulenda tatidila luvuvamu. (1 Pet. 3:10, 11) Yakobo mpe, vava kavana elongi mu kuma kia lubini yo mfunu wa venga kimpala ye nswangani, wasoneka vo: “Vo i ngangu zina vo za ntandu, edi diantete, zavelela, i bosi, za ungudi, za unleka, za ngemba, zizele ye nkenda ye mbongo ambote, zakondwa kati-kati yo kuvùnina. Vo i mbongo a nsongi, ikunìnu muna ungudi mun’awana bevangang’o ungudi.”—Yak. 3:17, 18.
9. Nkia diambu tufwete sungamenanga vava tusianga e ngolo za kadila kuna “ungudi yo wantu awonso”?
9 Muna mvovo miandi mina muna Roma 12:18, Paulu wasonga vo ke mu nzo kaka ko yovo muna nkutakani tufwete kadila akwa ungudi. Wavova vo tufwete ‘kadila kuna ungudi yo wantu awonso.’ Wantu awaya balenda kala mfinangani zeto, akundi a salu, a sikola ye wantu akaka tuwanananga yau muna salu kia umbangi. Kansi, Paulu wa ntumwa wayika diambu diakaka diamfunu muna luludiku lwandi. Wavova vo: “Ovo dilendakana, vana dieno’sambu.” Ediadi disongele vo tufwete vanganga mawonso tulenda mu kadila “kuna ungudi yo wantu awonso,” kansi lembi kulula nkanikinu mia Nzambi.
Yave Kaka Ofwete Landa e Kunda
10, 11. Mu nkia mpila ‘tusisilanga makasi nzila’? Ekuma dinina o mfunu?
10 Tanga Roma 12:19. Tufwete kalanga akwa “nlandu muna lutantu” ye “lulembamu” kana nkutu kwa ‘awana bekutusiang’e kitantu’ mu kuma kia salu ye nsangu tusamunanga. (2 Tim. 2:23-25) Paulu wavovesa Akristu mu venga e fu kia landa kunda, kansi ‘basila kaka makasi e nzila.’ Paulu nkia makasi kayika? Kazola vova ko vo twasisila makasi meto e nzila. Kansi, makasi ma Nzambi. Wau vo tu Akristu, tuzeye wo vo ke tuna ye nswa wa landa kunda ko. Ntozi a nkunga wasoneka vo: “Lembwa makasi, yambula nsita: Kutokana ko, mbi kaka disudisa.” (Nku. 37:8) Solomo mpe wavova vo: “Kuvovi ko vo, mbi mvutula: Tadila Yave, okuvuluza.”—Nga. 20:22.
11 Avo atantu batuvangidi e mbi, diangangu mu yambula vo Yave kabatumba kele vo ozolele wo. Muna songa vo makasi ma Yave kayika, Paulu wakudikila vo: “E kunda, kiame; mono kwame nsenda, i Yave wau.” (Tezanesa ye Nsiku 32:35.) Avo tulende kunda, tusonga vo tu akwa lulendo yo vanga dina difwanukinu kaka Yave. Vana ntandu, tusonga vo ke tuna ye lukwikilu ko muna nsilu kasia o Yave vo: “Mono kwame nsenda.”
12. Nkia ntangwa ye aweyi Yave kesongela makasi mandi?
12 Muna kapu yantete ya nkanda kasonekena esi Roma, Paulu wasoneka vo: “O makasi ma Nzambi mesengomonwa kun’ezulu, muna luvezo yo vilwa wawonso wa wantu, ana bevukwilang’e ludi muna vilwa.” (Roma 1:18) Yave osadila Mwan’andi mu songa makasi mandi tuka kun’ezulu muna kolo kia “mpasi zayingi.” (Lus. 7:14) Nze una Paulu kayika muna nkanda wakaka kasoneka, ekiaki kikala se ‘sinsu kia lufundisu luansongi lwa Nzambi.’ Wakudikila vo: “Wavo i dina una yo Nzambi vo kabasend’e mpasi, awana bekunumwesa mpasi, kanusenda mpe yeto e vundu, yeno numwesw’e mpasi, muna lusengomoko lua Mfumu Yesu, tuka kun’ezulu, ye mbasi za nkum’andi muna tiya twanyuyi, kabalandila kunda, awana balembi zaya Nzambi, awana mpe balembi lemvokel’e nsangu zambote za mfumu eto Yesu.”—2 Tes. 1:5-8.
Sund’o bi Muna Wete
13, 14. (a) Ekuma ke tusivikilanga ko vava tubangikwanga? (b) Aweyi tulenda sambulwila awana bekutubangikanga?
13 Tanga Roma 12:14, 21. Avo tuna ye vuvu vo Yave olungisa ekani diandi, tusadila e ngolo zeto muna salu katuvana kia samuna ‘nsangu zambote za kintinu muna nza yawonso.’ (Mat. 24:14) Tuzeye wo vo e salu kiaki kia Kikristu atantu eto kifungisanga makasi, nze una Yesu katulukisa: ‘Nusaulwa kwa zula yawonso muna nkumbu ame.’ (Mat. 24:9) Muna kuma kiaki, ke tusivikanga ko ngatu kendalala vava tubangikwanga. Petelo wa ntumwa wasoneka vo: “Azolwa, ke nubanzi ko vo dianzenza, edi dia ntont’a tiya izidi kunutonta, ovo diambu dianzenza dinubwididi: kansi kadi, muna tezo kia nkala nukal’e ntwadi muna mpasi za Kristu.”—1 Pet. 4:12, 13.
14 Vana fulu kia menga awana bekutubangikanga, tufwete kubasamunwina nsangu zambote yo sungamena vo mu bubu bevangilanga wo. (2 Kor. 4:4) Tufwete sia ngolo mu landa luludiku lwa Paulu vo: “Nusambul’awana bekunubangikanga; nusambula, ke nusibi ko.” (Roma 12:14) Imosi muna mpila tulenda sambulwila awana bekutubangikanga i sambanga mu kuma kiau. Tala dina Yesu kavova mun’Elongi diandi vana Mongo: “Nuzol’atantu eno, nuvanga mawete kw’awana bekunusaula, nusambul’awana bekunusiba, nubasambil’awana bekunutianguna.” (Luka 6:27, 28) Paulu wa ntumwa wazaya mu dina diambwila vo o mbangiki olenda kituka nlongoki akwikizi wa Kristu ye selo kia Yave. (Ngal. 1:13-16, 23) Muna nkanda wakaka, Paulu wasoneka vo: “Ovo tulevolwa, tusambula kaka; ovo tubangikwa, tuzizila kaka, ovo tuyikwa ngikw’ambi, tuwondelela kaka.”—1 Kor. 4:12, 13.
15. Ayeyi i mpila yambote tulenda sundila o bi muna wete?
15 O Nkristu akieleka kafwete lemvokela e mvovo miansuka mia nkand’a Roma kapu kia 12: “Kusundwa kwa bi ko, sunda kak’o bi muna wete.” Nkadi Ampemba wa Satana yandi i tuku dia mambu mawonso mambi. (Yoa. 8:44; 1 Yoa. 5:19) Muna mona-meso kiasongwa Yoane wa ntumwa, Yesu wasonga vo mpangi zandi akuswa “bansundìdi [Satana] muna menga ma Mwan’ememe, yo muna diambu dia umbangi wau.” (Lus. 12:11) Ediadi disonganga vo e mpila yambote ya sundila Satana ye mambu mambi ma nza yayi, i vanga edi diambote muna salu kieto kia samun’e nsangu zambote za Kintinu.
Nuyangalela Muna Vuvu
16, 17. Adieyi tulongokele muna kapu kia 12 kia Roma mu kuma kia (a) mpila tufwete sadila zingu kieto? (b) una tufwete kadila muna nkutakani? (c) una tufwete kadila y’awana bena kuna mbazi a nkutakani?
16 Mayingi tulongokele muna fimpa kapu kia 12 kia nkand’a Paulu kw’Akristu a esi Roma. Tulongokele vo, wau vo tu selo yakiyekola kwa Yave, tufwete kuyivananga muna salu ya mwanda. Muna ngolo za mwand’a Nzambi, tutambikanga to yeto se kimenga y’etima diawonso kadi tuzeye wo vo luzolo lwa Nzambi tulungisanga. Tuna yo vema muna mwanda ye tusadilanga tukau twavewa y’etima diawonso. Tusadilanga Nzambi muna lembama kwawonso yo vanga mawonso tulenda mu siamisa kintwadi kieto kia Kikristu. Tutatidilanga fu kia zola nzenza yo kuyisia vana fulu kia wantu akaka.
17 Muna Roma kapu kia 12, tuvoveswanga mpe una tufwete kadila y’awana bekutusianga kitantu. Ke tufwete vutula mbi muna mbi ko. Tufwete sunda kitantu muna vanganga oma mambote. Avo dilendakana, tufwete sianga ngolo za kadila kuna luvuvamu yo wantu awonso, lembi kulula nkanikinu mia Nkand’a Nzambi. Tulenda wo vanga muna zingu kia esi nzo, muna nkutakani, kwa mfinangani zeto, kuna salu, kuna sikola ye muna salu kia umbangi. Kana nkutu vava tusiwanga kitantu, tusianga ngolo za sunda bi muna wete yo sungamena vo Yave kaka ofwete land’e kunda.
18. Nkia mambu tatu kayika Paulu muna Roma 12:12?
18 Tanga Roma 12:12. Vana ntandu a malongi mama mawonso mamfunu tuwidi, Paulu wayika diaka mambu tatu tufwete vanga. Wau vo ke tulendi vanga mawonso mama ko kondwa lusadisu lwa Yave, Paulu wa ntumwa okutukasakesanga ‘twakwaminina muna sambu.’ Ediadi dikutusadisa mu landa luludiku lwakaka kavana lwa ‘zizidila muna mpasi.’ Muna fokola, tufwete sianga sungididi muna nsilu katusila o Yave yo ‘yangalela muna vuvu’ kia moyo a mvu a mvu, kiakala kun’ezulu yovo ova ntoto.
Yuvu ya Lufimpu
• Adieyi tufwete vanga vava tusiwanga kitantu?
• Mu nkia fulu tufwete kadila akwa luvuvamu? Aweyi tulenda wo vangila?
• Ekuma ke tufwete landila kunda ko?
[Yuvu ya Longoka]
[Foto ina muna lukaya lwa 8]
O sadisa mfinangani zeto dilenda kutusadisa mu venga e fu kia sia mpambula
[Foto ina muna lukaya lwa 9]
Nga osianga ngolo za kala mvangi a ungudi muna nkutakani?