Yakivana muna nsaka za nana e nitu yo zangula lekwa ya zita muna kumika e mianzi. Kuna kwalanda, yaziula lupitalu lwa ziola nitu (fisioterapia) kuna San Leandro, Califórnia, Estados Unidos. Yasalanga kumosi ye awana bavanganga nsaka za nana e nitu yo muntu wabadikilwanga vo wakala ye nitu ambote vioka akala awonso (Mister America). Kana una vo yavwa nitu yabadikilwanga vo yambote kansi, vakala ye diambu diakondwanga muna zingu kiame.

Vava mosi muna akundi ame kazaya luzolo lwame lwa bakula e Bibila, wankasakesa kimana yamokena yo muntu mosi kazaya. Muna lumbu kialanda muna mene, Mbangi mosi a Yave wayiza kunkingula. Muna ola yá, wasadila Bibila muna vana mvutu za yuvu yame. Yanlomba kimana kavutuka muna fuku wa lumbu kiakina, twabadika malongi ma Bibila yamuna midi mia mpimpa. Yatoma yangalela mana yalongoka, muna kuma kiaki yanlomba ngienda yandi mu lumbu kialanda muna salu kia umbangi yamona una kasadilanga kio. Yatoma sivika kikilu e mpila kasadilanga e Bibila muna vana mvutu za yuvu ya wantu. Muna mpila yayi, yasola salu kina mfwete sala.

Yayambula salu kiame yo yantika sila umbangi kumosi yo mpangi ndioyo wasalanga salu kia kimviti a nzila nze una beyikilwanga selo ya salu kia ntangwa ke ntwanga ya Mbangi za Yave. Muna mvu wa 1948, yavubwa muna lukutakanu lwa mvivu lwavangamena kuna Cow Palace Arena, mbanza San Francisco, Califórnia. Muna mvu walanda, yakituka se mviti a nzila.

Kuna kwalanda, yalomba kwa Mbangi za Yave bakingula ngudi ame. Ngudi ame, watambulwila ludi yo kituka Mbangi a Yave. Kana una vo yitu yandi bambangika, wakwamanana ye kwikizi muna Nzambi yavana kafwa. Muna nzo eto, mono kaka yo ngudi ame twakituka Mbangi za Yave.

Muna mvu wa 1950, yayaluka yo kwenda zingila ku mbanza Grand Junction, Colorado, kuna yawanana yo Billie. Billie mu mvu wa 1928 kawutuka, vava usukami ye mpasi zawokelanga omu nza. O Minnie wa ngudi andi wasadilanga mwinda muna kuntangila Bibila mu fuku. Vava kalungisa mvu 4, Billie walongoka tanga ye wazaya tusansu twayingi twa Bibila. Muna mvu wa 1940, ngudi andi walongoka muna Bibila ye Mbangi za Yave vo bilungi ke fulu kia bangikila wantu ko, kansi ziami kia wantu. (Kimpovi 9:5, 10) Minnie yo nkaz’andi bakituka Mbangi za Yave.

Muna mvu wa 1949 Billie wafokola tanga sikola yo yantika longoka Bibila. Vana fulu kia kituka nlongi a sikola, wabaka nzengo za yekola zingu kiandi  kwa Nzambi. Wavubwa muna mvu wa 1950 muna lukutakanu lwa nsi zayingi lwa Mbangi za Yave lwavangamena kuna Estádio Ianque, Nova York. Ke vavioka kolo kiayingi ko, yazayana yo Billie, twakazala yo yantika salu kia ntangwa ke ntangwa e ntwadi.

Twayantika sadila kuna zunga kia Eugene, Oregon. Twazayana ye mpangi zayingi yo vanga yau kikundi. Muna mvu wa 1953 twayenda ku Grants Pass, Oregon, muna sadisa nkutakani yakete yakala kwakuna. Muna mvu wauna mpe twabokelwa twenda kota sikola ya 23 ya Ngiladi ya Mbangi za Yave ilonganga misionario kuna South Lansing, tezo kia 400 ma kilometa ye mbanza Nova York.

Vioka ngonde 5 tuka twafokolwela sikola ya Ngiladi muna mvu wa 1954, mono yo nkaz’ame Billie twabaka kumbi dia zulu yo kwenda ku Brasil. Vioka ola mosi vava e kumbi diatimuka, e motor imosi yafwa, kansi e kumbi dialenda kulumuka muna mbanza Bermuda. Vava diatimuka diaka, vabwa diaka sumbula kiakaka kiatufila mu kulumuka mu nzaki kuna nsi a Cuba. I bosi, twakangala ola 36 mu kalu yavana twalwaka kuna vula dia Mbangi za Yave kuna Rio de Janeiro, Brasil.

Ke kolo ko mono yo nkaz’ame Billie ye mpangi zole za makento za misionario twayenda sadila kuna Bauru, São Paulo. Vioka 50.000 ma wantu bazingilanga mu mbanza yayina, yeto kaka twakala Mbangi za Yave.

Twayantika kingula wantu muna nzo zau, kansi o mpelo a dibundu dia Katolika wa mbanza yayina wayantika kutusia kitantu. Watulandanga yo vovesa wantu balembi kutuwá. Ke kolo ko, esi nzo mosi bayantika longoka Bibila yo tambulwila e ludi i bosi bavubwa, akaka mpe bayantika longoka.

Esi nzo awaya bakala mpe yo yitu ona wakala mfumu a buka kimosi kia somba kiatoma zayakana. Yalomba yanzala kiau kia somba mpasi vo twavanga lukutakanu lwa zunga. Vava mpelo a dibundu kasiatama vo ke tuvangidi lukutakanu va yanzala kiakina ko, o mfumu a buka wamokena ye ate a somba yo kubavovesa vo: “Avo ke nuyambula ko vo Mbangi za Yave bakutakana mu yanzala kiaki, omono kikala diaka mfumu a buka ko.” I ntambulwila batambulwila vo lukutakanu lwavangamena va fulu kiakina.

Muna mvu wa 1956, twabokelwa muna kwenda lungana kuna lukutakanu lwa mvivu lwavangamena kuna mbanza Santos, São Paulo. Tezo kia 40 ma mpangi za nkutakani eto babaka kumbi dia ntoto yo kwenda kuna lukutakanu lwaluna. Vava twavutuka kuna Bauru, yatumbikwa se nkengi a zunga yo yantika kingula nkutakani za Mbangi za Yave. Ediadi diakituka se lubantiku lwa salu kia mvu 25 ma nkangalu mu mbanza za nsi ya Brasil.

Muna lumbu yayina, ovanga nkangalu mpasi diakala. Mu kalu, kumbi dia ntoto, mvelo ye kiamalu twakangalelanga muna kwenda mu salu kia umbangi. Jaú, i mbanza antete twakingula kuna São Paulo. O mpelo a mbanza yayi watusia kitantu.

Wavova vo: “kanulongi mameme mame ko!”

Twamvutula vo: “Ka mameme maku ko, ma Nzambi!”

Twavanga nkubika kimana twasonga e video ivovelanga salu kieto kia umbangi mu nza yawonso ina yo ntu a diambu vo A Sociedade do Novo Mundo em Ação, kansi mpelo wabokela buka kia wantu muna vunzanesa nkubika yayi. Vana vau twazayisa dio kwa mapolisia. Vava mpelo ye minkwikizi miandi balwaka, bawana mapolisia baningama vana mwelo ye nkele miau. Nkangu watoma yangalela video yayina.

 E kitantu kia afidi a mabundu, kiakala muna zunga yawonso twasadila. Muna bonga e nona, kuna Brusque, lukufi ye Blumenau, kuna mbanza Santa Catarina, twawanana ye aviti a nzila wole basiwanga kitantu kiangolo. Kansi, bazizidila yo tambula nsambu zayingi. O unu, vioka mvu 50, muna mbanza yayi muna ye vioka 60 ma nkutakani ye Seka dimosi dia tukutakanu twampwena dina lukufi ye mbanza Itajaí.

E diambu twatoma yangalela muna salu kia kikengi a zunga, i sala kumosi ye mpangi zeto muna kubika tukutakanu twa mvivu. Muna mvu wa 1975 yaku mvu wa 1977, yavewa lau dia sala se nkengi a tukutakanu twa mvivu twavangamena kuna yanzala kia tela somba kuna mbanza Morumbi. Twalomba kwa nkutakani 100 zakala lukufi kimana konso nkutakani yatutwikila mpangi 10 muna velelesa yanzala mu fuku vitila lukutakanu.

Vava ate a somba bavaikanga muna yanzala mu fuku, akaka basevanga Mbangi za Yave yo vova vo: “Tala akento awaya ye sesa ya kombela ye má yau ya velelesa.” Kansi, muna midi mia mpimpa, e yanzala kiafokolwa veleleswa. Mfumu a yanzala wavova vo: “E buka kiame kia asadi, lumingu lwa mvimba badi vanga e salu nusadidi ola zakete!”

Muna mvu wa 1980 se diame wafwa, muna kuma kiaki twavutuka kuna mbanza Fremont, Califórnia muna lunga-lunga ngudi ame. Twasalanga salu kia velelesa nzo muna fuku muna kwamanana mu salu kia kimviti a nzila yo sadisa wantu bavovanga ndinga kimputu muna zunga kiakina. I bosi, twayenda zingila lukufi ye Vale de San Joaquin kuna twavavilanga wantu bavovanga kimputu batuka ku mbanza Sacramento yo kwenda zingila kuna Bakersfield. O wau, tezo kia nkutakani 10 za ndinga kimputu zina muna mbanza Califórnia.

Vava ngudi ame kafwa muna mvu wa 1995, twayenda kuna Flórida muna lunga-lunga se dia nkaz’ame yavana kafwa. Ngudi andi wafwa muna mvu wa 1975. Muna mvu wa 2000, twayenda zingila kuna sude ya mbanza Colorado yo sila umbangi kwa Mingutukila mia América mia makanda ma Navajo ye Ute bazingilanga mu zunga yayi. Diankenda kikilu wau vo muna ngonde ya Fevelelo ya mvu wa 2014, Billie wafwa.

Ekwe e kiese imonanga wau vo vioka mvu 65 yawanana yo Mbangi a Yave ona wasadila Bibila mu vana mvutu za yuvu yame yawonso! Ngina mpe ye kiese kadi yafimpulula mawonso kandonga muna zaya kana vo mu Bibila matuka. Ediadi diampana lau dia kala ye zingu kiakiese muna salu kia Nzambi.