Tala mambu

Nki i Bibila?

Nki i Bibila?

Mvutu za Bibila

 Nkanda 66 miakete miavauka mina muna Bibila. E Bibila kiasonekwa mu tezo kia 1.600 za mvu. Nsangu za Nzambi zasonama muna Bibila, i sia vo, “diambu dia Nzambi.”—1 Tesalonika 2:13.

Oma mena mu lukaya lwalu

 Mambu maziku ma Bibila

  •   Nani Wasoneka e Bibila? E Bibila Nzambi Ovuidi kio, kansi tezo kia wantu 40 kasadila mu soneka kio. Akaka muna wantu awaya i Mose, Ntinu Davidi, Matai, Maku, Luka yo Yoane. a Nzambi wasia ngindu zandi muna ntima mia asoneki awaya kimana basoneka e mambu mandi.—2 Timoteo 3:16.

     Muna bonga e nona: Avo mfumu a kompani olembele kwa nsoneki andi kansonekena o nkanda, kana nkutu vo o nsoneki yandi osongele e mbuta diambu kesoneka, o nkanda wa mfumu a kompani kaka ukala. Diau adimosi mpe, kana una vo Nzambi wantu kasadila, o mambu i mandi, yandi kieleka i Mfumu a Bibila.

  •   O mvovo Bibila nkia nsasa wina? Muna Kingerekia biblia, o mvovo wau una ye nsasa vo “nkanda miakete.” Kuna kwalanda, e nkanda miawonso miakete miabundakeswa yo yikila mio vo Bibila.

  •   E Bibila nkia ntangwa kiasonekwa? E Bibila kiayantika sonekwa muna 1513 Vitila Tandu kia Kristu ye vioka 1.600 za mvu, kiafokoka sonekwa muna tezo kia mvu wa 98 wa Tandu kia Kristu.

  •   E Bibila kiantete akweyi kina? Ke vena muntu ko olenda vova vo una ye Bibila kiantete. Kadi muna kolo kiakina asoneki lekwa ifwasukanga basadilanga, nze i mabu ye ngungu. Kansi, tuka tandu yayingi, asoneki ana batoma longoka bavanganga e kopi yo vangulula zo. Bavanganga wo kimana o wantu batanga wo kuna sentu.

  •   Nki i “Luwawanu Lwankulu” ye “Luwawanu Lwampa”? O Luwawanu Lwankulu i ndambu ya Bibila yasonamena muna Kiyibere, b iyikilwanga mpe vo Sono ya Kiyibere. O Luwawanu Lwampa i ndambu yasonamena muna Kingerekia, iyikilwanga mpe vo Sono ya Kingerekia ya Kikristu. E ndambu zazi zau zole vava zabundakeswa zakituka se nkanda umosi, uyikilwanga mpe vo Nkand’a Nzambi. c

  •   Nkia mambu mena muna Bibila? Muna kunku yayingi ya Bibila muvuidi tusansu, nsiku, ungunza, ngana, nkunga ye nkanda. —Tala “ Ndandani ya nkanda mia Bibila.”

 Nkia mambu mevovelwanga muna Bibila?

 Kuna lubantiku, e Bibila kisasilanga mu lukufi una Nzambi wa Mpungu-ngolo kasemena e zulu ye ntoto. Muna Bibila mpe kesunzulwilanga e nkumbu andi, Yave ye obokelanga mpe o wantu kinumana banzaya.—Nkunga 83:18.

 E Bibila kisasilanga vo o Nzambi oyikilwanga e mbi yo songa una kevelesela e nkumbu andi.

 E Bibila kisengomonanga e kani dia Nzambi mu kuma kia wantu yo ntoto. Kisonganga una Nzambi kefwasila e tuku dia mpasi za wantu kuna sentu.

 E Bibila kivananga malongi mambote mu kuma kia mambu ma zingu kia lumbu ke lumbu. Kasikil’owu, tala malongi mena mu lukaya lwalu:

  •   Kalanga ye ngwizani ambote ye akaka. “Ozevo, mawonso nuzolele vo wantu banuvanga, i mau mpe nufwete vanga kwa yau.”—Matai 7:12.

     Disongele vo: Tufwete kadilanga yo wantu wauna tuzolanga vo bakadilanga yeto.

  •   Zizidila ntokani. “Ke nutokani ko mu kuma kia mbazi, kadi e lumbu kia mbazi kikala ye ntokani zandi.”—Matai 6:34.

     Disongele vo: Vana fulu kiatokananga kwasaka mu kuma kia mana malenda bwa kuna sentu, diambote twasianga e sungididi mu mambu ma konso e lumbu.

  •   Kala ye longo lwakiese. “Konso yakala vovo nuina kafwete zolanga nkento andi nze yandi kibeni; vo i nkento kafwete toma zitisanga yakala diandi.”—Efeso 5:33.

     Disongele vo: O zola yo luzitu i nsabi muna kala ye longo lwakiese.

 Nga e Bibila kiasobwa?

 Nkatu. Akwa ngangu ana basia e sungididi kia tezanesa e kopi zankulu za Bibila ye Bibila eki tuna kiau o unu, bamona vo mawonso masonekwa kuna lubantiku ke masobwa ko. Ediadi diamfunu kibeni, kadi ekolo kina vo Nzambi ozolele vo e diambu diandi diatangwanga yo bakulwa, kadi yambula ko vo diasobwa. dYesaya 40:8.

 Ekuma venena ye nsekola zayingi zaswaswana za Bibila?

 Atangi ayingi omu lumbu yeto ke balendi bakula ko e ndinga zankulu zasonekenua e Bibila. Kansi, e Bibila kivuidi e “nsangu zambote” mu kuma kia “zula yawonso, makanda, ndinga ye nkangu.” (Lusengomono 14:6) Muna kuma kiaki, o wantu nsekola za Bibila bavuidi o mfunu muna ndinga zina balenda bakula kimana batanganga kio yo toma bakula diambu dia Nzambi.

 E Bibila mu mpila zitatu kisekolwelwanga:

  •   Sekola mvovo mu mvovo, i sia vo, landa mambu wauna masonamena muna fulu ina vo dilendakana.

  •   Sekola kaka e ngindu, i sia vo, sadila e mvovo milenda songa e nsasa a diambu wauna diasonamena muna kopi kia nding’a sina.

  •   Sisila mambu, asekodi bena ye luve lwa soba e ndandani za mambu, toma mo sasila kimana e ntangilu yakala yasazu. Kansi, oviokesa e tezo mu diambu diadi, e zak’e ntangwa nsas’a mambu disobanga.

 E nsekola yambote ya Bibila muna ndinga zivovuanga o unu, tezo isadilanga muna sekola e mambu wauna masonemena kimana e diambu dia Nzambi diatoma bakulwa kwa nkangu. e

 Nani wabaka e nzengo za mambu mafwana kala muna Bibila?

 I Ndiona ovuidi kio, i sia vo, Nzambi wasikidisa mambu masonama muna Bibila. Entete wasola e zula kia Isaele yankulu kimana ‘bavewa mambu mavauka ma Nzambi,’ i sia vo, bavewa e kiyekwa kia lunda e Sono ya Kiyibere.—Roma 3:2.

 Nga nkanda miankaka miavila muna Bibila?

 Nkatu. E Bibila tuna kiau kiamvimba; ke “mwavila” nkanda ko. Akaka bevovanga vo e nkanda miankaka miankulu miakatulwa, nkanda mia Bibila kikilu. f Kansi, e Bibila kiau kibeni kitoma songanga vo mbandu kiasonamena yaziku. (2 Timoteo 1:13) Landila e mbandu yayi, e nkanda mia Bibila emi miavumunuinua kwa Nzambi miawonso ngwizani minanga. Ediadi ke dimonekanga ko muna nkanda miawonso miankulu mina wantu bevovanga vo mu Bibila miatuka. g

 Una lenda bakila e tini ya Bibila

  Ndankani ya nkanda mina mu Bibila

a Muna zaya ndandani ya nkanda miawonso mia Bibila, aki nani basoneka mio, nkia ntangwa basoneka mio ye fulu basonekena mio, tala “Babu kia Nkanda mia Bibila.”

b Ndambu yakete ya Bibila mu ki-Aramiti yasonekenua, e ndinga yayi yafwanana fiote ye Kiyibere.

c Atangi ayingi a Bibila beyangalalanga sadila o mvovo “Sono ya Kiyibere” ye “Sono ya Kingerekia ya Kikristu.” E mvovo miami misadisanga mu venga e ngindu za sia vo, “Luwawanu Lwankulu” ke luna diaka mfunu ko ye vana fulu kiandi i vavinga “Luwawanu Lwampa.”

d Tala longi dina ye ntu a diambu “Nga Mambu Mankaka Muna Bibila Masobwa?

e Ndonga beyangalalanga tanga e Bibila—Nsekola ya Nz’ampa kadi yaziku ye diasazu mu tanga yo. Tala e longi A Tradução do Novo Mundo é exata?

f E nkanda miami miyikilwanga vo Nkanda mialembi vumunuinua. Encyclopaedia Britannica ivovanga vo “muna nkanda misasilanga e Bibila” [e mvovo wau] usadilwanga mu yika nkanda mina vo ke mia Bibila ko, i sia vo, nkanda ke mina betela ko ye nkanda mia Bibila.

g Muna zaya diaka mayingi, tala longi dina ye ntu a diambu, “Nkanda Mialembi Vumunwinwa nga Ludi Kiaswekwa mu Kuma kia Yesu?