Mokapo 30

Tokoki mpenza mpo na libala?

Omoni moto oyo olingi kobala, mpe bosali ntango molai banda bokómaki bafianse mpo na koyeba soki bolingani mpenza. Bokómi kokanisa ndenge libala na bino ekozala. To libala yango ekozala? Wana olingi kozwa ekateli ya monene mpenza na bomoi na yo, obandi komituna . . .

Tokoki mpenza mpo na libala?

KOZALA na bantembe mpo na libala ezali mabe te, ata soki olingani na moto. Lokola bato mingi bazali lisusu na esengo te na mabala na bango mpe bamosusu bazali koboma libala, ezali mabe te ete ozala ekɛngɛ ntango olingi kozwa ekateli wana ya ntina mingi na bomoi. Ndenge nini okoki koyeba  soki okoki mpo na libala? Ezali mpenza na ntina ete sikoyo nde olongola bilikya ya lokuta oyo okoki kozala na yango mpo na libala mpe obatela nde na makanisi makambo ya solo. Tózwa ndakisa:

ELIKYA YA LOKUTA 1 “Kaka bolingo nde ekosala ete libala na biso eumela.”

Likambo ya solo: Bolingo ekofuta bafaktire te mpe ekosilisa mikakatano ya mbongo te. Kutu, bato ya mayele bamoni ete mbongo ekoki komema matata na libala mpe ekoki kosala ete babalani báboma libala. Kozanga bokatikati na likambo etali mbongo ekoki kosala yo mpasi na motema mpe kobebisa boyokani na yo na Yehova, mpe ekoki kobebisa boyokani na yo ná molongani na yo. (1 Timote 6:9, 10) Liteya nini okoki kozwa? Kozela te tii ntango bokobalana mpo bólobela ndenge oyo bokosalela mbongo na bino!

Biblia elobi ete: “Nani na kati na bino oyo alingi kotonga linɔ́ngi akofanda liboso te mpo na koyeba mosolo boni yango ekosɛnga?”​—Luka 14:28.

Likanisi: Lobelá ná moto oyo olingi kobala ndenge oyo bokosalela mbongo na bino; salá yango sikoyo, liboso ete bóbalana. (Masese 13:10) Talelá mituna lokola oyo: Ndenge nini tokosalela mbongo oyo tokobanda kozwa? Tosengeli kofungola kɔnti moko na banki mpo na biso mibale to moto na moto akofungola kɔnti na ye? Kati na biso mibale, nani akoyeba malamu kobomba mbongo mpe kotala soki bafaktire efutami? * Mbongo boni moko na biso akoki kobimisa mpo na kosomba eloko kozanga ete atuna moninga? Sikoyo nde ntango ya kobanda kotalela makambo yango liboso bóbalana!​—Mosakoli 4:9, 10.

ELIKYA YA LOKUTA 2 “Tokozala na libala ya malamu mpenza mpo toyokanaka na makambo nyonso​—tobendanaka ata na likambo moko te!”

Likambo ya solo: Soki bobendanaka te, ekoki kozala mpo bosalaka nyonso mpo bóboya kolobela makambo oyo ekoki  kosala ete bóbendana. Kasi soki bobalani, bosengeli kolobela makambo yango! Ezali solo ete, bato mibale ya kozanga kokoka bayokanaka na makambo nyonso te, yango wana ekoki kosalema ete bábendana na mwa makambo mosusu. (Baroma 3:23; Yakobo 3:2) Osengeli kaka te kotalela soki na makambo nini boyokanaka malamu, kasi mpe nini esalemaka ntango boyokanaka te. Libala oyo ezali makasi esangisaka bato mibale oyo bandimaka ntango bayokani te na likambo moko mpe basalaka nyonso mpo na kosilisa likambo yango lokola bato oyo bakɔmɛli mpe na boboto.

Biblia elobi ete: “Moi elala te bino bozali kaka na nkanda.”​—Baefese 4:26.

Likanisi: Kanisá malamumalamu ndenge oyo osilisaki matata ná baboti na yo mpe bandeko na yo tii lelo. Salá tablo oyo ekokani na oyo ezali na lokasa 93 ya buku oyo to na lokasa 221 ya Volimi 2. Komá makambo mpenza oyo ebimisaki matata, likambo oyo osalaki, mpe likambo nini ya malamu koleka osengelaki kosala. Na ndakisa, soki okɔtaki na shambrɛ na yo mpe okangaki porte na nkanda, komá likambo ya malamu koleka oyo osengelaki kosala​—oyo ekosilisa matata yango na esika ekómisa yango lisusu makasi. Soki oyebi ndenge ya kosilisa matata sikoyo, okoyekola ezaleli moko ya ntina mingi mpo libala ezala na esengo.

ELIKYA YA LOKUTA 3 “Ntango nakobala, nakosilisa bamposa na ngai nyonso ya kosangisa nzoto.”

Likambo ya solo: Kobala elakisi te ete okosangisa nzoto ntango nyonso oyo oza na mposa na  yango. Kobosana te ete molongani na yo azali moto lokola yo mpe osengeli kotalela makanisi na ye. Ezali solo ete na bantango mosusu, molongani na yo aza na mposa ya kosangisa nzoto te. Ezali te lokola obali, osengeli kotingama kaka ete bamposa na yo ekokisama. (1 Bakorinti 10:24) Ya solo, kozala na komipekisa ezali na ntina mingi ntango ozali monzemba mpe na libala.​—Bagalatia 5:22, 23.

Biblia elobi ete: “Mokomoko na bino ayeba kopekisa nzoto na ye na kosantisama mpe lokumu, na mposa ya lokoso ya kosangisa nzoto te.”​—1 Batesaloniki 4:4, 5.

Likanisi: Talelá malamumalamu bamposa oyo ozalaka na yango ya kosangisa nzoto, mpe kanisá makambo oyo yango ekoki komemela yo na libala. Na ndakisa, ozali moombo ya kosimbasimba binama ya kobotela, momeseno oyo etindaka moto aluka kaka matomba na ye moko? Ozalaka na momeseno ya kotala pornografi? Otalaka moto oyo azali mwasi to mobali na yo te na makanisi ya kosangisa na ye nzoto? Omituna boye: ‘Soki nazali na mokakatano mpo na kokanga bamposa ya kosangisa nzoto liboso ya libala, nakokoka mpenza kosala yango nsima ya kobala?’ (Matai 5:27, 28) Likambo mosusu: Ozalaka seresere na moto oyo azali mwasi to mobali na yo te, to ya kosakana na mitema ya bana basi to bana mibali, tii okóma koyebana lokola moto oyo azalaka na momeseno ya kosala bongo? Soki ezali bongo, ndenge nini okoki kokanga mposa wana nsima ya kobala, lokola ekosɛnga olinga kaka moto moko, elingi koloba molongani na yo?​—Masese 5:15-17.

ELIKYA YA LOKUTA 4 “Nakozala na esengo soki nabali.”

Likambo ya solo: Mbala mingi, soki moto azali na esengo te ntango azali monzemba, akozala mpe na esengo te na libala. Mpo na nini? Mpo esengo etaleli kaka te makambo ya bomoi ya moto, kasi mingi nde ndenge oyo atalelaka  makambo. (Masese 15:15) Mbala mingi, baoyo balingaka kotalela makambo ya bomoi na bango na ndenge ya mabe batyaka kaka makanisi na oyo ezangi na bolingo na bango na esika bátya makanisi na makambo oyo ezali. Eleki malamu kozalaka na esengo ntango ozali naino monzemba. Na nsima ntango okobala, okomemela molongani na yo mpe yo moko bolamu mingi.

Biblia elobi ete: “Malamu kutu ósepela na bomengo oyo ozali na yango, esika ’tè ózala tango nyonso na baposa ya biloko mosusu.”​—Mosakoli 6:9, Bible na lingala ya lelo oyo.

Likanisi: Ntango mosusu totalelaka makambo na ndenge ya mabe mpo tokanisaka makambo oyo tokokoka kokokisa te. Komá na mwa papye moko makambo misato oyo okanisaka mpo na libala. Tángá yango, mpe na nsima omituna boye: ‘Makambo oyo nakanisaka ezali ndɔtɔ mpamba to ezali solo?  Makanisi yango eutaka nde na makambo oyo natalaka na bafilme ya bolingo to oyo natángaka na babuku? Nakanisaka kaka makambo oyo libala ekomemela ngai​—mbala mosusu nakomiyoka lisusu te lokola nazalaka ngai moko, nakokokisa mposa na ngai ya kosangisa nzoto, nakosala ete baninga na ngai bámemyaka ngai mingi?’ Soki ezali bongo, osengeli kotika kokanisa kaka makambo na yo moko mpe kobanda kokanisa oyo ya moto oyo okobala. Mpo na kosalisa yo osala yango, komá makambo mibale to misato oyo okanisaka mpo na libala, oyo ekosalisa yo ná moto oyo okobala.

Bilikya ya lokuta oyo touti kolobela ekoki kobebisa mpenza esengo na yo na libala. Yango wana, salá makasi olongola makanisi wana mpe okóma nde kotalela makambo ya solo. Mituna oyo ezali na nkasa 216 mpe 217 ekoki kosalisa yo mpe moto oyo okobala, wana bozali kozela na mposa makasi moko ya mapamboli minene na bomoi: libala ya esengo!​—Kolimbola Mibeko 24:5; Masese 5:18.

NA MOKAPO OYO ELANDI

Kokabwana na fianse na yo ezali lokola liwa ya ndambo. Ndenge nini okoki kolonga mpasi oyo eutaka na likambo yango?

[Maloba na nse ya lokasa]

VƐRSƐ OYO EKOSALISA YO

“Mobali akotika tata na ye ná mama na ye mpe asengeli kokangama na mwasi na ye mpe basengeli kokóma mosuni moko.”​—Ebandeli 2:24.

TOLI

Sololá na bato oyo babalaná kala, mpe tuná bango toli nini bakolinga kopesa babalani ya sika mpo bázala na esengo na libala na bango.​—Masese 27:17.

OYEBAKI YANGO . . . ?

Na libala ya esengo, mwasi ná mobali batalelanaka lokola baninga, basololaka malamu, bayebaka kosilisa matata, mpe bamonaka ete libala na bango ekoumela libela.

MAKAMBO OYO NAKOSALA

Ezaleli oyo nasengeli kobongisa sikoyo mpo nazala na boyokani malamu ná moto oyo nakobala ezali ․․․․․

Na mokapo oyo, nakosepela kotuna moboti (baboti) na ngai boye: ․․․․․

OKANISI NINI?

● Na mikili mosusu, bato mingi oyo babalaka babomaka mabala na bango. Mpo na yo, ekoki kozala mpo na nini?

● Makama nini ekoki kozala soki tobali kaka mpo na kokima mpasi na ndako?

● Mpo na nini ezali na ntina otosa batoli ya Biblia ntango okobala?

[Likanisi ya paragrafe na lokasa 220]

“Kobala ezali likambo moko monene na bomoi. Ezali na ntina oyeba libala malamu, kasi oyeba mpe malamu moto oyo okobala.”​—Audra

 [Etanda/​Elilingi na nkasa 216, 217]

Etanda ya mituna

Okoki mpo na kobala?

Talelá mituna oyo ezali na nkasa oyo mibale. Okoki ata kosalela nkasa yango mpo na kosolola ná moto oyo okobala. Salá makasi otánga bavɛrsɛ oyo batye wana.

Makambo etali mbongo

□ Ndenge nini otalelaka mbongo?​—Baebre 13:5, 6.

□ Na makambo nini osilá komonisa ete osalelaka mbongo malamu?​—Matai 6:19-21.

□ Ozali na banyongo mingi sikoyo? Soki ezali bongo, makambo nini ozali kosala mpo ofuta banyongo yango?​—Masese 22:7.

□ Fɛti ya libala na bino ekosɛnga mbongo boni? Soki ekosɛnga bókɔta nyongo, bokanisi kokɔta nyongo ya mbongo boni?​—Luka 14:28.

□ Nsima ya libala na bino, esengeli yo ná molongani na yo bósalaka? Soki ezali bongo, bokosala nini soki baprogramɛ na bino ekeseni to mpo na kofuta mbongo ya transport?​—Masese 15:22.

□ Yo ná molongani na yo bokofanda wapi? Ekosɛnga mbongo boni mpo na kofuta ndako, kosomba biloko ya kolya, bilamba mpe biloko mosusu, mpe ndenge nini bokobanda kofuta biloko nyonso wana?​—Masese 24:27.

 Makambo ya libota

□ Boyokani na yo ná baboti mpe bandeko na yo ezalaka ndenge nini?​—Kobima 20:12; Baroma 12:18.

□ Osalaka ndenge nini mpo na kosilisa matata na ndako?​—Bakolose 3:13.

□ Soki ozali elenge mwasi, na makambo nini omonisaka “elimo ya kimya mpe ya boboto”?​—1 Petro 3:4.

□ Bokanisaka kobota bana? (Nzembo 127:3) Soki te, mayele nini ya kokanga kobota bokosalela?

□ Soki ozali elenge mobali, ndenge nini okobanda kosalisa libota na yo ebatela boyokani malamu ná Yehova?​—Matai 5:3.

Bizaleli

□ Na makambo nini omonisaka ete ozali gɔigɔi te?​—Masese 6:9-11; 31:17, 19, 21, 22, 27.

□ Ndenge nini omonisaka ete olukaka kaka bolamu na yo moko te?​—Bafilipi 2:4.

□ Soki ozali elenge mobali, na makambo nini omonisaka ete okoki kosalela bokonzi na yo lokola Yesu?​—Baefese 5:25, 28, 29.

□ Soki ozali elenge mwasi, ndenge nini omonisaka ete okoki kondima bokonzi ya moto mosusu?​—Baefese 5:22-24.

[Elilingi na lokasa 219]

Kokende mbangu te na libala kozanga ete oyeba liboso makambo nini esɛngi osala