1-3. (a) Nekutile cwañi kuli ba ndu ya Abigaili baipumane mwa butata? (b) Lukaitutañi ka za musali yaipitezi yo?

ABIGAILI alemuha kuli mutanga yanaato mubihela taba yeñwi naasabile hahulu mi naaswanela kuikutwa cwalo. Nekunani butata bobutuna bone butaha. Ka nako yeo, baana bababato eza 400 nebataha kuto bulaya baana kaufela ba ndu ya Nabali, muunaa Abigaili. Ki kabakalañi?

² Nabali ki yena yanaatahisize butata. Sina mwanaaezezanga, naasika bonisa sishemo mi naaezize ka kashwau. Kono ka nako ye, naafoselize mutu yanaasa swaneli kufoseza, ili muzamaisi wa sikwata sa baana babasepahala bane balutilwe ndwa. Cwale yomuñwi wa batanga ba Nabali, mwendi ili mulisana, ataha ku Abigaili, ka kusepa kuli mwendi Abigaili ukafumana nzila yeñwi yakapunyusa ka yona ba ndu ya Nabali. Kono musali alimuñwi naakakona cwañi kutibela mpi?

³ Halukaliseñi ka kunyakisisa litaba zeñwi ka za musali yaipitezi yo. Abigaili neli mañi? Butata bo, nebukalisize cwañi? Mi lukona kuitutañi kwa tumelo yahae?

4. Nabali naali mutu yacwañi?

⁴ Abigaili ni Nabali nebasa swanelani. Abigaili naali musali yomunde, kono muunaa hae, yena Nabali, neli muuna yamaswe. Nabali naafumile. Naaipona kuli ki wabutokwa hahulu; kono batu babañwi nebamunga cwañi? Kwa batu kaufela bababulezwi mwa Bibele, Nabali yena utaluswa ka manzwi amaswe hahulu. Libizo lahae litalusa “Litanya” kamba “Sitoto.” Kana bashemi bahae ki bona bane bamubeile libizo leo kamba kana libizo leo neli la kumushendisa feela? Ibe kuli naafilwe libizo leo kamba kutokwa, likezo zahae nelilumelelana ni taluso ya libizo lahae. Nabali ‘naali yataata, yamaswe mwa  mizamao yahae.’ Naali wa mifilifili mi naali cakolwa, naasabiwa ki batu mi naatoilwe.—1 Sam. 25:2, 3, 17, 21, 25.

5, 6. (a) Munahana kuli ki tulemeno tufi totunde twanaanani tona Abigaili? (b) Ki kabakalañi mwendi Abigaili hanaanyezwi ki muuna yasina tuso?

⁵ Abigaili naashutana hahulu ni Nabali. Libizo la Abigaili litalusa, “Bo Ndate Baitabisize.” Bo ndate-lubasi babañata babanga ni tabo habapepile mwanaa musizana yabuheha, kono ndate yabutali ubanga ni tabo hahulu halemuha kuli mwanaa hae unani butu bobunde. Hañata, mutu yabuheha upalelwanga kubona butokwa bwa kuba ni tulemeno totucwale ka kutwisiso, butali, bundume, kamba tumelo. Kono Abigaili naasiyo cwalo. Bibele yamulumba bakeñisa kutwisiso yahae ni bunde bwahae.—Mubale 1 Samuele 25:3.

⁶ Batu babañwi bakona kuipuza libaka musali yabutali yo hanaanyezwi ki muuna yo yasina tuso. Muhupule kuli manyalo amañata mwa linako za Bibele naalukiswanga ki bashemi. Nihanekusi cwalo, nekuli kwabutokwa kuli bashemi balumeleze linyalo leo. Kana bashemi ba Abigaili nebalumelelize linyalo leo, kamba mane kulukisa kuli libe teñi, kabakala kuli Nabali naafumile mi naatumile? Kamba kana neli bubotana bone bubatahiselize kuli balumeleze linyalo leo? Ibe kuli neli cwalo kamba kutokwa, sifumu sa Nabali nesisika mutusa kuli abe muuna yomunde.

7. (a) Bashemi kacenu baswanela kutokolomohañi haiba babata kuluta bana babona mubonelo oswanela wa linyalo? (b) Abigaili naaikatulezi kuezañi?

⁷ Bashemi bababutali balutanga bana babona kuli babe ni mubonelo oswanela wa linyalo. Habasusuezangi bana babona kuli bakene mwa linyalo kabakala masheleñi mi habahapelezangi bana babona kukena mwa libato inze basali banana, basakoni kupeta buikalabelo bwa batu babahulile baba mwa linyalo. (1 Makor. 7:36) Kono Abigaili yena nasaanyezwi kale. Ka libaka lelusa zibi, Abigaili naanyezwi ki Nabali, mi naaikatulezi kuli naakatiyela miinelo yetaata yanaaka kopana ni yona.

8. Nabali naafoselize mañi, mi ki kabakalañi hamukona kubulela kuli naafosize hahulu ka kueza cwalo?

⁸ Nabali naatatafalize hahulu bupilo bwa Abigaili kufita sapili. Naafoselize mutu yakutekeha hahulu, yena Davida. Davida naali mutanga yasepahala wa Jehova yanaatozizwe ki mupolofita Samuele, ili nto yenebonisa kuli Davida naaketilwe ki Mulimu kuli ayole Saule fa bulena. (1 Sam. 16:1, 2, 11-13) Hanaanze azumiwa ki Mulena Saule, yanaanani muna ili yanaabata kumubulaya, Davida naapila mwa lihalaupa ni lindwalume zahae zesepahala ze 600.

9, 10. (a) Ki miinelo mañi yanaakopana ni yona Davida ni baana bahae? (b) Ki kabakalañi Nabali hanaaswanela kuitumela kwa lika zanaaeza Davida ni baana bahae? (Mubone ni litaluso za kwatasi za mwa paragilafu 10.)

⁹ Nabali naapila mwa Maoni kono naasebeleza kwa Karimeli ili  ko mwendi naanani kwateñi mubu. * Mwa litolopo zeo nekunani libaka zelumbile za bucwañi bobuñata bwa kufulisa lingu, mi Nabali yena naanani lingu ze 3,000. Nihakulicwalo, libaka zeo nelisa limiwangi. Kwa mboela, nekufumaneha lihalaupa lelituna la Parani. Kwa upa, nekunani nzila yeliba kwa Liwate la Lizwai ili yenefita mwa libaka zesalimiwi, mone kunani mikoti ni mañope. Mwa libaka mo, ki mona mwanaanyandezi Davida ni baana bahae, ili mone babatanga lico ni kutiyela matata amañata. Hañata nebakopananga ni mitangana bane bali balisana ba muuna yafumile, yena Nabali.

¹⁰ Masole bane basebeza ka taata bao nebaezize cwañi balisana? Nekuli bunolo kuli masole bao bauzwe lingu fobabatela kaufela, kono nebasika eza cwalo. Kono mane masole bao nebasilelezanga mitapi ya lingu za Nabali ni batanga bahae. (Mubale 1 Samuele 25:15, 16.) Balisana ni lingu zabona nebakopananga ni likozi zeñata. Libatana neli zeñata, mi museto wa Isilaele wa kwa mboela neuli fakaufi hahulu kuli mane hañata likwata za masholi ba bazwahule nelito balwanisanga. *

11, 12. (a) Davida naabonisize cwañi maseme ni likute hanaalumile batu ku Nabali? (b) Ki lika mañi zebonisa kuli Nabali naasika alaba Davida ka nzila yeswanela?

¹¹ Nesi nto yebunolo kubabalela baana kaufela banaali ni bona Davida hanaali mwa lihalaupa. Ka libaka leo, zazi leliñwi, Davida aluma baana ba 10 kuli bayo kupa tuso ku Nabali. Davida naaketile hande nako ya kuluma batu bao. Neli ka nako yeo batu nebakutanga boya bwa lingu ni kufanana limpo. Davida hape naaitusisize manzwi aswanela, ili kukuteka Nabali. Davida mane naaipizize kuli naali ‘mwanaa Nabali,’ ili kukuteka Nabali mwendi kabakala kuli naali yomuhulu kuyena. Nabali naalabile cwañi?—1 Sam. 25:5-8.

¹² Nabali afilikana maswe! Mutanga yabulezwi mwa paragilafu yapili hanaabulelela Abigaili mwanaafilikanezi Nabali, naaize: ‘Ubahalifezi.’ Nabali naabilaezi ka za buhobe bwahae, mezi, ni nama yahae. Naabulezi kuli Davida naasi mutu wabutokwa mi naamubapanyize ku mutanga yamatile ku mulenaa hae. Mubonelo wa Nabali ubato swana ni mubonelo wa Saule, yanaatoile Davida. Nabali ni Saule nebasangi lika mwa lingela Jehova. Mulimu naalata Davida mi naasa mungi sina mutanga yaipanguzi, kono naamunga sina mulena yanaaka busa Isilaele kwapili.—1 Sam. 25:10, 11, 14.

13. (a) Davida kwa makalelo naaezizeñi hanaautwile zanaabulezi Nabali? (b) Sikuka sesi kwa liñolo la Jakobo 1:20, silulutañi ka za mwanaaikutwezi Davida?

 ¹³ Baana bane balumilwe hase bakutile ni kuto bihela Davida taba yeo, Davida afilikana hahulu. Alaela baana bao kuli: ‘Mutu ni mutu ange mukwale wahae.’ Davida aitukiseza mi ananuha ni baana ba 400 kuli bayo lwana. Davida naaitamile kuli ukayo bulaya baana kaufela ba ndu ya Nabali. (1 Sam. 25:12, 13, 21, 22) Kwalukela Davida hanaafilikani hahulu, kono nto yanaafosize neli kufumbela kuyo bulaya batu. Bibele ibulela kuli: ‘Buhali bwa mutu habutahisi kuluka kwa Mulimu.’ (Jak. 1:20) Ki lika mañi zanaatokwa kueza Abigaili kuli asileleze ba ndu yahae?

14. (a) Ki muhato mañi wapili wanaangile Abigaili kuli asikulule mafosisa anaaezize Nabali? (b) Ki tuto ifi yabutokwa yelukona kuituta ku Nabali ni Abigaili? (Mubone ni litaluso za kwatasi.)

¹⁴ Luboni muhato wapili wanaangile Abigaili kuli asikulule mafosisa amatuna ao. Ka kushutana ni muunaa hae Nabali, Abigaili yena naatelelize. Mutanga naabulezi libaka hanaasa koni kuambola ni Nabali ka za taba yeo. Naaize: ‘Ki mutu yabuhali, hakuna mutu yakaambola ni yena.’ * (1 Sam. 25:17) Ka bumai, mubonelo wa Nabali wa kuikunga kuli naali wabutokwa neumutahiselize mununa wa kusateeleza ku babañwi. Ni kacenu, batu babañata banani mununa oswana. Kono mutanga yo naaziba kuli Abigaili naashutana ni muunaa hae, ili nto yenetahisize kuli aatumele Abigaili ni kumubulelela za butata bo.

15, 16. (a) Abigaili naabonisize cwañi kuli naaswana sina musali yasepahala yatalusizwe mwa buka ya Liproverbia? (b) Ki kabakalañi zanaaezize Abigaili halisa bonisi kuli naakwenuhezi zamaiso ya muunaa hae?

¹⁵ Abigaili naanahanile ni kuunga muhato kapili-pili. Bibele ili: ‘Abigaili kihaa akufa.’ Linzwi la ‘kuakufa’ liitusisizwe hane hakubulelwa za musali yo mwa taba ye. Abigaili naalukiselize Davida ni baana banali ni bona mpo yende. Mpo yeo neikopanyeleza buhobe, waine, lingu, bubeke bobuhalikilwe, mañende a sisansa sa veine sesiomile, ni mañende anaapangilwe fa lifeiga. Abigaili naaziba hande lika zanaanani zona mwa ndu yahae, sina musali yasepahala yatalusizwe mwa buka ya Liproverbia. (Liprov. 31:10-31) Abigaili aluma batanga bahae kuli baise lika zeo mi hamulaho ni yena abalatelela anosi. Kono Bibele ibulela kuli: ‘Naasika zibisa muunaa hae, Nabali.’—1 Sam. 25:18, 19.

 ¹⁶ Kana Abigaili hanaaezize cwalo naabonisa kuli naasalateleli zamaiso ya muunaa hae? Batili; muhupule kuli Nabali naafoselize mutangaa Jehova yatozizwe, ili nto yeneka tahisa kuli ba ndu ya Nabali babasina mulatu babulaiwe. Kambe Abigaili naasika eza sesiñwi, kana ni yena naakaba ni mulatu bakeñisa zanaaezize muunaa hae? Mwa muinelo wo, Abigaili naaipeile kuutwa Mulimu kufita kuutwa muunaa hae.

17, 18. (a) Abigaili naatumezi cwañi Davida, naamubuleleziñi, mi ki kabakalañi hanaa mukolwisize?

¹⁷ Hasamulahonyana, Abigaili ayo kopana ni Davida ni baana bahae. Abigaili hape aakufa kutuluka fa mbongolo yahae ni kuwela ka pata fapilaa Davida. (1 Sam. 25:20, 23) Abigaili cwale atalusa maikuto ahae kaufela ku Davida, ili kumukupa kuli ashemube muunaa hae ni ba ndu yahae. Ki kabakalañi manzwi a Abigaili hanaakolwisize Davida?

¹⁸ Abigaili naabulezi ka kubonisa inge kuli ki yena yanaafosize ni kukupa Davida kuli amuswalele. Abigaili naaitumelezi ku Davida kuli muunaa hae ki litanya sina molitaluseza libizo lahae, mi hape naabulelezi Davida kuli nekusike kwaba kokunde kuli Davida, mutu yakutekeha, ayo fa Nabali koto. Abigaili naabonisize kuli naalumela kuli Davida naali muyemeli wa Jehova, mi naalemuhile kuli Davida naalwananga “lindwa za Muñaa Bupilo.” Abigaili hape naabonisize kuli naaziba sepiso yanaafile Jehova ku Davida ya kuli naakaba mulena, kakuli naaize: ‘Muñaa Bupilo saakubeile mulena wa Isilaele.’ Abigaili hape akupa Davida kuli asike aeza nto ifi kamba ifi yene kamutahiseza mulatu wa mali kamba ‘kukatazeha pilu’—ili kuama kwa kusisitwa ki lizwalo. (Mubale 1 Samuele 25:24-31.) Manzwi a Abigaili ao naafitile Davida kwa pilu.

19. Davida naaezize cwañi hamulaho wa kuutwa zanaabulezi Abigaili, mi ki kabakalañi hanaa mubabalize?

¹⁹ Davida naaezize cwañi hamulaho wa kuutwa zanaabulezi Abigaili? Naamuhezi limpo zanaa mutiselize Abigaili, mi ali: ‘Kulumbwe Muñaa Bupilo Mulimu wa Isilaele ya kulumile kuto nikatanyeza kacenu le. Kububekwe ni kutwisiso yahao, kububekwe ni wena yanitibezi kacenu, kuli nisike nayo sulula mali ka lizoho laka.’ Davida naababalize Abigaili bakeñisa bundume bwahae bwa kuakufa ni kuto mukatanyeza, mi Davida naabulezi kuli Abigaili naamusilelelize kuli asike sulula mali. Davida abulelela Abigaili kuli: ‘Ukutele kwahae ka kozo kakuli niutwile linzwi lahao.’—1 Sam. 25:32-35.

20, 21. (a) Muitutañi ku Abigaili yanaakutezi ku muunaa hae? (b) Abigaili naabonisize cwañi bundume ni kutwisiso ka kuketa nako yeswanela ya kuambola ni Nabali?

²⁰ Kubonahala kuli Abigaili hasafundukile, naanahanile za nako yanaakopani ni Davida mi naalemuhile kuli muuna yo yasepahala  yamusa, naashutana hahulu ni muunaa hae wa mifilifili. Kono Abigaili naasika zwelapili kunahana taba yeo. Bibele ili: ‘Abigaili akutela ku Nabali.’ Akutela ku muunaa hae mi sina kamita ayo zwelapili kupeta buikalabelo bwahae mwanaakonela kaufela. Naatokwa kubulelela muunaa hae kuli naafile mpo ku Davida ni baana bahae. Muunaa hae naanani kuziba taba yeo. Hape naatokwa kubulelela muunaa hae za kozi yanaatibezi, ilikuli muunaa hae asike autwa zateñi kwa batu basili, ili nto yeneka swabisa hahulu. Kono naasakoni kumubulelela honafo feela. Muunaa hae naaeza mukiti inge mulena mi naakozwi hahulu.—1 Sam. 25:36.

²¹ Abigaili hape abonisa bundume ni kutwisiso ka kulibelela kuli habusa kihona akaambola ni muunaa hae hasakololokwile. Nabali hasakololokwile naakautwisisa zanaa mutaluseza musalaa hae, kono hape naakona kufilikana bakeñisa butu bwahae. Nihakulicwalo, aatumela muunaa hae ni kumubulelela litaba kaufela. Naalibelela kuli muunaa hae naakafilikana maswe, mwendi mane ni kumulwanisa. Kono aina feela, asashenyi.—1 Sam. 25:37.

22. Nekuezaheziñi ku Nabali, mi luswanela kuhupulañi ka za batu kaufela babanyandisa babañwi mwa lubasi?

²² Ki kabakalañi Nabali hanaakutumani feela asasheñi? ‘Pilu yahae yaletauka mwa sifuba sahae; mi Nabali afetuha inge licwe.’ Mwendi Nabali naakenezwi ki butuku bwa kubata mubili. Ibato ba hamulaho wa mazazi alishumi, Nabali atimela. Kono Nabali naasika bulaiwa feela ki butuku. Bibele ibulela kuli: ‘Mulimu anata Nabali mi ashwa.’ (1 Sam. 25:38) Nabali hasashwile bakeñisa kuatulwa ki Mulimu, linyalo lelitaata la Abigaili lafela. Nihaike kuli Jehova kacenu habulayangi batu ka makazo, likande leo liluhupulisa kuli Jehova wabona batu babanyandisa babañwi mwa lubasi. Mi ka nako yeswanela, ukanga muhato olukile.—Mubale Luka 8:17.

23. Ki mbuyoti mañi yeñwi yanaafumani Abigaili, mi naabonisize cwañi kuli moya wahae neusika cinca hanaabatilwe ki Davida?

²³ Kwandaa kuimuluha mwa linyalo lelimaswe lani, Abigaili hape naakafuyaulwa mwa nzila yeñwi. Davida hautwile kuli Nabali ushwile, aluma batu kuli bayo bulelela Abigaili kuli ubata kumunyala. Abigaili ayo alaba kuli: ‘Ki na mutangaa hao, nibe muzike yatapisanga mahutu a batanga ba muñaa ka.’ Kaniti, moya wahae neusika cinca kabakala kuli naakanyaliwa ki Davida; mane Abigaili naabata kuba mutanga wa batanga ba Davida! Mi hape mwa Bibele lubala kuli Abigaili aakufa, ili kuitukiseza kuya ku Davida.—1 Sam. 25:39-42.

24. Abigaili naakopani ni miinelo mañi yetaata hanaanyezwi ku Davida, mi naangiwa cwañi ki muunaa hae ni Mulimu?

 ²⁴ Niha naanyalani ni Davida, Abigaili naaka kopana ni miinelo yetaata. Davida naanani kale musali yabizwa Akinoami, mi nihaike kuli Mulimu naalumeleza libali, basali babasepahala nebafumananga taata kunyalwa mwa libali. Mi Davida naasika ba kale mulena; naakakopana ni mataata asika kala kale kusebeleza Jehova sina mulena. Kono Abigaili hanaanze atusa Davida ni kuswalisana ni yena mwa bupilo bwahae kaufela, mane ni kumupepela mwanaa mushimani, Abigaili alemuha kuli muunaa hae naamukuteka mi naamusileleza. Nako yeñwi mane Davida naamulamulezi kwa bahapi! (1 Sam. 30:1-19) Ka kueza cwalo, Davida naalikanyisize Jehova Mulimu, yalata ni kukuteka basali babanani kutwisiso, bababundume, ili babasepahala.