1, 2. Nuwe ni lubasi lwahae nebanani musebezi mañi, mi ki matata afi ane batalimani ni ona?

NUWE waikotolola. Mueze inge mwamubona hanzaa ipumulisa fa sishingwa sesituna, utalimela aleka yetuna. Nekuutwahala muunko wa taala yecisa ni lilata la libelekiso zeneitusiswa kwa kuyaha. Hanaainzi fo, Nuwe naasweli kuiponela bana bahae banze babeleka ka taata fa likalulo zeshutana-shutana za muyaho wo wa mabala. Nuwe ni musalaa hae yalatiwa, bana bahae, ni basali babona, nese baezize musebezi wa kuyaha aleka ka lilimo zeñata. Nese bafelize kuyaha kalulo yeñwi ya aleka, kono nebasa siyalezwi ki musebezi omutuna kuli bafeze.

² Batu ba mwa silalanda sahae, nebanahana kuli Nuwe ni bana bahae neli litoto. Hane banze bayaha aleka cwalo, batu nebazwelapili kuseha taba ya kuli kukaba ni muunda one ukakwahela lifasi kaufela. Nebanahana kuli kozi yanaasweli kubalemusa Nuwe kuli ikaba teñi, neli nto ya buhata, yesakonahali. Nebapalelwa kuutwisisa kuli mutu wakona kusinya nako yahae, ni nako ya lubasi lwahae, kueza musebezi osina tuso. Nihakulicwalo, Jehova, yena Mulimu wa Nuwe, naasangi kuli Nuwe neli sitoto.

3. Nuwe naazamaile cwañi ni Mulimu?

³ Linzwi la Mulimu libulela kuli: ‘Nuwe naazamaile ni Mulimu.’ (Mubale Genese 6:9.) Kuzamaya ni Mulimu kutalusañi? Hakutalusi kuli Mulimu naatile fa lifasi kuto zamaya ni Nuwe, kamba kuli Nuwe naaile kwa lihalimu. Kono kutalusa kuli Nuwe naautwile Mulimu wahae ka kutala mi naamulata hahulu kuli mane nekuswana feela inge kuli Jehova ni Nuwe nebazamaya hamoho sina mutu ni mulikanaa hae. Lilimo zeñata-ñata hamulaho wa fo, Bibele neibulezi cwana ka za Nuwe: ‘Ka tumelo yahae anyaza lifasi.’ (Maheb. 11:7) Naezize cwañi cwalo? Lukona kuitutañi kacenu kwa tumelo yahae?

4, 5. Mwa mazazi a Nuwe, bumaswe nebuekezehile hahulu cwañi mwa lifasi?

⁴ Nuwe naahulezi mwa lifasi ili mo bumaswe nebuzwelapili kuekezeha. Bumaswe nebukalile kuba teñi mwa linako za Enoke, yena kukululu wa Nuwe, ili muuna yomuñwi yalukile yanaazamaile ni Mulimu. Enoke naapolofitile kuli Mulimu naakaatula lifasi la batu ba  banyefuli. Mwa miteñi ya Nuwe, bumaswe nese buekezehile hahulu. Mane Mulimu naaboni kuli lifasi nelisinyehile, kakuli nelitezi mifilifili. (Gen. 5:22; 6:11; Juda 14, 15) Kiñi sene sitahisize kuli bumaswe buate?

⁵ Nekunani butata bobutuna bone bukalile kuba teñi mwahalaa mangeloi. Leliñwi la mangeloi ao nese likwenuhezi kale Jehova, mi nelifetuhile kuba Satani Diabulosi kakuli nelisawanile Mulimu ni kukukueza bo Adama ni Eva kueza sibi. Mwa mazazi a Nuwe, mangeloi amañwi ni ona naakwenuhezi puso ya Jehova yelukile. Naasiile litulo zaona kwa lihalimu zanaafilwe ki Mulimu mi ataha fa lifasi, aipetula batu mi anyala basali babande. Mangeloi anaaikuhumusa ni kuitata ao, naakukuelize batu kueza lika zemaswe.—Gen. 6:1, 2; Juda 6, 7.

6. Likwenyepa nelitahisize miinelo mañi mwa lifasi, mi Jehova naalelile kuezañi?

⁶ Kutuha fo, bakeñisa kuli mangeloi naanyezi bana babasizana ba batu, naapepile ni basali bao bana babatuna hahulu ili babamaata hahulu. Bibele ibabiza kuli “likwenyepa,” ili linzwi lelitalusa batu babawisanga babañwi. Likwenyepa zeo zanyandisa hahulu batu babañwi ni kutahisa kuli lifasi libe lelimaswe ni kufita. Ki lona libaka Mubupi hanaaikutwile kuli: ‘Bumaswe bwa batu ki bobutuna mwa lifasi, ni kuli mihupulo kamukana ya lipilu zabona ki yemaswe feela, ka mazazi kamukana.’ Jehova alela kuli hamulaho wa lilimo ze 120 ukayundisa batu babamaswe bane bapila ka nako yeo.—Mubale Genese 6:3-5.

7. Nuwe ni musalaa hae nebatalimani ni butata mañi kuli basileleze bana babona kwa likukuezo zemaswe mwa mazazi abona?

⁷ Munahane kuli nekuli taata kuutela bana mwa lifasi lelimaswe cwalo! Kono Nuwe naakonile kueza cwalo. Naanyezi musali yasepahala. Nuwe hasabile ni lilimo ze 500, musalaa hae amupepela bana babashimani  babalaalu, Sema, Kama, ni Jafeta. * Nuwe ni musalaa hae nebaswanela kusileleza bana babona kwa likukuezo zemaswe za batu bene bayahile ni bona. Banana babanyinyani batabelanga hahulu batu babamaata ni ‘babaile kabubo’, ka mukwa ocwalo, bana ba Nuwe ni bona nebakabe baikumbutile likwenyepa. Nuwe ni musalaa hae nebasakoni kutibela bana babona ka kutala kwa lika zemaswe kaufela zene liezanga likwenyepa, kono sene bakona feela kueza, neli kuluta bana babona ka za Jehova Mulimu, yena yatoile lika kaufela zemaswe. Nebanani kutusa bana babona kuziba kuli Jehova naasatabiswi ki likezo za mifilifili ni za bukwenuheli zeneezahala mwa lifasi.—Gen. 6:6.

8. Bashemi bababutali kacenu bakona kulikanyisa cwañi mutala wa Nuwe ni musalaa hae?

⁸ Bashemi kacenu bautwisisa miinelo yanaatalimani ni yona Nuwe ni musalaa hae. Lifasi laluna kacenu ni lona litezi mifilifili ni moya wa bukwenuheli. Mileneñi hañata izamaiswanga ki likwata za babanca ba mifilifili. Nihaiba lipapali zeñwi zelukiselizwe banana, libanga za mifilifili. Bashemi bababutali bakona kulwanisa likukuezo zecwalo ka kuluta bana babona ka za Mulimu wa kozo, Jehova, yena yakafelisa mifilifili kaufela. (Samu 11:5; 37:10, 11) Kwakonahala kuli banana baitute kuezanga lika zende niha bapila mwa lifasi la mifilifili! Nuwe ni musalaa hae nebakonile kuluta bana babona. Bana babona bahula ni kuba baana babande mi banyala basali bane balata kusebeleza Mulimu wa niti, yena Jehova.

9, 10. (a) Ki taelo mañi ya Jehova yenecincize bupilo bwa Nuwe? (b) Ki lika mañi zanapatuluzi Jehova ku Nuwe ka mone ikayahelwa aleka ni mulelo wayona?

⁹ Ka lizazi leliñwi, bupilo bwa Nuwe bwacinca ka kutala. Jehova ataluseza mutangaa hae yalatiwa yo ka za mulelo wanaanani ona wa kufelisa lifasi la miteñi yeo. Mulimu alaela Nuwe, ali: ‘Uikezeze aleka ya kota ya gofere.’—Gen. 6:14.

¹⁰ Aleka yeo neisi sisepe sina mo banahanela batu babañwi. Neishutanela kwahule hahulu ni sisepe. Neiswana ni mbokisi yetuna. Jehova naafile Nuwe litikanyo luli za fo neikakuma aleka, ni kumutaluseza mone ikapangelwa, ni mone ikamatehelwa mwahali ni fande ka kuitusisa taala. Mi abulelela Nuwe libaka hanaaswanela kuyaha aleka, ali: ‘Senitisa muunda omutuna mwa lifasi mi kaufela ze mwa lifasi likashwa.’ Nihakulicwalo, Jehova aeza tumelelano ni Nuwe, ali: ‘Ukakena mwa aleka, wena ni bana bahao, ni musalaa hao, ni basali ba bana bahao.’ Hape Nuwe naatokwa kukenya mwa aleka lifolofolo zeñwi kwa mifuta kaufela ya lifolofolo. Lifolofolo ni batu bane bakakena mwa  aleka, ki bona feela bane bakapunyuha Muunda omutuna onotaha!—Gen. 6:17-20.

11, 12. Nuwe naanani musebezi mañi omutuna, mi naangile cwañi musebezi wo?

¹¹ Nuwe naanani musebezi omutuna hahulu. Naaswanela kuyaha aleka yetuna luli—mwa butelele ki limita ze 133, mwabupala ki limita ze 22, mi kuya mwahalimu ki limita ze 13. Neli yetuna hahulu kuli mane hakuna sisepe sa mabala sesikona kulikana ni yona nihaiba kwa lisepe zepangiwa mazazi a. Kana Nuwe naasabile kueza musebezi wo bakeñisa kuli neli omutuna hahulu, kamba kana naasikaeza lika zeñwi zanabulelezwi kueza ka mulelo wa kuli anolofaze musebezi wahae? Bibele ialaba kuli: ‘Nuwe aeza kamukana mwanaamulaelezi Mulimu; aeza cwalo.’—Gen. 6:22.

¹² Musebezi wo neungile nako yetelele, ili lilimo zebato eza 40 kuisa ku ze 50. Nekutokwahala kulema likota, kulibundeka hamoho, kulibeta hande, ni kulingungahanya. Aleka neilukela kuba ni mandu amalaalu ashangatami, mizuzu, ni munyako. Kubonahala kuli neinani mahaulo fa ndu ya fahalimu hamoho cwalo ni situwa sene silukisizwe ka mukwa olumeleza mezi kushulumukela fafasi.—Gen. 6:14-16.

13. Ki musebezi mañi wa Nuwe one ubonahala kuli neli otaata hahulu kufita kuyaha aleka, mi batu nebaezize cwañi?

¹³ Lilimo hane linze liya ni aleka hane inze iya kwa kufela, Nuwe mwendi naatabile hahulu kuli lubasi lwahae nelu mutusa kupeta musebezi wo! Hape nekunani musebezi omuñwi wanaafilwe Nuwe one ubonahala kuba taata kufita wa kuyaha aleka. Bibele ilubulelela kuli Nuwe naali ‘mukutazi wa kuluka.’ (Mubale 2 Pitrosi 2:5.) Ka mukwa ocwalo, naabile ni bundume bwa kulemusa batu babamaswe, bane basakuteki Mulimu, ka za sinyeho yene kataha. Nebaezize cwañi? Jesu naabulezi ka za batu bao kuli ‘nebasika lemuha sesisiñwi.’ Naaize batu nebapatehisizwe hahulu ki lika za mwa bupilo zecwale ka kuca, kunwa, kunyala, ni kunyalisa kuli mane nebasika isa pilu ku zanaabulela Nuwe. (Mat. 24:37-39) Kaniti, batu babañwi neba musheununanga yena ni lubasi lwahae; mi mane mwendi babañwi neba mufumbelanga ni kumulwanisa. Mwendi mane nebalikile kuyemisa musebezi wa kuyaha aleka.

14. Ki lika mañi zakona kuituta mabasi a Sikreste kacenu ku Nuwe ni lubasi lwahae?

¹⁴ Kono Nuwe ni lubasi lwahae nebasika tuhela musebezi wabona. Nebazwezipili kuyaha aleka nihaike kuli batu ba mwa silalanda sabona nebanga kuli musebezi wo, neusina tuso ni kuli neli wa bukuba. Ka mukwa ocwalo, mabasi a Sikreste kacenu akona kuituta zeñata kwa tumelo ya Nuwe ni lubasi lwahae. Lupila mwa nako yetaluswa mwa Bibele kuli “mazazi a maungulelo” a lifasi lelimaswe le. (2 Tim. 3:1) Jesu naabulezi kuli nako yelupila kuyona neika swana feela sina nako yanaapilile kuyona Nuwe hanaayaha aleka. Bakreste baswanela  kuhupulanga Nuwe haiba batu basaamuheli lushango lwa Mubuso wa Mulimu kamba haiba babasheununa ni kubanyandisa. Haki bona bapili kutalimana ni butata bobucwalo.

15. Nuwe naalatehezwi ki bo mañi hanaatuha akwanisa lilimo ze 600?

¹⁵ Kwafita lilimo zeñata, mi aleka yafezwa kuyahiwa. Nuwe naalatehezwi ki balatiwa bahae hanaatuha akwanisa lilimo ze 600. Ndatahe Nuwe, yena Lameke, atimela. * Lilimo zeketalizoho kuzwa fo, ndatahe Lameke yena kukwaa Nuwe, Metusela, ni yena atimela inze anani lilimo ze 969; mi kwa batu bababulezwi mwa Bibele, Metusela ki yena yanaapilile nako yetelele hahulu. (Gen. 5:27) Metusela ni Lameke, nebapilile ka nako yanapilile kuyona mutu wapili, Adama.

16, 17. (a) Ki lika mañi zanaabulelezwi Nuwe hanaanani lilimo ze 600? (b) Mutaluse kezahalo yesakonwi kulibalwa yanaaiponezi Nuwe ni lubasi lwahae.

¹⁶ Ka silimo sa bu 600 sa bupilo bwa Nuwe, Jehova Mulimu amubulelela kuli: ‘Kena mwa aleka, wena ni ba ndu yahao kaufela.’ Ka nako yeswana, Mulimu abulelela Nuwe kuli akenye lifolofolo za mifuta kaufela mwa aleka—kwa mufuta ni mufuta wa zekenile, zona zenekona kuezwa matabelo, naalukela kukenya ze 7, mi naalukela kukenya lifolofolo zeñwi kaufela ka bubeli ka bubeli.—Gen. 7:1-3.

¹⁷ Kaniti, yeo neli kezahalo yesakonwi kulibalwa. Lifolofolo zeñata-ñata  zakena mwa aleka—zeñwi nelizamaya, zeñwi nelifufa, zeñwi nelizamaya ka mba fafasi, zeñwi nelizamaya ka kukokomba, mi neli za mifuta-futa, zetuna ni zenyinyani, zebuhali ni zesina buhali. Nuwe naasatokwi kuhuwaka kamba kukongela lifolofolo za mwa naheñi zeo mwa aleka. Bibele ilubulelela kuli, ‘Zataha mwa aleka ku Nuwe.’—Gen. 7:9.

18, 19. (a) Lukona kunyakisisa cwañi lipuzo zebabuzanga bahanyezi ka za likezahalo ze mwa likande la Nuwe? (b) Butali bwa Jehova bubonahala cwañi ka mwanaapiliselize lifolofolo zanaabupile?

¹⁸ Bahanyezi babañwi bakona babuza kuli: ‘Nto yecwalo ikona kuezahala cwañi? Mi lifolofolo zeo kaufela nelikona kuina cwañi hamoho ka kozo mwa sibaka silisiñwi?’ Munyakisise taba ye: Kana Mubupi wa pupo kaufela wakona kupalelwa kuzamaisa lifolofolo zabupile kamba kulibisa zelukile haiba kutokwahala kueza cwalo? Muhupule kuli Jehova Mulimu ki yena yanaabupile lifolofolo. Hape hamulaho wa lilimo, naakauhanyize mezi a mwa Liwate Lelifubelu ni kuyemisa lizazi kulokulikuñwi. Kana naasike akona kueza lika kaufela zetalusizwe mwa likande la Nuwe? Kaniti, nakona kueza cwalo, mi naaezize cwalo!

¹⁹ Ki niti kuli Mulimu naakona kupilisa lifolofolo zeo ka nzila isili. Kono, ka butali, aketa kulipilisa ka nzila yeluhupulisa musebezi one bafilwe batu, ona wa kubabalela lika kaufela zepila fa lifasi. (Gen. 1:28) Ka mukwa ocwalo, bashemi babañata kacenu baitusisanga likande la Nuwe kuluta bana babona kuli Jehova wababalela lifolofolo ni batu babupile.

20. Nuwe ni lubasi lwahae mwendi nebapatehile cwañi mwa sunda ya mafelelezo pili Muunda usika taha kale?

²⁰ Jehova naabulelezi Nuwe kuli nekusiyezi feela sunda iliñwi kuli  atise Muunda. Kaniti, Nuwe ni lubasi lwahae nebapatehile hahulu ka nako yeo. Munahane feela musebezi wa kukenya lifolofolo kaufela mwa aleka ni kubeya hande lico zazona ni za lubasi lwahae, hamoho cwalo ni kulonga libyana za lubasi. Musalaa Nuwe, ni basali ba bo Sema, Kama, ni Jafeta, mwendi nebapatehile hahulu kulukisa maino kuli bapile hande mwa aleka.

21, 22. (a) Ki kabakalañi halusa swaneli kukomokiswa ki batu ba mwa linako za Nuwe bane basika isa pilu ku zanaaeza? (b) Batu nebatuhezi lili kusheununa Nuwe ni lubasi lwahae?

²¹ Batu babañwi bona nebaezañi? Ni ka nako yeo, ‘nebasika lemuha sesiñwi,’ niha nebaiponela kuli Jehova naasweli kufuyaula Nuwe ni misebezi yanaapeta. Nebaiponela lifolofolo inze likena mwa aleka. Kono haluswaneli kukomoka batu hane basika isa pilu ku zanaaeza Nuwe. Ni kacenu batu habalemuhi bupaki bobuiponahalela hande bwa kuli lupila mwa mazazi a maungulelo a lifasi le. Mi sina mwanaapolofitezi muapositola Pitrosi, basheununi batile ni busheununi bwabona, mi basheununa batu babautwa temuso ya Mulimu. (Mubale 2 Pitrosi 3:3-6.) Nuwe ni lubasi lwahae ni bona ne basheununwa ki batu.

²² Batu nebatuhezi lili kusheununa Nuwe? Bibele ibulela kuli Nuwe hasakenyize lubasi lwahae ni lifolofolo mwa aleka, ‘Muñaa Bupilo amukwalela.’ Haiba nekunani basheununi bane bali bukaufi Mulimu hakwala sikwalo sa aleka, uzibe nebatuhezi kusheununa. Haiba nebasika tuhela ka nako yeo, uzibe nebatuhezi ka nako yene ikalile kunela pula. Mi pula yanela, yasuluha, yapwacuka—kufitela lifasi litala mezi, sina mwanaabulelezi Jehova.—Gen. 7:16-21.

23. (a) Luziba cwañi kuli Jehova naasikatabela lifu la batu babamaswe mwa mazazi a Nuwe? (b) Ki kabakalañi hakuli kokunde kulikanyisa tumelo ya Nuwe kacenu?

²³ Kana Jehova naatabisizwe ki lifu la batu babamaswe bao? Batili! (Ezek. 33:11) Kakuli mane naabafile nako yeñata ya kuli bacince mikwa yabona ni kueza zelukile. Kana batu bao nebakona kueza cwalo? Bupilo bwa Nuwe nebubonisize kuli nebakona kucinca. Ka kuzamaya ni Jehova, ili kuutwa Mulimu wahae mwa lika kaufela, Nuwe naabonisize kuli batu nebakona kupiliswa. Ka nzila yeo, tumelo ya Nuwe neinyazize lifasi la mwa nako yahae; yabonisa kuli batu ba mwa miteñi yahae neli babamaswe luli. Tumelo yahae neimupilisize ni kupilisa lubasi lwahae. Haiba mulikanyisa tumelo ya Nuwe, ni mina mwakona kuipilisa ni kupilisa batu bemulata. Ka kuswana ni Nuwe, mwakona kuzamaya ni Jehova Mulimu sina Mulikanaa mina. Mi Jehova wakona kuba mulikanaa mina kuya kuile!