LITABA ZE TUSA MABASI | LINYALO

Mwa ku Ambukela Lipulelo ze Utwisa Butuku

BUTATA BO BU KONA KU BA TEÑI

Nako ni nako ha mu shelana ni bakumina, bubeli bwa mina mu itusisanga lipulelo ze maswe. Se mu itusisize hahulu lipulelo ze utwisa butuku mwa linyalo la mina kuli mane se li “mukwa” wa mina ha mu ambolisana.

Haiba ze ki zona ze ezahala mwa linyalo la mina mwa kona ku tuhela mukwa wo. Pili, mu swanela ku nyakisisa ze tahisanga kuli mu itusisange lipulelo ze utwisa butuku ni ku ziba tuso ye mu ka fumana ha mu eza licinceho.

KI KABAKALAÑI HA KU BANGA CWALO?

Lubasi lwa huliselizwe ku lona mutu. Baana ni basali ba bañata ba huliselizwe mwa mabasi a naa itusisanga hahulu lipulelo ze utwisa butuku. Yo muñwi kamba bubeli bwa batu ba ba nyalani, ba kana ba itusisa lipulelo ze maswe ze ne ba utwanga kwa bashemi ba bona.

Ku kukuezwa ki lika za ku itabisa ka zona. Batu ba twaezi ku utwa lipulelo ze maswe mwa mafilimu ni mwa lipapali ze sehisa za fa mazimumwangala, kuli mane ba li nga ku ba ze si ka fosahala, kamba mane ze tabisa.

Sizo. Lizo ze ñwi li luta kuli “baana sakata” ba swanela ku hatelela basali kamba basali ba swanela ku itiisa kuli ba si ke ba bonahala kuli ba fokola. Ka nako ye ba shelana batu ba ba na ni mibonelo yeo, ba ikunganga sina lila mwa sibaka sa ku ikunga sina balikani mi ba kana ba itusisa manzwi a utwisisa butuku isiñi a yahisa.

Ku si na taba ni ze tahisanga kuli ku be cwalo, lipulelo ze maswe za kona ku tahisa telekano ni matuku a mañwi. Ba bañwi mane ba bulelanga kuli matapa a utwisa hahulu butuku ku fita ku natiwa. Ka mutala, musali yo muñwi ya naa natiwanga ni ku tapaulwa ki muunaa hae u bulela kuli: “Ne ni ikutwanga kuli ku tapaulwa ku butuku hahulu ku fita ku natiwa. Kambe ne ba ni natanga feela ku fita ku itusisa lipulelo ze utwisa hahulu butuku kwa pilu.”

Kiñi ze mu kona ku eza haiba mina ni bakumina ha mu sa utwana hande kabakala ku itusisanga lipulelo ze maswe?

 ZE MU KONA KU EZA

Mu bonise kutwelo butuku. Mu nahane mo mu kona ku ikutwela bakumina ha ne ba ka mi bulelela manzwi e mu itusisanga ku bona. Haiba kwa konahala, mu like ku hupula fo ne mu itusiselize lipulelo ze ne ba ngile bakumina kuli ne li ba utwisize butuku kwa pilu. Mu si ke mwa isa pilu kwa manzwi luli e ne mu bulezi, kono mu nahane ka mo ne ba ikutwezi bakumina ka za manzwi e ne mu bulezi. Kana mwa kona ku nahana ka ze ne mu kona ku eza kuli mu itusise lipulelo ze sishemo mwa sibaka sa ku itusisa lipulelo ze maswe? Bibele i bulela kuli: “Kalabo ye bunolo i kuyula buhali, kono linzwi le li utwisa butuku li zusa buhali.”—Liproverbia 15:1.

Mu likanyise mitala ya ba ba mwa manyalo a mande. Haiba mubulelelo wa mina u sinyizwe ki ku likanyisa batu ba ba li mitala ye maswe, mu bate mitala ye minde. Mu teeleze kwa batu ba ba nyalani ba ba na ni mubulelelo o munde o mu kona ku likanyisa.—Sikuka sa Bibele: Mafilipi 3:17.

Mu zusuluse lilato le ne li banga teñi mwa linyalo la mina. Lipulelo ze utwisa butuku hañata ki butata bo bu mwa pilu isiñi ze bulezwi. Kamukwaocwalo, mu like ka taata ku nahananga lika ze nde ka za bakumina ni ku ba ni mubonelo o munde ka za bona. Mu hupulange lika ze ne mu ikolanga hamoho. Mu buhe maswaniso a mina a kale. Ki lika mañi ze ne mi sehisanga? Ki tulemeno tufi twa naa latile mañi ni mañi wa mina ku yo muñwi?—Sikuka sa Bibele: Luka 6:45.

Mu bulelange feela mo mu ikutwela. Mwa sibaka sa ku nyaza feela bakumina, ha mu bulela maikuto a mina mu bulele feela mo mu amezwi. Ka mutala, ku bulela kuli, “Ha mu eza lika mu sa ni talusezi, ni ikutwanga kuli mubonelo wa ka haki wa butokwa,” kwa kona ku tusa ku fita ku bulela kuli, “Ki mona mo mu inezi—nako ni nako mu ezanga lika mu sa ni talusezi!”—Sikuka sa Bibele: Makolose 4:6.

Mu zibe nako ya ku tuhela ku bulela. Haiba se mu nyemisana mi se mu bona kuli lipulelo za mina ha li sa li zona hande, mwendi ne ku ka ba hande ku ambola taba yeo ka nako isili. Hañata, ki hande ku ikema fateñi haiba mu bona kuli se ku zuha kañi ye tuna, ku fitela mu wisa lipilu kihona mu ka ikambota taba ya mina.—Sikuka sa Bibele: Liproverbia 17:14.