Mina ni mwanaa mina wa lilimo zeene kamita mulwanelanga maata akuzamaisa lika, kono kubonahala kuli mwanaa mina hañata wawinanga.

• Hamutaluseza mwanaa mina kueza nto yeñwi yasa lati kueza, haisi pilu kwateñi.

• Hamutaluseza mwanaa mina kuli asike aeza nto yeñwi yabata kueza, waeza sitepo.

Muipuza kuli, ‘kana wo ki muinelo wa kanakonyana feela? Kamba kana ninahane feela kuli mwendi ukacinca?’

Mwa kona kuluta mwanaa mina kuipeya kuutwa. Kono pili lusika nyakisisa kale molukona kuezeza cwalo, halunyakiseñi libaka lelitahisanga kuli kube cwalo.

Mwanaa mina hanaasazo pepiwa, buikalabelo bobutuna bonemuna ni bona neli bwaku mubabalela. Nako kaufela nemutokwa kuba bukaufi niyena ni kumufa lika kaufela zatokwa. Zanaaezanga feela ki kulila, mi kapili-pili nemumatelanga kuyena ni kuto mufa zatokwa kaufela. Kaniti, kueza cwalo nekuswanela mi neli kwabutokwa. Mwana kamba mbututu yasazo pepwa utokwa pabalelo ya mushemi ka nako kaufela.

Niteñi, hamulaho wa likweli zeñata zakueziwa cwalo, kinto yeutwahala kuli mwana ukaeza lika inge kuli kiyena muzamaisi, ni kuli bashemi bahae ki batanga, babamuezeza zabata kaufela. Cwale, hasanani lilimo zepeli, mwanana ukafita fakulemuha kuli lika ki kale limucinceza: Zamaiso yahae ki kale ifita kwa mafelelezo. Bashemi bahae habasa latelela litaelo zahae; mi se babata kuli yena alatelele litaelo zabona. Nto yeo yakomokisanga banana! Babañwi bakalisanga kueza sitepo. Babañwi balikanga bashemi babona ka kuhana kueza zebatokwa.

Ka nako yetaata yeo, mushemi utokwa kuba ni buikalabelo bobunca ili bwakuba muzamaisi ni kufalitaelo zeutwahala zalibelela kuli mwanaa hae alatelele. Kono mukona kuezañi haiba mwanana haisi pilu kwateñi kamba wahana kulatelela litaelo zeo, sina mokuboniselizwe mwa mutala wa kwa makalelo?

Muetelele mwanaa mina. Mwanaa mina hana kuamuhela buikalabelo bwa mina bwa kuba muzamaisi konji hamu kanga muhato waku muetelela. Kacwalo, ka nzila yeitikanelezi, mutokwa kubonisa cwalo. Mwa lilimo zeñata zefelile, batu babañwi babaipapata kuli ki bocaziba batahisize kuli linzwi la “zamaiso” liutwahale kuli limaswe hahulu. Caziba yomuñwi mane naatalusize zamaiso ya bashemi sina nto yefosahalile ili yesa amuhelwi kakuya ka milao ni litumelo za batu. Kono kutuhelela feela banana basa etelelwi kukona kubatahiseza kulyangana, kueza feela lika zebatokwa, ni kuikutwa kuli banani tukelo yakuzamaisa. Hakubatusi kuhula hande ni kuba batu babaitingwa.—Sikuka sa Bibele: Liproverbia 29:15.

Mufe kalimelo. Dikishinari yeñwi italusa kalimelo kuli ki “tuto yetahisa kuli mutu aipeye kuutwa ni kuba ni buswalo, hañata ifiwanga ka kutoma milao ni ka kufa koto haiba mutu hasa lateleli milao yetomilwe.” Kaniti, kalimelo iswanela kuba yeitikanelezi ni yesi yesituhu. Kwaneku leliñwi, kalimelo iswanela kuba yeutwahala hande ni yetusa, ili yesusueza mwana kuilatelela.—Sikuka sa Bibele:Liproverbia 23:13.

Mubulele ka kuutwahala. Bashemi babañwi bakupanga bana babona kuba utwa. (“Neni katabela kuli ukenise muzuzu wahao, NJI CWAÑI?”) Mwendi baikutwa kuli kueza cwalo kubonisa kuli banani mikwa yeminde. Kono kueza cwalo, kutahiseza mushemi kusa itusisa maata ahae mi kufa mwana maata akuiketela kueza zebulezwi kamba kusaeza. Mwa sibaka saku saitusisa maata amina, mutalusezange feela mwanaa mina litaelo zeutwahala.—Sikuka sa Bibele: 1 Makorinte 14:9.

Mueze katulo. Haiba mubulela kuli batili, mueze onacwalo, mi mina ni bakumina mulumelelane. Haiba mulumelani kuli mwanaa mina ukafiwa koto yeñwi haiba aloba mulao omuñwi, mueze onacwalo feela. Musike mwa kananisana ka nako yetelele ka za libaka hamuezize katulo yecwalo. Ikaba nto yebunolo hahulu kumina ni ku mwanaa mina haiba kuli ‘Eni ya mina i ba Eni honacwalo, ni Awa ya mina i ba Awa honacwalo.’—Jakobo 5:12.

Mube ni lilato. Mwa lubasi hakuswaneli kuba ni puso yeswana sina puso yatato ya sicaba kamba puso yabuhateleli. Kono lubasi ki tukiso ya Mulimu ili mo bana bakona kufiwa ketelelo yelilato yakuli bahule hande nikuba batu babaitingwa. Kalimelo ki kalulo yetokwahala mwakuhula kwa mwana, mi ikaluta mwanaa mina kuipeya kuutwa ni kumutusa kuikutwa kuli mwa mulata.