Hamulutaluseze ka bukuswani za simuluho yamina.

Nenipepilwe ka silimo sa 1966 mi nihulezi mwa naha ya Taiwan. Bashemi baka neli ba bulapeli bobuñwi bwa kwa China (Taoism) ni si-Buddha. Nihaike kuli nelulapelanga bo kukululu baluna ni milimu ya maswaniso, nelusa zibi kuli Mulimu ki yena yabupile lika kaufela.

Ki kabakalañi hane muitutile tuto ya lika zepila?

Hane nisali mwanana, nenilata hahulu kubabalela limunanu, mi nenitabela hahulu kutusa lifolofolo hamohocwalo ni batu kuli basike banyanda. Mane ka nako yeñwi neniitutile mwa kualafela lifolofolo mi hasamulaho, naituta za limbututu zesali mwa mba, mi wo ki ona musebezi one ninahana kuli ukanitusa kuziba mone kutahezi kuli zepila libe teñi.

Nemulumelanga kuli lika zepila nelitile ka kuipilaula. Kana mwakona kutalusa libaka hane mulumelanga cwalo?

Licaziba ba fa sikolo sesituna nebalulutanga kuli lika zepila nelitile ka kuipilaula, nebatalusanga kuli kunani bupaki bobubonisa cwalo. Nenikozwi zene babulezi.

Ki kabakalañi hane mukalile kubalanga Bibele?

Neli ka mabaka amabeli. Pili, neniutwisisa kuli mwahalaa milimu yemiñata yebalapela batu, kuswanela kuba ni mulimu alimuñwi yomutuna. Kono ki ufi yena yo? Sa bubeli, neniziba kuli Bibele ki buka yebakuteka hahulu batu. Kacwalo, nakalisa kuitutanga Bibele.

Hase nikalile kuitutanga Bibele kwa sikolo sa Catholic University of Leuven kwa Belgium ka silimo sa 1992, nayopota kwa keleke ya Katolika mi nakupa muprisita cwana kuli anituse kuutwisisa zeiluta Bibele, kono ahana kupo yaka yeo.

Nemufumani cwañi likalabo kwa lipuzo zamina?

Lilimo zepeli kuzwa fo, inze nisali mwa Belgium mone niieza lipatisiso za sayansi, nakopana ni musali wa kwa naha ya Poland wa libizo la Ruth, yali yomuñwi wa Lipaki za Jehova. Naaitutile puo ya Sichainizi ka mulelo wa kuli atuse bana ba sikolo bane bali fa yuniveziti kuituta za Mulimu. Nenikile nalapela kuli ni na nikone kufumana tuso yecwalo, kacwalo nenitabezi hahulu hane nikopani ni yena.

Ruth naanibonisize kuli Bibele nihaisi buka ya sayansi, litaba ze ku yona zalumelelana ni zebabulela ba sayansi. Ka mutala, Davida, yomuñwi wa bañoli ba Bibele, naabulelezi Mulimu mwa tapelo kuli: “Meeto a hao a ni boni, ha ne ni li nto ye si ka petahala, mi mwa buka ya hao, lilama za ka kaufela ne li ñozwi ha ne li nze li bupiwa ka zazi ni zazi, nako ye ne ku si na niheba li li liñwi la zona.” (Samu 139:16) Nihaike kuli Davida naabulela ka kuitusisa litoko, zanaabulela neli za niti! Nihaiba pili mubili wa mutu usika pangeha kale, litaelo za mo ukapangehela zona libile kale teñi. Kunepahala kwa litaba ze mwa Bibele nekunikolwisize kuli ki Linzwi la Mulimu. Mi hape nenikalile kulumela kuli kunani feela Mulimu anosi wa niti, yena Jehova. ¹

Kiñi zene mikolwisize kuli Mulimu ki yena yabupile lika kaufela?

Mulelo omutuna wa kueza lipatisiso za sayansi ki kuli lufumane  niti, isi kuyemela feela mihupulo yelunahana luna lusika ziba kale buniti bwa taba. Lituto zaka zeama limbututu zesali mwa mba ki zona zenetisize kuli nicince mubonelo waka, senitalusa fo ki kuli, nenilemuhile kuli zepila kaufela nelibupilwe. Ka mutala, licaziba mwa litaba za bumapanga-panga balukisanga hande likalulo zeshutana-shutana za nto yebabata kupanga, kuli habaka kopanya likalulo za nto yeo, likone kuswalana hande ka nzila yeswanela. Limbututu ni zona likalanga kupangeha ka nzila yebato swana ni yeo, kono mupangehelo wazona uipitezi hahulu.

Selusi iliñwi feela yenunisizwe ki yona yetisanga kuli kube ni mbututu, nji cwañi?

Eni. Selusi yenyinyani hahulu yeo ili yelusa koni kubona ka meeto aluna ki yona yeikabanga. Hamulaho wa nako, liselusi zeo zaekezehanga ka buñata mwa lihola feela ze 12 kuisa ku ze 24. Liselusi zeo halikalisa kualuhana, lipanganga lilama za liselusi zebeleka hamoho zebizwa cells form. ² Liselusi zepanga liselusi zeñwi (Stem cells) zakona kutahisa yeñwi ya liselusi ze 200 zetokwahala kuli kube ni mbututu yekwanile, mi liselusi zeo ki ze cwale ka liselusi za mali, liselusi za masapo, liselusi za booko, ni liselusi zeñwi cwalo.

Liselusi zeswanela, liswanela kupangeha ka mukwa oswanela ni mwa libaka zeswanela. Pili, liselusi zeo libupananga hamoho mi hamulaho lipanganga lilama zeñwi za mubili, mazoho, ni mahutu. Ki mañi caziba wa bumapanga-panga yakona kuñola litaelo za moipangehela mbututu? Litaelo za moipangehela mbututu liñozwi hande luli mwa DNA. Haninyakisisanga bunde bwa moipangehela mbututu, niikolwisanga hande kuli zepila kaufela nelibupilwe ki Mulimu.

Ki kabakalañi hane muikatulezi kuba yomuñwi wa Lipaki za Jehova?

Ka bukuswani feela, ki lilato. Jesu Kreste naabulezi kuli: “Se ki sona se ba ka ziba ka sona batu kaufela kuli mu balutiwa ba ka, haiba mu latana mwahalaa mina.” (Joani 13:35) Lilato leo halina buipumisi. Halitahiswi ki simuluho ya mutu, sizo, kamba mubala wa litalo lahae. Mi nina neniiponezi lilato lelicwalo hane nikalile kuswalisana ni Lipaki za Jehova.