“Mu Pilisane Mwa Kozo ni Batu Kaufela”
“Mu Pilisane Mwa Kozo ni Batu Kaufela”
“Ha ku konahala, mi haili ka mina, mu pilisane mwa kozo ni batu kaufela.”—MARO. 12:18.
1, 2. (a) Ki temuso mañi ya naa file Jesu kwa balateleli ba hae? (b) Lu kona ku fumana kai kelezo ka za mo lu swanela ku ezeza ha lu lwaniswa?
JESU naa lemusize balateleli ba hae kuli ne ba ka lwaniswa ki macaba a lifasi, mi fa busihu bo ne bu latelezwi lifu la hae, naa ba taluselize libaka le ne ba ka lwanisezwa. Naa bulelezi baapositola ba hae kuli: “Kabe mu ba lifasi, kabe lifasi li lata see li sa lona; kono kakuli ha mu ba lifasi, ni kuli ni mi ketile mwa lifasi, kifo lifasi li mi toile.”—Joa. 15:19.
2 Muapositola Paulusi naa lemuhile kuli manzwi a Jesu nee li a niti ku zwelela ku ze ne ezahezi ku yena. Mwa liñolo la hae la bubeli la naa ñolezi mulikanaa hae wa mutangana Timotea, Paulusi naa ize: “Wena u zibile tuto ya ka luli, ni mo ni ezezanga, ni milelo ya ka, ni tumelo ya ka, ni pilu-telele ya ka, ni lilato la ka, ni ku itiisa kwa ka. U ziba ku nyandiswa ni ku utwiswa butuku [kwa ka].” Paulusi naa ekelize kuli: “Batu kaufela ba ba lata ku pila ka bulumeli bo bu li teñi ku Jesu Kreste, ba ka nyandiswa.” (2 Tim. 3:10-12) Mwa kauhanyo 12 ya liñolo la naa ñolezi Bakreste ba kwa Roma, Paulusi naa file kelezo ye nde ya mo ba swanela ku ezeza ha ba lwaniswa.
‘Mu Bate ze Nde’
3, 4. Kelezo ye filwe kwa Maroma 12:17 i kona ku sebeliswa cwañi (a) mwa malapa mo batu baa si ba bulapeli bo bu swana? (b) ha lu sebelisana ni batu be lu yahile ni bona?
3 Mu bale Maroma 12:17. Paulusi naa talusize kuli batu ha ba lu toya, luna lu si ke lwa ba toya. Ku utwa kelezo ye ki kwa butokwa sihulu mwa malapa mo batu baa si ba bulapeli bo bu swana. Muuna kamba musali wa Sikreste u hana muliko wa ku kutiseza mutu ya nyalani ni yena linzwi kamba kezo ye maswe. Ku “kutisa bumaswe ka bumaswe” ha ku tusi se si ñwi. Kono ku eza cwalo, ku kona ku tahisa feela kuli muinelo u be o maswe hahulu.
4 Paulusi u talusa nzila ye nde ya ku tatulula ka yona butata, u li: ‘Mu bate ze nde mwa meto a batu kaufela.’ Mwa lapa, musali ya bonisa sishemo ku muunaa hae, muunaa hae ha saa mu bulelezi manzwi a maswe ka za bulapeli bwa hae u kona a kuyula buhali bwa muunaa hae. (Liprov. 31:12) Carlos, ya saa li yo muñwi wa lubasi lwa Betele, u talusa ka mo bo mahe ne ba tulezi twaniso ye tuna ya bo ndatahe ka ku zwelapili ku ba ni sishemo ni ku babalela hande lapa. U li: “Ne ba susuezanga luna bana kuli lu kutekange bo ndate. Ne ba ni hapelezanga ku bapala papali ya bowl ni bo ndate nihaike kuli nee li papali ye ne ni sa tabeli. Kono ku eza cwalo ne ku tahisanga kuli bo ndate ba ikutwe hande.” Hamulaho wa nako ba kala ku ituta Bibele ni ku kolobezwa. Ka za ku “bata ze nde mwa meto a batu kaufela,” Lipaki za Jehova hañata ba tulile saluluti ka ku tusa batu be ba yahile ni bona ha ku ezahala kozi.
Ku Kuyula Twaniso ka “Mashala aa Tuka”
5, 6. (a) “Mashala aa tuka” a kona ku kubukanyezwa cwañi fa toho ya sila? (b) Mu kandeke ze bonwi za fa silalanda ze bonisa ze nde ze zwa mwa ku sebelisa kelezo ye kwa Maroma 12:20.
5 Mu bale Maroma 12:20. Ha naa keta manzwi aa ñozwi mwa timana ye, ku bonahala kuli Paulusi ku si na ku kakanya naa hupula manzwi e lu bala kwa Liproverbia 25:21, 22, a li: “Sila sa hao ha si lapile u si fe buhobe; ha si shwile linyolwa u si fe mezi, si nwe; ka ku eza cwalo, u ka mu kubukanyeza mashala aa enya fa toho, mi Muñaa Bupilo u ka ku fa mupuzo.” Ka ku ya ka kelezo ya hae ye kwa Maroma kauhanyo 12, Paulusi naa sa talusi kuli swanisezo ya mashala i ama ku fa koto kamba ku swabisa mulwanisi. Kono lishitanguti leo hamohocwalo ni manzwi a Paulusi kwa Maroma, ku bonahala kuli a supa kwa muezezo o ne ba kenisanga ka ona butale. Caziba wa kwa England ya bizwa Charles Bridges wa mwa lilimo za ma-2000 naa bulezi kuli: “Ki ku beya sipi ye tiile ye sa koni ku obama ka bunolo mwahalaa mashala; isiñi ku beya feela sipi yeo fa mulilo, kono ku bundeka mashala a mulilo fa halimu a yona. Ki batu ba sikai feela ba ba tiile hahulu lipilu, ba ba si ke ba cinca haiba ba boniswa pilu-telele ni lilato le lituna le li swana sina mashala aa tuka.
6 Sina “mashala aa tuka” haa kona ku kenisa sipi, ku eza balwanisi ka sishemo ku kona ku ba tabisa mi mwendi ku ka kuyula twaniso ya bona. Ku eza batu ka sishemo ku kona ku ba susueza ku nga hande batu ba Jehova ni ku amuhela lushango lwa Bibele lo ba kutaza. Muapositola Pitrosi naa ñozi kuli: “Mu be ni muzamao o munde mwahali a bahedeni, kuli bakeñisa litaba ze ba mi seba ka zona, inge ki mina lisinyi, ba lemuhe misebezi ya mina ye minde, mi ba lumbe Mulimu zazi laa ka ba potela.”—1 Pit. 2:12.
“Mu Pilisane Mwa Kozo ni Batu Kaufela”
7. Kozo yeo Kreste a siyela balutiwa ba hae ki nto mañi, mi i swanela ku lu susuezwa ku ezañi?
7 Mu bale Maroma 12:18. Fa busihu bwa mafelelezo bwa naa tandile Jesu ni balutiwa ba hae, naa ba bulelezi kuli: “Ni mi siyela kozo; ni mi fa kozo ya ka.” (Joa. 14:27) Kozo yeo Kreste a siyela balutiwa ba hae ki kozo ya mwa munahano ye ba ikola ha ba ikutwa kuli ba latiwa ni ku amuhelwa ki Jehova Mulimu ni Mwanaa hae ya latwa. Kozo yeo ya mwa munahano i swanela ku lu susueza ku pila ka kozo ni batu ba bañwi. Bakreste ba niti ba lata kozo mi ba eza ka mo ba konela kaufela kuli ba pilisane ni ba bañwi ka kozo.—Mat. 5:9.
8. Lu kona ku ba cwañi batu ba ba batiseza ba bañwi kozo mwa lubasi ni mwa puteho ya luna?
8 Nzila ye ñwi ye lu kona ku tahisa ka yona kozo mwa lubasi ki ka ku tatululanga kapili lifapano ku fita ku li tuhelela kuli li hule. (Liprov. 15:18; Maef. 4:26) Mi lu swanela ku eza cwalo ni mwa puteho ya Sikreste. Muapositola Pitrosi u bonisa swalisano ye mwahalaa ku tundamena kozo ni ku itusisa hande lilimi. (1 Pit. 3:10, 11) Jakobo ni yena ha saa file kelezo ye tiile ka za mwa ku itusiseza hande lilimi ni mwa ku ambukela mifilifili, naa ñozi kuli: “Butali bo bu zwa kwahalimu, pili ki bo bu kenile, hape bu na ni kozo, ni musa, ni makeke, bu tezi sishemo, ni miselo ye munati, ha bu na sishweka, ha bu na muipo. Mi ku luka, kuli ku beye muselo, ki peu ya kona ha i calelwa mwa kozo, ku ba ba pilisana mwa kozo.”—Jak. 3:17, 18.
9. Ha lu nze lu lika ku ‘pilisana mwa kozo ni batu kaufela,’ lu swanela ku hupulañi?
9 Mwa taba ye kwa Maroma 12:18, Paulusi u bulela ze ñata ku fita feela ku pila ka kozo mwa lubasi ni mwa puteho. U bulela kuli lu swanela ku ‘pilisana mwa kozo ni batu kaufela.’ Ku pilisana mwa kozo ni batu kaufela ku kopanyeleza batu bo lu yahile ni bona, bo lu kena ni bona sikolo, ni batu bo lu katananga mwa bukombwa. Kono Paulusi u ekeza kwa kelezo ya hae ka ku bulela kuli: “Ha ku konahala, mi haili ka mina.” Seo si talusa kuli lu tokwa ku eza ka mo lu konela kaufela ku ‘pilisana mwa kozo ni batu kaufela,’ kono ha lu tokwi ku eza cwalo haiba ku eza cwalo ku ka lu tahiseza ku shengoka likuka za Mulimu ze lukile.
Ku Likanyisa ki Kwa Jehova
10, 11. Lu ‘fa buhali sibaka’ kamukwaufi, mi ki kabakalañi ku eza cwalo ha ku swanela?
10 Mu bale Maroma 12:19. Nihaiba kwa batu “ba ba hanyeza” musebezi wa luna ni lushango lwa luna, ku kopanyeleza ni balwanisi ba ba lu lwanisa patalaza, lu swanela ku ba batu ba ba “na ni pilu” ku bona, mi lu swanela ku ba eza “ka musa.” (2 Tim. 2:23-25) Paulusi u susueza Bakreste kuli ba si ke ba kutiseza bumaswe kono ba “fe buhali sibaka.” Paulusi u talusa buhali bwa mañi? Naa sa talusi kuli lu swanela ku fa sibaka buhali bwa luna beñi. Kwa iponahaza hande kuli lu fa sibaka buhali bwa Mulimu. Ka ku ba Bakreste, lwa ziba kuli haki luna ba ba swanela ku kutiseza bumaswe. Walisamu naa ñozi kuli: “Lisela ku fela pilu, u tuhele ku halifa. U si ke wa filikana, ki ku isa fela kwa sibi.” (Samu 37:8) Mi Salumoni naa elelize kuli: “U si ke wa li: Ni ka ku swala kasumatondo, sepa Muñaa Bupilo, yena u ka ku pilisa.”—Liprov. 20:22.
11 Haiba balwanisi ba lu holofaza, lu ka eza ka butali ku siya taba yeo mwa mazoho a Jehova kuli a ba ote haiba a lemuha kuli wa swanela ku eza cwalo ni ka nako ya hae ye swanela. Ka ku bonisa kuli na ama kwa buhali bwa Jehova, Paulusi naa ekelize kuli: “Kakuli ku ñozwi kuli: Ku likanyisa ki kwa ka, ki na ni ka kutisa, ku bulela [Jehova].” (Mu bapanye Deuteronoma 32:35) Haiba lu lika ku kutiseza bumaswe ba ba lu eza maswe, lu ka bonisa moya wa ku ikanyisa, kakuli lu ka eza musebezi wo Jehova a bulezi kuli u ka u eza. Ku tuha fo, lu ka bonisa kuli ha lu lumeli sepiso ya Jehova ya kuli: “Ki na ni ka kutisa.”
12. Buhali bwa Jehova bu ka patululwa lili mi ki kamukwaufi?
12 Kwa makalelo mwa liñolo la naa ñolezi ba kwa Roma, Paulusi naa bulezi kuli: “Buhali bwa Mulimu bu patuluzwi, bu zwa kwa lihalimu ku lwanisa nyefulo kaufela, ni bumaswe kaufela bwa batu ba ba hatelela niti ka bumaswe.” (Maro. 1:18) Buhali bwa Jehova bu ka patululwa ku zwa kwa lihalimu ki Mwanaa hae ka nako ya “ñalelwa ye tuna.” (Sin. 7:14) Seo ikaba “sisupo sa katulo ya Mulimu,” sina mwa naa taluselize Paulusi mwa liñolo la hae le liñwi, kuli: “Kakuli ku lukile Mulimu haa kutiseza ñalelwa ku ba ba mi kaleliswa; mi mina ba ba kaleliswa, mu fiwe pumulo ni luna, nako yaa ka bonahala Mulena Jesu, a zwa kwa lihalimu ni mangeloi a maata a hae, mwa malimi a mulilo; kuli a nate ka koto ba ba sa zibi Mulimu, ni ba ba sa ipeyi kwatasaa Evangeli ya Mulena Jesu.”—2 Mates. 1:5-8.
Ku Tula Bumaswe ka Bunde
13, 14. (a) Ha lu lwaniswa, ki kabakalañi ha lu sa komoki? (b) Lu kona ku fuyola cwañi ba ba lu nyandisa?
13 Mu bale Maroma 12:14, 21. Haiba lu kozwi luli kuli Jehova u ka taleleza lisepiso za hae, lu ka sebeza ka taata mwa musebezi wa lu file ku eza, wona wa ku kutaza “mwa macaba kamukana,” ‘taba ye nde ya mubuso.’ (Mat. 24:14) Lwa ziba kuli musebezi wo wa Sikreste u ka nyemisa lila za luna, kakuli Jesu naa lu lemusize kuli: “Mu ka toiwa ki macaba kaufela kabakala libizo la ka.” (Mat. 24:9) Kabakaleo, ha lu komoki kamba ku zwafa ha lu lwaniswa. Muapositola Pitrosi naa ñozi kuli: “Balatiwa, ha mu inzi mwa mulilo wa miliko, mu si ke mwa komoka, inge mu tahezwi ki taba ye sa utwahali; kono mu tabe, kabakala kuli mu ngile siemba kwa manyando a Kreste.”—1 Pit. 4:12, 13.
14 Ku fita ku toya ba ba lu nyandisa, lu lika ku ba luta, inze lu ziba kuli ba bañwi ku bona ha ba zibi seo ba si eza. (2 Makor. 4:4) Lu lika ku mamela kelezo ya Paulusi, ye li: “Mu fuyole ba ba mi nyandisa; mu fuyole mi mu si ke mwa lwaha.” (Maro. 12:14) Nzila ye ñwi ye lu kona ku fuyola ka yona balwanisi ki ka ku ba lapelela. Mwa ngambolo ya hae ya fa lilundu, Jesu naa bulezi kuli: “Mu late ba ili lila ku mina; ba ba mi toile mu ba eze hande; mu fuyole ba ba mi lwaha; mu lapelele ba ba mi shembata.” (Luka 6:27, 28) Ku zwelela ku ze ne ezahezi ku yena, muapositola Paulusi naa ziba kuli mulwanisi wa kona ku ba mulutiwa wa Kreste ya sepahala ni mutanga wa Jehova ya na ni tukufalelo. (Magal. 1:13-16, 23) Mwa liñolo la hae le liñwi, Paulusi naa ize: “Ha lu sehiwa lwa fuyola; ha lu nyandiswa lwa itiisa; niha lu nyefulwa, lwa kutaza.”—1 Makor. 4:12, 13.
15. Ki ifi nzila ye nde hahulu ya ku tula ka yona bumaswe ka bunde?
15 Kacwalo, Mukreste wa niti u mamela manzwi a mwa timana ya mafelelezo ya Maroma kauhanyo 12, a li: “U si ke wa tulwa ki bumaswe, kono u tule bumaswe ka bunde.” Satani Diabulosi ki yena ya tahisa bumaswe kaufela. (Joa. 8:44; 1 Joa. 5:19) Mwa sinulo ya naa filwe muapositola Joani, Jesu naa patuluzi kuli banyani ba hae ba ba tozizwe ba “tuzi [Satani] ka mali a Ngunyana, ni ka manzwi a bupaki bwa bona.” (Sin. 12:11) Seo si bonisa kuli nzila ye nde hahulu ya ku tula Satani ni bumaswe kaufela bwa sweli ku hasanya mwa lifasi, ki ka ku eza bunde ka musebezi wa luna wa ku paka, ili ku kutaza taba ye nde ya Mubuso.
Mu Tabe ka Sepo
16, 17. Maroma kauhanyo 12 i lu lutileñi (a) ka za mo lu swanela ku itusiseza bupilo bwa luna? (b) ka mo lu swanela ku ezeza mwa puteho? (c) ka mo lu swanela ku ezeza batu ba hanyeza tumelo ya luna?
16 Ku nyakisisa ka bukuswani kauhanyo 12 ya liñolo la Paulusi kwa Bakreste ba kwa Roma, ku lu hupulisize lika ze ñata. Lu itutile kuli ka ku ba batanga ba Jehova ba ba ineezi, lu swanela ku itatela ku eza buitomboli. Ka ku susuezwa ki moya wa Mulimu, lu itatela ku pila bupilo bwa buitomboli kakuli lu fitile fa ku kolwiswa ki kutwisiso ya luna kuli mupilelo wo cwalo ki yona tato ya Mulimu. Lu ba ba tukufalelwa mwa moya mi lu itusisa limpo za luna ze shutana-shutana ka tukufalelo. Lu sebeza ka buikokobezo ni ka buishuwo mi lu eza ka mo lu konela kaufela ku bukeleza swalisano ya luna ya Sikreste. Lu tundamena mwa ku amuhela baenyi mi lu bonisa ba bañwi kutwelo-butuku.
17 Maroma kauhanyo 12 hape i lu fa likelezo ze ñata za mo lu swanela ku ezeza ha lu lwaniswa. Ha lu swaneli ku kutiseza bumaswe. Lu swanela ku lika tula twaniso ka ku bonisa sishemo batu ba ba lu lwanisa. Ka mo lu konela kaufela, kono isi ka ku loba likuka za Bibele, lu swanela ku satalala ku pilisana mwa kozo ni batu kaufela. Lu tokwa ku eza cwalo mwa lubasi, mwa puteho, ku bo lu yahile ni bona, ku bo lu beleka ni bona, ku bo lu kena ni bona sikolo, ni mwa bukombwa bwa luna. Niha lu toiwa patalaza, lu ka eza ka mo lu konela kaufela ku tula bumaswe ka bunde inze lu hupula kuli ku likanyisa ki kwa Jehova.
18. Ki likelezo mañi ze talu ze filwe kwa Maroma 12:12?
18 Mu bale Maroma 12:12. Ka ku ekeza kwa kelezo ye, ye butali, ili ye sebeza, Paulusi u fa likelezo ze talu. Bakeñisa kuli ha lu koni ku eza lika ze kaufela lu sa tusiwi ki Jehova, Paulusi u lu eleza kuli lu “tundamene mwa ku lapela.” Ku eza cwalo ku ka lu konisa ku latelela kelezo ya hae ye ñwi ya kuli lu “itiise mwa manyando.” Ka ku ungula, lu swanela ku nahananga ka za nako ya kwapili ya lu bulukezi Jehova mi lu “tabe ka sepo” ya bupilo bo bu sa feli, ibe kuli ki kwa lihalimu kamba fa lifasi.
Lundululo
• Lu swanela ku eza cwañi ha lu lwaniswa?
• Ki mwa miinelo mañi mo lu swanela ku lika ku tahisa kozo, mi lu ka kona ku eza cwañi cwalo?
• Ki kabakalañi ha lu sa swaneli ku kutiseza bumaswe?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 8]
Ku tusa batu be lu yahile ni bona ku kana kwa lu tusa ku tula saluluti
[Siswaniso se si fa likepe 9]
Kana mwa likanga ka taata ku tahisa kozo mwa puteho?