Nabutwidilwe mu kisaka kilanda mu Tiranë, mwipata mwa Albani. Tata wadi muntu wampikwa budimbidimbi wingila mansá mavule mwanda wa kuvuija bisakibwa byetu. Inoko twadi tumweka bu ketudipo na lupeto lubwane lwa kwikwatakanya nalo. Ponadi mwanuke, kwikala balanda kwadi kunsansa. Mu bunkasampe bwami bonso, nkyadipo na bilato kadi nkyadipo nyeke na byakudya bivule.

 Nashilwile kwiba nekidi’tu nkasampe. Ino nadi nanga’mba nadi nkwasha ku kuvuija bisakibwa bya kisaka. Mwenda mafuku bampulushi bankwata. Ebiya mu 1988, ponadi na myaka 14, tata wantuma ku masomo a kunshidimuna. Nalonga’ko myaka ibidi, bamfundija’ko kusondela bintu. Ami pa kutaluka’ko, kenkimbe kwikala na būmi bwampikwa budimbidimbi; inoko nakomenwa kusokola kaji. Bantu bavule badi balofwa mu Albani pa mwanda wa tuvutakanya twa politike. Ami pa kutyumukwa mutyima, napwana monka na balunda ba kala kupwa nashilula kwiba monka. Mwenda mafuku betukwata ami ne balunda nami, betutyibila buloko bwa myaka isatu.

 Ami pa kupwa kutamba mu kifungo, naendelela na mwingilo wami wa bupolapola. Lupeto lwasakana mu Albani, kupwa ntanda yaikala mu kavutakanya. Mu kino kitatyi bikomo, namwene lupeto luvule na kulonga bintu byampikwa kukwatañana na bijila. Pobakwete balunda nami pa kupwa kukeba na mata, nanyema mu ino ntanda kutyina bakankuta mu kitatyi kilampe. Mu kine kitatyi’kya nadi kendi musonge Julinda, kadi twadi ketudi na mwana mwana-mulume.

 Twakashikete mu Angeletele. Nadi nsaka kushilula būmi bupya na wami mukaji ne wetu mwana, ino byadi bikomo kuleka bibidiji byami bya kala. Kepejije nashilula monka kulonga bilongwa bya bupolapola, pano kwadi ke kupotoloja dyamba, kadi nadi nsokola lupeto luvule.

 Le Julinda wadi umona uno mwingilo namani? Aye mwine unena’mba: “Byonātamīne mu Albani, nadi nsaka kutamba mu bulanda. Nadi ngitabije kulonga kintu kyo-kyonsa mwanda wa kwikala na būmi buyampe. Nadi nanga’mba lupeto lukalumbulula būmi bwami, o mwanda naitabije Artan abepe, ebe, ne kupoteja dyamba, nansha kintu kyo-kyonso mwanda wa kumona lupeto.”

 Kupwa mu 2002, būmi bwetu bwashinta ne bintu byonso byotwadi tusaka ne byotwadi tulanga. Bankwata mbulula mundule wa dyamba kupwa bankuta monka.

 Bible washilwile kushinta būmi bwami ami papo kuyuka mpika. Mu 2000, Julinda wetene na Batumoni ba Yehova washilula kwifunda nabo Bible. Ami nkyadipo nsakila kwisamba myanda ya mu Bible mwanda nadi neimona bu ipungija. Ino Julinda wadi wiisenswe. Ushintulula’mba: “Nabutwidilwe mu kisaka kya bantu betabije, kadi nadi nsenswe Bible ne kumulēmeka. Nadi nsaka nyeke kuyuka byafundija, kadi nadi nsangela bininge kwifunda Bible na Batumoni. Kondi, bufundiji buvule bwa mu Bible budi na buluji bukatampe. Bintu byonadi nefunda byankweshe nshinte’ko mu būmi bwami. Inoko nadi nekilanga’mba lupeto lukandetela nsangaji kufika ne byobakutyile Artan. Kino kyashintyile shintē milangwe yami. Na mu kukopa kwa diso, najingulula’mba byobya binena Bible pa lupeto i bya bine. Twalongele byonso byotubwanya mwanda wa kwikala bampeta, ino kebyetuletēlepo nsangaji. Ebiya naivwanija’mba mfwaninwe kukōkela misoñanya ya Leza.”

 Mu 2004, natamba mu kifungo, natompa kushilula monka kusunga dyamba. Inoko, milangwe ya Julinda yadi ke mishinte, kadi bintu byaanenene byanangulwije bininge amba: “Nkisakilepo monka lupeto lobe’lo. Ami nsaka wami mulume, kadi nsaka shandya bami bana ekale nabo.” Byaunsense, inoko wadi na bubinga. Nadi nshiya kyami kisaka mu bula bwa myaka mivule. Nadi nsaka kupetela mu bintu bya budimbidimbi, ino byadi bindetela masusu. Ebiya nakwata butyibi bwa kushinta ne kutyiba kipwano na balunda nami ba kala.

 Natengelwe bininge ponaendele na wami mukaji ne bami bana babidi ku kupwila kwa Batumoni ba Yehova. Nasangedile bininge bantu bampikwa budimbidimbi kadi badi bya bulunda bonatene’ko. Mwenda mafuku, nashilula kwifunda Bible.

 Nefundile mu Bible amba “kusanswa lupeto i kitako kya bintu bibibibi bya miswelo yonso, kadi pa kwipāna’mo bamo . . . ke betapetape na misanshi mivule mine.” (1 Temote 6:9, 10) Bine, naivwanije biyampe bubine bwa kino kisonekwa! Nealakenye bininge pa bintu byauntene mu būmi bwa pa kala ne pa muswelo onasanshije kyami kisaka ne ami mwine. (Bene Ngalatea 6:7) Ponefundile amba ba Yehova ne Yesu Kidishitu wandi Mwana betusenswe, nashilula kushinta ngikadila yami. Nashilula kuleka kwilangila bininge, ino nkenangila bakwetu, ko kunena’mba kupityija kitatyi pamo na kyami kisaka.

 Kintu kinkweshe bininge i kulonda madingi a mu Bible a amba: “Mwikadilo wa būmi bwenu wikale wa kubulwa kusanswa lupeto, koku musangela bintu bidi’ko pano.” (Bahebelu 13:5) Pano ngidi na ndoe ya mutyima ne mutyima wa mundamunda utōka. Kino i kindetele nsangaji yonkyamwene kashā. Busongi bwami i bukomo, kadi kisaka kyami kidi mu bumo.

 Nadi mvudile kulanga’mba tukekala na nsangaji shi tudi na lupeto luvule. Pano namone amba bupolapola ne kusanswa lupeto biletanga masusu mavule. Ketudipo na lupeto luvule, ino mona’mba twi basokole kintu kya mvubu kutabuka mu būmi bwetu, ke kipwano kyetu na Yehova Leza kadi. Kumutōta pamo mu kisaka i kwituletele nsangaji ya binebine.